s njr»£ KERSTKLANKEN IN DE AETHER gm' der emigratie naar Zuid-Afrika Jan van Riebeeck heefter drie eeuwen geleden wat groots verricht Hoe hei begon ^r=en™sv».rw„ri S"v» Puzzle-rubriek DRIE EEUWEN GELEDEN Kruiswoordpuzzle voordeKerstdagen "DE ZEEREIS naar Ind'e Sin? vroeger om de Kaap". Dit bekende regeltje leren elke Nederlandse jongen en ieder Nederlands meisje al vroeg. Hieruit blijkt hoezeer de zuidpunt van Afrika voor onze vroegere overzese handel van belang moet zjjn geweest. Het mag daarom wel enigszins verbazingwekkend worden genoemd dat de Oostindische Compagnie, die reeds vanaf het begin der zestiende eeuw het monopolie bezat voor de vaart op Indie, pas in het midden der zeven tiende eeuw besloot een nederzetting aan Kaap de Goede Hoop te stichten. Lang voordat Jan van Riebeeck met zijn kleine bezettingsvloot op 24 December 1651 de rede van Texel verliet, werd Zuid-Afrika dus regelmatig door Indie-vaarders bezocht, waaronder vele Engelsen. £jE ENGELSEN waren de eersten, die in Zuid-Afrika een nederzetting trachtten te vestigen. Zij deden dit op vreemde wijze, die in vroeger dagen heel normaal en zelfs menslievend werd gevonden. Men verleende in En geland in 1614 gratie aan een zevental moordenaars, die tot de doodstraf wa ren veroordeeld. Hun straf werd ver anderd in verbanning naar een onbe woond gebied, waarvoor Zuid-Afrika werd gekozen. De zeven mannen werden zonder vorm van proces in de Tafelbaai aan land gezet, met enig voedsel en een zeilboot en moesten zich verder maar zien te redden. Huisvesting was er nier, het landschap was wild en woest en ae vrijwel ongewapende mannen werden voortdurend overvallen door leeuwen, slangen en inboorlingen. Hun leven w zo ondraaglijk, dat drie van hen bij aankomst van het eerstvolgend sch p op weg naar het vaderland de kapitein smeekten om mee terug te moge lieten zich in het vaderland nog lieve ophangen dan langer in dit verse kelijke oord te moeten blUven rige vier waren toen reeds omgekome bij een poging om per vlo zuid- komende schip te bereiken. De ZuM- kust van Afrika was een zeer onher bergzaam oord in die dagen. Jan van Riebeecks eerste hennisrr king met het land waaraan zijn naam voor altijd zou worden veroonaen, vond plaats in 1649 toen ij veelüe_ terugkeerde. Hij had reeda e7.. vader wogen leven achter JjWjWj g* was een zeevaarder, die leeftijd omkwam. Als i.on^" aie jaar verloor Jan ook zyn v'ader van goede huize was. Zij gaf hem een opleiding voor dokter. Reeds op 2Harige leeftijd compagnie dienst der Oostindisic petnp naar Indie. Onderweg ging vee| waarmee hij reisde ver sjerra ae moeite wist hij de kust moetl)jke Leone te bereiken. N (n In(jie reis van 18 maanden kw.een aan. waar hij zich P kende be- goed koopman en een uitstekeno stuurder. Op het matje. DEN GROOT AANtaL d°°P'dagen maakte zich echter door ae schuldig aan privéhandiverp0den. Ook compagnie streng w verleiding Jan van Riebeeck weni de t te sterk en toen dit de hPgewerd nfj Nederland ter ore Rjebeeck, die teruggeroepen, va" nam zien graag in India..wats gdoen om terug v voor alle moeite te ls naar net keren en reeds op d d.Afrika daar- vaderland zag hij in voor een gelegenheid. jag een Aan Kaap de Goede Hoop worden schip, dat alsJ.erl0p "ogingen om beschouwd. Bij d yan Riebeeck lading te redden maakte va WILDERNIS. - Een van de fraai ste badplaatsen in de Kaapprovin- - de, niet ver van de plaats waar Jan van Riebeeck driehonderd jaar geleden voet aan wal zette. heim. De buitenwereld wist niet beter of Van Riebeeck ging naar Indie en er werd dan ook voor 18 maanden pro viand aan boord genomen. Op 24 December 1651 verliet Jaii van Riebeeck bij gunstige wind de reae van Texel. Hij had een voorspoedige reis, want de Engelsen lieten hem met rust KAAPSTAD. - Het parlementsgebouw, waar de vertegenwoordigers van de Unie vergaderen. kennis met het land en zijn bewoners en zag hij eveneens dat de grond neel geschikt zou zijn voor de verbouw van groente en fruit. Verse groente en vruchten waren onontbeerlijk ter be strijding van het vitaminen-gebrek, waardoor het sterftecijfer op oe sche pen van en naar Indie zo hoog was. In het vaderland teruggekeerd; maas- te Van Riebeeck rapport op van zijn bevindingen. De bestuurdersvande compagnie zochten al sinds 1629 naar een gelegenheid om aan de Kaap vaste voet te krijgen. Met moeite lieten zij dch overhalen Jan van Riebeeck een te geven tot het bouwen van °Pn fort aan de Zuidpunt van Afrika, omdat hij nu eenmaal hun vertrouwen of meer had verloren. Zijn kennis min of meer na z}jn bestuur derscapaciteiten gaven ten siotte ae doorslag. Hij kreeg het commando over twee zouden nakomen. Op weg. rvP DE NEGENTIENDE December 1651 0 Van Riebeeck aan boord van cohiD De Drommedaris". In zijn ge- Z ïorhaD bevonden zich zijn vrouw gezelschap een predikants- Maria de lai «wW» in 1649 was ge- dochter met Lambertus en zijn huwd - "J" Z°dieJ waarschijnlijk mee twee n'cbt^ w te assisteren. Ook gingen om 7'£" m zijn vrouw mee, de tuinman Boom na direcl zodat me" lijke krachten kon rese- °P VnV wee andere schepen ondv. nen. De ™ee hevel heetten de Van "'en^de Goede Hoop". Later en hij ontmoette onderweg slechts éên zeerover, die wel in zijn buurt Kwam, doch hem niet durfde aan te vallen. Ook uit zijn logbok bleek dat zijn moeilijkheden niet al te groot zijn ge weest. Het vermeldde geen enkele harde storm en er werden slechts twee doden in geregistreerd. Voor die dagen was dit getal ongehoord laag, in aan merking genomen het gebrek aan drinkwater en gezond voedsel, waar mee men op zo'n reis moest rekenen. De twee nagezonden schepen naar de Kaap registreerden onderweg samen liefst 130 doden en dit was geen bij zonder slechte uitzondering voor die tijd. QP Zondag 7 April 1652 bereikten de eerste Nederlandse emigranten Zuid- Afrika. In naam der Compagnie nam Jan van Riebeeck bezit van de kust strook. Er wachtte hem een tijd van strijd en ongekend werken. Na lange wrijving kreeg hij het ver trouwen der inboorlingen. Door zijn grote plichtsbetrachting en werkkracht werd Van Riebeeck ongeveer tien jaar later opnieuw in de gelegenheid gesteld naar zijn geliefd India te gaan. Bij zijn vertrek had hij de Nederlandse naam voorgoed gehecht aan Zuid-Afrika. Zijn goede kwaliteiten ais één der pioniers onder de emigranten kunnen een voor beeld zijn voor hen. die in onze tijd op weg gaan naar een nieuw vaderland. Zijn zin3P. :uk houdt het geheim en de garantie in voor het slagen van elke emigratie: ,.Die avancement soeckt sal geen naersticheyt sparen". DINSDAG 25 DECEMBER (Eerste Kerstdag) HILVERSUM I, 402 m.: 7.30 NCRV. 8.30 IKOR, 9.30 KRO, 17.00 NCRV, 19.45 24.00 KRO. 7.30 Kerstzangdienst. 8.30 Morgengebed. 9.30 Nieuws en Waterstan den. 9.45 Kinderkoor. 9.55 Hoogmis. 11.30 Kinderkoor. 11.45 Kamermuziek. 12.15 Amusementsorkest. 12.40 Gram.platen 12.45 Kersttoespraak Z. H. de Paus. 13.00 Nieuws, weerberichten en katholiek nieuws. 13.10 Residentie-orkest en Oratoriumver eniging. 14.00 Kerstvertelling. 14.15 Bari ton, declamatie en piano. 15.20 Voor de kinderen. 16.00 Voor de zieken. 16.30 Ves pers. 17.00 Vrije Evangelische Kerkdienst. 18.30 Kerstconcert. 19.30 Nieuws en weer berichten. 19.45 De gewone man zegt er t zijne van. 19.50 Gram.muziek. 20,10 Radio Philharmonisch Orkest en solist. 21.25 ,,Het nieuwe lied". Kerstfantasie. 22.05 Strijkkwartet. 22.25 Gram.muziek. 22.45 Avondgebed en Liturgische kalender. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Gram.muziek. HILVERSUM II, 298 m.: 8.00 AVRO. 10.00 VPRO, 12.00—24.00 AVRO. 8.00 Nieuws. 8.15 Gram.muziek. 8.40 Kinder koor. 9.00 Morgenwijding. 9.15 Orgelcon cert. 9.30 Alt en gitaar. 10.00 Vrouwen koor en solisten. 10.30 Kerkdienst. 12.00 Kerstklokken. 12.10 Koorconcert. 12.35 Kerstgroet. 12.45 Groeten van emigran ten. 13.00 Nieuws en weerberichten 13.05 Mededelingen of gram.muziek. 13.10 Ex quise muziek. 13.40 Voordracht. 14.00 „L'Enfance du Christ", trilogie sacré. 15.40 Zangdeclamatie. 16.00 Onze Amerikaanse buren. 16.30 Verzoekprogramma. 17.15 Kerstliederen. 18.00 Nieuws. 18.15 Gram. muziek. 18.55 Voor de kinderen. 19.00 Orgel en viool. 19.15 Paris vous parle. 19.20 Pianorecital. 19.45 Groeten van emi granten. 20.00 Nieuws. 20.05 Strijkorkest, 20.45 „De tuin van het Paradijs", hoor spel. 21.25 Kamerorkest. 21.45 Kerstliede en. 22.30 Kamerokest en solisten. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Gram.muziek. Experimenteel Televisie-programma van de KRO. 20.15—21.45; „Kermisvolk op Kerstmis", spel. WOENSDAG 26 DECEMBER (Tweede Kerstdag) HILVERSUM I, 402 m.: 8.00 KRO, 9.30 —24.00 NCRV. 8.00 Nieuws en weer berichten. 8.15 Gram.muziek. 8.25 Hoog mis. 9.30 Nieuws en weerberichten. 9.45 Gewijde muziek. 10.00 Gereformeerde kerkdienst. 11.30 Gewijde muziek. 12.00 Instrumentaal Sextet. 12.30 Meisjeskoor en harp. 12.59 Klokgelui. 13.00 Nieuws en weerberichten. 13.05 Protestants Interker kelijk Thuisfront. 13.20 Marinierskapel en solist. 14.00 Voor de jeugd. 15.00 „Weih- PUZZLE 221. WELKE PLAATSNAMEN KUNT GIJ VORMEN? Onze puzzle-liefhebers vinden hier onder 92 lettergrepen. Van deze letter grepen kunnen de namen worden ge vormd van 25 plaatsen, waarvan er vijf in het buitenland gezocht moeten wor den. Lettergrepen: a am ap as bas bel ber bo chem cl dam de de de de de den den den dum ga ge ge ge gen gen gra har hll hoe hui ka kan ke ke ken ker ker kes la len Ier 11 ling ma me men mer mo mul mus naai nal ne ner nin nis pa pan pin pol ra ren ro roos rijp sa se se se sel sum te tel ter to tra va ve ve ven ver wa war wis wol won ze zen zo zoe zul. Oplossingen (per briefkaart) tot en met Vrijdag eerste post aan de Redactie van dit blad. Onder de inzen ders van twee goede oplossingen (van deze puzzle en die van Zaterdag) wordt weer een prijs van f 5 verloot). nachtsoratorium", Bach. 16.30 Kerstfeest der Bejaarcien. 17.30 R.V.U.: Dr. J. C. A. Fetter: „Het risico van Kerstmis". 18.00 Nieuws. 18.15 Amusementsensemble. 18.45 Koorzang en orgel. 19.15 Boekbespreking. 19.30 Gram.muziek. 19.40 Radiokrant. 20.00 Nieuws en weerberichten. 20.10 Kamer orkest en solist. 21.05 „Wereldregering", causerie. 21.35 Kerkkoren en orgel. 22.15 „Dit wonderbaarlijk kind", Kerstdeclama- torium. 23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gram. muziek. HILVERSUM II, 298 m.: 8.00 VARA, JO.OO VPRO, 12.00—24.00 VARA. 8.00 Kerstklokken. 8.01 Nieuws en weerberich ten. 8.18 Oud-Nederlandse Kerstliederen. 8.35 Orgel, harp en cello. 9.00 Voordracht. 9.25 Strijkorkest en carillon. 10.00 Kerst vieringen in het buitenland. 10.30 Kerk dienst. 12.00 Negro-spirituals. 12.30 Land en Tuinbouwmededelingen. 12.33 Groeten van emigranten. 13.00 Nieuws. 13.05 Kerst krant. 13.50 Regeringsuitzending: Heila Haasse: „Kinderjaren in Indonesië. 14.00 Studentenkoor. 14.25 „Schaduwen over Atlantis", hoorspel. 15.05 Gram.muziek. 15.35 Concertgebouworkest en solist. 16.20 Voor de zieken (NederlandZwitserland). 17.00 Voordracht. 17.20 Kerstmis in Ko penhagen en Hilversum. 18.00 Nieuws. 18.15 Groeten van emigranten. 18.45 Amu sementsmuziek. 19.10 „Een vechter voor de vrede", klankbeeld. 19.30 Strijkkwar tet. 20.00 Nieuws. 20.05 Vocaal ensemble. 20.30 Cabaret. 21.30 Omroeporkest. 22.00 „Bruidstranen", hoorspel. 22.40 Dans muziek. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Dans muziek. DONDERDAG 27 DECEMBER HILVERSUM I, 402 m.: 7.00 KRO, 10.00 NCRV, 11.00 KRO, 14.00—24.00 NCRV. 7.00 Nieuws. 7.15 Morgengebed en Liturgische kalender. 7.30 Zenderslui ting. 9.00 Nieuws. 9.10 Voor de huisvrouw. 9.30 Waterstanden. 9.35 Gram.muziek 10.00 Gewijde muziek. 10.30 Morgendienst. 11.00 Voor de zieken. 11.45 Gram.muziek. 12.00 Angelus. 12.03 Gram.muziek. (12.30 12.33 Land- en Tuinbouwmededelingen.) 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en katho liek nieuws. 13.20 Kamerokest. 14.00 Gram.muziek. 14.45 Voor de vrouw. 15.15 Pianokwintet. 15.50 Gram.muziek. 16.00 Eijbellezing. 16.30 Zendersluiting. 18.00 Nieuws. 18.15 Voor de jeugd. 18.40 „Op de stelling". 18.50 Gram.muziek. 19.05 Levensvragen van allerlei aard en een pastoraal antwoord.' 19.20 Verzoekpro gramma. 19.40 Radiokrant. 20.00 Nieuws en weerberichten. 20.10 Gevarieerd pro gramma. 22.15 Buitenlands overzicht. 22.35 Gram.muziek. 22.45 Avondoverdenking. 23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gram.muziek. HILVERSUM II, 298 m.: 7.00—24.00 AVRO. 7.00 Nieuws. 7.15 Ochtendgym nastiek. 7.30 Zendersluiting. 9.00 Nieuws. 9.10 Morgenwijding. 9.25 Gram.muziek. 3.30 „De Groenteman". 9.35 Gram.muziek, 10.50 Voor de kleuters. 11.00 Radioscoop. 11.45 „Die volke van Suid-Afrika", cau serie. 12.00 Lichte muziek. 12.25 In 't spionnetje. 12.30 Land- en Tuinbouwmede delingen. 12.33 Gram.muziek. 12.45 Finan cieel jaaroverzicht. 13.00 Nieuws. 13.15 Mededelingen of gram.muziek. 13.20 Pro menade-orkest. 13.55 U kunt het geloven c.f niet. 14.00 „Huis en wereld". 14.45 Orgelspel. 15.00 Voor de zieken. 16.05 Hersengymnastiek. 16.30 Zendersluiting. 18.00 Nieuws. 18.15 Voor de jeugd. 18.40 Dansmuziek. 18.55 Voor de kinderen. 19.00 Gesproken brief uit Londen. 19.05 Nieuws van de Koninklijke Marine en Jaarover zicht. 19.15 Orkestconcert. 19.40 Ronde lafel Parlement. 20.00 Nieuws. 20.05 Ra dio Philharmonisch Orkest en solist. 20.50 „Gösta Berling", hovrspel. 22.20 Gram. muziek. 22.45 „Caraibische contouren", causerie. 23.00 Nieuws. 23.15 Sportactu- aliteiten. 23.30 Zang en orgel. 23.4524.00 Gram.muziek. PRETORIA. - Het standbeeld van Paul Kruger, de man die streed voor de vrijheid der Zuidajrikaanse boeren. - Horizontaal: 1 ingebeeld, 6 plaats, 11 kledingstuk, 12 meisjesnaam, 13 den lezer heil, 15 grasland, 17 droesem, 18 Spaans veldheer, 20 maat, 21 rivier in Nederland, 22 wat gesproken wordt, 24 voertuig, 25 kloosterling, 27 vervoers maatschappij, 28 lidwoord, 29 plaats op Sardinië, 30 hetzelfde, 31 edelsteen, 34 vaartuig, 36 riviertje, 37 wat nog niet bekend was, 40 bijbels fig., 42 roemrijke gedachtenis, 43 Frans lidwoord, 44 Ver. Staten, 45 Portugese munt, 47 onbep.- vrn.wrd., 49 jongensnaam, 50 gerecht, 54 voorzetsel, 56 niet even, 57 sprookjes- fig., 58 eilandbewoner, 61 jong dier, 63 heilige, 64 Myth.fig., 66 bijwoord, 67 verschijning, 69 Myth.fig., 71 klein ver trek, 73 paard, 74 bevel, 75 maat, 76 voorzetsel, 78 dierenverblijf, 80 insect, 81 stad in Albanië, 83 en andere, 84 pers-bureau, 85 Turkse munt, 87 dier, 88 vis, 92 polder, 93 plaats in Gelder land, 94 de oudste. Verticaal: 1 onbep. voornw.wrd, 2 betaald antwoord, 4 muziekterm, 5 klokjes in de Haarlemse Grote Kerk, 7 vreemde munt, 8 voor de vuist, 9 niet begroeid, 10 hoort in de Kerstboom, 14 voertuig, 16 riviertje, 19 heden, 23 spil, 26 bruto, 30 dierengeluid, 32 muziek stuk, 33 trommelslager, 34 belooft een witte Kerst, 35 muzieknoot, 38 zie 47 gever, 60 Myth.fig., 62 wroeter, 65 dier, lekkernij, 91 nummer. Bij juiste invul- hor., 39 soort stof, 41 Frans lidwoord, 68 ambtshalve, 70 dwaas, 72 bijbels fig., ling vormen de nummers 3 en 6 vert. 46 laatstleden, 48 Chin. munt, 51 sein, 76 familielid, 77 meisjesnaam, 79 Euro- een wens. 52 wording, 53 bezoeker van heilige peaan, 82 Germaans teken, 85 rivier in (Voor de oplossing zie men ons blad plaatsen, 55 pleisterplaats, 59 goede Italië, 86 Myth.fig., 89 jongensnaam, 90 van Donderdag).

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1951 | | pagina 11