Texels Noordwestelijke duinerij wordt meter na meter ondermijnd Noord-Oostpolder als opvoeder 50 of 90 pet. Vermogensaanwas- belasting? Nog geen inspirator der literatuur tie, de innerlijke noodzaak om te schrij- f^èn^verwaclfting slaaft" opzicht DE ZEE KLOTST VOORT IN EINDELOZE DEINING Laatste maanden veertien meter duin in zee gestort Steil rijzen zandbergen bij vloed uit het water Strassburger wil zich laten naturaliseren Brandstichting op de ,,Johan van Oldenbarneveldt" Canada zoekt plaats voor de „Hobbema" FISCALE NOTITIES KERKELIJK NIEUWS I _L RIJDAG 9 FEBRUARI 1951 w6&6tvRHTe»# oukvew ai) os vuurtoren van cocitsooep. (Van onze speciale verslaggever). yUURTORENWACHTER W. WITTERS van het op het Noordelijkste puntje van Texel gelegen lichtbaken, dat z'n stralenbundel van anderhalf millioen kaars bijna twintig mijl ver over de Eierlandse gronden laat spelen, beeft maar een eenzame post. Hjj woont bjjna een uur lopen van het meest nabijgelegen De Cocksdorp, en de autobus van de T.E.S.O. laat deze hoek van het schone eiland ongemoeid. Zelfs voor de kinderen van de trouwe wachters, die de school in De Cocksdorp moeten bezoeken, rijdt de bus niet vaar deze uithoek. Per benenwagen zijn ook wjj dus derwaarts getogen. Met eigen ogen wilden we aanschouwen hoe daar, vooral de laatste maanden, de Noordzee geknabbeld heeft aan de Parel onzer Waddeneilanden, zoals de reclame Texel stellig niet ten onrechte noemt. J^NABBELEN mag men het eigen lijk niet meer noemen. De zee heeft aan die duinenrand gevreten. Geen helm of ander duingewas is bij mach te dit geniepige spel tegen te gaan. Het strand is te smal om de aanrol lende vloedgolven uit te laten lopen. Een gigantisch drama lijkt zich daar in die Noordwesthoek van Texel te voltrekken. Gigantisch voor wie have en goed veilig dachten achter deze aanvankelijk zo brede duinengordel. Vooral benauwend, zo stellen we ons voor, wanneer de Noordwester aan komt gieren over het kolkende en bruisende watervlak en golf na golf Baar binnen slaat over een klein ge deelte van het oude land. Er is im mers al een plek in de duinenrij, waar de beveiligende hoogten geheel zijn weggeslagen. „Soms staat het wate: tot over de weg, die van de vuurtoren leidt naar De Cocksdorp," vertelt ons de vuurtorenwachter. Vanaf een hoge standplaats als de vuurtoren ruim vijftig meter boven de zeespiegel heeft men een dui delijk gezicht op het land, dat in die j ogenblikken overspoeld wordt. Het zoute water heeft zijn sporen op de karige flora van deze bedreigde Noordwesthoek nagelaten. De planten zien zwart, en hier en daar ontwaart men moerasvelden. Mensen, die hier thuis horen, zeggen, dat zich hier een tweede Texelse Slufter aan het vormen is. Door de Afsluitdijk? WAT is de oorzaak van dit natuur gebeuren? En wat doet men er aan? Twee vragen, waarop niet di rect een antwoord te geven is. Sommi gen menen, dat de Afsluitdijk van Wieringen naar Friesland de stromin gen in de zeegaten tussen de eilanden zodanige verandering gegeven heeft, dat het dit desastreuse gevolg had. 't Is best mogelijk. Mensen, die deze hoek van de zee met zijn ontelbaar aantal ondiepten en zandplaten beter kennen dan de inhoud van hun broek zak, vertellen, dat de vaargeul nauwe lijks een paar meter uit het Texelse strand reeds een diepte heeft van twaalf meter. Er staat een uiterst felle stroming in de zeegaten. Een brok hout, dat men op het blauw-groene water keilt, wordt zo vlot meegesleept, dat men flink moet doorstappen om het bij te houden. Niet voor niets waarschuwen <ie autoriteiten zomerbadgasten tegen zichzelf met het nadrukkelijke verbod op deze plek te zwemmen. Laat ons intussen het beeld niet te somber maken. Nuchter verstand en waakzaamheid worden ook hier weer geplaatst tegenover de lagen en lui- men van moeder Natuur. Wat hier gebeurt is geen nieuw element in de roemruchte annalen van de Neder landse waterbouwkundigen. Ons land is niet voor niets veroverd op de zee. En men weet, dat onze Waddeneilan den al sinds jaar en dag „wandelen". Enerzijds kluift de zee er geleidelijk iets van af, aan de Waddenzee-kant groeien ze weer. Kostbare kleipolders kunnen zo nu en dan aan het oude ïnd worden toegevoegd. Maar het nuchtere mensenverstand wil behouden, wat 't verworven heeft En daarom heeft, wat er daar in de Noordwesthoek van Texel gaande ls, de aandacht van nuchtere verstands mensen. Er worden sinds enkele we ken metingen verricht. Een jaar lang zal dat worden volgehouden. Bij paal 11, 19 en 23 zijn meetpunten geplaatst Rijkswaterstaat plantte in het smalle strand, op onderlinge afstanden van tien meter, tussen duinvoet en laag- waterlijn ijzeren staven in het strand. Iedere dag controleert een ambtenaar de ongeveer vijftig uitgezette meet punten. De bevolking is wel zo wijs de staven met rust te laten. Men be seft de waarde van het wetenschap pelijk onderzoek, dat hier ingesteld wordt naar de zandverplaatsingen. Gebleken is reeds, dat de zee de laat ste tijd ongeveer veertien meter van de duingordel heeft afgevreten. Eerst mat men van de duinvoet tot de eer ste staaf ter hoogte van paal 32 zes meter strand. Nu reeds twintig meter. AARTOE dit werk zal leiden? Wi) weten het niet. Belangrijke voor zieningen zullen millioenen verslinden. Alvorens men hiertoe besluit, zal stel lig het belang ervan degelijk onder het oog gezien worden. Laat het ons voorlopig voldoende zijn te weten, dat Rijkswaterstaat waakzaam is. Op Texel zal ons Holland zijn oude repu tatie niet verspelen. Wellicht deinst de zee ten slotte voor zoveel onver saagdheid terug. Het zou in de geschie denis van de Waddeneilanden niet de eerste keer zijn, dat het tij te elfder ure keert. Wellicht is ook de Noord westhoek van Texel dit geluk nog be schoren zonder dat mensenhanden ri goureus ingrepen. Geen mens kan het zeggen. Wij mogen het alleen maar hopen. Opdat het niet nodig zal blij ken, dat het vertrouwde vuur van het lichtbaken op de meest Noordweste lijke punt van Texel nog eens ge doofd zal moeten» worden, zoals in de jaren 1945'48, toen de toren hersteld werd van de vernielingen in de Rus senoorlog van April 1945. Bij de Tweede Kamer is een natura lisatie ontwerp ingediend, waarin wordt voorgesteld de hoedanigheid van Ne derlander te verlenen aan Leopoid Karl Strassburger, geboren te Bamberg (Duitsland) 17 Augustus 1899, circus directeur, wonende te Hilversum. In de toelichting wordt het volgende ge zegd: Verzoeker stamt uit een beken de familie van circusexploitanten en stond reeds spoedig aan het hoofd van een circusbedrijf van internationale bekendheid. Verzoeker heeft van 1985 af zijn hoofdverblijf in Nederland. Hij gevoelt zich tot Nederland aangetrok ken en wenst hier te blijven. Gedu rende de oorlog heeft hij vervolgden geholpen. Woensdag is aan boord van de „Jo- han van Oldenbarneveldt", die in de haven van Surabaja ligt, een brand stichting ontdekt. In de slaapzaal wa ren op vijf plaatsen matrassen aange stoken, verder werden er lucifers en papierfakkels gevonden. De scheeps brandweer heeft de brand spoedig ge blust. Er is geringe schade. Het ver trek van het schip zal normaal ge schieden. De recherche stelt een on derzoek in. In Canada breekt men zieh het hoofd over het probleem, waar het door de Nederlandse regering ten ge schenke gegeven schilderij van Mein- dert Hobbema „De watermolen" moet worden opgehangen. De wens van de Nederlandse regering, om het schilde rij, het eerste van Hobbema, dat Ca nada bezit, in het parlementsgebouw op te hangen, kan niet in vervulling worden gebracht, „SUNSET BOULEVARD" FILM VAN DE MAAND. f Het bestuur van de Nederlandse filmclub verleende aan de door Billy Wilder vervaardigde film „Sunset Boulevard" het praedicaat „Film vari de Maand". LANHAM IN EISENHOWERS STAF Generaal Charles Lanham is benoemd tot hoofd van de informatiedienst bij het hoofdkwartier van generaal Eisenhower. Hij stond tevoren aan het hoofd van de Amerikaanse militaire missie voor hulp verlening aan Belgie en Luxemburg. Na derhand werd hij toegevoegd aan de staf van het Amerikaanse leger. Volgens een bericht van de OEES heeft de raad van de organisatie de heer Milton Gilbert benoemd tot di recteur van het nieuwe directoraat voor de statistiek en de nationale re keningen. De heer Gilbert is de eer ste Amerikaanse burger, die een func tie bij het secretariaat van de OEES zal bekleden. De Franse Nationale Vergadering heeft met 293 tegen 245 stemmen besloten het wetsontwerp om, direct ingaand, de gezinstoelagen met twintig procent te ver hogen „in overweging te nemen". VUuKTOR£iy VAN COCK.-ÓDORJ» y^r.l.K een rust heerst er momenteel rondom de Vermogensaanwasbelas- ting, althans aan de zijde van de belas tingdienst. De overheid kan zich deze rust permitteren, immers aan de daar voor in aanmerking komende belasting plichtigen werden voorlopige aanslagen opgelegd, zodat de contribuabelen hun bijdrage in de schatkist hebben kun nen leveren. Bovendien stonden tegen deze voorlopige aanslagen de gewone rechtsmiddelen open, waarom de fiscus mag aannemen, dat over het algemeen niet meer werd gevorderd, dan waar toe de wettelijke bepalingen het recht gaven. Toch verlangen de belastingplichtigen naar hun definitieve aanslag. Zij willen na ruim vijf jaren eindelijk wel eens volledig over de oorlogsjaren afrekenen, zij willen weten „waaraan ze toe zijn", zoals men dit verlangen algemeen tot uitdrukking brengt. De definitieve aan slagen verschijnen echter maar drup pelsgewijs. Er is een groep belastingplichtigen, die nog steeds wordt beziggehouden met de in het opschrift van dit artikel gestelde vraag. Het is de berucht ge worden vraag of van een vermogens- aanwas, gedurende de bezettingsjaren verkregen, 50% dan wel 90% aan de fiscus moet worden afgedragen. De vraag dus of het artikel van „de zwar te pieten en de collaborateurs" al dan niet van toepassing is. Naar het tarief van 90% zijn inge volge artikel 27 der Wet op de Vermo- gensaanwasbelasting belast de voorde len welke tussen de beide peildata zijn verkregen door: a. „met gebruikmaking van de schaar ste aan goederen of arbeidskrachten „voor goederen of diensten een aan zienlijk hogere prijs te bedingen, „dan, met inachtneming van de goe- „de trouw, op het tijdstip van het „sluiten der overeenkomst gebruike lijk was"; b. „in strijd met de zorgvuldigheid ten „aanzien van de nationale zaak. wel- „ke redelijkerwijs betaamde, goede- „ren te leveren of diensten te ver zichten, waarvan de belastingplich- „tige wist of gegronde redenen had „om te vermoeden, dat zij geheel of „nagenoeg geheel zouden dienen om „te voorzien in de behoeften van de „vijand of zijn handlangers". De aldus verkregen vermogensaan- was wordt beschouwd als „op onoir- bare dan wel op ongerechtvaardigde wijze verkregen vermogensaanwas". Een geschil hieromtrent met de inspec teur wordt niet aan het oordeel van de Raad van Beroep onderworpen, doch aan dat van het Scheidsgerecht voor de Vermogensaanwasbelasting. Een recente uitspraak van de Kamer 's-Gravenhage van dat Scheidsgerecht is in dit verband alleszins waard ver meld te worden. Het betrof een agent ener bierbrouwerij, die bier en in i mindere mate limonade had geleverd aan afdelingen van de Duitse weer- macht en die meende, dat hij door deze i leveringen niet had gehandeld in I strijd met de zorgvuldigheid ten aan- zien van de nationale zaak, welke re- j delijkerwijs betaamde. De inspecteur i was het hiermede niet eens. Volgens hem maakt de Wet geen onderscheid tussen vrijwillige en verplichte leve ringen aan of ten behoeve van de vij- and en moeten deze steeds als onoirbaar worden beschouwd. Het Scheidsgerecht heeft het oordeel van de inspecteur niet gevolgd en de motivering van deze uitspraak is voor andere slachtoffers zeer leerzaam. Allereerst werd overwogen, dat de levering van goederen, waarvan de be lastingplichtige wist of gegronde reden had om te vermoeden dat zij geheel of nagenoeg geheel zouden dienen om te voorzien in de behoeften van de vijand of zijn handlangers, slechts dan al» onoirbaar is te beschouwen, indien te» vens voldaan is aan de eis, dat de le vering is geschied in strijd met de zorgvuldigheid ten aanzien van de nationale zaak, welke redelijkerwijs betaamde. Deze strijd met de zorgvuldigheid ten aanzien van de nationale zaak heeft het Scheidsgerecht niet aangenomen. De. volgende omstandigheden werden daarbij in acht genomen: 1. Het gold in casu leveringen voorna melijk van bier ten behoeve van de bezetter, welke leveringen door de bezettingsautoriteiten aan de bier brouwerijen waren opgelegd en waar aan door deze gevolg werd gegeven. Belastingplichtige trad op als de door een der brouwerijen aangestelde tus senpersoon. 2. De leveringen waren niet zodanig, dat zij door elke burger onder alle om standigheden ongeacht een opgelegde verplichting, in 's lands belang had den moeten worden geweigerd. Het vorderen van de verstrekking van le vensmiddelen ten behoeve van het bezettingsleger, indien het binnen de perken der redelijkheid blijft, wordt ook voor het landoorlogsreglement toegelaten. 3. Aan te nemen was, dat het zich ont trekken aan deze leveringen geen practisch resultaat zou hebben ge had. daar de Duitse weermacht of andere Duitse instanties in dat geval de verlangde quanta drank recht streeks van de brouwerij zouden heb ben betrokken. 4. Niet is gebleken, dat belastingplich tige door persoonlijke gedragingen deze leveringen heeft gestimuleerd, dan wel zijn gewone afnemers heeft achtergesteld. De bewuste leveringen hebben wel enige onrust in het leven van onze bier-agent gebracht. In de uitspraak is namelijk ook nog melding gemaakt van een beslissing van de procureur-fiscaal bij het Bijzonder Gerechtshof. Hier volgde onvoorwaardelijke buitenver- volgingstelling zonder oplegging van enige straf of maatregel. Na deze zui vering door de Bijzondere Rechtsple ging thans een zuivering door het Scheidsgerecht voor de Vermogens aanwasbelasting. Na vijf jaren ein delijk rust. Voor hoe lang? J. G. FLINK. Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Bodegraven: H. N. van Hensbergen te Schalkwijk; te Voorthuizen: L. Brasser te Rijsen; te Genemuiden (toe zegging) A. Wisgerhof te Oldenbroek; te Montfoord: D. J. v. d. Graaf te Leerbroek. Aangenomen naar Arum: G. W. Scholte te Ooster- en Westerblokker. Gereformeerde Kerken. Tweetal te 's Gravenhage-W. (Meer wijk) J. v. d. Berg te Oost en West Sou burg en R. Kooistra te Hengelo. Be roepen te Rilland BathJ. van Raalte, candidaat te Ermelo. Aangenomen naar Leeuwarden (vac. S. W. Bos)H. van Wijn te Leiderdorp, die bedankte voor Barendrecht. Gereform. Kerken (onderh. art. 31 K.O.) Tweetal te Heemse: C. Stam te Er melo en J. de Wal te Rijnsburg. Be dankt voor Berkel en Rodenrijs: H. J. de Vries te Eindhoven. Gereformeerde Gemeenten. Bedankt voor Nijkerk: M. Heerschap te Wageningen. Letterkundige verschijningen dermagie en vindt er eveneens haar be stemming, zij het niet aan Willems zijde. In dit „land zonder vrouwen" had zij trouwens meer keuze dan Wil- ven, ditmaal bij Jant Nienhuis wel aan- Jant Nienhuis: Pioniers. G. F. is het technisch object, de N.O. Folder wezig is geweest. Indien Bas van den Tempel zijn the- Callenbach N.V., Nijkerk. Bas ditmaal, meer op de voorgrond ge- Intussen is het best mogelijk, dat een a ^nn^hnek^het k™!k van den Tempel: De Polder schoven en dit geschiedde ten nadele plattelander door dit boek, en de hele t m f., s de is de Duivel, Numij, Leiden, van de intrigue die nu eenmaal een stof die het behandelt, aanzienlijk meer van jant^ienhu^ HeLa^beeff voornaam bestanddeel van een roman geboeid wordt dan de stedeling omdat Nienhuis. Helaas heeft hij zijn JANT NIENHUIS heeft zich een vrij is. «et verhaal betreft de belevenissen de laatste op zulke kwesties als hier be- r°T ^veel aangelengd met stukken K..L-mptiddisie up zuiive i^wesiies uis uiei ue wordingsgeschiedenis van de polder, die t handeld worden gauw uitgekeken hy uit de officiële gegevens putte en r raakt, terwijl ze voor de boer de eerste die er zodoende als dode plekken in ziiner tiid aansnrauk evensvragen vormen- komen te liggen. Trouwens, de psycho- P P JNDIEN een stedeling zich eens op de logische verantwoording van de ver haar ruime bekendheid verworven met van een aantal boerenzoons dat kort handeld worden gauw uitgekeken VrfiTVT ir twee Groninger boerenromans, na de capitulatie naar de N.O. Polder raakt terwijl ze voor de boer de eerste de officiële gegevens putte en „Waar Mens en Koren rijpen" en „Strijd trekt als pioniers in de h zich daar_ levensvragen vormen fe er zodoende als dode plekken ir aan 't Wad". Ze heeft getoond, te kun- door te zijner t«d aanspraak on een wfitvki komen te hggen' Trouwens, de psycho er Miu aansDraax on een rNDIEN stedeling zich eens op de logische verantwoording van de ver. landelijke problemen stortte? De schillende hoofdpersonen is ook maar BAS VAN DEN TEMPEL nen schrijven.. In laatstgenoemde roman boerenplaats te kunnen verwerven. heeft zij bovendien een waterstaatkun- _1 dig kunstwerk betrokken, de wordings- He,t ls Y°or^. op .he* karaktervol'- Parijzenaar Zola schreef destijds La zo zo. En ten slotte heeft hij wat melo- teschiedcnis van de Linthorst Homan- m®"de e" karakter-selecterende van de Terre en het werd iets geweldigs. Maar drama in zijn werk willen brengen, o.a. polder, doch die staat geheel op de ?°i ^enhuis het accent Bas van den Tempel, die Amsterdam in de figuur van Toeter, de „laatste achtergrond van het verhaal dat een Pr.8 De held van hat verhaal. Menno °P de N.O. Polder losliet, maakt er al- Schokker", dat teveel als maakwerk levendige intrigue bezit. In „Pioniers" Jma' TeP. e?r18t anderen .slagen, zijn leen maar een wonderlijke hutspot van. aan doet. In dit kader past ook het vriend Jelle Volkers kan zich niet vol- En tochmen voelt, dat deze schrij- relaas van de redding van de polder „:J,. doende verweren tegen de grimmigheid ver de dramatische kracht van de pol- in April '45 door een paar Polen. van bet nieuwe land en besluit, mede der toch wel ervaren moet hebben en T~nt wipnhiHs rWt hot „..l.., „_k. getourmenteerd door verwikkelingen dat hij gepoogd heeft, hem als een rege- vertelt dat de Polen de lont hadden "Geeft ons het land" had gedoopt, wat thuis, naar Canada te gaan. Weer ande- „eratie-kans voor Nederland te schet- ™du sterd waafmee de DuRsers van zeker beter op de inhoud sloeg, ren zien hun kansen op een boerderij sen. plarwaren emgrLlLladinï waar- Nienhuis beschrijft ook de alleen maar verschoven: de polder heeft Wat jou hier gehouden heeft, en toe 2l: gaten in de polderdijk gemaakt vijandschap van het oude land tegen zijnvormende arbeid aan hen nog niet de anderen, en mij, dat is dat het leven hadden." te laten ontploffen indien bet nieuwe, zich uitende in een boycot volbracht. hier aangedurfd wordt. Het vuur ze dan tenminste ook die ladineen ge- van Pioniers, die onderdak in de rand voor Menno slaagt, moet er trouwens brandt ook in de harten der polder- had hadden, wat niet het geval was. Plaatsen zoeken. Het geeft haar gele- heel wat trots en opvliegendheid m mannen. Misschien dringt het eens Maar dat is Van den Tempel niet dra- genheid, een harer mooiste figuren te hem gebroken worden en krijgt hij heel door tot over de dijken. De polder is matisch genoeg Bij hem zat het dyna- scheppen, de barmhartige Samaritaan wat tegenvallers te incasseren. De mens zo sterk!" Zo heet het tegen het eind mjet aj de "dijk. en de Polen teza- vrouw Oostindie, die zich met haar egenover de barre verlatenheid van van het boek. als de held van dit ver- men met één der pioniers konden de man dan wel over een Paar jongens het nieuwe nog te ontginnen land.... haal, Willem Bark, ten slotte ook zijn tont p^s na een hev^gZÜrfievecht ver- ontfermt. er zi y.el diamatische stof in, maar ze plaats in de polder gevonden heeft. ovèren. ®en overeenstemming tussen beide om in dit boek niet voldoende tot Ook hier vervult de polder zijn boeken doet zich helaas voor in ge- haai ïecht. Ronduit gezegd heeft het karaktervormende taak. Willem Bark Cr zitten tal van vergelijkbare fac- brekkig taalgebruik. Bij Jant Nienhuis ons maar matig geboeid. Vooreerst is een tuinderszoon uit de buurt van toren in de romans. Die van Bas openbaart zich dat o.a. in enormiteiten komt het verhaal traag op gang: "e Hoorn, die reeds op jeugdige leeftijd van den Tempel dankt zijn titel „De als „moedverloren ging hjj zitten" en inleiding welke bedoeld is om de land- te Amsterdam „in zaken" is gegaan, Polder is de Duivel" aan het dusgehe- „zijn gestel bleek sterk genoeg om bin- honger onder de Nederlandse boeren- maar wien het rosse leven van onze ten onderdeel van een hoofdstuk, waar- nen een week te kunnen opstaan Bij zoons te schetsen, is wel overtuigend hoofdstad tegenstaat. Een enkel, toe- in het oude land, door een scherven- Bas van den Tempel stuit men telken» en geeft en passant ook nogal wat vallig bezoek aan de polder oefent een gericht tegenover een overspelige vrouw, op lintwurmachtige zinnen, nog inge- Groningse milieu-tekening maar men bijna magische werking op hem uit zijn antipathie tegen de polderwerkers wikkelder gemaakt door onvoldoend» had met minder graag volstaan. En hier wil hij zich een nieuw bestaan lucht. Het is maar een onderdeeltje punctuatie. eigenlijk beheerst het landhonger- scheppen. Én zijn vriendinnetje Amy van de roman, en de misleidende titel Bepaald inspirerend heeft de N.O. thema met zijn variaties het hele boek, uit Kampen in Amsterdam verzeild ge- is door de uitgever doorgezet tegen de Polder dus nog niet op de Nederlandse JANT NIENHUIS dat daardoor te eentonig wordt. Men raakt) ontkomt al evenmin aan de pol- wil van de sehr^ver, die zyn boek literatuur gewerkt. w.ï.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1951 | | pagina 7