Het gordijn gevallen: G.B.S. is dood
Atlantisch
zullen
opperbevel en leger
er moeten komen
Handelsverdrag van Nederland
met W.-Duitsland vervallen
Allerzielen
Niet wijken voor
chantage
Maar in zijn werken zal Shaw nog
lange tijd voortleven
Het enfant terrible van
Grote Doden
Engeland
het gordijn is gevallen,
Ondanks meningsverschillen inzake West-Duitsland
Grote vorderingen sinds
1 September
Hispano-Suiza sticht een
fabriek in ons land
Liberalisatie valt terug op zestig procent
Weer invoervergunning
en betalingsvergunning
nodig
Nalatenschap van koning
Gustaaf de Vijfde
Christel. Volksonderwijs
jubileerde
Slager smeet met hakmes
15 Procent winst door
gewijzigde werktijden
Modus bereikt over
belastingontwerpen
Ruimere bevoegdheden
voor W.-duitse regering
Nat. Reserve Zaterdag
naar Haarlem
DONDERDAG 2 NOVEMBER 1950
HEER YAMIN, de woordvoerder
van de Indonesische delegatie, die
hier besprekingen komt voeren over de
toekomstige status van Nieuw-Guinea,
heeft bij zijn aankomst op Schiphol een
ernstig dreigement uitgesproken. Mocht
Nederland Nieuw-Guinea niet vóór 1
Januari 1951 afstaan aan Djakarta
en daarmee de papoea's uitleveren aan
dezelfde heren die thans Ambon plat
schieten dan kan dat ernstige gevol
gen hebben voor de economische belan
gen, die Nederland in Indonesië heeft.
Aldus de woordvoerder van onze Unie-
genoot, nog geen jaar na de slotzitting
van de Ronde Tafelconferentie. Vrij
vertaald: Als Soekarno zijn zin niet
krijgt wordt het Nederlandse bezit
blootgesteld aan niet uitgesproken,
maar gemakkelijk te bevroedengevol
gen van de „volkswoede". Hetgeen men
senlevens en kapitalen gaat kosten.
Het is ongehoord en in de allerhoog
ste mate afkeurenswaardig (om parle
mentair te blijven) dat een politiek on
derhandelaar, die met Nederland in
Unieverband en onder één Kroon leeft,
zich door een dergelijk dreigement het
odium van grove chantage durft op
leggen.
En het is^goed, dat de Nederlandse
regering terstond heeft doen weten,
voor een dergelijk dreigement niet op
zij te zullen gaan. „Zulke bedreigingen
zullen zo werd officieel verklaard
een andere uitwerking hebben dan men
daarvan kennelijk verwacht". Hetgeen
wij van harte hopen.
Keer op keer hebben de nieuwe
machthebbers in Djakarta reeds reden
gegeven om aan hun goede trouw te
twijfelen. De heer Yamin heeft thans
aan iedere twijfel een einde gemaakt
tenzij dan bij de verstokte idealis
ten van het genre Schermerhorn, die
nu eenmaal met politieke oogkleppen
door het leven gaat.
Wij hebben veel verloren. Ook veel
van onze eer. Ambon bewijst dat. Maar
het Nederlandse volk heeft het recht,
thans van zijn regering te eisen, dat zij
ook niet het laatste restje van ons fat
soen en onze waardigheid te grabbel
gooit uit angst voor dreigementen, die
bedenkelijk rieken naar chantage.
Chantage behoort tot de gebruiken van
de onderwereld. Wie er zich mee inlaat
bevuilt zichzelf.
De gedachte, die aan het vieren van
de Allerzielendag ten grondslag ligt, is
van strikt-religieuze oorsprong. Toen in
de tiende eeuw het denken omtrent de
verhouding tussen de levenden en de
afgestorvenen vorm kreeg in de leer,
dat het gebed op aarde dienstig is voor
hen, die naar Roomse geloofsovertui
ging in het vagevuur vertoeven,
kwam men tot de instelling van deze
dag, die gewijd is aan degenen, die uit
het aardse leven heen gingen.
Er zit in het wijden van zulk een dag
een element, dat ook de niet-Katholiek
bekoort. Ook dan, als men niet delen
kan in het Roomse inzicht nopens de
Jenseitige verhoudingen, blijft de waar
de van het in de geest vertoeven bij
hen, die ons zijn voorgegaan op de weg
van alle vlees, onmiskenbaar groot.
Het is goed, in de wilde warreling
van onze bewogen tijd een ogenblik stil
te staan bij de graven en zich de be
trekkelijkheid en de kortstondigheid
van alle aardse levensverhoudingen te
tealiseren. De bewering, dat zulks tot
niets dan defaitisme en ontmoediging
leidt, wijzen wij af. Integendeel: het be
sef van 's levens kortheid kan slechts
tot groter inspannig en verhevener
doelstelling voeren. En het besef van
«nze verplichtingen aan het geslacht
dat vóór ons was, kan slechts de wens
in ons versterken, de geestelijke en
materiële verworvenheden, die ons
werden overgedragen, te beheren met
de zorg en de liefde, die goeden rent
meesters betaamt.
Twee grote schrijvers zijn heenge
gaan: George Bernard Shaw en
Carel Scharten. De eerste, mede door
het feit dat hij tot het Engelse taalge
bied behoorde en toneelschrijver was,
beroemd over de gehele wereld, de
tweede befaamd en geliefd in de zo
veel kleinere kring van ieder, die in
Nederland genoeg eruditie en besef
voor cultuurwaarden had om de fijn
zinnigheid en de noblesse van de wer
ken, die hij samen met zijn vrouw
Margo Antink schreef, te onderkennen
en te waarderen.
Wat deze mannen gemeen hadden is
meer, dan wat hen deed verschillen.
Zij hadden gemeen het onmiskenbaar
persoonlijke, het wars zijn van de
kuddegeest. Zij waren beiden onaf
hankelijke geesten, de een scherp en
vlijmend sarcastisch soms, de ander
beheerst en van een bijna vorstelijke
voornaamheid. Beiden figuren van
groot formaat; mannen uit een periode
die Kunst nog Kunst durfde noemen
en Kitsch Kitsch.
Die periode schijnt in West-Europa
helaas voorlopig voorbij. Het woord is
8an de middelmaat, die zich maar al
te gemakkelijk aanpast aan het nivel
lerende oordeel van de massa en, bij
wijze van ongelukkige wisselwerking,
dat oordeel zelf poogt te vormen met
ondeugdelijke en in vrijwel alle op
dichten te kort schietende middelen.
Het is goed, zich bij het heengaan
van Shaw en Scharten de cultuur
vervlakking, die van de heerschappij
der middelmaat het noodzakelijk en
betreurenswaardig gevolg is, in alle
duidelijkheid opnieuw bewust te wor
den. Het zich bewust worden van mis-
tanden is altijd het begin van verzet
togen hen, die ze opriepen.
voor goed: Shaw is dood. De stem
van g. b. S., die de wereld bijna een
eeuw lang heeft gehoord, is verstomd,
s Werelds oudste, geruchtmakendste,
maar lang niet verstandigste auteur
zal niet langer zyn vlijmscherpe pen
hanteren: het doek is definitief gezakt.
De man, die alle koppige Ierse karak»
tertrekken in zich verenigde, zal ons
niet langer amuseren of ergeren. Zou»
den wy een grafschrift voor Shaw op
dezelfde wijze inkleden als hijzelf
deed, toen zyn grote tegenhanger H.
g. Wells het hoofd neerlegde in 1946,
dan zouden we kunnen schrijven: „Hi
heeft zyn eigen grafschrift en biogra»
fie geschreven en deze laatste is, zoals
de meeste, veel openhartiger dan wel»
ke tweedeshands verhandeling over
hem had kunnen zyn".
Shaw was een van de merkwaardig»
ste figuren uit deze eeuw. Hij was zo
bekend dat niemand vroeg „wie is
dat" als zijn markante kop in de kran
ten stond en over de gehele wereld
behoefden zijn initialen G. B. S. geen
nadere toelichting.
Over §haws meesterschap in het
gebruik van de Engelse taal, de in»
vloed daarin door hem uitgeoefend en
het overwicht daardoor verkregen,
bestaat niet de minste twijfel. Wat
ook van zijn toneelstukken verder ge»
zegd kan worden, ieder is vol bewon»
dering voor zijn fonkelende, bijtende
Aneloslerse humor.
Het oordeel over zijn wetenschap»
pelijke kwaliteiten is daarentegen een
bekend twistpunt. De een noemde hem
een prater, een zwetser, een vat vol
humbug, terwijl de ander hem als een
groot denker, een bijzonder drama»
turg en een geniaal profeet vereerde.
„Ik ben een typische Ier", zegt hij
met echt Shawiaanse paradoxaliteit:
„Mijn familie komt uit Yorkshire
(Engeland). Ik werd in 1856 te Dublin
geboren. Mijn vader was een slap man
zonder enig succes in het leven, in
theorie een heftig geheelonthouder, in
de practijk een stille drinker.
„Ik heb nooit iets geleerd op school,
een instituut waar zij kleine jongens
Caesar en Horatius in handen geven.
Ik heb me daartegen beschermd door
nooit iets uit te voeren
Zo gaf hij op tienjarige leeftijd er
de brui .aan naar de kerk te gaan en
toen hij negentien was protesteerde hij
in een ingezonden stuk in de kranten
tegen het optreden van Moody en
Sankey, die te Dublin een godsdien»
stige opleving predikten.
Op twintigjarige leeftijd, in 1876,
volgde hij zijn moeder naar Londen,
ging daar op haar kosten aan de
zwier, verslond Karl Marx en werd lid
van revolutionnaire bewegingen. Hij
bekoelde weer wat toen de Fabian So»
ciety werd opgericht, waarbij hij zich
aansloot. Weldra kwam hij tegenover
de Marxistische Sociaaldemocraten te
staan. Maar na zijn reis in 1931 naar
Sowjet»Rusland was de wispelturige
Shaw weer vol lof over het hyper»
Marxistische bolsjewisme.
Door bemiddeling van William Ar»
cher, een toneelcriticus, werd hij op
het journalistieke paard gezet, waarbij
vooral zijn muziekrecensies en later
toneelcritieken (in de jaren 1895»
1898) de aandacht trokken.
JNTUSSEN WAS HIJ ZELF ook be»
gonnen met het schrijven van to»
neelstukken, waarvan het eerste
„Widowers Houscs" in 1892 werd
opgevoerd. Dat was het begin van een
reeks stukken met „Candida" en „Pyg=
malion" als de meest geliefde bij het
publiek. Vrijwel elk jaar van zijn der»
tigste tot zevenstigste kwam er een
nieuw stuk, een satyre, zodat het
spreekwoordelijk was dat Shaw op zijn
verjaardag een nieuw stuk begon.
Daarvan is echter de laatste jaren
niets terecht gekomen.
Die verjaardagen op zichzelf waren
een vast ritueel. Er dromden dan bos»
jes journalisten rondom zijn huis, die
even door een ruitje mochten kijken,
met de wetenschap, dat de grimmige
Ier hen geen blik, laat staan een woord
waardig keurde. Een van de zeldzame
keren dat er iemand tot zijn veste
doordrong was het zijn naamgenoot,
vlieger George Bernard Shaw, die in
de nabijheid van Shaw's woning een
kroegje ging openen en daarom wilde
kennismaken met de oude baas. Toen
Shaw vroeg: „Heb je wel eens wat van
mij gelezen?" antwoordde de oud»
strijder met een kernachtig „neen".
Shaw is dood. Engeland is verlost
van zijn „enfant terrible", de bewon»
deraar van Stalin, Hitier Mussolini,
de Ierse terreur»politiek; de spotter
met het Engelse socialisme, welks
voorvechter hij eens was, de hekelaar
van het Engelse parlement, waarvan
hij eens verklaarde: „Het parlement
heeft geen zin. Eén dictator doet in
vijf minuten, waarover ze daar dertig
jaar praten. En dan is er weer dertig
jaar revolutie nodig om het ongedaan
te maken".
Deze Shaw is dood. „Jammer", zeg»
gen zijn bewonderaars. „Nog te vroeg"
zeggen de Ieren. „Eindelijk", zegt
Engeland en zegt een wereld, die de
oude vechtjas niet meer serieus nam.
Maar in zijn werken zal deze kunste»
naar nog lang voortleven.
Acheson verklaart:
De Noordatlantische landen zullen een gemeenschappelijk opperbevel en de
organisatie van een gemeenschappelijk leger in het leven moeten roepen. Ik
ben ervan overtuigd, dat deze doeleinden zonder al te veel vertraging zullen
worden verwezenlijkt, in weerwil van het onvermogen der Noordatlantische
ministers van defensie, om overeenstemming te bereiken over de organisatie
van een Europees leger en de plaats, die West-Duitsland daar moet innemen.
Aldus sprak Acheson, de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken gis
teren op een persconferentie. Hij sprak in dit verband de verwachting uit, dat
het militaire comité en de raad van plaatsvervangers van de Noordatlantische
landen binnenkort wel een oplossing voor deze moeilijkheden zouden vinden.
■zal bijdragen. Dat betekent, dat de af
zonderlijke landen thans kunnen be
ginnen aan het vormen van hun eigen
verdediging. Het Franse voorstel inza
ke Duitslands deelneming aan de ver
dediging van West-Europa werpt niet
slechts kwesties van bevelvoering,
doch ook politieke problemen op, wel
ker oplossing de Europese landen zelfs
nog meer aangaat dan Amerika, aldus
verder Acheson.
De Noordatlantische landen moeten
nog van gedachten wisselen over de
bijdrage van Duitsland in de Europese
verdediging en daarna zal de kwestie
met dit land zelf opgenomen moeten
worden, zo betoogde Acheson verder.
Slechts op deze wijze zal Duitsland een
achtenswaardig lid van de Europese
gemeenschap kunnen worden. Er zal
echter geen sprake zijn van de herop
richting van een nationaal Duits le
ger, een Duitse generale staf of van
Duitse oorlogsindustrieën.
Er is sinds 1 September een grote
vordering gemaakt: de Europesee lan
de zijn het eens over een geintergreer-
de strijdmacht, waartoe zij alle zul
len bijdragen, en die onder een ge
meenschappelijke staf en een opperbe
velhebber zal komen te staan. De mi
nisters van defensie hebben voorts uit
gemaakt welke soort troepen elk land
Kardinalen brengen hulde aan de Paus. Als hoogtepunt van het Heilig
Jaar heeft Z.H. Paus Pius XII Dinsdag op het plein voor de St. Pieter te
Rome in aanwezigheid van 40 kardinalen en ongeveer 700 Bisschoppen en
Aartsbisschoppen de lichamelijke tenhemelopneming van Maria tot dogma
verklaard. Toen de H. Vader op zijn troon was gezeten kwamen de leden
van het H. College van Kardinalen naar voren. Eén voor één knielden zij
zij neer en kusten zijn voet.
De Hispano Suiza heeft van de Ne
derlandse .regering vergunning gekre
gen, hier te lande een fabriek te stich
ten voor snel vurend geschut en daarbij
behorende munitie. Dit type wordt zo
wel door de landmacht als door de
luchtmacht gebruikt. De fabriek zal aan
vijfhonderd areiders werk verschaffen
en vergt een investering van vijftien
millioen Zwitserse Franks, welk kapi
taal door de Hispano Suize wordt ge
fourneerd. Het is nog niet bekend,
waar de fabriek zal worden gevestigd.
Zij zal in 1952 volledig in bedrijf zijn.
De Nederlandse regering zal er een
order plaatsen.
KERSTPAKKETTEN VOOR ONZE
JONGENS OVERZEE
Kerstpakketten voor militairen in
Indonesië en op Nieuw-Guinea, van
wie kan worden aangenomen, dat zij
niet spoedig zullen repatriëren, moeten
deze week ter post worden
en wel voor Nieuw-Guinea op uiter
lijk 4 November, voor Indonesië op
uiterlijk 6 November.
Het handelsverdrag met West-Duitsland, dat kortelings nog met twee maan
den werd verlengd, is met ingang van gisteren vervallen. Daar een nieuw verdrag
niet tot stand is gekomen, zal voortaan export slechts mogelijk zijn, wanneer de
exporteur een geldige Duitse invoervergunning en een betalingsvergunning of
fotocopie daarvan kan overleggen. Dit alles, ingeval de goederen niet voorkomen
op de met ingang van gisteren van kracht geworden liberalisatielijst, die zestig
procent van de Duitse invoer vrijmaakt.
twee laatste maanden van het jaar.
Voor het nieuwe verdragsjaar, dat 1
Januari a.s. begint, zullen waarschijn
lijk gemeenschappelijk met Belgie en
Luxemburg in December a.s. te Brus
sel besprekingen worden gevoerd.
Het thans vervallen verdrag maakte
de invoer van goederen in Duitsland
geheel vrij van beperkingen. Slechts
voor zes artikelen, n.1. verse groenten,
consumptie- en pootaardappelen, land
en tuinbouwzaden, verse zeevis, haring
en spiritualia, waren contingenten vast
gesteld.
Op deze wijze was voor de agrarische
sector een liberalisatie van 82 procent
verkregen, hetgeen leidde tot een gun
stige ontwikkeling van onze export
naar Duitsland. Hieraan is thans voor
lopig een eind gekomen.
West-Duitsland is een belangrijke
markt voor de afzet van Nederlandse
producten als boter, kaas, geconden
seerde melk, eieren, groenten, fruit, vis.
zaden, sierteeltproducten, vee en cho
colaterieën. De export hiervan is thans
niet meer vrij. Daarom zullen zo spoe
dig mogelijk handelsbesprekingen wor
den begonnen.
Naar het ANP verneemt, betekent
deze mededeling, dat de moeilijkheden
cp het gebied der betalingen voor de
Duitse regering aanleiding zijn geweest
tot het nemen van maatregelen, waar
door de belangrijke export V3n onze
producten geheel afhankelijk wordt
van de Duitse invoer- en betalingsver
gunningen. Daardoor zal grote vertra
ging kunnen optreden, althans in de
uitvoer van die artikelen, die niet op
de liberalisatielijst voorkomen.
Vandaag zijn te Frankfort Neder
lands-Duitse besprekingen begonnen
voor de regeling van het goederenver
keer tussen de beide landen in de
Wijlen koning Gustaaf de Vijfde van
Zweden heeft persoonlijk fortuin ten
bedrage van vijftien millioen kronen
nagelaten. Verreweg het grootste deel
der nalatenschap gaat naar de zoons
van de overleden vorst, de huidige
George Bernard Shaw en Lady Astor op het terras van Shaws villa.
De Vereniging voor Christelijk
Volksonderwijs heeft gisteren in een
bijeenkomst in Esplanade te Utrecht
haar zestigjarig bestaan gevierd. De
vereniging, die op 23 October 1890
slechts vier aangesloten scholen telde,
omvat thans 539 scholen voor gewoon
lager onderwijs, 59 ULO-scholen, zeven
VGLO-scholen en vier BLO-scholen,
alsmede zeven kweekscholen, aldus ver
telde de voorzitter, de heer H. W. Tila-
nus, uit Den Haag.
Prof. dr. Rutten, de minister van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen,
bracht de gelukwens der regering over,
dr. E. Emmen vertolkte de dankbaar
heid van de Generale Synode der Ned.
Herv. Kerk voor hetgeen in de afgelo
pen jaren voor kerk en volk werd ge
daan en memoreerde het feit, dat de
heer Tilanus thans vijf en twintig jaar
bestuurslid der rereniging is.
De achtenzestig jarige Zweedse ko
ning Gustaaf VI Adolf met zijn
drie-en-een-half jarige kleinzoon Ka-
rel Gustaaf, de nieuwe kroonprins.
koning Gustaaf de zesde Adolf en
prins Wilhelm. De kleinkinderen krij
gen ieder 300.000 kronen, zijn dienarpn
ontvangen pensioenen en giften. Het
testament zal kort na de begrafenis
van de overleden vorst op 9 November
a.s. worden geopend.
Te Bussum kwamen enige jongens
van een jaar of twaalf op het idee, een
slager een beetje te plagen. De man
maakte zich hierover zo kwaad, dat hij
een hakmes greep en dat naar de kna
pen wierp. Een hunner werd aan het
been gewond en moest door een arts
worden behandeld. De slager kreeg
procesverbaal.
Het Nationaal Nieuw Guinea co
mité heeft bericht ontvangen, dat de
stad Arnhem de plaats Manokwar op
Nieuw-Guina heeft geadopteerd. Het
adoptiecomité iso nlangs geïnstalleerd.
De sfroombesparing
De verschuiving in de werktijd van
het overheidspersoneel zal naar schat
ting leiden tot een besparing op het
electriciteitsverbruik, die circa vijftien
procent van de totaal noodzakelijke
vermindering van het verbruik tijdens
de piekuren zal uitmaken.
Uiteraard moet ook de industrie haar
bijdrage in de verlaging leveren. Men
verwacht n.1. dat door de toegenomen
industrialisatie de moeilijkheden tijdens
de piekuren nog groter zullen worden
dan verleden jaar, omdat de centrales
niet aan de grotere vraag naar stroom
zullen kunnen voldoen. Gedurende de
periode van 13 November tot en met
27 Januari zullen daarom beperkingen
nodig zijn op de dagen .van Maandag
tot en met Vrijdag tussen half acht tot
negen uur 's morgens en van half vijf
tot zes uur 's avonds. Binnenkort zul
len nadere mededelingen worden ge
daan over de maatregelen, die men
denkt te nemen.
Kabinetscrisis vermeden
Verleden week is in de Tweede Ka
mer de behandeling van het wetsont
werp tot verlaging van de inkomsten
en loonbelastingen geschorst, teneinde
nader beraad mogelijk te maken over
het amendement-Lucas.
Dit amendement wees minister Lief-
tinck namens het kabinet af, omdat
het Rijk daardoor vijf en veertig mil
lioen aan uitkomsten zou derven.
In een gistermiddag gehouden bijeen
komst van de belastingcommissie uit
de Tweede Kamer met de minister
van Financien is een modus bereikt op
basis van een verminderd verlies aan
belastingopbrengst, waar tegenover een
compensatie tot eenzelfde bedrag zou
staan. Een kabinetscrisis zal dus wel
licht kunnen wordeni vermeden.
West-Duitsland krijgt eerlang, krach
tens een voorlopige herziening van het
bezettingsstatuut de leiding over zijn
eigen buitenlandse politiek. Voorts zal
het de aansprakelijkheid voor de voor
oorlogse schulden van het Reich over
nemen en ruimere bevoegdheden krij
gen op het terrein der binnenlandse
wetgeving. De eerstgenoemde maat
regel zal er waarschijnlijk toe leiden,
dat de consulaire vertegenwoordigers
van de regering te Bonn in Washing
ton, Londen en Parijs de status krijgen
van politieke agenten.
De vrijwilligers komen om drie uur
bijeen op het voorterrein van de Rip-
perda-kazerne. Ook verzamelen zich
de reserve-politie en de reserve-grens
bewaking. De manschappen maken ge
zamenlijk een mars door de stad en
defileren te half vijf voor militaireen
burgerlijke autoriteiten langs het ge
meentehuis op de Grote Markt.
De Nationale Reserve in het district
Noord-Holland treedt Zaterdag 4 No
vember in Haarlem aan.