„MANNEN"
J
De tragische dood van Abraham Lincoln
CULTUREEL NIEUWS
Ivonlour in Arti
AMSTERDAMS PODIUM
Notities over moderne kunst
WIJS LEIDSMAN VAN EEN DOOR BURGERSTRIJD VERSCHEURD VOLK
Een
van Amerika s meest populaire
presidenten
Katoennood
Zeer begaafd
MET OORLOGSFILMS z(jn we de laatste jaren overstroomd: veelsnorke-
rige romantiek en pathetische heldenverering voerden daarin de boven
toon; moed, opoffering, doortastendheid, vastberadenheid en onuitroeibare
geestkracht, zelfs onder de meest hachelijke omstandigheden, bleken steeds
weer de geijkte thema's. Slechts een enkele maal kreeg de bioscoopganger
meer de werkelijkheid van de oorlog te zien, zoals de gewone soldaat die niet: wanneer zij zich vervolgens op
ondergaat, uitgeput, grimmig, wanhopig, voortgedreven en moeizaam voort- dat enge geval van de invalide en zijn
gaand, omdat er voor hem geen andere weg is, zolang hij niet zijn zelfrespect verloofde concentreert, komt zij ertoe
wil verliezen. „The story of G. I. Jos", „Battle-ground" en vooral „A walk in
the sun" toonden ons de werkelijke mens in de oorlog, teruggeworpen als hjj
is op zjjn uiterste grenzen, wankelend tussen dood en leven. De film „Man
nen", die thans in Nederland vertoond wordt, speelt vrijwel uitsluitend in een
groot Amerikaans hospitaal, waar oorlogsgewonden, en meer in het bijzon
der mannen, die verlamd raakten door een beschadiging van het ruggemerg,
verpleegd worden. En met de problemen van deze mensen in het gun
stigste geval veroordeeld tot de rolstoel, levend in hun eigen maatschappij
van onvolw aardigen en bevreesd voor een terugkeer naar de wereld daar
buiten tracht de film ons te confronteren.
ZATERDAG IA FEBRUARI 1931
f)P U FEBRUARI 1861 morgen dus 90 jaar geleden verliet een 52-jarige
advocaat uit Illinois, Abraham Lincoln, zijn woonplaats Springfield om het
presidentschap van de Verenigde Staten van Noord-Amerika op zich te nemen.
Hij bekleedde deze post in een tijd, welke een der meest dramatische is geweest
in de Amerikaanse geschiedenis: die van de burgeroorlog.
■fs' DE LOOP der jaren waren er tussen
de Noordelijke en Zuidelijke staten
der jonge Unie grote tegenstellingen
ontstaan. Het grootste geschilpunt be
trof de slavernij. Op de uitgestrekte ka
toenplantages in het Zuiden werkten
nog millioenen slaven, die er de goed
kope arbeidskrachten vormden. In het
Noorden, waar de handel en industrie
een grote vlucht hadden genomen, ken
de men de slavernij niet en was men
er fel tegen gekant.
De „slavenbaronnen'' van het Zuiden
keken, met minachting neer op de be
drijvige kooplieden van het Noorden.
Joor dit soort werk achtten zij zich te
»ed. Teneinde de groeiende industrie
te beschermen, eisten de Noordelijken
beschermende rechten, terwijl 't agra
rische Zuiden dergelijke maatregelen
verfoeide en de absolute vrijhandel
voor stond.
Tot 1860 waren de Zuidelijken in de
meerderheid; het Noorden, waar de be
volking snel toenam, won echter steeds
meer terrein en na een met grote fel
heid gevoerde verkiezingsstrijd werd de
Noordelijke candidaat Lincoln tot pre
sident der Unie gekozen.
De staten in het Zuiden grepen deze
gelegenheid aan om zich af te scheiden.
Op 8 Februari 1861 stichtten zij een
afzonderlijke republiek onder de naam
„Geconfedereerde Staten van Ameri
ka"
In zijn installatierede op 4 Maart 1861
deed de nieuwgekozen president in het
Congres een hartstochtelijk beroep op
de Zuidelijke Staten om tot de Unie
terug te keren. Het was tevergeefs.
De hartstochten waren zó hoog opge
zweept, dat een burgeroorlog er uit
voortvloeide. Op 12 April van hetzelf
de jaar werden de vijandelijkheden ge
opend met een aanval op Fort Sumter
in de haven van Charleston in Zuid
Carolina. Dit was het begin van een
verbeten strijd, welke vier jaar zou
duren.
QOK EUROPA was ten zeerste bij de
ze strijd geïnteresseerd. De Zuide
lijke staten van Noord-Amerika toch
waren de voornaamste leveranciers van
katoen. Zeven achtste deel van de we
reldbehoefte kwam uit het Zuiden.
Ten gevolge van een doeltreffende
blokkade der Noordelijken kwamen de
havens in het Zuiden potdicht te zit
ten, zodat geen enkele uitvoer meer
mogelijk was. In Europa ontstond toen
de „katoennood" waardoor vele Euro
pese bedrijven werden lamgelegd.
De strijd tussen de beide statengroe-
Pen werd aan weerszijden met grote
verbittering gevoerd. De Zuidelijken
-Met haai iegen niemand,
mei liefde voor allen"
(Lincoln)
Katoenpluk, zoals die in de eerste
helft der vorige eeuw in de Zuide
lijke staten van Noord-Amerika
geschiedde
papier gezet. Het verhaal verscheen in
afleveringen in een Amerikaans tijd
schrift en verwekte een sensatie. Om
het als boek te doen verschijnen in een
enorme oplage moesten de persen dag
en nacht draaien om aan de vraag van
het publiek te voldoen. Ook in het bui
tenland maakte het boek van mevr.
Beecher Stowe grote opgang; het werd
in vele talen vertaald.
In de laatste wereldoorlog kenden
wij de „ondergrondse". In Amerika had
men een dergelijke organisatie reeds
veel vroeger. Bekend onder de naam
„Underground Railroad", - ondergrond
se spoorweg - waren haar leden be
hulpzaam om slaven uit het Zuiden
naar vrije gebieden te doen vluchten.
Alleen al in Ohio werd 40.000 slaven
hun vlucht mogelijk gemaakt.
Weinigen begrepen aanvankelijk welk
een grote figuur er schuil ging achter
deze advocaat uit het Westen. Lang
zamerhand gingen de ogen open. Lin
coln bleek een man te zijn van grote
wijsheid, welke gefundeerd was op
diepgaande studie en levenservaring.
Hij was een man, die kracht aan tact
wist te paren. Hij bezat een onuitput
telijk geduld en wist te handelen op
het moment dat het nodig was. Hij had
een gevoelig hart en een grenzenloze
edelmoedigheid van geest. Hij was on
kreukbaar en bleef de eenvoud zelve.
Hij was een van Amerika's meest
populaire presidenten. Lincoln verwierp
de slavernij als zijnde in strijd met de
rechten van het individu en tegen de
wil van God. In dezelfde zaal. waar zijn
voorvaderen de onafhankelijkheid uit
riepen, pleitte hij voor gelijkheid. De
verscheurdheid van zijn land stuitte
hem tegen de borst.
„Een huis verdeeld in zichzelf kan
geen stand houden. Wij kunnen niet zijn
half slaaf en half vrij", zo sprak hij in
1858, nog vóór zijn presidentsverkie
zing.
En toen hij voor de tweede maal tot
het presidentschap was geroepen, stak
hij tijdens zijn installatierede op 4
Maart 1865 de vijanden in het Zuiden
de vriendenhand toe.
„Met haat tegen niemand, met liefde
voor allen, met vastheid in datgene wat
God ons als recht doet zien. zullen wij
trachten het werk te voleinden dat wij
begonnen, de wonden der natie te he
len en alles te doen wat kan bijdragen
tot het verkrijgen en doen voortduren
van een vrede onder onszelf en met
andere naties".
Dat waren de woorden, die Lincoln
sprak.
Gedurende de nacht van 13 op 14
ABRAHAM LINCOLN
een der meest populaire presiden
ten, die de Verenigde Staten
hebben gehad.
naaste medewerkers bond de president
op het hart het verleden te vergeten.
De Zuidelijke staten moesten als ge-
lijk-gerechtigden opnieuw tot de Unie
worden toegelaten. Hij bezwoer hen
hun gedachten te riehten op de vrede.
JN DE AVOND van de veertiende
woonde Lincoln een voorstelling in
de schouwburg bij. In de loge gebeur
de toen iets vreselijks. Een fanatiek
toneelspeler, William Booth, loste een
schot op de president en doodde hem
„om het Zuiden te wreken". De man,
die geen haat kende, slechts liefde
voor allen, vond op deze wijze een on
verwacht levenseinde.
Het Amerikaanse volk was geschokt
tot in zijn diepste innerlijk over deze
tragische dood. .Nooit", zo schreef de
April was de stad Washington geïllu- dichter James Russell Lowell, „zullen
mineerd ter gelegenheid van de over
gave van het Zuiden. Het volk vierde
feest en vrolijke menigten bewogen
zich door de straten.
De volgende dag hield Lincoln kabi
netsraad. Besloten werd de blokkade
tegen het Zuiden op te heffen. Zijn
er door mensen zoveel tranen geschreid
zijn over de dood van iemand, die ze
niet kenden",
Amerika verloor een wijs man, die
als geen ander in staat was geweest
de geslagen wonden te helen en de
eenheid der natie te herstellen.
PEEDS VAN KINDSBEEN AF LIJDEND aan een passie voor moderne
kunst (meer speciaal gericht tot de abstracte sector daarvan, nóg meer
speciaal tot het experimentele onderdeel dier sector) stonden wfl ons dezer
oagen op het Spui te vermeien in de etalage van het bekende Antiquariaat
Erasmus. In verrukkelijke veelheid en verscheidenheid lagen daar de werken
der Moderne Kunst. De werken over het Dada-isme, het Surrealisme, en bet
Dada-Surrealismc. De werken over Surrealisme en Abstractie. De werken
van Mondriaan. De werken over het Cubisme. De werken van de Paus der
Ahstraceurs: Pablo Picasso. Andere werken over de lithograaf Plcasso. Een
werk over of van (ik weet dat niet precies meer) Wiegersma. Eón van (of
over) Klee.
[)E RODE GLOED van de winterse
avondzon smeulde in de ruiten der
Spuiwinkels en stroomde bloedig over
die werken. Wfl stonden daar eenzaam
en ons hart sloeg luid tegen de borst
kas. Wij beseften, dat deze boeken in
derdaad gesloten boeken voor ons
waren en dat het heerlijk moest zijn
eenmaal deel te mogen hebben aan
de geestelijke spijziging ervan. Toen
viel ons oog op het affiche. Dat affi
che vertelde, dat op dat ogenblik in
het Stedelijk Museum een tentoonstel
ling plaats vond (van 19 Januari tot
26 Februari) van Surrealisme en Ab
stractie van Peggy Guggenheim.
Peggy Guggenheim. Een naam. die
ruikt naar Moderne Kunst. Het was
deze naam, die als het ware een
koorts in ons bloed ontstak. Iets in
ons zei: ga derwaarts en ga in tot de
Moderne Kunst. Wij wilden gaan,
maar als laatste concessie aan onze
burgerlijke status wierpen we een blik
op ons horloge. Het was vijf uur. Het
Stedelijk Museum sluit om vijf uur.
yERTWIJFELD stonden we op het
Spui, in de gloed van de blussende
avondzon, met het levend-dode stads-
vulgus voorbijebbend, gelijk een gore
rivier. Zeer triest en zeer onschoon.
En ineens, alsof dat zo moest zijn,
viel onze blik op de overkant. Daar
was de ingang van de Allerdeftigste,
Alleraristocratische, aller-standings-
volle schildersvereniging van gans het
yEMIDDEN van de jaren van strijd,
welke aan de burgeroorlog vooraf
ging, kwam Abraham Lincoln naar
voren.
Het was een man van buitengewone
begaafdheid. Zijn vader had een farm,
maar de jonge Lincoln koos een an
dere levensweg. Hij werd advocaat en
begaf zich tevens in de politiek.
ANTON KARAS
de man van „De derde man"
ven in het hospitaal, getekend tijdens de
de rondgang der artsen, confronteren
ons terstond met heel de omvang van
het leed der oorlogsinvaliden.
Deze kracht houdt de film echter
ANTON KARAS, componist van de over leven en werk van de Oostenrijkse
muziek van de film „The third man" componist Anton Bruckner. Wolfgang
zal na een tournée door Amerika en Liebeneiner zal de regie voeren. De
Engeland ook in ons land enkele con- muzikale leiding berust bij Herbert
certen geven. o.a. op 10 Maart te Haar- Karajan en het Weens Philharmonisch
lem in het Concertgebouw en op 11 Orkest. Men denkt Ewald Balser de rol
Maart te Amsterdam eveneens in het van Bruckner te doen spelen. In Maart
Concertgebouw. Men zal dan in de ge- zal met de productie worden begonnen,
legenheid zijn ook nieuwe composities De in Oostenrijk op stapel gezette
van de bekende citherspeler te beluis- Albrecht Dürerefilm: „Die grosse Holz-
teren .In hetzelfde programma zullen schnittpassion von Albrecht Dürer" is
ook enkele bekende Franse radiozangers gereed gekomen. Het Weense Sympho-
en vedettes optreden, alsmede de door nieorkest zorgde voor de muzikale be
de radio kort geleden ontdekte accor- geleiding met variaties over drie oude
deonspeler Jean Wetzel en Jacqueline koralen.
Durand, die de eerste prijs voor piano In Amerika is rumoer ontstaan rond-
aan het' Concervatoire de Paris won. om de Italiaanse film „Het wonder", ge-
De Oostenrijkse maatschappij „Alpen- regisseerd door Rossellini, de man van
film" in Graz is van plan in samenwer- „Stromboli en „Fietsendieven De
king met de Anton Brucknervereniging fllm brengt het verhaal van een boe-
een grote muziekfilm te vervaardigen renmeisje, dat door een vreemdeling,
in wie zij de heilige Jozef ziet, is ver-
leid en de geboorte van haar kind als
miraculeus beschouwt. Kardinaal Spell-
man ,de R.K. aartsbisschop van New
York, heeft de 26 millioen katholieken
in de Ver. Staten verzocht de film niet
te gaan zien, omdat zij „een bespotting
van het Katholieke geloof" zou zijn.
Een aantal niet-katholieke geestelijken
heeft de regentenraad van de staat
New York verzocht de Italiaanse film
niet te verbieden.
EEN WAARDIGE AMERIKAANSE FILM OVER
HET LEVEN DER OORLOGSINVALIDEN
ons tot bezinning op een be
de problemen heel simplistisch voor te
stellen, alsof de liefde van een vrouw
en een ideale materiële verzorging door
de staat, die een auto en een huisje
schenkt, voldoende zouden zijn om de
invalide geestelijk tot een aanpassing
aan zijn bestaan te brengen. Deze een
zijdigheid brengt de film weer in de
sfeer van het romantische verhaaltje,
zonder voldoende contact met de wer
kelijkheid. Maar desondanks kan men
„Mannen" als een zeer waardige film
hadden de beschikking over bekwame
generaals als Robert E. Lee, een man
bij zijn soldaten in hoog aanzien
atond. Washington werd dan ook meer
malen bedreigd. Uiteindelijk keerden
krijgskansen en steeds meer Zuide-
bjke bolwerken vielen in handen van
Noordelijke generaals Sherman en
rant .In April 1865 volgde de volledi
ge capitulatie van 't Zuiden. Het had
gesfreden voor een „verloren zaak".
e slavernij werd afgeschaft en ja-
^etl van groot verval stonden het Zui-
voor de boeg. Niet altijd ook al
dit zeer begrijpelijk wist de neger-
evolking van haar vrijheid een juist
gebruik te maken. De vrijheid ontaard-
e dikwijls in losbandigheid. Werken
bijzaak.
£le plantages werden aan hun lot
^ergelaten en het duurde lang voordat
en de gevolgen van de strijd te bo-
r n, Was gekomen. Het Zuiden kon met
spreken van een „bittere vrede",
birr figuur' die in de jaren vóór de
ger°orl°g van grote invloed is ge
est op de vorming van de openbare
g n'dg, is de schrijfster mevr. Harriet
een r Stowe Zij was de dochter van
sCh.?re.d'kant. Het verschijnen van een
Tom'? een der periodieken „Oom
het 'bracht haar op de gedachte van
ha(, ^"rijven Van het verhaal. Tevoren
Zl] vrijwel nog nimmer een pen op
LONG-SHOT.
P)EZE film richt zich op een der ver- dwingt B
pleegden: een jongeman, die zijn ver- langrijk probleem, dat rechtstreeks met beschouwen, die wars van sensatiezucht
loving verbroken heeft uit angst voor de oorlog verband houdt, en ze doet dat ernat'g de aandacht vestigt op enkele
medelijden en die zonder een band met op een dikwijls zeer overtuigende wijze. Pr°blemen van de oorlogsinvaliden,
het leven ook niet de kracht kan op- Regisseur Fred Zinnemann (hij maakte Theresa Wright speelt met ontroeren-
brengen om te streven naar een aanpas- indertijd het ontroerende „Achter de de eenvoud het jonge meisje, Marlon
sing aan eer verder bestaan als invali- wolken") behandelde zijn stof sober en Brando overtuigt, ondanks nu en dan
de. Zijn meisje echter gelooft, dat haar eerlijk. De openingsbeelden van de film wat krampachtigheid, als de invalide en
gevoelens voor hem niet wezenlijk be- soldaten in uiterste spanning voetje de regie heeft met zorg ook de hen om-
invloed werden door zijn invaliditeit en voor voetje voorttrekkend door vijan- ringende typen gekozen en in het ka-
dat zijzelf geestelijk krachtig genoeg delijk gebied hebben een maximum der van het geheel de acteursprestaties
is om in een verder samenleven zijn in- aan ongekend suggestieve kracht en de beheerst,
validiteit als iets heel natuurlijks te be- daarop volgende beelden van het le-
schouwen. dat in hun verhouding geen
enkele spanning behoeft te brengen
Zij blijft voor hem vechten en wint.
want hij gaat eveneens weer voor be
houd van zijn geluk vechten en werkt
hard om zijn invaliditeit te aanvaarden
en te maken wat ervan te maken valt.
En wanneer geleidelijk alle weerstan
den overwonnen schijnen, wordt hun
huwelijk gesloten.
Dan echter blijkt, dat zij een kracht
proef presteerden, zonder hun eigen
kracht te kennen en in hun samenzijn
manifesteert zich wederzijds een gevoel
van onzekerheid, dat al spoedig naar
een crisis leidt: de jongeman keert te
rug naar zijn eigen wereld, het hospi
taal .Die wereld stoot hem echter weer
uit- uit zelfbehoud (tijdens een geeste
lijke inzinking heeft hij de gemeenschap
van oorlogsinvaliden roekeloos in op
spraak gebracht) en ook om hem tot
een aanpassing aan het leven te dwin
gen En zo komt hij ten slotte toch er
toe zijn nieuwe situatie en zijn blijvende
verantwoordelijkheid naast zijn vrouw
te aanvaarden.
70 BLIJKT de film „Mannen" een te-
L genhanger van de valse heldenro-
mantiek der meeste oorlogsfilms.
ln hun eigen wereld, die van het hospitaal, hebben de oorlogsinvaliden
hun leven aanvaard en hun geestelijke depressie overwonnen m een
dikwijl* uwbtmdige kamaraadsrhap.
£)E AFDELING natuurkunde der Kon.
Nederlandse Academie van Weten
schappen heeft de Leeuwenhoek-me
daille voor het jaar 1950 toegekend aan
dr. S. A. Waksman, microbioloog, ver
bonden aan Rutgers University te New
|IIIIIIIHIIIIIIIIIIININIMIUIINIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIllllllHIIIIUIIIHIII(IIIIIIUItUmlllllllllllllllMlltliji
Films over Anion Bruckner S
H 5
1 en Albrechi Dürer - Braille- I
conferentie in Beiroet
Brunswick (V.S.) De gouden Leeuwen
hoek-medaille wordt iedere tien jaar
verleend aan de geleerde, die zich ge
durende het tijdvak van tien jaar de
grootste verdiensten heeft verworven
op het gebied van de studie der micro
scopische wezens, voor de eerste maal
ontdekt'door Leeuwenhoek in het jaar
1675.
Duizend jaar geleden kwam het eer
ste gedrukte boek van de pers en wel
inKorea. Het was geen vertaling
van het Sanskriet, maar een directe
uitgave van een Budhistische tekst in
het Chinees. Deze eerste gedrukte uit
gave van de Klassieken in niet minder
dan 130 delen, betekende het begin van
een culturele renaissance, welke het
Verre Oosten voor het grootste deel te
danken had aan een merkwaardig man.
n.1. Feng Tao. Hij werd geboren in de
provincie Tchili en was minister onder
niet minder dan zeven achtereenvol
gende keizers. Feng Tao wordt daarom
beschouwd als de uitvinder van de
drukkunst. De werken werden gelezen
in het gehele toenmalige Chinese kei
zerrijk.
QP de gedurende deze maand te Beiroet
te .houden internationale bijeenkomst
van experts in 't Brailleschrift zal 'n be
langrijke stap gezet worden in de ont
wikkeling van een algemeen wereld
Brailleschrift. Veertien afgevaardigden
uit elf landen zullen elkaar, als gast van
de regering van Libanon, ontmoeten om
de laatste plannen uit te werken voor
een uniform Brailleschrift voor de ta
len van het Midden Oosten. India. Zuid-
Oost Azie en Afrika. Zeven van deze
deskundigen zijn zelf blind. Ook de
Unesco-expert in Braille, de blinde Sir
Clutha Macken«ie. zal aan de conferen
tie deelnemen.
Koninkrijk: Arti et Amicitiae. Als door
een bliksemstraal geraakt bleven wij
aan de Spui-stenen genageld. Ook daar
was expositie. En van Moderne Kunst.
Nooit zag de gevel van Arti er mo
derner, surrealistischer en experimen
teier uit dan op dat ogenblik. Arti,
uitgekreten en verguisd als bolwerk
van artistieke reactie. Als broedplaats
van stoffig kunstenaarschap. Als bar
ricade in de bandjir der Jonge Mo
derne Schilders. ArtiElven was
er een gevoel van weifeling, van ont
zetting. Een besef alsof Arti ontmaagd
was. Maar ook maar even. Toen ren
den wij dwars door de verkeersop
stopping heen en stortten ons rugge
lings ln de open deur van het Mekka
der voormalige schilderende reactie;
Arti et Amicitiae.
Het was er zeer stil, hetgeen op dit
moment, tegen het sluitingsuur, geen
wonder te heten viel. Opvallend was
de verlichting. Men zou gemeend heb
ben, dat die verlichting van onvol
doende tot zeer slecht was. Maar deze
verlichting was alleen maar geraffi
neerd en pikant en toonde de kunst
werken in hun zozeer eigen sfeer en
klimaat. Wij waren de enige bezoeker,
hetgeen weldadig aandeed. Kunstwer
ken dient men alleen te ondergaan,
ongehinderd door vragend, c.q. opmer
kingen makend gezelschap. Nog enigs
zins timide en overweldigd door het
feit, dat wij voor het eerst Moderne
Kunst in Arti aanschouwden, namen
wij de werkstukken onzer jongeren in
ogenschouw. Ze waren beurtelings;
vreemd, curieus, beangstigend modern,
revolutionnair, baanbrekend. Alles wat
wij tot dusverre van experimentalisme
en wat daaraan verwant is in Am
sterdam, hadden mogen aanschou
wen, viel in 't niet bij deze eerste Artl-
expositie. Wélk een durf! Wélk een
jeugdige vermetelheid! Wélk een brei-
deloze dadendrang en teugelloze ver
beeldingskracht! Wat daar de muren
sierde was werkelijk een modern-
artistieke daad van allergrootste al
lure. Hier had de experimentalistische
jeugd zich uitgeleefd en uitgeroesd,
zonder grens, zonder limiet. En wélk
een resultaat! Wélk een wereld barstte
hier aan die muren open, en wat een
jong talent bloesemde daar op, tegen
die oude, kille, seniele Arti-muren. En
dat alles tezaam was een kreet, een
schreeuw, een fanaal tegen spitsbur-
gerlijke dufheid, ingeslapenheid, gees
telijke armoede en zwartste reactie.
En staande daar, in Arti, werden wij
zwanger van een stil en mateloos ver
driet, dat öp-schrijnde door onze ziel.
Het weten dat wij zovele jaren ver
guisd hadden om tot het zuiver besef
te komen van deze jonge schoonheid
aan deze oude muren.
Daar hingen ze: doeken zonder doek,
nauwelijks een vlak in de ljjst. Hier
een achterstevoren gehangen doek,
daar alleen maai een artistieke vlek
op de muur. Andere doeken op elkaar
gestapeld, zo maar op de grond. Nog
andere doeken tegen elkaar leunend,
samen een wonderlijke combinatie
vormend, zeer, zeer artistiek. Het was
alles overrompelend en onweerstaan
baar en wij wisten, dat we terug moes
ten komen om het geheel te doorgron
den. Vele malen zouden we terug
keren, maar iedere keer zou nieuwe
verrukkingen, nieuwe verbijsteringen
opwekken. In die ogenblikken wisten
we, dat een nieuwe wereld bezig was
zich in ons te openen. De oude had
voorgoed afgedaan. We stonden op de
drempel. En langzaam zette het pre
ludium in tot een nieuwe en machtige
levensfaze. De andere faze, die der
dorre burgerlijkheid, lag achter ons.
Voorgoed: voltooid verleden tijd.
JETS tikte ons op de schouder. Ont
stemd en gestoord wendden we ons.
Het was een mens, pril van jaren,
rijp van baard. Kortom, iets dat een
schilder etaleerde. Deze mens keek
ons ernstig aan en ineens beseften
we, wat de vraag was, die achter de
baard in hinderlaag lag: we waren
vergeten entrée te betalen. Onze hand
ging naar het achterzakje om enige
pasmunt op te diepen, toen de baard
op hese toon sprak; „Meneer, wat doet
u hier?"
Wij keken de baard minachtend aan
en zeiden, dat we van de expositie
kennis namen. Toen werden de ogen,
de mond en de baard van die mens
nóg droefgeestiger dan daarvoor, en
de baard sprak: „Meneer, we openen
pas over vijf dagen de nieuwe expo
sitie. Er hangt nog niets, de hang-
commissie moet nog beginnen, 't Zijn
alleen de lege lijsten. Of bent u geïn
teresseerd in lijsten?"
Op dat ogenblik brak de wereld
boven en onder ons in stukken. En we
verloren alle besef van alle dingen.
ANTHONY VAN KAMPEN.
