De nieuwe Kerkorde der Ned. Herv. Kerk
AMSTERDAMS PODIUM
Een poort vol boeken en
Drie dagen gif-oorlog tegen de
bruine rat
vol
schimmen
Door Prof. Dr A. A. van Ruler,
Hoogleraar te Utrecht
OP HET MATJE
Grote kerel
MIDWINTEROFFENSIEF
In ruim honderd Noordhollandse gemeenten
Vrijwilligerslegioen
gisteren gestart
Aanzienlijke schade
lUat mat yveM, dat
vindt mat niet
ER staan wéér studenten aan boeken
stalletjes en ze graven en spitten
zoals wij groeven en spitten. Er is
niets veranderd, zou men zeggen. Maar
die ene foto in dat ene Franse blad
danDie uit elkaar gerukte Ko
reanen, die de ene maal gebombar
deerd worden omdat ze Noord-Korea-
nen zijn, de andere keer omdat z«
juist Zuid-Koreanen zijn. Die ene stu
dent neemt dat boek over bruggen
bouw mee. maar zal het nog wel zin
voor hem hebben bruggen te bouwen,
die toch weggebombardeerd worden?
Die andere student betaalt een brochu
re over hygiëne tijdens de geboorte.
Ja, waarom worden er eigenlijk nog
kinderen geboren, in zó'n wereld met
zó'n toekomst? Die student zal mis
schien straks medicus zijn en moeders
helpen hun kinderen ter wereld te
brengen. Maar voor wat en voor wie?
Voor welke leus, voor welke oorlog,
voor welke illusie? En die student
met dat boekje over moleculaire theo
rieën in zijn hand, wat begint hij straks
met z'n wetenschap? Is die gericht
vóór of tegen de mensheid?
zATMWiAfl n irnrmmm uw
GENERALE SYNODE van de
Hervormde Kerk besloot dezer de
gen om per 1 Mei 1951 een nieuwe
Kerkorde in de gehele Nederlandse
Hervormde Kerk in te voeren.
Men kan een dergelijke gebeurtenis
zonder enige twijfel gemakkelijk over
schatten. Dat doet men, wanneer men
meent, dat door de invoering van een
nieuwe kerkorde met één slag alle
problemen zijn opgelost, zowel de in
wendige problemen in een bepaalde
kerkgemeenschap zelf, als ook de pro
blemen in verband met de plaats van
een kerk temidden van de andere ker
ken en temidden van het volksleven.
Om al deze vraagstukken op te lossen
moeten er nog heel andere dingen ge
beuren. Daarvoor is reorganisatie al
léén op geen stukken na toereikend.
Dan moet er ook reformatie komen.
Reformatie van de kerk en van de ker
ken èn van het gehele volksleven.
Wat kan een mens in deze barre til
den déér naar uitzien, dat een opwek
king in het geestelijke leven het ge
hele volk aangrijpt en de mensen in
eens weer zin en doel in het leven
gaan zien! Dat zij tot gemeenschap
pelijke belijdenis van de levende God
en zijn Woord komen!
Dat alles wordt niet bereikt door
een nieuwe kerkorde in te voeren. Toch
kan men de betekenis van deze ge
beurtenis ook gemakkelijk onderschat
ten. Een kerkorde is iets anders dan
een reglement van een vereniging. De
kerk is geen menselijke organisatie,
maar het lichaam van Christus. Dat
lichaam leeft; het beweegt zich; het
uit zich door te spreken en te han
delen. In een kerkorde wordt een
levensorde voor het lichaam van Chris
tus gegeven. Als zij goed is, dan werkt
zij mee. Is zij slecht, dan belemmert
zjj de kerk in haar levensuitingen.
dergelijke slechte, belemmeren
de kerkorde had de Nederlandse
Hervormde Kerk sinds 1816. De tijd
van de Franse overheersing was juist
voorbij. De Hervormde Kerk verkeer
de, mèt het goede vaderland, in een
toestand van de grootste verwarring.
De koning snelde haar te hulp. Hij
zette orde op zaken. Hij voerde een
kerkorde in. Maar een kerkorde, die
op de meest wezenlijke punten de eigen
aard van de kerk niet ontzag. Er kwam
een bestuursorganisatie, alsof de kerk
een gewone, menselijke vereniging was.
Dat Christus zijn kerk zelf regeert,
door de dienst van de ambten, werd
niet gezien. Dat de ambten in verga-
Zó zagen de vergaderingen van de Nationale Synode té Dordrecht er Uit.
Maar dat was in de jaren 1618 en 1619.
MOU ben ik toch warempel geen Luc
van Dam, laat staan een vechtgeneraal
van pak-'m-beet. Ter contrarie: afge
dacht van de rare momenten, waarop
mijn vrouw en ik de huwelijksboot
ieder een kant uit willen sturen (en
dat geeft dan heibel, vanzelf), wiek ik
door dit vreemde leven als een blanke
duif des vredes. Op een planeet, waa'.
al zoveel duizenden een brood win
ning hebben aan de ruzie, meen ik mij
de luxe van een onverstoorbare ge
moedsrust wel te mogen veroorloven.
Nijd is kwaad voor de spijsvertering
en herrie werkt stremmend op de
vloeibaarheid van 's mensen gal. En
daar kun je mee tobben in de kou.
Dit bij wijze van woord vooraf. Maar
nou komt het dan.
Er stond een volwassen kerel voor
de rechter omdat 'ie een kind had
mishandeld. Het kind van z'n huis
houdster. En dat kind was achttien
maanden. Toen de buren ingrepen,
vanwege de huiselijke twist, die uit
deze heldendaad opbloeide, bleek het
wiegekind bont en blauw te zijn ge
slagen. Meneer had het met zijn blote
handen niet af gekund en had een pol
lepel gebruikt.
Hij bekende. Timide als een zoete
jongen en nerveus friemelend met de
klauwen, die de pollepel hadden ge
hanteerd.
De rechter, die altijd z'n voorname
pokerprofiel behoudt, hoe loederach
tig de schlemielen ook zijn. die voor
hem treden de rechter keek naar
de verdachte, als ware het een rep
tiel. En dat was 'ie ook eigenlijk. Apen
en beren hebben nog eerbied voor
eikaars jongen, maar dit stuk wreed
heid had zich vergrepen aan een baby.
die huilde omdat 'ie tanden moest
krijgen.
Het kind was zo lastig, edelacht
bare. Het huilde me alsmaar wakker.
Als ik rec-nter was geweest had ik
eigenhandig en zonder verdoving deze
gruwelmens al z'n kiezen en tanden
uitgetrokken. Met een gewone grove
nijptang en iedere dag één. Teneinde
hem. duidelijk te maken wat een kind
voelt, dat tanden krijgt. Bij wijze van
opvoeding. En dan voorts driemaal
per dag en zesmaal per nacht op z'n
blote falie met een pollepel. Een ijze
ren. En goed raak.
Want we hebben nou wel een straf-
systeem, dat leiden moet tot herop
voeding en we hebben reelasseerders
en zielkundigen en celletjes in de
lichte verf en met bloempotten in de
raampjes maar al dat fraais is be
stemd voor gewone misdadigers. Dat
helpt niet voor gekgewórden beest
mensen, die kinderen in hun wiegje
aftuigen met een pollepel.
Hij kreeg drie maanden.
Jammer dat ze het radbraken heb
ben afgeschaft.
KAREL
deringen bijeen moeten komen, om in
een voortdurend gesprek de gehoor
zaamheid aan Christus te zoeken
evenmin. Dat de kerk als lichaam van
Christus een belijdende en getuigende
taak heeft, ook niet. Er kwamen klei
ne besturen, die een huishoudelijke
taak hadden: de zaken gaande te hou
den!
Door deze organisatie van 1816 ging
de Hervormde Kerk in de 19de en
20ste eeuw steeds meer gelijken op
een oud buiten: het moderne leven
golfde er om heen; men zag nog een
brede oprijlaan; het hekwerk was ver
roest; de blinden hingen scheef. In 't
oude buiten spookte het (de strijd der
richtingen). Maar er ging niet veel
meer van uit. Dat was dé vervallen
staat van de oude vaderlandse kerk!
JN de tijd van de Duitse overheersing
werd dat anders. Er kwam nieuw
leven in de oude kerk. De richtingen
zochten elkaar en begonnen het ke
kelijke gesprek. De kerk in haar ge
heel merkte ineens, dat zij tot de be
zettende macht moest spreken, van
Godswege. Toen kwam tegelijk al het
werk los; hoeveel had zij verwaar
loosd: de jeugd, de zending, de evan
gelisatie, het sociale leven, de politiek,
de cultuur, de ziekenzorg enz. enz. En
als kerk kwam zij, in haar geheel, te
staan voor de vraag: wat is de waar
heid van het Evangelie over al deze
dingen? Dat alles vatte zij tegelijk
aan.
Toen ging de organisatie van 1816
pas goed knellen. De stuwing van de
bezettingstijd bleef doorwerken ook na
de bevrijding. Het resultaat ligt nu
voor ons: een kerkorde, welke aan de
Hervormde Kerk de wegen opent, om
nu ten volle met al de genoemde vra
gen bezig te zijn. Méér dan hondera
jaar lang is door velen gestreden voor
de reorganisatie. Deze strijd liep tal
loze malen op niets uit. Nu is het dan
eindelijk toch gebeurd. Met een over
weldigende meerderheid meer dan
vijf zesde van alle stemmen werd
de nieuwe kerkorde aanvaard.
\\/AT valt er nu te verwachten? Als
ik goed zie, drie dingen: In de
eerste plaats een geheel nieuwe ver
houding van de Kerken onderling. De-
Nederlandse Hervormde Kerk neemt
krachtens haar geschiedenis, haar aard
en haar getal een soort spilpositie
aan in het kerkelijke vraagstuk in
Nederland. Nu zij bevrijd is van de
onnatuurlijke banden van 1816 en zich
weer ten volle als kerk kan gaan ont
plooien, komt de vereniging der ker
ken op een geheel nieuwe wijze in
zicht. Deze voltrekt zich uiteraard
niet van vandaag of morgen. Er is in
de andere kerken veel belangstelling
en verwachting. Maar ook veel arg
waan en critiek. De Hervormde Kerk
zal goed doen, zich daardqor niet van
de wijs te laten brengen. Zjj vat tegen
woordig de vraagstukken op een groot
se, bijkans bovenmenselijke wijze aan.
Het is echter mijn vaste overtuiging,
dat juist daarin de genezing ligt voor
de kwalen van onze kerkelijke ver
deeldheid. In ieder geval staan de an
dere kerken nu voor de vraag: moeten
wjj nu niet méé gaan doen in dat ont
zaglijke werk, dat zich in de Her
vormde Kerk voltrekt en tot een aan
vankelijke doorbraak is gekomen.
JN de tweede plaats leeft er ver
wachting voor ons volksgeheel. Het
Nederlandse volk is in deze geweld!
ge tijden bezig, op drift te geraken
Internationaal komen wij in een volko.
men nieuwe positie. Sociaal voltrek
ken zich grote veranderingen. Politiek
zijn wij min of, meer vastgelopen. Cul
tureel, zedelijk en geestelijk zoeken
wij nieuwe wegen. In al deze opzich
ten is dit de ene grote grondvraag,
hoe komen wij tot een doorbreking
van de neutraliteit? Hoe vinden wij
voor ons gemeenschappelijke bestaan
een geestelijke grondslag?
De Nederlandse Hervormde Kerk
wil daar midden in gaan staan! Zij wil
niet heersen. Maar zij wil dienen. Zjj
wil profetisch het Woord van God
spreken, zcj dat het licht der waar
heid uitschijnt over alle dingen van
het leven. Zij bedenkt, dat de kerk er
niet is terwille van zichzelf, maar al
leen als instrument terwille van
Gods bezigheid met het volk en de we
reld. De nieuwe kerkorde noemt dat
,.het apostolaat der kerk".
1"EN SLOTTEer is verwachting voor
de strijd der richtingen. De nieu
we kerkorde is er niet op gericht, dal
alle verschil van mening en opvatting
wordt uitgewist. Integendeel. Dat
ware de dood van de kerk! Maar zij is
op twee dingen gericht. Ten eerste
daarop, dat boven alle lichtingen en
partijen uit het wonder van de kerk
als lichaam van Christus weef ontdekt
worde. En ten tweede daarop, dat alle
menselijke meningen en opvattingen
verstaan worden als niet meer dan
bijdragen in het gesprek der kerk over
de éne waarheid van het éne evan
gelie der Schriften. Op dit punt luis
tert het wel buitengewoon nauw. Er
zijn mensen, die zeggen: mijn stand
punt, óns standpunt is het enige ware
standpunt, en dat moet alleenheer
schappij hebben in de kerk. Er zijn ook
andere mensen, die zeggen: laat alle
opvattingen vrij in de ene grote volks
kerk en stoor de ander niet. In de nieu
we kerkorde krijgt noch de ene groep,
noch de andere gelijk. De kerkorde
zegt: daar is de Heilige Schrift, daar
-is de belijdenis der vaderen, daar hebt
gij, wanneer gij kerk van Christus wilt
zijn, gezamenlijk naar te luisteren en
gij hebt daarvan gezamenlijk te ge
tuigen; niet van uw eigen opvatting,
maar van de waarheid Gods, gelijk zij
in de Heilige Schrift tot ons komt en
door de vaderen, alle eeuwen door, be
leden is. Daar hebt gij nu, in de 20sta
eeuw, van te getuigen. Dat is niet
een eenvoudig recept, dat voor toe
passing gereed ligt. Het is veeleer een
oproep tot een grootse taak, welke
mensenmacht te boven gaat. Daarom
zijn wij er ook niet met reorganisatie
alléén.
Reformatie is nodig, een krachtig
werk van de Heilige Geest, Die ons
boven onszelf uitheft en ons stelt in
het heilzame licht van datgene, wat
God zelf in zijn genade en heerlijk
heid zegt.
gREHM'S „Tierleben" ligt er naast Merjjntje in Filmland. De Geschiedenis
van de Frans-lïuitse oorlog naast een vergeeld en stukgelezen Oud Testa
mentje. De Galante Avonturen van Casanova naast Nuttige Wenken voor
Slechthorenden. Twee delen over het intieme liefdeleven der Brahmanen wor
den gedeeltelijk overlapt door een handleiding tot Persoonlijk Magnetisme.
Grotesk van volgorde rijen zich naast elkaar: de Gedenkschriften van Paul
Kruger, Engels v oor Beginnelingen, Maria Monk De Zwarte Non, De Dui-
velakop in 't Rotsgebergte, Kamertjeszonde en Mededelingen voor Suiker
zieken.
(Van onze speciale verslaggever)
yAN 15—18 DECEMBER staat vrijwel geheel Noord-Holland benoorden het
Noordzeekanjal weer in het teken der rattenbestrijding. In die paar dagen
trekken weer honderden vrijwilligers door de dorpen en steden om de lokaas
porties, die de Plantenziektenkundige Dienst te Wageningen beschikbaar stelde,
uit te leggen. Een grootscheepse actie dus, speciaal gericht tegen de vraatzuch
tige bruine rat, die al enkele jaren in het najaar gevoerd wordt en die ongetwij
feld een belangrijke bijdrage is, om de enorme schade door dit ongedierte
jaarlijks toegebracht, te reduceren. Die schade bedraagt voor ons land ruw
geschat ongeveer dertig millioen gulden. Van de gehele wereldvoedselvoorraad
gaat jaai-ljjks ongeveer vier procent verloren door het offensief van rat en muis.
Van hoeveel belang het is deze actie van de Plantenziektenkundige Dienst met
alle kracht en ernst 'te helpen slagen zal een kind duidelijk zijn na kennisname
van deze fabelachtige cijfers.
QAT alles op één plank van één stal
letje in de Oudemanhuispoort. Die
Poort heeft velé stalletjes. Op elk lig
gen ze, hetzij met kennis van zaken
en liefde gerubriceerd, of alleen maar
achteloos neergesmeten. Stalletjes met
Schund, stalletjes met redelijke lec
tuur, stalletjes met belangwekkende
werken uit de wereldliteratuur en
stalletjes met wetenschappelijke boe
ken. Alle talen ter wereld zijn op deze
planken vertegenwoordigd. Alle kun
sten, wetenschappen en wat daarvoor
doorgaat. Alle literaturen en alle over
bodigheid, door vele drukpersen in
vele landen in omloop gebracht. Voor
een deel spoelt dit alles aan in de
Oudemanhuispoort; voor een deel op
de stalletjes aan de Parijse Seine-
oever; voor andere delen in andere
stalletjes in andere hoofdsteden onzer
wereld.
JN de muur van de Poort zijn nissen
gehouwen. Die nissen zijn vol boe
ken. Een kleine ruimte is alleen uit
gespaard voor de man, die de boeken
verkoopt. Aan de andere zijde van de
Poort grenst de tuin van de Univer
siteit. Tussen 12 en 2 uur wandelen
de studenten van die Universiteit door
de Poort. Een deel graaft, delft, spit in
de boeken. Het is een beeld dat men
ieder middaguur kan zien.
Van de week groeven, dolven en
spitten wij ook in die boeken. Dat de
den we vijf en twintig jaar geleden
al en we doen het soms nóg. Een heer
lijke, spannende, enerverende bezig
heid. Men doet altijd minstens één
ontdekking in die Poort der boeken.
Naast ons groeven studenten. In
boeken over medische wetenschappen,
in boeken over chemie en pharmacie.
Anderen dolven in boeken over tech
niek; waarschijnlijk aanstaande inge
nieurs. Een rommelende in een paar
stokoude deeltjes van een Franse bij
bel; waarschijnlijk een toekomstige do
minee. Zo stonden wij dus daar naast
elkaar aan dat stalletje en zochten
naar boeken om onze kennis te verrij
ken. En toen schoof een tijdschrift
voor m'n ogen. Dat deed de koopman
in de nis. En hij zei erbij: „Nieuw, me
neer!"
O ja, het was nieuw. Een nummer
van een bekend Frans geïllustreerd
maandblad. Zo fraai verzorgd als al
leen Franse geïllustreerde bladen er
uit kunnen zien.
Het lag open en wij zagen de illus
tratie. Die illustratie was een foto.
Een opname, gemaakt uit een vlieg
tuig, dat ergens boven Korea een
zal men immers straks weer de prac-
tijkmensen voor volgende streekacties
moeten vinden.
Hoewel niet over cijfermateriaal
P)E Plantenziektenkundige Dienst heeft wordJt beschikt, is het zeker, dat voor
la' gaande streekacties de iaarliikse rat,
in de loop van het jaar de burge
meesters van alle Noordhollandse ge
meenten opgewekt aan de actie deel te
nemen. Van de 121 gemeenten, die N.-
Holland telt, hebben .101 vorig jaar al
meegedaan. Dat is prachtig, want hoe
aaneengeslotener het gebied is, waar
in actie gevoerd wordt, -hoe minder
ruimte er is,waar de ratten heen kun
nen trekken, wanneer ze zich soms ge
dreven door enige onnaspeurbaar in
stinct, bedreigd mochten voelen. We
laten dan nog buiten beschouwing, dat
een centrale actie op eenzelfde mo
ment heel wat goedkoper is, dan een
actie, die men individueel zou willen
gaan voeren.
Voor het' begin van de actie zijn de
bewoners goed geïnformeerd. Niet alle
Noordhollandse gemeenten nemen na
melijk de kosten van de actie geheel
voor gemeentelijke rekening. In dat
geval vindt alleen de uitleg der lok
aasporties huis aan huis plaats. Wor
den de porties tegen betaling door de
gemeente beschikbaar gesteld, dan ge
schiedt de uitleg in die woningen of
boerderijen, waarvan een bestelling bij
de gemeente was gedaan. Gemeentepei
soneel. of wel vooraf ginstrueerde par
ticulièren in sommige gemeenten
groepen schoolkinderen -- onder ie'
ding van een vaste kern van ervarer
personen verrichten de uitleg. In Miri
woud in West-Friesland heeft zich zelf.'
een centrum van rattenbestrijders ge
vormd. De bijzondere positie van Mid
woud in de gehele actie schuilt hierin
dat het zelf de bestellingen van he!
rat-tengif deed voor ongeveer derti'
Wcstfriese gemeenten die deel uit me
ken van de Commissie voor de Ratte"
bestrijding in dit gebied.
Propaganda op scholei
MAAST vele andere instellingen zij
tijdens de voorbereidende propagan
da voor de komende streekaetie voo-
hei eerst op grote sehaal de land- en
tuinbouwscholen bewerkt. Ilct doe
was behalve het kweken van interess"
voor dit vraagstuk, de jeugd zo moge
lijk ook vertrouwd te maken met de
praetische zijde. n.1. het uitleggen der
bestrijdingsmiddelen. Onder de jeufd
t
gaande streekacties de jaarlijkse rat
ten-schade aanzienlijk hebben vermin
derd. In verschillende gemeenten bleek
de opruiming onder de ratten eendei
gelijke omvang te hebben gehad, dat
enkele dezer gemeenten besloten niet
deel te nemen aan de actie 1940/'50.
Hoewel het succes van de bestrijding
in deze gevallen bemoedigend is, moet
het besluit om een volgend jaar niet
deel te nemen als riskant worden aan
gemerkt.
Heel vaak wordt de rat op boerde
rijen beschouwd als een soort huisdier,
dat er nu eenmaal min of meer bij-
boort en waar men toch niet vanaf
komt. Hun aantal moet wel zeer groot
zijn, wil men ze gaan voelen als over
last. En vaak komt er een gevoel van
schaamte bij, dat de mensen verhin
dert te erkennen, dat zij rattenover-
last hebben. Erkenning van het belang
van deze acties door het steeds maar
weer voorgaan van de overheid, zal le
mensen tenslotte doen inzien, dat ze
het verkeerd bekeken hebben.
^NKELE practijkgevallen mo
gen aantonen, dat de toege
brachte schade zeer aanzienlijk
kan zijn:
1. Een fabrikant had in zijn pak
huis een paar honderd zakken
liggen. Voor deze zakken was
hem f5.per stuk statiegeld
in rekening gebracht, welk
bedrag hem na terugzending
der zakken zou worden ge
restitueerd. Op zekere dag
ontdekt de fabrikant, dat de
ratten ruim 200 zakken had
den stukgeknaagd. Schade
ruim f 1000.
2. Bij een Vogelwachter op
Texel werden in één nacht
pl.m. 80 kuikens gedood door
één bruine rat.
3. Een fabrikant van wollen
stoffen in het Zuiden des lands
moest op een kwade dag con
stateren, dat bruine ratten
zich hadden genesteld in een
rol wollen stof. Schade f150.
4. Dat ook de verontreiniging
door uitwerpselen (en haren)
flinke schade kan opleveren
leerde een onderzoek bij een
graanhandelaar. In een partij
van 400 ton werden liefst
11.200.000 uitwerpselen aange
troffen.
bommenlast liet vallen en. welke op
name door de één of andere tele-lens
haast onnatuurlijk duidelijk het ge
fotografeerde doel naderbij trok. Men
zag bijvoorbeeld de stukken van de
bom wegspringen en men zag ook een
kleine honderd mede-planeetbewoners
als dwaze, grappige kereltjes wegge
slingerd worden. Ja, heel nieuw en
heel actueel was dat. Maar als men
goed naar zo'n opname kijkt en men
realiseert zich wat men daar ziet, dan
vergaat een mens de lust om door te
graven en te spitten in boeken. Om
dat boeken ineens niet meer belang
rijk zijn. En omdat men zich afvraagt
waarom die honderd Koreanen op dat
plaatje in flarden gescheurd moesten
worden. Ge zult wellicht tegenwerpen
dat het Nóórd-Koreanen waren. Ze
waren dat inderdaad!
In dat ogenblik, in de Amsterdamse
Oudemanhuispoort, dachten wij toen
ineens aan de jaren, dat we hier boe
ken zochten. En ze ook vonden, be
taalden en mee naar huis namen. Wij
waren zeer rijk met die boeken. Nieu
we werelden zouden ons geopend wor
den, en nieuwe geheimen, mysteries
en wonderen onthuld. Nieuwe horizon
ten zouden zich strekken achter de
bestaande. Het was verrukkelijk boe
ken te kopen en ze te lezen: adem
loos en met een hart, barstend van
ongeduld. En het was heerlijk om te
leven. Ja, dat was toén.
Nooit dromden zoveel schimmen
voorbij, daar in die donkere Oudeman
huispoort, als in dat vroege middag
uur. De schimmen van die uit elkaar
gereten Koreanen, de schimmen van
de duizenden, die nu vallen en de mil-
lioenen, die straks zullen vallen. En
beeldflitsen van uit elkaar gerukte
bruggen, neertuimelende woonblok
ken en verpuinde ziekenhuizen. De
schimmen ook van studenten uit alle
landen der aarde, die eens aan boe
kenstalletjes stonden te graven naar
boeken en die niet wisten, dat het
alles voor niets was.
Het heengaan uit de Oudemanhuis
poort doet denken aan een vlucht. Bui
ten schijnt de winterzon en waait de
wind rimpels in het water van de Klo
veniersburgwal. Op die rimpels dan-
sen en deinen de meeuwen van Am
sterdam. Ze zijn schoon, wit als en
gelen en uitbundig. Vandaag hebben
ze een nest en morgen zullen ze dat
wéér hebben.
Hoe staat het met onze nesten? En
overmorgen met de nesten onzer kin
deren? Er is geen boek in heel de
Oudemanhuispoort dat déér 't ant
woord op geeft.
ANTHONY VAN KAMPEN.
iiiiiiiiiiiiiiiniiiiifiiiiiiH
BRUINE rat komt in ons land talrijk voor.
Hij voelt zich in het Water zeer op zijn gemak,
graaft graag, maar klimt vrij slecht. Men zal hem
dus in het algemeen aantreffen in benedenverdie
pingen, ónder vloeren en in riolen. Vandaar de
naam water- of rioolrat.
Tegen de winter, wanneer het voedsel in het
eld schaarser gaat worden en ons klimaat boven
den zijn grillen begint te tonen, trekt hij naar de
bewoonde wereld. In de zomer kan hij buiten op
het veld genoeg van zijn gading vinden. De bruine
rat is een alles-eter, die bij het nuttigen van zijn
maaltijden allesbehalve kieskeurig is. Zijn uiter
dijk tekent de sterk-gebouivde rover: robuust, vrij
lompe snuit, oren gedeeltelijk in vacht schuil-
1aandstaart korter dan het lichaam.
Het feit, dat de bruine rat in de herfst de Huizen
begint op te zoeken, heeft de Plantenziektekundige
Dienst doen besluiten de streekaetie juist in de
wintermaanden te doen uitvoeren. De rattencon-
centraties binnenshuis geven dan de beste wc-
borg voor een behoorlijk resultaat.
(Foto: Plantenziektenkundige Dienst