UIT ROME'S NACHTTIJ
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
mm
DRAVERIJEN
JttïIüRTJES
BEZOEKT OE VOLKSFEESTEN
Dames en
Jongere Meisjes
r
PSYCHO-ANALYSE
DER BORGIA'S
v
049
-VIKION d iHKEEtSJHANN
Dansschool SiEBELINO'
KOUSENATELIERS HIN - DEN HELDER
VAN MARSDIEP TOT IJ
Urk
Te koop aangeboden
Te huur gevraagd
Personeel
Diversen
590
160
KERMIS ALKMAAR
ZONDAG 27 AUGUSTUS
ZOETERMEER's ROEM
ABONNEERT U OP DIT BLAD
DONDERDAG 21 AUGUSTUS 1950
Nigel Balchin: Het Testament van
Cesare Borgia. Vertaling van N. G
Hazelhoff, uitgave Van Ditmar N.V
Amsterdam-Antwerpen.
Toen de Spaanse kardinaal Rodrigo
Borgia in 1476 zijn tweede zoon de
naam Cesare gaf, stond hem als re-
aaissance-mens het klassieke voor
beeld van Julius Ceasar voor ogen. Htij
ging trouwens in die lijn door, toen
hii. bij zijn kroning als paus, in 1492,
zelf de naam van de overwinnelij-
ken Alexander aannam. De Borgia's
zijn, wat men verder van hen zeggen,
moge, steeds mensen van grote ambi
ties geweest.
Er is een hele massa van de Borgia s
gezegd, en bijna uitsluitend kwaads.
En het meeste kwaads is van de
veldheer Cesare Borgia verteld, die 32
jaar geworden is en reeds in zijn 29e
jaar zijn „carrière" zag beëindigen.
Indien deze Cesare minder ambitieus
en minder succesrijk ware geweest,
zou er, ook indien zijn levenswandel
voor het overige dezelfde ware, min
der kwaads over hem zijn overgele
verd Per slot van rekening bedienden
hij én zijn vader zich slechts van de
middelen die toentertijd in Italië al
gemeen in de politiek werden toege
past: vergif en sluipmoord. Mogelij
kerwijs deden zij dat zelfs in niet
eens zo overdadige mate als vele hun
ner tijdgenoten, want zij waren zeer
scherp van verstand en uitermate ge
slepen in de kunst van het intrigeren.
Daar zij echter tenslotte échec leden,
was het gemakkelijk, vrijwel alle mis
daden, welke in de Borgia-periode ge
schiedden, en die een schandvlek voor
de kerk waren, op rekening van -ie
Borgia's te schrijven. Dit lag temeer
in de rede, daar hun grootste vijanden
hen opvolgden in de macht, terwijl
men van de doeleinden welke Cesare
nastreefde, en die o.a. de hereniging
van het sedert de vroegste middel
eeuwen in ontelbare stukken gescheur
de Italië behelsden, weinig benul had
Machiavelli had dit wel en bewon
derde Cesare, maar Machiavelli staat
nu óók niet in zo'n bijzonder goede
reuk. Hij is er echter van uit gegaan,
dat, indien men in 'n wereld die vol is
van haat, bekrompen belangenstrijd,
omkoperij, domheid en alle mogelijke
zonden, aardse doeleinden gaat nastre
ven, men niet al te kieskeurig kan
NIGEL BALCHIN
analyseerde de Borgia's
zijn in zijn middelen. Tenslotte speel
de aljes wat men de Borgia's en nun
tijdgenoten verwijt, zich af in de hoog
ste kringen, die mans genoeg dienden
te zijn, voor zichzelve te zorgen. Wat 't
gemene volk betrof dit had minder
reden tot klagen. Het werd van een
groot aantal kleine tyrannen, die net
uitmergelden verlost en kreeg goede
rechters en een goed bestuur, zij het
dan om louter opportunistische rede
nen.
De veldheers-loopbaan van Cesare
heeft, alles bijelkaar, slechts drie jaar
geduurd. In die tijd onderwierp hij
de Romagna, welke in naam tot de
Kerkelijke Staat behoorde, doch in
werkelijkheid in handen was van een
aantal opstandige leenheren. Hij be
schouwde dit als de inleiding om ge
heel Italië onder het wereldrijk gezag
van de paus te brengen, maar kreeg
de kans niet om zijn plannen te vol
tooien daar zijn vader, Alexander VI,
in 1503 stierf en hij tezelfder tijd dood
ziek was, en niet kon verhinderen, dat
de vijanden der Borgia's naar de macht
grepen. Men zegt, dat vader en zoon
slachtoffers waren van het vergif dat
zij, tijdens een maaltijd bij een kardi
naal. anderen hadden toegedacht. Ze
ker is dit allerminst: het geschiedde
in de hete Augustusmaand, Rome werd
geteisterd door koortsen en de paus
was al 73 jaar oud en had zich zijn le
ven lang niet gespaard.
Alexander was elf jaar paus ge
weest, Cesare drie jaar veldheer
maar de wereldliteratuur heeft niet
opgehouden, zich met hen bezig te
houden. Nog zijn het voor en tegen
met betrekking tot deze figuren niet
verstomd.
Toch doet het merkwaardig aan dat
het jongste aan de Borgia's gewijde
boek van de hand is van een Engelse
schrijver, die zijn kracht tot dusver
gevonden had in de romantisering der
moderne psycho -analyse en in het
schrijven van een kristalheldere, flit
sende dialoog. Nigel Balchin's bekend
ste boek was „Mine Own Executioner'
in het Nederlands als „Mijn eigen
Rechter" vertaald en o.a. doordat net
(niet slecht) verfilmd is, tot grote ver
maardheid gekomen.
Van den, in 1908 geboren, schrijver
Wordt verder meegedeeld, dat hij zich
zelf slechts tot literair scheppen in
staat voelt, wanneer hij er een baantje
bi) uitoefent dat een ander zijn volle
tijd zou kosten. Zo is hij jaren lang
consulent voor industriële psychologie
geweest, Schreef daar boeken over.
Was wetenschappelijk adviseur bij net
leger tijdens de oorlog en bracht het
tot luitenant-generaal, terwijl hij in
tussen o.a. „The small Back Room
(De Mannen in de Achterhoede) pro
duceerde. Men kan zich afvragen of
zo iemand nu voorbestemd is om aen
onderwerp dat naast een zekere mate
van intuïtief inzicht toch ook zeer
grondige historische studie vereist, ter
hand te nemen.
EnfiD Balchin heeft het gedaan, en
hij koos voor de behandeling van zijn
stof de vorm van een speudo-nagelaten
geschrift dat hij „The Borgia Testa
ment" (Het Testament van Cesare Bor
gia) noemde Men moest dus de po
ging verwachten van een modern
schrijver, speciaal op de psycho-analy-
se van zijn tijdgenoten gericht, om in
de huid te kruipen van een figuur die
op de grefls tussen de middeleeuwen
en de nieuwe geschiedenis een tame
lijk raadselachtige rol heeft gespeeld.
(„De Paus doet nooit wat hij zegt en
Cesare zegt nooit wat hij doet" zeiden
de Romeinen). Een poging om de zeer
belangrijke geschiedenis van dien tijd
uit de gezichtshoek van een renaissan-
ce-mens te beschrijven.
Laat ons dadelijk vaststellen, dat dé
ze verwachting niet verwezenlijkt
wordt. Dat grapje van dat testament is
maar onzin Balchin beschrijft Cesare
niet zoals deze zichzelf, maar zoals hij,
de twintigste eeuwer, deze figuur ge
analyseerd heeft, en dan blijkbaar
meer met behulp van intuïtie dan van
kennis. Met koude zakelijkheid aan
zienlijk zakelijker dan zelfs de van
oudsher om hun nuchterheid bekende
Spanjaarden het omstreeks' 1500 gele
verd zouden hebben, en Cesare was
maar ten halve Spanjaard laat
Balchin Cesare zijn levensgeschiedenis
vertellen. Want dit hele testament is
niet anders dan een levendig en on
derhoudend geschreven levensverhaal.
En Balchin heeft zijn gave voor het
schrijven van een dialoog volstrekt
niet bemanteld. Hij doet niet veel
anders dan, zeer boeiende en snelle,
dialogen weergeven. Er zijn er
hoogst vermakelijke bij en de droge
humor ontbreekt zelden. Deze humor
was Borgia eigen, maar het is zeer de
vraag, of hij haar voortdurend zo bon
dig en kernachtig zou hebben uitge
drukt als de schrijver hem laat doen.
Wat de misdaden van Cesare be
treft: Balchin heeft op de hem toege-
schrevene een selectie toegepast. Die
welke vrijwel onomstotelijk vast staan,
zoals de moord op zijn zwager. Lu-
crezia's tweede echtgenoot Alfonso van
Aaragon, die op de joftge Manfredie
van Faenza, laat hij Cesare in '.ijn
„testament" opbiechten. Maar bijv. een
misdaad welke deze Borgia altijd het
ergst wordt toegerekend, maar waar
voor geen bewijs is, de moord op zijn
broeder Giovanni, die hem in de weg
stond bij zijn streven naar het opper
bevel over het pauselijke leger, laat hij
hem ontkennen. Balchin kon dit veilig
doen;, er zijn aan Cesare nu eenmaal
méér misdaden ten laste gelegd dan hij
met mogelijkheid begaan kan hebben
Bovendien spreken alle kronieken, in
hun ijver om de verantwoordelijkheid
voor alles wat er in die jaren scheef
ging op de Borgia's te leggen, elkaar
telkens tegen. Er is bijna geen enkele
gebeurtenis, die niet op verschillende
manieren, die helemaal niet kloppen,
verteld wordt. De genegenheid van
Alexander en Cesare voor de beruch
te Lucrezia is bekend. In de stijl van
de tijd is het logisch, dat men nu
meteen maar van een bloedschennige
verhouding sprak, maar Balchin gaat
niet zo ver Hij laat voor het overige
en in dat opzicht staat hij vrijwel
alleen Cesare tamelijk onverschil
lig tegenover de vrouwen staan in te
genstelling met diens vader, die er
geen enkele met rust kon laten.
De sleutel tot Cesare's gedachten en
daden geeft Balchin in de overpein
zingen van de jongeman als hij aan 't
Frans hof te Chinon vertoeft met een
missie van zijn vader en met de be
doeling om van Lodewijk XII hulp
te verkrijgen bij zijn voorgenomen
campagne in midden-Italië. Cesare was
altijd een groot bewonderaar van het
Franse leger geweest, met name sedert
hij had bijgewoond hoe de half-idio-
ten Karei VIII met zijn legers de Ita
liaanse huurlinger.benden als kaj. ver
dreven had, Milaan en Rome had be
zet en het koninkrijk Napels veroverd
Vooral de Franse artillerie reeds
toen de beste ter wereld trok hem
aan Maar zijn doel was niet anders
dan om met behulp van de Fransen
eerst zoveel mogelijk van Italië te
veroveren en dan de Fransen er uit te
werken. Balchin gaat veel te ver om
het voor te stellen, alsof Cesare de
geestelijke macht van 't pausdom niets
achtte en bestemd om nog tijdens zijn
leven te verdwijnen. Een macht die
Savonarola nog kon vernietigen, die
door behendige politieke manoeuvres
Rome uit de neteligste situaties kon
redden, berustte niet enkel op diplo
matiek vernuft en een vijftiende
eeuwer kon ten overstaan van deze
feiten niet van de ten dode opgeschre
ven „poppekasterij" van het pausdom
spreken on er evenmin zo over denken.
Wèl heeft hij begeerd, de wereldlijke
macht van dit pausdom dermate uit
te breiden dat het ook met andere
dan geestelijke middelen de wereld kon
beheersen en zich geen vernederingen
als de herhaalde bezetting van Rome
door vreemde vorsten behoefde te
laten welgevallen. Maar de opzet van
Balchin was nu eenmaal om Cesare
als voorloper der moderne dictators
voor te stellen (iets waarvoor het als
gewoonte geldt om Machiavelli als be-
wijsvoerder aan te nemen) en zo
7ijn gedachtengang daartoe geheel in
de richting van die van Hitier. Musso-
lini enz. om te buigen, hetgeen bij
iemand die op de uiterste grens var
de middeleeuwen leefde, in een geheel
ander economisch en sociaal bestel, dan
toch wel erg moeilijk aannemlijk is te
maken.
Cesare wist de grootste geesten van
zijn tijd aan zich te binden. Leonardo
da Vinei was niet alleen zijn militaire
CESARE BORGIA
bleef raadselachtig
ingenieur, maar bouwde voor hem >ok
kerken en kloosters. Doch men vindt
Leonardo slechts terloops even ver
teld in het „testament" (een wraak
daarvoor dat Leonardo in zijn ge
schriften Cesare ook nauwelijks aan
dacht waardig keurde?) Goed, maar
met Machiavelli heeft Cesare tamelijk
nauw verkeerd toen die als afgezant
van Florence aan zijn hof vertoefde.
Doch ook Machiavelli krijgt van Bal
chin slechts een enkel regeltje. Zo
doende vertoont dit boek toch wel ve
le lacunes en over het geheel heeft het
iets vluchtigs. Het is meer geslaagd
als een vlotte schandaalkroniek uit de
jaren van Rome's diepste vernedering
dan als (wat toch de opzet was) een
poging om een raadselachtige, veelom
streden figuur te verklaren.
I eesbaar is het boek zeker, en het is
dat ook in de vertaling van N. G.
Hazelhoff gebleven, al is die niet vlek
keloos en heeft ze de gemeenzame stijl
van het origineel nog wat, aangedikt.
In sommige opzichten schoot de ver
taler tekort. „Britanje" in plaats van
Bretagne is een verminkt anglicisme.
De mededeling dat de Spaanse naam
Borja in Italië verzacht was tot Borgia
is zinneloos wanneer men niet ter ver
klaring eén fonetische weergave der
woorden er aan toevoegt, want niet al
te veel Nederlandse lezers zal het be-
Onder zeer grote belangstelling is
te Hoorn mgr. Cornelius Bronsveld,
titulair bisschop van Carallia, aposto
lisch vicaris van Tobara, door mgr. J.
P. Huibers tot' bisschop gewijd. Ir.
L. van Bendegom, arrondissements-in-
genieur bij de Rijkswaterstaat te Hoorn,
is benoemd in eenzelfde functie in het
arrondissement Rijn en IJsel te Arn
hem.
V- In Monnikendam zal binnenkort
voor het eerst sinds 37 jaar weer ker
mis worden gevierd.
In de Kennemerlaan te IJmuiden is
een. 34-jarige wielrijder in het avond
lijk duister tegen een links geparkeer
de auto opgereden, als gevolg waar
van 's mans rechter onderbeen werd
verbrijzeld. Waarschijnlijk moet het
been worden geamputeerd.
Zaterdag 9 September zal te Zaan
dam de tentoonstelling „Wonen in
1950" officieel worden geopend.
Waarschijnlijk ten gevolge van kort
sluiting is te Oterleek de boerenbe-
huizing van de heer P. Conijn in vlam
men opgegaan.
SPEELTUIN OP URK.
De plannen voor het aanleggen van
een speeltuin op Urk verkeren in een
vergevorderd stadium. Het terrein
naast de Noorderkerk is reeds opge
hoogd. Thans is er nog ongeveer f 1000
nodig voor de aanschaffing van diver
se speelwerktuigen enz. Er zijn for
mulieren huis aan huis bezorgd, waar
op men zich als lid van de speeltuin
vereniging „Marijke" kan -opgeven.
Naar het een en ander zich laat aan
zien, zal er weldra een speeltuin op
Urk zijn.
Besommingen IJmuiden
De besommingen van Woensdag zijn traw
lers IJM 94 f 9070; 25 f 10.400; 43 13.800,
De twee laatste noteringen betreffen gedeel
telijke lossingen; 1 stoomtrawler f 21.300;
loggers KW 227 f 470; kustvissers Tx 33
f 4300; IJM 11 f 1295; 213 f 340; 53
f 128; KW 189 f 300.
Per 1 kg; heilbot 2,55—2,20; gr. tong 2,90
-2,40; gr. midd. tong 2,25-2,14; kl. midd.
tong 1,25—1,11; kl. tong I 0,88-0,58; kl. tong
II 0,75-0,42; tarbot I 2,04-1,06; zalm 12,50.
Per 50 kg: tarbot II 75—57; tarbot III
40; tarbot IV 36-28; gr. schol 51—45; gr
midd. schol 51—44; kl. midd. schol 52—42;
kl. schol I 34-28,50; kl. schol II 28-10,50;
schar 26—11; bot 18,50—11; verse haring 13,80
—10,70; makreel 26,50—13; gr. schelvis 42-
37; gr. midd. schelvis 39-36,50; kl. midd.
schelvis 33—26; kl. schelvis I 27—22; kl. schel
vis II 22—17; wijting 17—4,90; gr. gul 21,50-
15,50; midd. gul 20-17; kl. gul 17,50-11,50;
kl. midd. hake 53—46; kl. hake I 3$; kl. hoke
II 29. Per 125 kg; gr. kabeljauw 102—46:
gr. koolvis zw. 43—34; gr. leng 48; gr. hake
180-154.
De aanvoer bedroeg: 6497 kisten, waarvan
4660 met haring.
Ikend zijn, dat de Spaanse j als een
Hollandse ch wordt uitgesproken, en
dan zo mogelijk nog harder.
Of het ten slotte de moeite waard
was dit boek in het Nederlandse te
vertalen en uit te geven? Och, elke
bijdrage tot de kennis der psyche van
een dictator of usurpator vindt aftrek
tegenwoordig, vooral wanneer de zaak
bevredigend verloopt en de dictator
aan het kortste eind trekt.' Toch zal
met name geen enkele Italiaan kunnen
vergeten, dat zijn land na Cesare's mis
lukte pogingen nog drie en een halve
eeuw een verscheurde en armzalige
verschijning in de wereldgeschiedenis
is gebleven en dit kan de vraag doen
rijzen of Balchins keuze van zijn on
derwerp nu wel zo ter zake dienende
is geweest. W. E.
56. Spits de Speurder is wel groot
en sterk, maar hij is niet zo erg
pienter en begrijpt dan ook helemaal
niet, dat het briefje wel eens een val
strik zal kunnen zijn. Hij heeft na
denkend het gat onder de schutting
opgemeten en gezien, dat er gemak
kelijk iemand onderdoor zou kunnen
en dushoudt hij de wacht met
een grote knuppel in zijn hand. De
haan is met zijn kippen rustig gaan
slapen, want Spits zal de wacht hou
den. De slimme wolf lacht echter in
zijn vuistje. Hij heeft door een kiertje
gegluurd en gezien dat Spits inder
daad de wacht bij het gat in de schut
ting heeft betrokken en toenheeft
hij snel een ander gaatje onder de
schutting gegraven, waarna hij op zijn
gemak naar de eierbank is gelopen.
„H'm, h'm er zijn er veel vannacht",
zegt hij terwijl hij zijn lippen al af
likt. „Gelukkig, dat ik een zak heb
meegenomen".
De adressen Bureau enz. uitslui
tend s middags na vier uur
Baby-commode, in prima staat,
Th. de Boer, Olivier v. Noort-
straat 57; na 6 uur.
Baby-weegschaal tot 16 kg en
„Trix" wringer met bok, jiractisch
nieuw. Billitonstraat 10.
Enige zwarte Franse kroes-poe
dels, 3 mnd oud, prdfcht beesten,
tegen billijke prijs; e.v.t. m. stam
boom. Adres: Keizerstraat 109.
Woonhuis in De la Reystraat.
Br. onder nr 31, Bur. van dit
blad.
Motorrijwiel, „Panther", 250
cc; zuiger is stuk, verder in g. st.
Tegen elk aannemelijk bod. A.
Oom, Molengracht 29, tussen 7 en
8 uur.
„Veeno" herenrijwiel, als nw,
3 versn., licht, spotkoopje f 95,—.
Rijksweg 113 Kolksluis nabij 't
Zand. Tel. 314.
Een grote met ijzer beslagen
hutkoffer. Binnenhaven 86.
Een 2-persoons opklapbed. Sin
gel 10.
Wegens vertrek: N.S.F. radio
toestel. J. v. Heemskerckstraat 58.
Prima motorrijwiel 200 cc,
f 225,—; ook ruilen. Adres: Rijks
weg 113, Kolksluis nabij 't Zand.
Tel. 314.
Te koop gevraagd
Een in g. st. z. tweeling-wagen
Br. met prijsopgaaf onder nr 29,
Bur. van dit blad.
Huisorgel en Duitse piano. Br.
met omschrijving' van 'prijs en merk
aan Reineveld, Kennemerstraatweg
500, Heiloo; Tel. 3787.
fe huur aangeboden
Grote gemeub, zitkamer met al
koof en vaste wastafel. Adres:
Bureau van. dit .hiad.
rt~
Door bejaarde dame gedeelte
van woning of ongem. kamers
met kookgelegenheid. Br. onder nr
30, Bureau van dit blad.
Net meisje, 17 jaar, zoekt
werkhuizen. Tevens kindernaai
werk gevraagd. Brakkeveldweg 98
De Poppendokter. Voor weinig
geld de pop hersteld. Bootsman
straat 1 bij de Jonge Arnoldus-
straat, Zaandam. Per alle boden
te bereiken.
Gevraagd: kostganger; vrije
slaapkamer. Adres: Bureau van dit
blad.
Verloren een koren-blauw vest
Gaande Anemonenstraat-Spoorstraat
Tegen beloning terug te bezorgen:
Sluisdijkstraat 141.
Gevraagd: net kosthuis, liefst
bij juffrouw alleen. Br. onder nr
32, Bur. van dit blad.
6 els CHINA MATTEN,
fijne bies, div. kleuren.
Alleen Vrijdag
RUBBER W.C. MATTEN,
half rond model, div. kleu
ren. Alleen Vrijdag'
COCOSLOPER, geheel co-
cos. Zware kwaliteit, 70 ^8.60
cm. breed. Alleen Vrijdag
FANTASIE DAMESZAK
DOEKEN, div. kleuren en ff|39
dessins. Alleen Vrijdag
CRèPE ONTBIJTLAKENS,
frisse ruitdess., prima kwa
liteit 130 x 160. C*95
Alleen Vrijdag O
DAMES-ONDERJURKEN,
fantasie weefsel met schou
derband in kleur zalm en
wit, maat 40 t.m. 46. *875
Alleen Vrijdag
PRIMA HAARLINT, 10
cm. breed en kleur rood,
wit, groen en lichtblauw, f169
Alleen Vrijdag U
JON GEN SO VERALL's,
kleur blauw, prima afwer
king en kwaliteit
maat 4 6.90, maat >3 7.30,
maat 8 7.70, maat 10 8.10,
maat 12 8.50.
Alleen Vrjjdag
NESTEN SCHALEN,
pastel kleuren, 6 delig. SO
Alleen Vrijdag
STAALWOL, 4 spins, plus
1 stukje zeep in doos ver- Q18
pakt.
Alleen Vrijdag
WIT EMAILLE
BAKJE, 2e keus.
ZEEP-
Alleen Vrijdag
THEELICHTEN, per 10 f|29
stuks. Alleen Vrijdag U
CLOSETBORSTBtf,, prima f|59
gevuld. Alleen Vrijdag U
DOOS ZEEP, inhoud 3
stukken prima toiletzeep. flSS
Alleen Vrijdag U
JAVASTRAAT 116 TELEFOON 2681
LERAAR N.B.D.
SCHOOL VOOR ATT,F,
MODERNE, OUDE, RHYTHMISCHF
TONEEL- EN B ALLETDANSEN
De inschrijving voor alle cursisten begint
ZATERDAG 2 SEPTEMBER a.s. van
48 uur. Aanvang der lessen 2e week
September.
STIJL - GRATIE - HOFFELIJKHEID
VOOR RADIO NAAR
B. PUINBROEK
De speciaalzaak voor
PHILIPSPRODUCTEN
Keizerstr. 53
Telefoon 3068
Filiaal:
Binnenhaven 5
Betaling desgewenst
na overleg
-*\
S
I
E
R
R
A
-J
MET VELE KERMIS ATTRACTIES op
26, 27 en 28 AUGUSTUS a.s. te
JULIANADORP.
Zorg nu dat U tegen de winter een goed
betaalde werkkring In een prettige
omgeving hebt.
In enkele afdelingen kunnen wij nog
(14 40 jaar) plaatsen.
Vraagt inlichtingen aan de Personeels
afdeling, Janzenstraat 1, Den Helder.
Takle Weerli'lke
„.enkindarverrassmSI
Aanvang 2 uur
Loketien open 12.30 uur
De fijnproever zegt terecht
smaakt mij 't best
Gemêleerde Margarine
DEKKER'S
Groothandel in Zuivelproducten
Binnenhaven 55
Vraagt Uw Leverancier
