T wee T sjechoslowaakse diplomaten
spionneerden in Nederland
Amsterdamse premie-lening
op eerste dag overtekend
VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN
Bijzondere belangstelling voor
Den Helder, IJ muiden en Hem brug
De-nationalisatie
Brits wegvervoer
A. H. Fonteyn opnieuw veroordeeld
De Ratten
Tweede nota van wijzigingen in het
wetsontwerp „toezicht credietwezen"
Ko->ii BzAleJk,
Dinsdag 30 Oct. 1951
76e Jaargang No. 11246
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Vlieringen en Anna Paulowna
Binnenlandse Veiligneidsdienst ontmaskerde geheime agenten
Militaire attaché's in
dubbele rollen
Sukiman onthult plan
voor samenzwering
Nieuw p'an der V.S.
inzake olie-geschil
Eden volgende week
naar Parijs
Bouw van duizend extra
woningen verzekerd
drieling geboren in
delfts gezin
Verweer door het Hol
niet aanvaard
Westduitse bezwaren
tegen „Raad der Goden"
Geldigheidsduur tot
1 Ja
nuari
1956
Egypte zal bestuur van
de Soedan negeren
Conflict in IJmuidens
trawlvisserij
Bemanningen willen een
hogere afrekening
Libanon, Jordanië, Irak
en Syrië voor toetreding
Argentinië bestudeert
de warmte ontwikkeling
fraude bij de pcem
BUREAU:
Koningstraat 62—64
Den Helder
Telefoon 2345
Postgironummer 449041
Hoofdredacteur:
A. KAPTEIN
Directie:
J. BIJLSMA en C. KRAK
IIELIIlilSSi: COURANT
TARIEVEN;
Advertenties: 16 ct. p. m.m
Kleine advertenties
(„Juttertjes") tot 15 woor
den 1.—, elk woord meer
5 cent
Abonnementen per kwar
taal 5.15, per maand
1.72 bij vooruitbetaling
plus incassokosten
rjE NEDERLANDSE REGERING heeft het noodzakelijk geoordeeld enige ge-
gevens omtrent in ons land geconstateerde spionnage-activiteit te doen publi
ceren. Nu in het kader van een bepaalde activiteit de omstandigheden het moge
lijk maakten hieromtrent enige mededelingen te doen, leek het nuttig het Neder
landse volk niet geheel onkundig te laten van wat op dit terrein in ons land
geschiedt. De regering heeft onthullingen gedaan over een Tsjechoslowaakse
spion en een Nederlandse handlanger, alsmede over de spionnage-praktijken van
de militaire attachés bij de Tsjechoslowaakse ambassade te Brussel, Horsky en
Hoppe. Behalve voor vele andere zaken, plaatsen, fabrieken en personen hadden
de Tsjechoslowaakse spionnen grote belangstelling voor Den Helder, de artillerie-
inrichting Hembrug en de haven- en sluiswerken te IJmuiden.
waarvoor Horsky een tussenpersoon
recruteerde, die hem volledig over deze
fabrieken moest inlichten, zulks in ver
band met de fabricage van Gloster
Meteors. De Binnenlandse Veiligheids-
Dienst was van deze relatie volkomen
op de hoogte.
VEER actief op spionnage-gebied in
ons land waren de in Brussel ge
accrediteerde Tsjechische militaire at
taché's Horsky en Hoppe, die talrijke
geheime inlichtingen in Nederland ver
zamelden en hiertoe herhaaldelijk
„voor hun genoegen", dus als privé-per-
sonen, over de grens kwamen.
In Juli 1949 kwam Jiri Horsky, alias
Berger, alias majoor Winterstein, met
zijn vrouw en zijn chauffeur Svoboda
naar ons land. De chauffeur bleek een
zeer werkzaam aandeel te hebben in
dit spionnage-bedrijf. Er werd een rond
reis gemaakt door Nederland, waarbij
foto's werden gemaakt van verschei
dene militaire vliegvelden. Op de lucht
vaarttentoonstelling op Ypenburg wer
den zeer veel vliegtuigen gefotografeerd
Ook werden foto's genomen van de
sluizen in IJmuiden en van de haven
werken in Hoek van Holland.
Speciale belangstelling werd aan de
dag gelegd voor de Fokker-fabrieken,
„Situatie geleek op die van
Madiun"
Er bestond een samenzwering met
steun uit het buitenland, welke aansla
gen beraamde op het leven van presi
dent Sukarno, vice-president Hatta en
tal van ministers en oud-ministers, zo
heeft de Indonesische premier Sukiman
tijdens een interpellatie over de arres
taties en razzia's in Augustus van dit
jaar verklaard. De verdachten hebben
reeds bekend.
De actie had ten doel, de Republiek
Indonesia te liquideren en er een „waar
achtige Indonesische republiek" voor in
de plaats te stellen. Rampok en agitatie
maakten in delen van Java de toestand
onhoudbaar, de situatie geleek op die
van Madiun, zodat toeslaan geboden
was. Verschillende gearresteerde par
lementsleden bleken betrokken te zijn
bij de vorming van een illegaal fonds,
waarvan de omvang nog niet is vastge
steld. Sukiman schatte het aantal ge
vangenen op 15.000.
Volgens een nieuw plan voor de op
lossing van het olie-geschil, dat het
Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken aan Perzie en Engeland
heeft voorgesteld, zou Perzie de weste
lijke landen een deel van de opgesla
gen Perzische olie, te weten twee mil-
lioen ton ter waarde van veertig mil-
lioen dollar, leveren. Dit voorstel is een
onderdeel van een plan van het mini
sterie van buitenlandse zaken voor het
weer opnemen van directe besprekin
gen tussen Engeland en Perzie. Vol
gens kringen in de Amerikaanse hoofd
stad zou Mossadeq het voorstel hebben
aangenomen. Engeland zou evenwel
voorbehoud maken.
Hoppe verschijnt
YOEN Horsky, die zich ook in Belgie
aan spionnage schuldig maakte, op
verzoek van de Belgische regering naar
Tsjechoslowakije werd teruggeroepen,
werd hij in October 1949 vervangen
door de 36-jarige Miroslaw Hoppe, die
in het voorjaar van 1950 met een infor
mant in Nederland in contact kwam.
Hoppe stelde aan deze man, met wie
hij gedurende 1950 en 1951 voortdurend
in relatie is gebleven, een groot aantal
vragen, teneinde deze door te recrute-
ren spionnen te doen beantwoorden.
Zo vroeg Hoppe onder meer uitvoe
rige inlichtingen en bijzonderheden over
de strategische ligging van Amsterdam
Rotterdam en Den Helder, over de fa
brieken bij de Hembrug, over vliegvel
den, bruggen en viaducten, over de
sterkte van legeronderdelen, complete
stafkaarten, de ligging van de Neder
landse oorlogsindustrieën en kazernes
en over de plaatsen, waar in ons land
atoomonderzoek geschiedt. Hij bleek in
het bezit te zijn van een uitstekende
kaart van Den Helder, en legde grote
belangstelling aan de dag voor IJmui
den.
Verschillende inlichtingen verkreeg
hij ook uit z.g. „open bronnen", zoals
kranten en tijdschriften. Hoppe betaal
de zijn informant nu en dan een som
geld, die geregeld aan de B.V.D. werd
doorgegeven. Eens liet hij zich er tegen
zijn informant over uit, dat hij zeer
nauwe relaties onderhield met de twee
de secretaris van de Russische ambas
sade te Brussel.
Hoppe bleek een veel kundiger spion
te zijn dan .zijn voorganger Horsky
Wanneer hij hier in een hotel over
nachtte, onderzocht hij eerst de muren
van zijn kamer op verborgen micro
foons. Bovendien gaf hij met potlood
streepjes precies de plaats aan, waar
zijn koffer stond, teneinde te kunnen
controleren, of iemand er tijdens zijn
afwezigheid aan had gezeten. Ook tus
sen de kastdeuren klemde hij papier
tjes, waarvan hij de preciese plaats met
potlood aangaf.
(Zie verder elders in dit blad)
Frank Fowler, voorzitter van de Brit
se organisatie voor het wegvervoer,
heeft op een persconferentie plannen
bekend gemaakt voor het ongedaan
maken van de nationalisatie van het
Britse vervoer langs de weg.
Het betreft hier een geleidelijke „de-
nationalisatie", waarbij als eerste stap
voorzien wordt in de opheffing van de
maximumafstand van 25 mijl voor par
ticuliere ondernemingen. Verder zou
een licentiestelsel ingevoerd worden,
dat het de particuliere bedrijven moge
lijk zou maken geleidelijk aan hun
werkzaamheden te hervatten. De uit
voering van het plan zou twee jaar in
beslag nemen. Het genationaliseerde
vervoersbedrijf bezit thans 40.000 voer
tuigen.
Na de verdeling van 624 van de 625
zetels in het Lagerhuis is de stand van
de Britse verkiezingen thans als volgt:
Conservatieven 321 (netto winst 23);
Lc.bour 294 (netto verlies 20); Liberalen
6 (netto verlies 3); overigen 3.
Besprekingen met Acheson
en Schuman
De nieuwe Britse minister van buiten
landse zaken, Anthony Eden, zal de
volgende week naar Parijs gaan om de
Britse delegatie bij de algemene verga
dering der verenigde naties te leiden.
Men verwacht, dat Eden in Parijs be
sprekingen zal voeren met Dean Ache
son en Robert Schuman, zijn Ameri
kaanse en Franse ambtgenoten.
Anthony Eden, heeft Sir Francis
Shepherd, ambassadeur in Perzie, in
structie gegeven onmiddellijk naar Lon
den te komen voor overleg over het
Perzische oliegeschil.
lid veiligiieiasovki wegingen /ceeruen'onlangs 278 Britse vrouwt.i en k.u-
deren uit de Suez-kanaalzone naar het moederland terug. Britse families
verzamelen zich bij één der R.A.F.-autobussen, die in convooi naar
Port Said reden.
In Amsterdam zullen binnenkort duizend woningen méér kunnen worden ge
bouwd, dan er bü de bestaande woningbouwmogelijkheden kunnen worden op
getrokken. De animo voor de premie-obligatie-lening van tien millioen gulden,
waarmede de gemeente de eerste extra steen wil leggen ter bestrijding van de
heersende woningnood, is n.1. op de eerste dag zo groot gebleken, dat de inschrij
vingen het gevraagde bedrag verre hebben overtroffen, aldus meldde gister
avond de Twentse Bank te Amsterdam.
Te Delft is Maandagmorgen een drie
ling geboren in het gezin van ds. H. v.
Leeuwen, Chr. Geref. predikant al
daar .De jongens wegen resp. 1500, 1500
en 1250 gram. De toestand van moeder
en kinderen is redelijk.
Verwachting tot Dinsdagavonc
Aanvankelijk op enkele plaatsen
ochtendmist, overigens wisseleno
bewolkt en overwegend droog
weer. Matige tot zwakke wind uit
Zuidelijke richtingen Weinig ver
andering in temperatuur
WOENSDAG: Zon op 7.32, onder
17.15; maan op 9.01. onder 19.04.
Het Amsterdamse gerechtsnof heeft
gistermorgen de ex-sergeant konstabel
van de Koninklijke Marine A. H. Fon
teyn uit Den Helder, wegens smaad
schrift veroordeeld tot twee maanden
gevangenisstraf voorwaardelijk met
een proeftijd van drie jaar, alsmede
f 100 boete subs. tien dagen hechtenis,
de straf, waartoe de rechtbanr hem in
eerste Instantie eveneens had veroor
deeld.
Fonteyn is indertijd wegens asthma
afgekeurd voor de Marine, maar neef*
steeds getracht te bewijzen, dat hij nim-
mei aan asthma heeft geledon en dat
mei hem om heel andere redenen niet
meer bij de marine wilde hebben. Ten
slotte heeft hij in een pamflet de keu
ringsartsen Krul en Reilingh uit Den
Helder beschuldigd van valsheid in
beschrifte. Het Hof heeft zijn arrest
gebaseerd op de overweging, dat Fon
teyn niet behoeft te worden toegela
ten tot het bewijs van de waarheid
zijner beschuldigingen aan het adres
van de beide artsen. In tegenstelling tot
de verdachte was het Hof al van me
ning. dat het algemeen belang hiermee
niet gediend 'is. Fonteyn heeft slechts
zijn eigen belang willen dienen, aldus
het arrest, want hij deed dit, om een
nieuw onderzoek in de kwestie van zijn
ontslag te verkrijgen. Evenmin achtte
het Hof de verontschuldiging volgens
welke verdachte uit noodzakelijke zelf
verdediging zou hebben gehandeld,
aanvaardbaar, aangezien de man niet
is aangevallen.
Fonteyn gaat in cassatie bij de Hoge
Raad.
Nu de lening is overtekend zullen de
inschrijvingen dus niet ten volle kun
nen worden toegewezen.
Naar bekend stond deze inschrijving
open voor een ieder, die aan deze 2 y,
procent gevende premie-lening wilde
deelnemen. Zij bestaat uit obligaties
van 100.en 1000.(tien nummers
van dezelfde serie). Met iedere 100.
die gestort worden, dingt de inschrijver
mee naar premies, die variëren tussen
een aflossing van de obligatie tegen
een bedrag van 125.tot 100.000.
In de komende vijftig jaar zullen tel-
kenjare vijfhonderd obligaties van
100.(inclusief eventuele serienum
mers van obligaties van 1000.bij
loting voor aflossing met uitbetaling
De Westduitse ambassadeur, dr. Karl
Dumont, heeft tijdens een bezoek aan
het ministerie van buitenlandse zaken
ernstig bezwaar gemaakt tegen de ver
toning van de Oostduitse film De Raad
der Goden. Deze is reeds voor verto
ning vrijgegeven, doch zal nu worden
herkeurd
De film wordt echter in West-Duits-
land vrij vertoond, en ook van Ameri
kaanse zijde is geen bezwaar ge
maakt, hoewel hier evenzeer van een
anti-Amerikaanse film zou kunnen
worden gesproken.
Het Tweede Kamerlid Van der Goes
van Naters (PvdA) heeft de minister
van Binnenlandse Zaken de vragen ge
steld op welke gronden de centrale com
missie voor de keuring van films „De
Raad der Goden" waarin aan de Ver.
Staten een gefingeerde gemene rol
wordt toebedeeld voor openbare ver
toning heeft toegelaten en „Schuldig
aan verraad", welke handelt over het
in werkelijkheid in Hongarije gevoerde
proces tegen kardinaal Mindszenty niet
heeft toegelaten. Het Kamerlid ver
zoekt indien nodig om maatregelen.
van een premie worden aangewezen.
In het jaar 2001 zullen dan bovendien
ae resterende driekwart der obligaties
(in totaal 75.000) a pari worden afge
lost. Van de 100.000 obligaties zal een
kwart, dus 25.000, met een premie wor
den terugbetaald.
^/IJ kunnen het slechts toejuichen, dat
de regering er toe is overgegaan, ons
voHc aan de hand van een paar duide
lijke voorbeelden in te lichten over het
feit, dat Nederland (evenals trouwen»
alle landen van West-Europa) de aan
dacht „geniet" van spionnen uit het
Oosten. De feiten, die vandaag voor pu
blicatie zijn vrijgegeven, spreken voor
zichzelf. Zij zijn dat staat wel vast
slechts een klein deel van het mate
riaal, waarover onze regering beschikt.
Het is stellig geen zucht naar onge
zonde sensatie, indien wij voor deze, op
zichzelf afschuwelijke berichten, de zeer
bijzondere aandacht vragen van allen,
die geplaatst zijn op posten, waar bij
zondere waakzaamheid tegen deze in
ternationale ratten ten zeerste geboden
is. Zonder dat we ons overgeven aan
spionnitis dient de aandacht van allen,
die te maken hebben met belangrijke
militaire, technische en economische
kwesties, toch bijzonder verscherpt te
worden. De koude oorlog, waarin de
wereld zich helaas nog altoos bevindt,
maakt iedere zorgeloosheid op de ge
noemde gebieden uiterst gevaarlijk. Het
staat immers vast, dat de spionnage op
nieuw zijn lugubere werk onder ons
verricht en zulks stellig niet uit lou
ter wetenschappelijke belangstelling.
De ten onrechte vaak gesmade Bin
nenlandse Veiligheids Dienst heeft in
ce thans gepubliceerde gevallen prach
tig werk geleverd. Maar van oneindig
groter belang is het, dat ons gehele
volk zich van het sluipende gevaar be
wust wordt. Men kan in deze affaires
door het loutere feit van zijn waak
zaamheid het vaderland soms groter
dienst bewijzen dan men, als leek op
het glibberig terrein der spionnage, in
de regel zou vermoeden. Het is beter
de politie tienmaal gegevens te ver
strekken, die bij onderzoek van weinig
of geen waarde blijken te zijn, dan één
maal de nodige voorzichtigheid té ver
geten in een zaak, die van eminent mi
litair belang zou kunnen zijn.
De ratten zijn er weer. Zij zijn ge
vaarlijk als de pest.
Naar aanleiding van het door de mi
nister van financiën met de commissie
van rapporteurs gepleegde overleg in
zake het wetsontwerp toezicht crediet
wezen is een tweede nota van wijziging
ingediend, waarin de ministers van
financiën en van justitie de geldig
heidsduur van de wet voorlopig heb
ben beperkt tot 1 Januari 1956.
De voorschriften in verband met de
taak van de Nederlandse Bank inzake
het reguleren en stabiliseren van de
waarde der Nederlandse geldeenheia of
ter bevordering van de solvabiliteit en
liquiditeit der credietstellingen moe
ten bij de wet worden bekrachtigd, in
dien de bankraad terzake aan de Kroon
een ongunstig advies uitbrengt. Ten
aanzien van de bedrijfseconomische
voorschriften is bepaald, dat voor ieder
van de vier groepen credietinstellingen
een commissie van advies wordt inge
steld, wier leden uit dubbeltallen, op
gemaakt door de bedrijfsorganisaties,
zullen worden benoemd. Bij ongunstig
advies zullen deze voorschriften bij de
MAUWELIJKS is het na enige weken
van niets dan regen weer een beetje
droog geworden, of de mensen begin
nen weer te mopperen. De opvarenden
van de schepen die de Donau in Oos
tenrijk plegen te bevaren, hebben trou
wens wel een beetje gelijk met hun les uit rijden ging
ontevreden geroep om regen. De scheep-
O De leraren aan de kweekschool te
Koping (Zweden) weten blijkbaar ook
dat zaken en liefde niet best rijmen. De
directeur van deze school vertelde na
melijk aan de tweehonderd meisjesstu
denten van de school, dat het verderfe
met haar galant, lijk was als ze hun nagels en lippen
Calvin Stafford, die een eigen auto had, verfden, en bovendien als ze sweaters
vaart op de" rivier, die volgens Johann werd ze plotseling zó van bewondering droegen op school. Tenminsteals
Strauss zo blauw is, ligt namelijk als vervuld, dat ze haar arm rond zijn hun toekomstige leerlingen tot de man
gevolg van de droogte geheel stil. U hals sloeg en hem een ferme kus gaf. nelijke kunne zouden behoren.
Van de blauwe Donau naar een blauw- Prompt reed Calvin tegen een boom Theodoor schudt altijd maar weer zijn
grijzend hoofd over de ouderen onder
tje, in casu dat van meneer Edward S,
Garuf, een inwoner van Minneapolis,
die op een zwoele laat-zomerse avond
zijn aangebeden Denys Connel een se
renade kwam brengen. Hij wou het na
melijk eens net doen als op de film
Het liep even anders, want Denys, die
de zelfde avond met hoofdpijn vroeg
naar bed was gegaan mikte in haai
woede over „die schreeuwlelijk, nog zó
laat" een volle lampetkan naar buiten
De romantische cavalier is met een her-
senschudding naar het ziekenhuis ver
voerd. D Dit is niet de eerste maal, dal
een liefdesbetuiging in het ziekenhuis
zijn bezegeling vindt. Toen Ruth Wil-
son, een aardig meisje uit Los Ange-
BL1K IN HET SPIONNETJE
bet menselijk ras, die keer op keer be
wijzen, dat zij van ander hout gesne
den zijn. Daar heb je bijvoorbeeld
mevrouw Marjoram uit Rushall (in
Norfolk), die elke week op een drie
wieler een ritje maakt naar de markt
te Harleston, een plaats, die vijf kilo
meter verder is gelegen. Mevrouw Mar
joram is tachtig jaar oud en vierde
kort geleden haar gouden huwelijks
feest. Ter gelegenheid hiervan schon
ken familieleden haar een hulpmotor1
die evenwel weer gauw van de fiets
verdwenen was. „Normaal fiets ik veel
harder dan met zo'n petroleumstel ach
ter op mijn rijwiel", zei ze.
De Egyptische minister van buiten
landse zaken, Mohammed Salah El Din
Pasja, heeft verklaard, dat Egypte in
het vervolg het bestuur en de gouver
neur-generaal van de Soedan zal ne
geren. Met het oog op de reacties -an
Engeland kunnen de 'practlsche defini
tieve maatregelen voor de Soedan ech
ter slechts geleidelijk worden genomen,
aldus de minister.
Met ingang van heden zal om de an
dere dag een convooi in noordelijke of
zuidelijke richting door het Suez-ka-
naal varen, 's Nachts zullen alleen sche
pen. die zelf zoeklichten hebben, van
het kanaal gebruik mogen maken. De
maatschappij heeft deze maatregel ge
troffen in verband met de staking van
de Egyptische arbeiders te Port Said
die belast zijn met het meren van de
schepen en de bediening van de zoek
lichten
wet worden gegeven. Aan de Centrale
Landbouwcredietbank kunnen ook
voorschriften worden gegeven op de
collectiviteit van de bij die centrale
aangesloten locale banken. Uit het
wetsontwerp is gelicht de bepaling, dat
voor vergroting van het maatschappe
lijk kapitaal der geregistreerde crediet
instellingen toestemming van de Ne
derlandse Bank is vereist.
In het IJmuidense trawlvisserijbe-
drijf is een conflict ontstaan, waardoor
gistermorgen vijf haringtrawlers niet
zijr. uitgevaren, in afwachting van het
besluit, te nemen door een deel der
bemanningen over het al of niet door
werken.
Dit conflict heeft als kern de afre
kening met de bemanningen volgens
een z.g. gemiddelde prijs voor de ge
vangen vis
De vorige week kwamen enkele be
sommingen boven deze gemiddelde
prijs uit en de bemaningen van deze
schepen wensten nu naar die werke
lijke besommingen te worden uitbe
taald.
Honderd man hebben tijdens een ver
gadering van de Onafhankelijke Vak
beweging besloten, aan wal te blijven
totdat het geschil naar wens is gere
geld Hun bezwaren gelden inzonder
heid hun aandeel in de gevangen ha
ring, die naar de vismeelfabrieken
gaat. Dit wordt berekend naar een la
gere prijs dan de reders ontvangen.
Commando Midden-Oosten
De Libanon, Syrië, Irak en Jordanië
zijn, naar uit gewoonlijk welingelichte
bron gemeld 'wordt, bereid toe te tre
den tot een verdedigingsorganisatie voor
het Mlddc "'osten. De vier staten zou
den echter zoeken naar een manier om
een botsing met Cairo te vermijden.
Hei aioomvraagsiuk
Professor Ronald Richter, de Oosten
rijkse natuurkundige, die leiier is g
worden van de atoomkernonderzoekin
gen in Argentinië, heeft Maandag een
verklaring uitgegeven, volgens welke
een nieuw en belangrijk experiment op
het gebied van de atoomenergie op 16
October op het eiland Huemul in het
Andesgebergte tot een goed einde werd
gebracht. Het experiment betrof de
ontwikkeling van reactors voor het
vrijmaken van warmte op grote schaal.
Door de politie te Nijmegen is in
verhoor genomen een administratief
ambtenaar van de PGEM te Nijmegen,
die er van wordt verdacht frauduleuse
handelingen te hebben gepleegd Een
en ander zou zijn gebeurd bij de leve
ring van brandstoffen voor de electri-
sche centrale. Er zou geknoeid zijn in
de boekhouding.