CULTUREEL NIEUWS
Hef complot van hef houten paard
Donkere wolken trekken zich samen aan Lente-Lied jen
de internationale horizon
J
AMSTERDAMS PODIUM
Enorme Chinese legers maken zich
gereed voor groot offensief in Mei
DE KERN VAN DE ZAAK
Een Sowjet-inmenging in
Korea voorlopig niet te
vrezen
Ma draait en wij eten
E
Steun voor „Puck" - Op
Java komt grootste uni
versiteit van Azie - Het
Europees College
Knappe film, die spannende ontsnapping
uit krijgsgevangenenkamp reconstrueert j
zaterdag 7 april 1951
(Van onze diplomatieke medewerker).
HET OPTIMISME OMTRENT DE MOGELIJKHEID van een spoedige vrede
in Korea in deze rubriek steeds met scepticisme beoordeeld is met
één sla* weggevaagd door de onrustbarende verklaring van Sam Rayburn, voor-
van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, dat zich in Mandsjoerije
een massale machtsconcentratie voltrekt en zulks „niet van de Chinese commu-
™tf.n klaarbl«kelUk baserend op geheime inlichtingen,
die hij van militaire z(jde in het Witte Huis had ontvangen, sprak openlijk als
zijn mening uit, dat daardoor het gevaar van een derde wereldoorlog de drei-
gendste vorm sinds 1945 heeft aangenomen. Met Rayburns verklaring is nu ook
onthuld, waarom minister Marshall onlangs getuigde, dat de internationale
situatie op het ogenblik kritieker is dan zelfs bij het begin van het Chinese
ingrijpen in Korea. Als minister van Defensie beschikte hij natuurlijk eerder dan
Rayburn over de geheime militaire inlichtingen, die aanleiding gaven tot de
sombere mededelingen in het Huis van Afgevaardigden.
|NDERDAAD kan de ernst van Ray
burn» verklaring niet overschat
worden, indien deze bedoelt te zeggen,
dat de Sowjets gereed staan, zich in
de strijd in Korea te mengen. Komt
het Rode Leger tegenover de troepen
der Verenigde Naties te staan, dan zal
dit zo goed als zeker het begin van
een nieuwe wereldoorlog betekenen.
Het is echter nog niet nodig, een zo
extreme uitleg aan Rayburn's woor
den te geven. Waarschijnlijker is, dat
do inlichtingen, waarover de Ameri
kanen beschikken, spreken van een
uitrusting op grote schaal der Chinese
ranssalegers in Mandsjoerije met Rus
sisch oorlogsmateriaal.
In de laatste weken hebben de com
munisten een luchtmacht van, volgens
betrouwbare rapporten, 800 Russische
toestellen aan de Noordkoreaanse
grens gestationneerd. Misschien is de
Amerikanen ook iets bekend gewor
den over de vorming van een voor de
strijd in Korea bestemd leger van
„vrijwilligers" uit de Oosteuropese sa
tellietstaten. Berichten over aanwer
ving van manschappen voor de Ko
reaanse oorlog in Oost-Duitsland sij
pelden reeds geruime tijd geleden door
het IJzeren Gordijn,
Dat alleen is al dreigend genoeg.
Bedenkt men, dat de Chinezen niet
minder dan zes legers ter versterking
naar Mandsjoerije gezonden hebben
(drie ervan zijn al gearriveerd, terwijl
de drie andere' ergens in Midden-
China op transport wachten) en dat
deze overmacht, ditmaal gesteund door
een luchtmacht, die de suprematie der
verbonden troepen in de lucht geheel
te niet zal doen, misschien reeds in
Mei zich op de strijdmacht der Ver
enigde Naties in Korea zal storten,
dan kan men niet anders dan vervuld
van zorgen voor de toekomst zijn. Een
dergelijke communistische actie moet
onmiddellijk leiden tot een uitbreiding
van de oorlog, want men kan niet ver
wachten, dat de Amerikanen generaal
MacArthur zullen dwingen de basesin
Mandsjoerije, van waaruit zijn troepen
bestookt zouden worden, ongemoeid
te laten. Inderdaad is de generaal
reeds machtiging verleend, doelen in
Mandsjoerije te bombarderen, indien
Lied van de week
[Door een bepaald nummer te
bellen kan men in Wenen een
menu gedicteerd kiijgen met
volledige recepten voor iedere
schotel en met een prijsopgaaf
voor de benodigde ingrediënten.
Courantenbericht.!
Mede Alidagenieters,
(Wat een woord lui, wat een
woord!)
Ik heb maling aan Korea,
Aan de duurte en zo voort,
Sinds ik bovenstaand berichtje
In de krant kreeg opgedist,
Werkelijk, dat heeft mij geest lyk
Een klein beetje opgefrist,
Dat techniek niet van een halt
zocctf
Och, dat was V reeds bekend.
Met de nieuwste nieuwigheidjes
Worden uiü constant verwend.
Draai een nummer en een juffrouw
Zegt meteen hoe laat het is.
(Snapt V dat zo'n mens nooit
moe wordt?!
Maar misschien heb ik het mis.
Wie wil weten wat voor weer
't wordt.
Slingert even met de schijf
En een donderbui of sneeuwstorm
Valt hem zo maar op het lijf-
Is een dirigent zijn toon kwijt,
Niet zyn teen, versta my wel!
Even draaien en de A-toon
Krijgt hij binnen een paar tel.
En nu heeft men het zo ver dan,
Dat ma aoor de Telefoon
Haar menu kan samenstellen.
Wat is 't leven wonderschoon.
Kers kan Kerstvacantie nemen
Van de kersentijd tot Kerst,
Want de fijnste lekkernij wordt
Door de telefoon geperst.
En maar hachelen, geliefden,
't Maakt niet uit wat of gij wenst
't Zij een prak of fijne doppers,
Dit terrein is onbegrensd.
Maar toch kan ik het niet helpen
Dat ik onwil'keurig zing:
„Wie van ons kan dat betalen,
Wie heeft zoveel ping, ping, ping?
JABSON
vliegtuigen van de tegenstander in
grote getale boven Korea zouden
verschijnen.
Nog geen totale oorlog
maar een uitbreiding van de oorlog
in het Vere Oosten, zelfs indien
deze niet tot Mandsjoerije beperkt zou
blijven, maar bijvoorbeeld naar For-
mosa zou grijpen, behoeft, hoe gevaar
lijk ook, nog geen totale oorlog te be
tekenen. Die zou in het Verre Oosten
slechts kunnen uitbreken door een
directe interventie van het Rode Leger.
Het is gelukkig echter nog niet nodig
met deze mogelijkheid te rekenen.
Bestudeert men de internationale
situatie in haar geheel dan krijgt men
de indruk, dat de Russen ongetwijfeld
uit zijn op een verscherping van de
koude oorlog, kennelijk met het doel,
de defensie-inspanning van het Westen
te doorkruisen, maar dat zij nog vol
doende eerbied voor de Amerikaanse
atoombom hebben om een werkelijke
oorlog uit de weg te gaan.
Zo ziet men in Parijs Gromyko met
alle verbetenheid vechten voor de
kans op het diplomatieke strijdtoneel
een schakel uit het Westerse defensie
stelsel (de herbewapening van West-
Duitsland) te slaan. Alle kleine con
cessies, die de Rus doet, kunnen dit
niet verbergen. Maar in zekere zin is
deze vasthoudendheid van GromyKO
bemoedigend, want zij zou onverklaar
baar zijn, indien Moskou de ontkete
ning van een totale oorlog op korte
termijn overwoog. Aan de andere kant
moet men natuurlijk op nieuwe scher
pe Sowjet-acties rekenen, indien Mos
kou er niet in zou slagen de perma
nente ontwapening van Duitsland via
een conferentie der Grote Vier te be
reiken. En de Russen zullen deze niet
bereiken, wa ït de Westerse vertegen
woordigers in Parijs tonen niet de min
ste neiging collectief hun nek te ste
ken in de door Gromyko opgehangen
Sowjet-strop. Alle vastberadenheid van
het Westen, steunend op de opbouw
van zijn defensie-apparaat, die zich
thans snel voltrekt, kan echter niet
verhinderen, dat wij nu een tijd tege
moet gaan, waarin onze zenuwen nog
meer dan voordien op proef zullen
worden gesteld.
De Lente heeft dit lant bereyckt: haer adem gaet al geuren;
Sy teeckent alom de natuur in wonderlycke cleuren.
Het graen en richt sich fier en stram in selfbewust gedyen,
1 Want 't is in deze Lente-tyd van Staetssubsidies vrye.
j De Bierbloem doet het byster best, is reets in prys gesteeghen,
j 't Ghewas heeft deeser daeghen oock de Lente-tint gekreeghen.
Het Margarientje straelt als gout het Heynkruid blyft wat loome,
1 Wellicht sal daer wat vette mest of 'n ploegher moeten coomen.
1 De Roode Motie bloeyt weer op (se dreighde te verwelcken)
En soetjens geuren nu oock weer de resolutiekelcken.
De Fiscus-penningh (swaer in cnop) schiet 'lyck een pyl naer booven,
I Eilaes en sien wy deese bloem te veel in onze hoven.
1 Hoe fraay gaet de Defensieboom in blad en bloem ontwaecken
Siet hoe belast die tacken syn! De stam gaet reets aen 't craecken
1 Soo is het Lente, In het Veldt, al lyckt de lucht en grauwe
I Slechts wachte men nog ruymen tyd met 'n Tuynhuys te gaen bouwen!
1
j De Lente heeft dit Lant bereyckt.Ick sie de Atomitis,
1 de Suring en de Kommerbloem, die erom van het verdriet is.
't Sal wereken worden in den Hof, waer sooveel distels groeyen
En waer de reyne sonnebloem soo byster slecht wil bloeyen.
THOMASSIUS
ImiiMiiiMiiiMiiiinininiiiiiiiHiiMmiiniiiiHiiiimiiniHHiiiiMHiiiiiiiiMimiiiHuniiiiiiiiiiNiiiin
"J"ER gelegenheid van de vijftigste
verjaardag van de dichter Jan En
gelman is door het bureau „Ons Le
kenspel" te Bussum een landelijke
declamatiewedstrijd georganiseerd,
waarop uit het werk van dichters van
deze tijd werd gedeclameerd. De slot
bijeenkomst van deze wedstrijd heeft
vandaag in het I.C.C.-paviljoen in het
Vondelpark te Amsterdam plaats. Jan
Engelman woont de bijeenkomst bij
De staatssecretaris van O.K. en W.
heeft aan de stichting „Puck", de sinds
enige tijd optredende toneelgroep „van
en voor jonge mensen" medegedeeld,
dat hij in beginsel besloten heeft voor
het seizoen 19501951 dit gezelschap
een Rijkssubsidie van f 18.000 toe te
kennen. Voor dit energieke troepje ar-
tisten behalve een stimulans om door
te zetten op de ingeslagen, moeilijke
weg, óók een terecht verdiende waar
dering. „Puck" is thans bezig met de
voorbereiding van een nieuw stuk
voor kinderen, dat ook in de openlucht
gespeeld zal kunnen worden.
De Amsterdamse dirigent Hans
Lichtenstein is uitgenodigd begin Mèi
twee voorstellingen van Wagners
„Walküre" bij de Koninklijke Vlaam
se Opera in Antwerpen te leiden.
VERSCHENEN is het vijfde nummer
van „Cultureel Nieuws-Indonesie
1951" een uitgave van de Stichting
voor Culturele Samenwerking met In
donesië, Suriname en de Nederlandse
Antillen. Deze 48 pagina's tellende af
levering bevat belangwekkende arti
kelen en berichten over kunst, gods
dienst, onderwijs en boekwezen in In
donesië. Interessant zijn de medede
lingen, die in dit geschrift gedaan
worden over het onderwijs in Indone
sië. Er zijn 200.000 onderwijzers nodig
ter bestrijding van het analfabetisme,
dat op 80 pCt. wordt geschat op een
bevolking van 70 millioen zielen.
Thans zijn er slechts 50.000 leerkrach
ten aanwezig in Indonesië. Er is een
plan opgesteld voor de aflevering van
15 000 leerkrachten.
Voor de opbouw van het gehele In
donesische Hogere onderwijs, dat to
taal negen faculteiten omvat, heeft de
regering een groot bedrag uitgetrok
ken. Indonesië telt op het ogenblik
4000 studenten. In het buitenland be
vinden zich ongeveer 900 studenten,
van wie de meeste in Nederland ver
toeven. Wat betreft de vrouwelijke
studenten neemt Indonesië na Ameri
ka, in percentage uitgedrukt, in de
wereld de tweede plaats in. Onlangs
promoveerde aan de Universiteit te
Jogja op een proefschrift „Hygiëni
sche regelingen in de Mohammedaan
se wet" dr. Achmad Ramali, verbon
den aan de Centrale Algemene Zie-
keninrichting te Djakarta. Dit is de
eerste dissertatie die geheel is geschre
ven in de Indonesische taal. Dit jaar
zal in Djakarta een Islamietische Ho
geschool worden geopend met een
economische en een juridische facul
teit. Voor de Universiteit te Jogja zal
een nieuw gebouw verrijzen, dat het
grootste van geheel Azië wordt. Met
de bouw ervan zullen vijf jaar ge
moeid zijn.
Voor belangstellenden geven wij
nog het adres van de hierboven ge
noemde Stichting. Dit is: J. J. Viotta-
straat 41, Amsterdam.
^AN het Europese College te Brugge
zullen gedurende het academische
jaar 1951—1952, dat in October begint,
veertig jonge intellectuele jongens en
meisjes, die hun studies in eigen land
hebben voltooid, de lessen volgen. Bo
vendien zullen er ongeveer tien plaat
sen worden gereserveerd voor niet-
Europese studenten.
IRONIE: Inkleding der gedachte, waarbij men het tegendeel zegt
van wat men eigenlijk te verstaan wil geven; spottend of schamper
prijzen van hetgeen men wezenlijk afkeurt.
Van Dale's groot Nederl woordenboek.
YyiJ MENEN OPRECHT, dat men geen politicus, geen journalist en geen
lid van de UNO behoeft te zijn, om met ontsteltenis en mededogen ver
vuld te geraken als men van dag tot dag kennis neemt van datgene, wat zich
in Korea, of op welk knder slagveld ook, afspeelt. Indien wjj ons alleen tot
Korea bepalen, zien w|j, dat daar twee militaire groeperingen bezig zijn el
kaar op leven en dood te bestrijden. De overwinning daar wordt met een ver
bijsterend dure prijs betaald; maar hoe denkt men over de premie, waarmee
de burgerbevolking voor die overwinning wordt gehonoreerd
te wrang en getuigend van tè weinig
WIJ ZIJN BEREID de oorlog, in de
ze wereld en met deze mensheid,
als een blijkbaar onafwendbaar feit
te accepteren. Wij zijn niét bereid ple
zierige dingen over zo'n oorlog te
denken, te zeggen of te schrijven. En
wij meenden óók dat van het vele
slechte, dat deze planeet in deze tiid
kenmerkt, het verschijnsel oorlog het
allerslechtste is. Vandaar dat wij, die
het voorrecht genieten onze gedach
ten aan de drukpers te mogen toe
vertrouwen (een uiterst belangrijk en
uiterste verantwoordelijkheid schep
pend voorrecht!) op ongeregelde tij
den harde, bittere, ironische dingen
over oorlogen schrijven. Omdat wij,
in onze onschuld, menen dat de gru
welen van de oorlog niet scherp en
realistisch genoeg kunnen worden
beschreven en dat men daarbij 'tot
vrijwel het uiterste kan gaan, waar "t
de woordkeus betreft.
Een vriend van ons, die eveneens
iets tegen oorlogen heeft, merkte op:
Men kan gaan tot het uiterste dat men
zichzelf als limiet voorstelt met het
doel (géén oorlog dus!) voor ogen. Dit
uiterste zal voor iedere schrijver er
gens anders liggen; voor Barbusse lag
het verder, voor Wells en Doyle min
der ver. Dat hangt af van de persoon
lijke aanleg, de opvoeding en het tijd
vak waarin men leeft.
Nog steeds is een slagveld geen wei
land met madeliefjes, waarop de
mensen met vlaggen lopen te zwaaien
en met mooie, blinkende sabels de
frissche und fröhliche Krieg van
little Billy Williams aan 't vieren zijn.
Hoe ouder wij worden, des te minder
plezier gaan wij scheppen in zulke
slagveldromantiek. Wellicht kijken
we soms te veel naar onze kinderen.
En wellicht wordt men, ouder wor
dend, dan tóch wijzer; ook al is deze
stelling niet bewezen.
|")E LEZERS van het Amsterdamse
Podium herinneren zich wellicht
nog, dat wij enkele weken geleden
een stukje schreven over een bezoek
aan Artis. In dat stukje vertelden we
hoe we bij de gieren een kijkje na
men. Woordelijk schreven wij:
„Twee gieren en een condor zaten
op takken, hoog in hun kooien, te
soezen. De gieren stuurs en mokkend.
Dat was zeer begrijpelijk als men zich
realiseert welk een weigedekte gie-
ren-tafel daar gedekt staat in Noord
en Zuid-Korea."
Het waren deze woorden, die nogal
wat stof deden opdwarrelen. Reacties
van verontwaardiging. Men vond deze
beschrijving blijkbaar te realistisch.
iiiiiiii
lui
£EN BIJ UITSTEK klassieke krijgs
list deed in de jongste wereldoorlog
weer opgeld. Het oude Troje immers
werd ingenomen door middel van een
houten paard: de Trojanen maakten
het buit op hun belegeraars, sleepten
het binnen hun stadsmuren en kwamen
eerst té laat tot de pijnlijke ontdek
king, dat in het paard een groep tot de
tanden bewapende Grieken verborgen
jatEn een houten paard, geïn- het open terrein, een tiental meters ben op dit turnstoestel, begint hij te
spireerd op dit klassieke voorbeeld, was van de omheining af, gaan ze met dit graven, 's Avonds keert hij, verborgen
het middel, waardoor de Engelse offi- toestel dagelijks urenlang oefeningen in het paard, terug met in zakjes het
cier Eric Williams en twee collega's in houden. Wanneer na enige tijd de weggegraven zand bij zich. Iedere dag
1943 uit een Duits krijgsgevangene- Duitsers aan dit beeld gewend geraakt wordt de tunnel een paar decimeters
kamp wisten te ontsnappen. Het avon- zijn, verbergt zich op een dag een der uitgediept, de zakjes zand worden uit-
tuurlijke relaas van deze ontsnapping krijgsgevangenen in het houten paard, gestort op de zolder van een barak,
heeft hij in romanvorm gepubliceerd en En terwijl zijn makkers zich de ganse 's nachts is de ingang van de tunnel
deze roman bewerkte hij weer voor de dag, ondanks hun ondervoeding, aftob- weer bedriegelijk met zand gecamou-
film „The wooden horse" ..Het com
plot van het houten paard". Het is een
goede en typisch Engelse film gewor
den, waarin regisseur Jack Lee op so
bere wijze en met nuchtere humor het
verhaal van deze romantische ont
snapping boeiend in beeld bracht.
DIJ HET BEGIN terstond al schiet de
film in de roos. De camera dwaalt
dan door een barak van het krijgsge
vangenenkamp, waar de mannen, dieir
het verhaal betrokken zijn, op hun brit f *f-
sen liggen: de dag breekt aan. En ir MBL
de reeks beelden van de ontwakend- MMMgMB
barak heeft de maker door een aanta» jJUlllIIIIIH
treffende details naar voren te halen WM
zonder enige nadruk heel suggestief
niet zonder lichte ironische humor de
eentonigheid en irriterende vervelïnn
voelbaar gemaakt van het leven in da'
kamp. waar alle dagen gelijk en kleu"
loos zijn.
Een der mannen uit de barak is b
zie een onderaardse gang te graven dio
hem buiten de prikkeldraadomheining
van het kamp moet brengen. De af
stand blijkt echter te groot. -We zou
den eigenlijk de gang moeten laten b-
ginnen op het open terrein tussen ba
rak en omheining" meent een der an
deren Het denkbeeld schijnt waanzin
S maar wanneer het verder uitge
werkt wordt, blijkt het nog met z<
ondeugdelijk. Uit het hout der kisten.
waarin de Roode-Kruis-zendingen ver-
p^ct zijn, bouwen de ^vmgenen
gevoel voor hen, die daar op dit
ogenblik bezig zijn onze eigen vrij
heid te verdedigen. Voor hen, onder
wie zich óók Nederlandse jongens be
vinden.
Het weekblad Vrij Nederland nu
heeft een rubriek die „Schandpaal en
Eretribune" heet Schrijver dezes ge
noot de eer volgens de regelen der
kunst aan die schandpaal genageld te
worden. Iemand uit Amersfoort had
't citaat doorgezonden aan de redac-
tie,1 met als prompte consequentie, dat
die inzender voor zjjn scherpzinnig
heid een boek won, en de samensteller
van het Amsterdamse Podium publie
kelijk voor schande werd gezet
een stevig turnpaard. waarbij de ruim
te tus^n de poten aan het oog ont
trokken wordt door een bekisting. Op
Verborgen in het «houten paard, terwijl boven hun hoofd hun makkers
ter camouflage turnoefeningen houden, graven twee der krijgsgevangen
Britse officieren (Anthony Steel en Leo Genn) iedere dag verder aan de
tunnel, die hen naar de vrijheid moet voeren.
fleerd en de Duitsers, hoe wantrou
wend ook, vermoeden geen dubbelspel
bij hun van schijnbaar dwaze turnlust
bezeten gevangenen.
LIEEL NUCHTER, in goed gekozen
beelden, vertelt regisseur Lee dit
verhaal van de aanleg van de tunnel,
dat een climax aan spanning bereikt
in de ontsnapping zelf. Dan is de film
echter niet ten einde: De drie ontsnao-
ten trekken door vijandelijk Duitsland
op weg naar neutraal gebied. En de
camera volgt twee hunner, die samen
reizen, op hun hachelijke tocht naar
Lübeck. waar ze vergeefs trachten een
schip te vinden dat hen naar Zweden
brengen kan. Naar Duitsland gedepor
teerde Franse arbeiders, wier vertrou
wen ze gewonnen hebben maken het
tenslotte mogelijk, dat ze wegkomen
met een Deense schoener. In Kopenha
gen worden ze verder geholpen door
illegale werkers en met een motor
sloep steken ze tenslotte over naar
Zweden. Daar treffen ze de andere
krijgsgevangene, die tegelijk met hen
ontsnapte, in een ironische scène, waar
mee de film als anti-climax na alle
spanning een bijzonder geestig besluit
krijgt.
AL MET AL is „The woorden horse"
een opmerkelijk goede film. Niet
-ltijd is ze even sterk en na het relaas
van de ontsnapping bijvoorbeeld heeft
-e even een diepe inzinking. Maar ze
;s over het algemeen zo voortreffelijk
van sfeer, zo knap opgebouwd, zo raak
van psychologische tekening en heel
-'irect van spanning, dat ze ver boven
'e middelmaat uitsteekt. Ondanks en-
-ele zwakheden in zijn scenario heeft
Ie jonge regisseur Jack Lee hier een
«ijzonder knappe prestatie geleverd:
•°n film volkomen in de sfeer van het
- door en na de oorlog in Engeland zo
terk ontwikkelde onopgesmukte
ilmrealisme, minder schokkend dan
Eet realisme der Italiaanse films, min
der hartstochtelijk en veel nuchterder,
naar niet minder een heel rake en
-erliike visie biedend op de werkelijk
heid.
Er wordt uitstekend geacteerd in de
ze film. vooral door Anthony Steel en
Leo Genn. Een eerlijke, frisse en boei
ende film, die het zien alleszins waard
is! LONG-SHOT
c
Protesien aan een
schandpaal
Wij vonden dat niet zo plezierig.
Wij houden niet van schandpalen en
helemaal niet als wij daar zélf een
onderdeel van gaan uitmaken. Het
bedroefde ons bijzonder. Nog meer
bedroefde het ons, dat die inzender
de bedoeling van ons schrijven niet
alleen niet begrepen had, maar daar
aan een precies tegenovergestelde
strekking gaf. Het allerméést ver-
driette ons echter van de redactie
van Vrij Nederland te horen dat er
„tal-van-inzenders" waren geweest,
die er net zo over dachten.
Men kan zich van deze dingen na
tuurlijk niets aantrekken en rustig
doorgaan. Dat is een trots en hovaar
dig standpunt. Wie schrijft, zal ten
slotte kritiek ondervinden en die moet
men maar weten te incasseren. An
ders moet men niet schrijven. Maar
V.N. is niet het eerste het beste week
blad en daarbij vonden wij het toch
wel een bijzonder vervelende, irrite
rende gedachte, dat blijkbaar zó velen
geen notie hadden gehad van de iro
nie, waarmee wij die gieren, die con
dor en Korea in eikaars gezelschap
hadden gebracht. Omdat het verdrie
tig is als men iets, als wit bedoeld,
zwart afschildert.
In het laatste nummer van Vrij Ne
derland verlost één der lezers van dat
blad ons van die schandpaal. Wij zijn
die lezer en de redactie voor deze
ridderlijke rehabilitatie erkentelijk.
Hij leerde óns dat men als schrijver
onbekende vrienden heeft. En hij
leerde die inzender uit Amersfoort dat
lezen iets anders is dan alleen maar
woorden tot zich nemen. Lezen is in
dringen in de zin van woorden. Het
is het zien achter en tussen de woor
den.
QF DIT NU allemaal zo geweldig
belangrijk is? Of het nu eigenlijk
wel de moeite waard is daarop zo in
extenso terug te komen?
Ja, zó belangrijk is dat. Omdat het
hier gaat over zoiets alles bepalends
als een oorlog. En omdat de eerste de
beste oorlog, waarin wij zelf kun
nen geraken een zaak van leven en
dood wordt. Ook voor onze kinde
ren, als men z'n eigen belangrijkheid
en onmisbaarheid hier niet in het ge
ding wil brengen. Met alle middelen
willen wij zo'n oorlog als ver
schijnsel bestrijden. Omdat hij on
menselijk is. En vooral: omdat hij
overbodig is.
Met alle middelendus óók met
de pen. Dus óók met de in de inkt ge
doopte pen. Dus óók met het wapen
dat ironie heet. De „vele lezers"
waarover Vrij Nederland het heeft,
hebben dat niet begrepen, en tot elk
van hen. zouden wij willen zeggen:
lees opnieuw dat Artis-stukje over.
En als uw zoon in Korea veent. of uw
neef of wie ook van uw verwanten,
weest u dan zo goed aan te nemen dat
wij niét de oorlog in Korea in het bij
zonder willen veroordelen. Nóch die
in Vietnam. Nóch welke oorlog, waar
ook op deze planeet. Maar wel: de
oorlog. En voor deze zienswijze wil
len wij gaarne alle schandborden van
alle kranten en weekbladen in dit land
bezetten. Ook zonder rehabilitatie, als
"t moet.
Wij realiseren ons, dat Ironie een
moeilijk hanteerbaar zwaard is en dat
niet iedereen het subtiele gevoel heeft
daarom in de toekomst nog voorzich
tiger moeten worden met dit onder-
haar terstond te herkennen. Wij zullen
deel der journalistiek. Maar wij zul
len zeer bepaald niét voorzichtiger
worden met het signaleren van zoiets
overbodigs, onmenselijks en krankzin
nigs als: de oorlog. Men behoeft geen
lid te worden van een vereniging van
anti-militaristen om de oorlog te ver
doemen. Zoals men geen soldaat be
hoeft te zijn om haar te verheerlijken.
De oorlog is letterlijk: de gesel on
zer wereld. En zogoed als wereld
zocht naar de bestrijder van de pest,
de typhus en de cholera, en koorts
achtig zoekt naar die van kanker en
tuberculose, zo naar die van de
grootste pest: de oorlog. De oorlog
van de ene mens tegen de andere, die
samen één en dezelfde planeet bewo
nen. ANTHONY VAN KAMPEN