England-Spiel: geen verraad, maar grove fouten Omvangrijk rapport verschenen Zware aanvallen op Koem-linie Critiek op beleid van de KLM Trygve Lie vraagt om troepen Geen actie tegen Joegoslavië? VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN Paratyphus brak in Waalwijk uit Nehroe bood geen bemiddeling aan Marseillaise onderbrak Koningsdebat Gedeeltelijke mobilisatie in de V.S.? Zaterdag 15 Juli 1950 75e Jaargang No. 10847 Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Vlieringen en Anna Paulowm Leoni won tweede etappe maar.... De Parlementaire Enquêtecommissie vond geen spoor van kwaadwilligheid bij de Brits-Nederlandse diensten Regering (in Londen) ontkomt niet aan critiek Noordelijken forceren bruggenhoofd na mislukte poging ,Geen Duinkerken Op komst" zegt Washington Munitie-aken in de lucht gevlogen te Portsmouth Onze vroegere publicaties bevestigd Is controle van de rekenkamer gewenst De medeplichtigen van kapitein Westerling berecht Voorshands uitsluitend zenuw-oorlog Lichte straf voor Walter Baels BUREAU: Koningstraat 78—80 Den Helder Telefoon 2345 Postgironummer 449041 Hoofdredacteur: A. KAPTEIN Directie: J. BIJLSMA en C. KRAK mmm iiiirm TARIEVEN: Advertenties: 16 ct. p. m.m Kleine advertenties (.„Juttertjes") tot 15 woor den f 1.elk woord meer 5 cent Abonnementen per kwar taal f 4.50, per maand f 1.50 bij vooruitbetaling, plus incassokosten Noodziekenhuis in school In Waalwijk zijn vier positieve ge vallen van para-typhus geregistreerd en ongeveer twintig zieken, verdacht van para-typhus in het St. Nicolaaszieken- huis opgenomen. Op verzoek van de Inspecteur van de Volksgezondheid in Noord-Brabant is de hulp ingeroepen van het Nederlandse Rode Kruis, dat onmiddellijk is overgegaan tot het in richten van een noodziekenhuis in een school. Dit noodziekenhuis telt 50 bed den en is voorzien van het modernste materiaal, dat voor dit en dergelijke doeleinden is ontworpen. Er is volgens de burgemeester van Waalwijk geen reden tot ongerustheid. In de tweede etappe van de Ronde van Frankrijk, welke van Metz, via de Ardennen naar Luik voer de, kregen de renners een klein voorproefje van wat hen straks in de Pyreneeën en Alpen te wach ten staat. De afstand was ruim 65 kilometer kleiner dan in de eerste etappe, doch zeker niet minder zwaar. Na een moedige uitlooppo ging van Geminiani over 215 km moest de eindsprint tussen een der tigtal renners de beslissing bren gen en het was de rappe Italiaan Leoni van de B-ploeg die vóór grote mannen als Magni, Bobert, Kiibler en Schotte over de eind streep vloog. Onze Nederlandse deelnemers hebben het uitste kend gedaan. Na het wankele begin waren de verwachtingen niet hoog gespannen en daarom is het zo verheugend dat Vos, De Hoog en Janssen met slechts ongeveer vqf minuten achterstand op de winnaar en Wagtmans en Voorting met ruim zes minuten te Luik arriveer den. Het was jammer dat De Ruq- ter juist met pech te kampen had toen de grote slag viel, zodat hij als een der laatsten, met ruim twintig minuten achterstand door kwam. Intussen heeft Goldschmit kans gezien, uitstekend bijgestaan door Kirchen en Diederich, de lei derstrui te behouden. E®N VAN DE VELE PUNTEN van de opdracht aan de Parlementaire Enquête-commissie luidde in korte bewoordingen: „een onderzoek in te stellen naar de verbindingen met het bezette Nederlandse gebied, in het bijzonder de militaire en de civiele inlichtingendiensten". Dat was gemakkeljjk gezegd. De vervulling van deze opdracht heeft de commissie echter voor een zeer omvangrijke taak gesteld. Doordat de te onderzoeken stof buitengewoon ingewikkeld was, moest een veel groter aantal verhoren worden afgenomen dan by enig ander punt van het Enquête- besluit. Over een tijdvak van twee jaren verdeeld, zy'n niet minder dan 282 personen verhoord, van wie in totaal 806 verhoren werden afgenomen, wel ker volledige publicatie 2019 bladzijden van het vierde deel van het rapport der commissie in beslag neemt. De lange duur van het onderzoekj de uitvoerigheid en de nauwkeurigheid daarvan waren nodig, omdat het mede tot de taak van de commissie be hoorde zo mogeiyk een afdoende verklaring te geven van het zogenaamde England-Spiel. WAT EE OORZAKEN van het England-spiel betreft, is de commissie tot een oordeel gekomen, waarby vele, vaak louter aan de fantasie van de auteurs ervan ontsproten, speculatieve theorieën (die meestal uitgingen van de gedachte aan verraad of andere onoirbare bedoelingen, hetzy by de En gelse, hetzij by de Nederlandse autoriteiten), worden afgewezen. Het is verheugend, dat de commissie tot deze conclusie is kunnen komen, omdat tal van publicaties op dit gebied vaak op weinig of niets gebaseerd en desniettemin de ergste beschuldigingen inhoudend het vertrouwen in de Nederlandse en de Engelse overheid op ernstige wijze dreigden te onder manen; immers poogden zij de opvatting gemeengoed te maken, dat in de oorlog bij het werk der geheime diensten alleen de laagste menseiyke In stincten, ook by de overheid, de doorslag geven. IJAARMEDE wil geenszins gezegd zqn, dat wat de loop der gebeurtenissen bq het England-Spiel aangaat, geen cri tiek te leveren zou zqn. Integendeel de commissie heeft in het vierde deel van haar rapport uitvoerig aangetoond, dat zowel bij de Nederlandse als bij de En gelse dienst ernstige fouten zijn ge maakt. Ook het beleid van de Neder landse regering op dit punt ontkomt niet aan haar critiek. Doch het maken van fouten ligt op een ander niveau dan het handelen met een misdadige opzet. In het bijzonder voor de nagedachtenis van de gevallenen en voor hun nage laten betrekkingen maakt het een of het ander een groot verschil. De slacht offers keren niet weer tot het leven terug, maar de gedachten over het offer van hun leven, dat zij voor het vader land gebracht hebben, kunnen een an dere en gezuiverde wending nemen. Temeer geldt dit, daar het onderzoek van de commissie mede heeft uitge wezen, dat de gemaakte fouten, hoe De Noord-Koreanen hebben gisteren nabij Kongjoe, dertig kilometer ten Noordwesten van Taedjon, een brug genhoofd trachten te vestigen. Onder dekking van zwaar artillerievuur over schreden eenheden, waarbij ook tanks waren, de rivier en slaagden er in, zich gedurende enige uren op de Zuidelijke oever te handhaven. Later hebben de Amerikanen dit bruggenhoofd opge ruimd. In de nanacht echter zijn oe- richten binnengekomen, die doen ver moeden, dat er een tweede poging is gedaan. Er zou een nogal groot brug genhoofd zijn gevormd, Amerikaanse en Australische vliegtuigen zouden uit Japan zijn vertrokken, om de soldaten bij de verdediging van de Koem te helpen. De eerste landingspoging was voor afgegaan door een zwaar artilleriedu el in de sector ten Noorden van Taed jon, dat kennelijk de bedoeling had, de eigenlijke operatie te maskeren. Voorts zijn guerrillastrijders in Amerikaanse werkkleding geïnfiltreerd. Twaalf tanks gesteund door een 'compagnie infanterie zijn over de rivier gestormd en slaagden er in, een klein bruggen hoofd te vestigen, dat gelijk gezegd later is opgeruimd. Ook bij Tsjoengdjoe wordt hard ge- Vochten. Hier trachten de Noordelijk in om Taedjon heen te trekken. Ook is een flankaanval aan de gang ten Zuid oosten van Tanjang. die een onderdeel is van een poging, om de voornaamste aanvoerlinie van Poesang uit in han den te krijgen. Het vliegveld van Taedjong is niet meer te gebruiken omdat het te dicht bij het slagvelci ligt Het werd benut voor de bevoor rading van de Amerikaanse troepen en als basis voor verkenningsvliegtui gen. Deze moeten nu landen op ve gen en vlakke stukken land. In Washington is nadrukkelijk ont kend, dat er in Korea een Duinkerken in het vooruitzicht zou zijn. Hoewe de woordvoerder van de regering ernst van de toestand niet onderscha te, ontkende hij, dat een catastrofe er handen zou zijn. „Er is hoegenaa.n geen twijfel aan, dat wij het schier eiland zullen houden, ook al is onze positie lastig. Wij moeten onze strijd krachten reorganiseren en versterken. Geef ons tijd en wij zullen de com munisten het initiatief ontnemen", al dus de woordvoerder. Volgens gezaghebbende kringen in New Delhi heeft de premier van In dia, Nehroe, in zijn boodschappen tan Stalin en Truman geen bemiddeling aangeboden, Sinds het uitbreken van de vijande lijkheden op Korea heeft India in Londen, Washington en Moskou ge poogd deze te doen beëindigen. Naar te Londen verluidt drong Nehroe aan op toelating van het com munistische China tot de Veiligheids raad als eerste stap bq het zoeken naar een oplossing voor het Koreaanse vraagstuk. ernstig deze ook mogen zijn, voor een deel hun oorzaak hebben gevonden in de bijzondere omstandigheden, waar onder de diensten, die belast waren met de uitzending der agenten, hun werk in de eerste oorlogsjaren moes ten aanvangen en de schier onoverko melijke moeilijkheden, die zij hadden te overwinnen. Engelse medewerking Voor goed maakt het verslag een eind aan het verwijt, dat wel tot de Engelsen gericht is, als zouden zij geen volledige opening van zaken hebben willen geven en dat zij niet de inlich tingen wensten te verschaffen, die tot opheldering van het England-Spiel zouden kunnen leiden. De Britse rege ring heeft er in toegestemd, dat de voorzitter van de commissie, mr. L. A. Donker, besprekingen had met een aantal gewezen officieren van de Brit se geheime diensten, die in de oorlogs jaren bemoeienis hadden met het be zette Nederlandse gebied. In tegen woordigheid van de griffier der com missie, mr. G. Duisterwinkel, zijn deze besprekingen in October 1949 in Lon den gevoerd. Er is met een tiental Britse functionarissen uit de oorlogs tijd uitvoerig van gedachten gewisseld. Alle aspecten van de debacle hebben de revue gepasseerd; alle mogelijk heden zijn diepgaand besproken. Van Engelse zijde is dit met grote open hartigheid geschied, geen enkele vraag is ontweken. De Britse regering ver klaarde zich bovendien bereid in een „statement" een aantal door haar en de voorzitter der commissie belang rijk geoordeelde punten vast te leggen. De commissie heeft ook onderzocht het aandeel van de Nederlandse dienst, het „Bureau voorbereiding van de terugkeer naar Nederland en het herstel van het wettig gezag aldaar" (B.V.T.) en later het bureau „Militaire voorbereiding terugkeer (M.V.T.) In de débacle van het England-Spiel. Hoewel de Nederlandse dienst in ster ke mate afhankelijk was van de En gelse, hetgeen zijn verantwoordelijk heid ongetwijfeld vermindert, stelde de commissie ook vele tekortkomingen van deze bureau's vast. Van opzet of kwade trouw is intussen ook aan Ne derlandse zijde in geen enkel opzicht sprake. Niet alleen bij de diensten, die be last' waren met het contact met het ondergrondse verzet, maar ook bij de inlichtingendiensten, die in Engeland aan Nederlandse zijde verbinding met bezet Nederland zochten en onder hielden, heeft de commissie geduren de de eerste jaren grote tekortkomin gen geconstateerd. Zy is tot de conclusie gekomen, dat het beleid der Nederlandse regering op het gehele terrein der geheime diensten in Londen in de eerste jaren van de Oorlog veel te wensen heeft overgela ten. De organisatie en het algemene beleid der geheime diensten hadden in Sterkere mate dan onder normale om standigheden onderdeel van het rege ringsbeleid moeten uitmaken, zo zegt zy. Een grote verantwoordeiykheid drukt in deze dan ook op het Kabinet en vooral op de ministers, die meer in het by'zonder met de zorg voor de ge heime diensten belast waren. (Verdere publicaties over het rapport op andere pagina's) Twintig licht gewonden Te Gosport, dicht bij de grootste Engelse marinehaven Portsmouth, heb ben zich gisteravond ontploffingen tn een achttal aken met munitie voorge daan. Twee explosies waren hevig. Twintig personen werden niet ernstig gewond. Er ontstonden een grote brand en een aantal kleinere. Gebouwen werden be schadigd. Het getroffen gebied is af gezet. De daar wonende arbeiders heb ben moeten beloven niets te vertellen. Over de oorzaak van de ontploffing is nog niets bekend gemaakt, Verno men wordt, dat groepen matrozen be zig waren granaten van verschillende grootte en zware bommen in de sche pen te laden voor vervoer naar een oorlogsschip dat in de baai lag, toen er brand uitbrak. De meeste matro zen konden tijdig dekking zoeken. Zes hunner zijn in een ziekenhuis opgeno men wegens snijwonden en shock. HET RAPPORT van de Parlementaire Enquête-commissie nopens het England-Spiel is verschenen, blijkt duidelijk, dat van alle „verklaringen" en theorieën, die in de loop der jaren door allerlei schrijvers zyn gepubliceerd, alleen en uitsluitend de artikelenreeks, die in ons blad werd opgenomen, zéér dicht aansluit, zowel wat de verklaring als de conclusies betreft, bij wat de Enquête-commissie aan het licht bracht. In onze publicaties is destyds iedere theorie, die uitging van ver raad hetzq by de Engelsen, hetzq bq de leiders der Nederlandse diensten volstrekt afgewezen. De publicaties van majoor De Graaf en mr. Van der Starp worden in het rapport der Parlementaire Enquête-commissie op precies zo volstrekte wqze „afgekraakt" als ruim anderhalf jaar geleden in ons blad gebeurde. Dat by de verklaring van het drama ook door de Parlementaire Enquête-commissie lang wordt stilgestaan bq de figuur van de agent Willem van der Reyden (die bqzonder vlot vrqwel alle gegevens aan de Duitsers ter beschikking stelde), behoeft niemand te verbazen, die onze artikelen las. Hetzelfde geldt voor de theorie, dat zowel Schreieder als Van der Waals in dienst van Engeland zou hebben gestaan. Wjj hebben steeds met de meeste nadruk deze mogelijkheid ontkend en onze beweringen worden door het thans verschenen rap port volkomen ondersteund. Het vervult ons met zekere trots, dat ons blad méér dan anderhalf jaar geleden publicaties kon brengen, die thans op alle punten door de commissie uit het Nederlandse parlement na drie-honderd-en-zes verhoren worden bevestigd. Luchivaaridebat in Tweede Kamer De Tweede Kamer heeft z. h. st. de nieuwe wet op de Kamers van Koop handel goedgekeurd, nadat met 41 (KVP, PvdA en de heer Kikkert (CHU) tegen 25 stemmen het amendement- Bachg was aanvaard waarbij aan de mi nister verleende bevoegdheden kunnen worden overgedragen aan de sociaal- economische raad. Zonder beraadsla ging werd vervolgens een wqziging der Noodwet-Ouderdomsvoorziening aange nomen. Bij het voortgezette KLM-debat werd onze luchtvaartmaatschappij geen cri tiek onthouden. De heer Krol (CHU) bepleitte samenwerking tussen lucht vaart- en scheepvaartkringen en een voorzichtig beheer. De pensioenfondsen mogen z.i. geen enkel risico lopen. Ook de heer Ritmeester (VVD) had bezwa ren tegen het lenen uit het pensioen fonds, dat z.i. onder het beheer van het KLM-personeel moet blijven. De oud burgemeester van Den Helder vond, dat het beleid van de regering van weinig Socialisten zullen er trots op zijn terecht te staan De vqfde bijeenkomst van de Ver enigde Belgische Kamers moest Vrij dagmiddag een half uur worden ge schorst nadat de anti-Leopoidistische oppositie de Marseillaise had aangehe ven. Het incident begon toen de heer Pho- lien (CVP) verklaarde dat Frankrijk in Juni 1940 de wapenstilstand gevraagd had, en daarop van de socialistische banken „Vive la France" werd geroe- President Truman zal waarschqnlqk volgende week verdere drastische maatregelen aankondigen om mensen voor het leger op te roepen en mili taire en industriële hulpbronnen te mobiliseren. In ernstige overweging is: Het op roepen van verscheidene divisies van de Nationale Garde; het oproepen van Trygve Lie heeft een beroep gedaan op alle leden van de V.N. die de reso lutie van de veiligheidsraad over Korea hebben gesteund, om Zuid-Korea met grondstrqdkrachtcn te helpen. Het verzoek is gedaan aan 53 van de 59 leden- staten, zes landen, n.1. de Sowjet-Unie en haar Oosteuropese bondgenoten, hebben geen afschrift ontvangen. nieuwe dienstplichtigen om de leger divisies op sterkte te brengen en de divisies van de Nationale Garde te versterken; het gebruik van de be staande presidentiële bevoegdheden )m de productie van reeds besteld oor logsmateriaal te versnellen. In het licht van de algemene staat van onvoorbereidheid, die tot uiting komt bij de strijd in Korea, ziet Tru man zich geplaatst voor wat sommigen beschouwen als de gewichtigste be slissing van zijn loopbaan. Het gaat om de kwestie of de burgerlijke en mili taire economie op oorlogsbasis moeten worden gebracht om zo snel mogelijk de kloof tussen verplichtingen en oe- schikbare strijdkrachten te overbrug gen. pen. Terwijl de fractie der Christelijke Volkspartij de Kamer ontruimde bleven de socialisten staande doorgaan met het zingen van de Franse nationale hymne. Ook na de heropening bleef de atmosfeer rumoerig temeer waar de af gevaardigden elkander persoonlijke verwijten toeslingerden. De toejuichin gen van de linkerzijde bereikten een hoogtepunt toen de socialist Rey pre mier Duvieusart pathetisch vroeg het week-end te gebruiken om naar Pregny te reizen en de koning te bewegen af stand te doen. Onder applaus van zijn fractiegenoten verzocht hij Duvieusart voorts kroonprins Boudewijn als Ko ning mee terug te brengen. De Belgische socialistische partijvoor zitter, Max Buset, heeft verklaard, dat voor het geval Koning Leopold weer de troon zou bestijgen, alle socialistische ministers van Staat hun titel zullen te ruggeven en dat alle socialistische par lementsleden hun onderscheidingen zul len afleggen. Geen socialist zal aan een uitnodiging van de koning gevolg ge ven of een ministerportefeuille aan vaarden. De socialisten zullen er trots op zijn zich voor de gerechtshoven te verantwoorden voor hun daden, woor den en geschriften met betrekking tot Leopold III, zo voegde Buset eraan toe vastheid getuigt. Hij achtte aantrekking van particulier kapitaal gewenst. Fi nancieel gesproken is de opzet van d« KLM weinig commercieel. Ook het feit, dat een derde van het stamkapitaal der KLM voor gebouwen is gebruikt, vond hij niet juist. Ondanks deze bezwaren wilde hij de KLM zoveel mogelijk steu nen. Wel zou naar zijn oordeel meer toezicht op de financiële gestes van de N.V. nodig zijn. De heer Hoogcarspel (CPN) zeide het fout te vinden dat men de belastingbetaler wil laten bijsprin gen in de geleden verliezen en achtte het niet verantwoord het geld over te laten aan het inzicht van het KLM- bestuur. De heer Posthumus (PvdA) was het hiermede niet eens. Hij kon zich de bezorgdheid voorstellen, maar achtte de huidige driedubbele controle op de financien voldoende. Minister Spitzen verklaarde mede met het oog op de scheepvaart gaarne ge zonde concurrentie met risicoverdeling te willen zien. Voor twee luchtvaart maatschappijen vond hij Nederland ta klein. Op de chartermarkt zou mis schien een gezonde concurrentie moge lijk zijn. De bewindsman vond de cri tiek op het financieel beleid niet recht vaardig. Wat de controle aangaat was hij bereid een regeling als bij de „Breedband N.V." te maken. De heer Lucas (KVP) diende vervolgens een amendement in, waarbij de KLM ver plicht zou worden op vordering van de Algemene Rekenkamer aan deze over te leggen periodieke overzichten over het beheer en de vermogenstoestand en desgewenst alle inlichtingen te ver strekken. De minister zeide het nut hiervan niet te zien en zou aanvaar ding ten zeerste betreuren. Wel was mr. Spitzen reeds voornemens een bepaling op te nemen, dat de Rekenkamer kan worden ingeschakeld. Voor nader be raad werden de besprekingen geschorst. De Krijgsraad te Velde in Indonesië heeft een aantal onder Nederlands be vel staande militairen, die betrokken zijn geweest bij de ongeregeldheden, die zich onder leiding van kapitein Westerling in Januari j.1. in Bandung hebben voorgedaan, berecht. Zij zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen, uit eenlopend van tien maanden tot een jaar. De Nederlands-Indische Handels bank N.V. heeft haar naam met ingang van gisteren gewijzigd in Nationale Handelsbank N.V. Hoop op Russisch-Ameri- kaans vergelijk nog niet opgegeven Lie verklaarde te hopen dat de oor log tot Korea kon worden beperkt, doch dat er van hem op dit ogenblik geen bemiddelingspogingen te ver wachten zijn. Lie noemde de veron derstelling dat de V. N. zouden wqr- den gereorganiseerd zonder de com munistische landen, „onverantwoorde lijk en volkomen onjuist". Hij had de hoop nog niet opgegeven, dat Rusland en Amerika binnen de huidige organi satie der Verenigde Naties tot elkaar kunnen worden gebracht. Er zyn op het ogenblik ongeveer zes Bulgaarse divisies bq de Joegoslavi sche grens samengetrokken, aldus Dai ly Telegraph. Het Kremiin schqnt echter niet voornemens te zijn, in de nabyc toekomst een militaire actie op grote schaal tegen Joegoslavië in te zetten. Hongarye, Roemenie en Bulga rije kunnen samen ongeveer twintig divisies in het veld brengen, Joegosla vië stelt hier dertig veel betere divi sies tegenover. In Moskou schijnt men zich nogal ongerust te maken over de weerslag van het krachtige ingrijpen van de Verenigde Naties in Korea. De anti Russische krachten in Zuid-Europa zouden hieruit nieuwe moed kunnen putten. Vandaar, dat op het ogenblik de Kominform een nieuwe zenuwoor log is begonnen. De strijdkrachten van Bulgarije zijn waarschijnlijk in de af gelopen weken uitgebreid boven de bij het vredesverdrag toegestane sterkte van 60.000 manschappen en negentig vliegtuigen. Voorts bevinden zich on geveer negen Russische divisies in Oostenrijk, Hongarije en Roemenie. Als gewoonlijk worden er op het ogenblik uitgebreide Russische zomer- manoeuvres in Bulgarije en Hongarije gehouden, in het gebied van de grens met Joegoslavië. De burgerbevolking in dit gebied is over een aanzienlijke diepte van de grensstrook geëvacueerd. Ongewoon is echter, dat hier een zeer grote troepenmacht aan deelneemt, en ook, dat er voor de eerste maal veld hospitalen en verbandplaatsen zijn in gericht. De Gentse krijgsraad heeft de zwager van koning Leopold, Walter Baels, ver oordeeld tot vijf maanden voorwaarde lijke gevangenisstraf wegens het zich onttrekken aan dienstneming in de vrije Belgische strijdkrachten tijdens de oorlog. Baels was oorspronkelijk tot drie jaren gevangenisstraf veroordeeld, doch dit vonnis werd door de krijgs raad vernietigd. Wel besloot de raad, dat Baels zijn burgerrechten voor de tijd van drie jaren zal verliezen. Weerbericht Verwachting, geldig tot Zaterdag avond: Aanvankelijk matige, later vrij krachtige wind tussen Zuid en West. Overwegend droog weer. Wisselend bewolkt. Vrij koel. Zaterdag: Zon op 4.38, onder 20.53. Maan op 5.28, onder 22.04, Maandag: Zon op 4.39, onder 20.52. Maan op 6.50, onder 22.20.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1950 | | pagina 1