'OOftDEÜ&REEDre De reeds sedert 1609 georganiseerde loodsdienst aan het Marsdiep Jimmy Brown en de bende van Dolle Dirk Kijkduin had twee brandarissen DE FILMS VAN DEZE WEEK Thomas Magyar en Willem Hielkema concerteerde voor de jeug LEZING OVER OUD DEN HELDER Nederlandse kanonniers waren schotvaardig Met het C.N.V. naar Amerika Tentoonstelling Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen TIVOLI: „Actie in de Stille Zuidzee" WITTE: „Voorpost in Marokko" Leden Auto- en Motorclub genoten in „Casino" Op het goede Violist pleitbezorger voor zijn instrument Schietoefeningen IN HET KORT Tussen Haaks en Kuifje Voor „Casino" Bond van Oud-strijders hield jaarvergadering lichte brandwerken geplaatst. Een kleine tonneboeier, waarvan o.m. va der, zoon en kleinzoon Giltjes van Texel schipper zijn geweest, werd ge bruikt voor de contrölé en het onder houd van de betonning. [~)E strijd tegen de zee heeft de bewo- ners van Huisduinen en Den Hel der altijd de nodige zorg berokkend. De heer Korff noemde de dijkdoor braken van 1584, 1636, 1642. In de ja ren 1775 tot 1777 werden de laatste duinen voor de Helder-buurt wegge slagen. De binnendijk van het kleine poldertje moest aanmerkelijk worden ^ANNEER we ons in een onbewaakt ogenblik trachten voor te stellen, hoe de maatschappelijke verhoudingen ln vroeger eeuwen zijn geweest, blijken we dat is tenminste onze persoonlijke ervaring geneigd tot de veronder stelling, dat alles veel meer zijn natuurlijke bedding volgde dan tegenwoordig. Een ordening op allerlei gebied, welke we thans kennen, beschouwen we on willekeurig als de zegeningen of euvelen van onze moderne tijd. Het zal enige honderden jaren geleden wel zo geweest zijn, dat men zelden of nooit de verre kijker ter hand nam om in de toekomst te staren en daarna naar weloverwogen maatregelen te streven voor verbeteringen van de bestaande toestand. VANUIT deze gedachtensfeer is de verwondering verklaarbaar, die ons beving, toen de heer A. Korff gister avond in zijn tweede V.U.-lezing over Huisduinen en Den Helder in vroeger tijden, iets vertelde over de ontwikke ling van het loodswezen. Het was duidelijk, dat bij een be langrijk, maar voor de navigatie zeer bepaald lastige, toegangspoort aan het Marsdiep al vroeg een taak voor de loodsen lag. Zij moeten de schepen de weg wijzen tussen de ondiepten door, zowel naar buiten als naar binnen. Het drukke scheepvaartverkeer en de vele d^gen, dat de zeilschepen soms op een geschikte wind moesten wachten, wa ren omstandigheden, die de aanwezig heid van ruim tweehonderd loodsen in Huisduinen en Den Helder rechtvaar digden. In 1740 woonden vier en veer tig loodsen in Huisduinen, honderd drie en zeventig in Den Helder, en dan wa ren er nog negentien oude loodsen, die alleen in de zomermaanden met weinig stormgevaar dienst mochten doen. HAT alles wekt geen verwondering. Maar wel vernamen wij niet zon der verbazing, dat reeds in 1609 (het jaar waarin nog hard werd gewerkt aan de Zanddijk tussen Huisduinen en Callantsoog) het loodswezen officieel werd geregeld. Het College van de Pilotage heeft gefunctionneerd van dat jaar tot in verdere tijden. Alvorens zijn diensten te mogen aanbieden, moest de adspirant-loods bewijzen, dat hij de zandbanken en zeegaten op zijn duim pje kende. En wanneer hij eens voor een jaar ter walvisvaart was geweest of een reis met een vrachtvaarder naar de Oost had gemaakt, moest hij op nieuw voor het College verschijnen, dat we tegenwoordig een examen-com missie zouden noemen. Tijdens de oorlog werd de walvis vaart verboden evenals het uitoefenen van de loodsdienst. 'Is het wonder, dat de schepelingen van de walvisvaarders en de loodsen aanmonsterden op de oorlogsvloot? Zodoende konden onze admiraals over beteren matrozen be schikken. Niet voor niets hebben zelfs Engelsche geschiedschrijvers hun be wondering uitgesproken over het feit, dat de Nederlandse oorlogsbodems in de zeeslagen tegen Engeland soms vier malen zoveel schoo's konden afgeven als hun tegenstanders. Aan de andere kant was het in die dagen normaal, dat Hollandse kooplieden kruiten kogels aan de vijand leverden, en dat ge vangen genomen loodsen voor geld en goede woorden bereid waren, om vij andelijke oorlogsschepen het Marsdiep binnen te navigeren.... Loodsrinkelaars TN 1813 werd het loodswezen gereor ganiseerd en kwam het te ressorte ren onder het departement van marine. De tijd, waarin een groepje loodsen voor gezamenlijke rekening een loods- bootje exploiteerden, liep ten einde. Van overheidswege werden in Den Helder twee „loodsrinkelaars" gesta- tionneerd. De heer Korff noemde enkele namen van de loodsen, die op deze vaartuigjes dienst hebben gedaan: Jan Breed, Jan Bont, Dirk Doft, Jan Smit, Pieter Kaptein, Simon Harder .IJsbrand en Willem Grande. In dit verband kre gen wij nog enkele bijzonderheden over de verlichting van onze haven te horen. De heer Korff herinnerde aan de „Ba- kenmeester" J. H. Rijk, en de geslach ten Janbroer. Uit die periode dateerde het begin van de bebakening, bcton- ning en verlichting van de zeegaten. Bij Kijkduin werden twee branda rissen" met een kolenvuur ver- verzwaard. Een gouden tijd voor de polderjongens, heiers, steenzetters en „poterjongens" (die de kale duintop pen van een helmbeplanting moesten voorzien). Tussen het Wierhoofd en Kijkduin werd de dijk met 22 hoofden versterkt. Hier werd een hele tijd ge dokterd en onze Helderse zeewering kan thans tot de sterkste ter wereld worden gerekend. MOG verschillende andere bijzonder- heden, die een aardige kijk gaven op het leven van de vroegere Nieuwe- diepers, werden door de heer Korff verteld. We kunnen alles hier niet re leveren. Volstaan wij met te verkla ren, dat door deze twee lezingen dui delijk de dikwijls gehoorde veronder stelling is weerlegd, dat over het ver leden van Huisduinen en Den Helder niets interessants te vertellen en na te vorsen zou zijn. De heer Korff is be zig aan een „Kroniek van Den Hel der", waarin al het door hem verza melde materiaal door hem wordt ver wekt. Ongetwijfeld zien met ons alle cursisten de publicatie ervan met be langstelling tegemoet. Gisteravond werd in de bovenzaal van „Formosa" de jaarvergadering ge houden van de afdeling Den Helder van de Nederlandse vereniging van Christelijke Kantoor- en Handelsbe dienden. Bij de bestuursverkiezing moest wor den voorzien in twee vacatures, ont staan door het vertrek van de secre taresse, mej. A. M. G. W. Dekkers, en de heer A. Zwart. In hun plaats wer den benoemd de heren P. van Lan- genvelde en J. Veldman. Voor de pau ze hield de secretaris van het hoofd bestuur een interessante causerie over de studiereis, die hij onlangs naar Amerika heeft gemaakt. Vooraf werd een documentaire film vertoond, welke de oprichting en de ontwikekling van de organisatie der textielarbeiders in de Verenigde Staten toonde. Deze film, die door de Amerikaanse Vakbeweging voor propaganda-doeleinden werd af gestaan aan het Christelijk Nationaal Vakverbond, liet duidelijk blijken, dat ook in de Verenigde Staten allerlei wantoestanden door toedoen van de vakorganisaties uit de weg 'verden ge ruimd, Er werd de nadruk op gelegd, dat ook daar de niet-georganiseerde ar beiders profijt hebben getrokken van de grote offers, die werden gebracht door degenen, die hun verantwoorde- 1,ikheid beseftenen daarnaar hebben ge handeld. De afdeling Den Helder van de Ne derlandse Vereniging van Huisvrouwen organiseert een expositie van hand werken en schoteltjes, die Dinsdagmid dag 1 April wordt gehouden in de bo venzaal van café „Postbrug". John Wayne (links) is commandant van de Thunderjishin „Actie in de Stille Zuidzee", die in de Tivoli- bioscoop wordt vertoond. De Tivoli-bioscoop vertoont tot en met Maandagavond de spannende film „Actie in de Stille Zuidzee", waarin verhaald wordt van de helden- strijd der Amerikaanse onderzeeboot bemanning en in de jongste wereld brand. In den beginne valt in deze rolprent te genieten van tal van grap pige dialogen, nu en dan onderbroken door volledige activiteit. Hoe meer men vordert, des te meer spanning ook wordt geboden. John Wayne heeft in deze uitstekende film de hoofdrol. Men weet wat dat zeggen wil, want hij komt zelden of nooit voor in een geschiedenis die geen heldendaden en doodstrijd presenteert. „Actie in de Stille Zuidzee" is de moeite waard. De voornaamste bijrol len zijn voor Patricia Neal, Ward Bond en Scott Forbes. De story werd geregiseerd door George Waggner. Wie van spanning houdt, moet Tivoli niet missen! Het Vreemdelingenlegioen heeft al tijd zeer tot onze verbeelding gespro ken. Het is dan ook geen wonder, dat vele films daaraan hun bestaan te danken hebben. Deze week, tot en met Maandagavond, kan men in de Wit- te-bioscoop gaan zien „Voorpost in Marokko", met George Raft in de hoofdrol. Ook deze rolprent behandelt een episode uit de strijd, die in de loop der jaren tegen de Moorse stammen moest worden gevoerd. Paul Gerard (Raft) leidt een karavaan naar de 24. Jimmy liep onmiddellijk zijn woning binnen, tapte wat water in een emmer, greep een spons en begaf zich weer naar buiten. Lieden wier handelingen blijkbaar door niemand bespied mochten worden, hadden na melijk stukken zwart papier geplakt op zijn ruiten op alle plekken waar de „hartjes" in de luiken uitzicht naar buiten boden. „Nog al wiedes", dacht Jimmy, „dat ik niets kon zien en dat ik dacht dat het vannacht zo zwaar mistte. Maar dat zal mij geen tweeae keer gebeuren. Ik haal al die brokken papier er weer netjes af en dan zul len wij eens zien of de heren het lef hebben het er voor een tweede maai op te plakken". Jimmy stortte juist zijn emmer in het water van de sluis- kólk, toen twee stoten op een scheeps hoorn hem er op attent maakten, dat een schip geschut wenste te worden. Het was zo juist binnen gelopen voer met gereefd zeil tussen de tw« strekdammen. Het duurde even voor dat Jimmy kon ontwaren, dat het d MM 22 was van schipper Piet Pek Jimmy draaide langzaam de sluisden ren open om de vissersschuit binnen t« laten. De schipper stond voorop hu keek zwijgend voor zich uit en beant woordde Jimmy's groet nauwelijks Nog niet zo lang geleden hebben de leden van de Helderse Auto- en Motor club hun hart kunnen ophalen aan een filmavond ln „Musis Sacrum". Gisteren werden wederom enkele uitstekende films aangeboden, ditmaal in Casino. De vertoning geschiedde door de „Shell", op uitnodiging van de AMC. De heer J. Verhoef van de Shell sprak een inleidend woord. Hij deed dat in een genoegelijke stijl. Een inte ressant journaal bracht de aanwezigen vervolgens op „peil" voor de grote Monte Carlo-rallye van 1951. Ter afwis seling was er nog een prachtige kleu renfilm over Venezuela. Na de pauze werd deze avond beslo ten met de film „De Race naar de roem", waarin Duke wereldnaam ver wierf. Hij won de TT-race op het eiland Man en vestigde een nieuw record. Het was op zichzelf reeds een genoegen de diverse voorbereidingen voor de race te mogen gadeslaan. Maar het hoogte punt vormde toch wel de sensationele rit tegen het horloge, van de jonge Norton-renner Duke, die het zelfs pres teerde Bell voorbij te komen. De belangstelling voor de gistermiddag in Casino gegeven fcugdeoncerten was minder groot dan anders. Dat hing waarschijnlijk samen met het steeds naderbij komen van de Paasrapporten, die zich altijd met de nodige repetities aankondigen. Het heeft in ieder geval niet gelegen aan de reputatie van d« beide kunstenaars, want de violist Thomas Magyar geniet reeds een zekere ver maardheid in onze stad. En anders wel de pianist Willem Hielkema, die de meeste schoolconcerten door zijn prettige en duidelijke toelichtingen tot bijzon, der leerzame uurtjes heeft gemaakt. Chinois" van Fritz Kreisler, enkele fragmenten uit een suite van Mozart» tijdgenoot Hüllmandel en de mee- slepende „Tzigane", geïnspireerd op Hongaarse volksmelodieën, van Ravel. Het tweede uur, bestemd voor do oudere scholieren, was gewijd aan het vioolconcert, zoals de klassieke compo- nisten er zovele hebben geschreven, Willem Hielkema vertelde eerst iets over de opbouw van een dergelijk mu ziekstuk. Thomas Magyar speelde toen achtereenvolgens een vioolconcert van Vivaldi (tijdgenoot en in zekere zin voorloper van Johann Sebastian Bach) en een vioolconcert van Max Bruch. Niettegenstaande de vleugel kennelijk last had van het winterse klimaat, speel de Willem Hiqjkema de dikwijls veel eisende piano-partijen voortreffelijk. Ook nu weer luisterde de jeugd met grote aandacht en het applaus, dat de beide kunstenaars na beide recitals ten deel viel, bewees dat deze aandacht ge- paard was gegaan met oprechte waar dering en bewondering. Dat was ook gistermiddag het geval. In het eerste uur maakte Willem Hiel kema de jongelui vertrouwd met ter men als pizzicato, vibrato, flageolet, in tonatie en sourdine. Hij vertelde iets over de viool en liet Thomas Magyar waar nodig een muzikale illustratie ge ven. De schoonste en meest waardevolle les was natuurlijk het recital zelf, waar in alle mogelijkheden van het instru ment naar voren konden komen. De violist speelde een gedragen, melodieus stukje van Handel, de virtuoze „Dance of the humble bee" van RimskyKor- sakof, het karakteristieke „Tambourin (Advertentie, Inf. Med.) binnenlanden. Cara, de dochter van je Emir van Bel-Rashad, vertoeft onder zijn bescherming. Op de plaats van bestemming aangekomen ontdekt Ge rard, dat er elk ogenblik een revolu tie kan uitbreken. Als hij ten slotte met versterkingen terugkeert, is zijn fort inmiddels overvallen. Alle man schappen en officieren zijn vermoord. En dan volgt een aanval op de nieu we bezetting. De troepen zegevieren uiteindelijk, maar Gerard's geliefde verliest het leven. Gedurende de maand April zullen van 's morgens negen tot 's middags vijf uur met luchtdoelartillerie schiet oefeningen worden gehouden van op stellingsplaatsen nabg de Middenvliet en het fort Kijkduin. Tijdens de oefe ningen zal nabij de opstellingsplaatsen van het geschut en ter hoogte van het onveilige strand een rode vlag zijn ge hesen. 1 1 flm VAN URK He heer H. van Urk, die nog zo kort geleden in Gra- dus' kolommetjes verscheen in verband met zijn visven- ters-jubileum, vraagt we derom onze aandacht. Ge moet namelijk' weten, dat hij op Dinsdag 1 April t is echt geen mop) vijf en twin tig jaar als maatschappelijk werker in dienst is van de Nederlandse Middernacht zending Vereniging, die men thans beter kent nis Chris telijke Vereniging Zeden- opbouw. In 1927 werd hij aangesteld als huisvader van het Zeemanshuis aan de Weststraat. Hij streefde er vaar, de geestelijke en zede lijke belangen van zeelieden en dan in het bijzonder natuurlijk van schepelingen der Koninklijke Marine te behartigen en te bevor deren. Juist, waarde Gradia- nen, dat werd voor een be langrijk deel bereikt mid dels het verstrekken van nachtlogies, waardoor de schepelingen voor slecht ge zelschap werden behoed. Ach, de heer Van Urk was al lang vóór 1927 aan het uierk. Hij kende de gevaar lijke kant van Nieuwediep. waar vele jongelui zich te pletter liepen tegen een muur van onzedelijkheid. Groot was dan ook zijn vreugde, toen op 1 April 1927 het Zeemanshuis door de „Middernachtzending" werd overgenomen, en hij er het beheer over kreeg als huisvader. Ware het moge lijk, dat Gradus en u vrij konden rond dwalen in de talrijke herinneringen, die de jubilaris in deze dagen door het hoofd spoken. Hij zou urenlang kunnen ver tellen over enorme voor uitgang en er ten slotte zijn spijt over uitspreken, dat het Zeemanshuis na de oorlog om financiële redenen werd opgeheven. Niettemin is de 62-jarige hard van plan, nog vele jaren voor de marine mensen te werken. De heer Van Urk ziet nog altijd met verhangen naar een nieuw Zeemanshuis uit. Hij is er van overtuigd, dat het reden van bestaan heeft, al zijn ook diverse toestan den in belangrijke mate ten goede gekeerd. Maar vele losgeslagen jongens, wat zwak en pas op eigen benen, verdienen veel begrip. Voor al begrip, want met uitslui tend vertier en logies komt men er niet. Of mevrouw Van Urk zich voor de arbeid van haar man interesseert? Gradus zou haast zeggen: „Vanzelf sprekend, anders had de jubilaris deze mijlpaal stel lig niet bereikt". En nu is er op 1 April, 's middags van half vijf tot zes uur, in de bovenzaal van het Christe lijk Militair Tehuis aan de Kanaalweg, een receptie. Daar zal men het echtpaar Van Urk kunnen gelukwen sen. En Gradus vermoedt, dat "an deze gelegenheid een druk gebruik wordt ge maakt. Aan deze receptie gaat om drie uur een in tiem samenzijn vooraf. SNOEPEN Qradus telt onder zijn vrienden ook de kok van het lichtschip „Terschellin- gerbank". Had u niet ge dacht, hè? Deze vriendelijke kok heeft een grapje ver haald, dat Gradus u niet wil onthouden: „In een kombuis is nogal eens iets te snoe pen. Er zijn altijd mensen aan boord, die trachten de kok te verschalken. Draait dze zich even om, dan mist hij het volgende ogenblik enkele lekkernijen. Ik was laatst aan het koekjes bak ken, toen onze eminente ka- piein, de heer Jonkers, een kijkje kwam nemen. Ik had toevallig voor de nassi een schaaltje sambal klaar staan, dat er precies uitzag als lichte chocolade. De kap. zag zijn kans schoon en nam een flinke lik. U kunt zich indenken, wat er gebeurde, want de kap. beschikt over een uitstekende encyclopae- die". U zult mij niet kwalijk nemen, dat ik in lachen ben uitgebarsten. Na een uurtje flink drinken was de kapi tein weer een heel eind op dreef, maar de nassi die daarop volgde moest niet te „bedis" wezen. Het kan verkeren!" En zo is kapiein Jonkers van de „Terschellinger- bank" het snaaien dus „heet" te staan gekomen. ECHTPAAR Qradus heeft gisteren fi guurlijk zijn neus gesto ten. Overmoedig en jong belde hij in de Hoogstraat (nummer 34) aan, om een rezellig babbeltje te maken met de heer M. Klok en me vrouw A. Klok-Vink, die op Donderdag 10 April maar eventjes zestig jaar zijn ge trouwd. Maar het echtpaar Klok „deed liever gewoon" en wilde niet in de krant. Gradus echter vindt, dat hij het heugelijke nieuws toch moet vermelden. Bruid en bruidegom zijn immers niet voor niets ouders, groot ouders en overgrootouders! De receptie, beste belang stellenden, is op die bewuste 10de April, 's avonds van acht tot tien uur. JUBILEA Wat ean feestelijkheden ditmaal in Gradus' een voudige rubriek! Zoals men weet, wordt op Zaterdag middag 5 April een receptie gehouden, ter gelegenheid van de heropening van het gerestaureerde Casino. Is dit op zichzelf reeds een heug lijk gebeuren, er staat nog meer te wachten. Tijdens die receptie staan ook in het middelpunt van de belang stelling de heren A. Roos (toneelmeester) en Arie van Til (kellner). Eerstgenoem de is namelijk vijf en twin tig jaar aan Casino verbon den, en laatstgenoemde loopt inmiddels twaalf en een half jaar mee in deze zaak. Deze beide trouwe peroneelsleden worden die middag stellig gehuldigd en, wie weet, zit er voor hen nog een verrassing aan vast. Gradus verheugt zich er nu al op, de heren Roos en Van Til in feestkleed te zien. Op hun gezondheid! GRADUS Toen van de week „Centraal" werd heropend, ontbrak ook de lijfkieker niet. Hij wilde het gebeuren met boven staand plaatje in de archieven van de Helderse Courant vastleggen. Gradus ontdekte in het midden de heer en mevrouw Eelman en rechts van hen Joop Theunsz, die zich een zeer veelzijdig artist heeft getoond. Enkele „Rhythm Boys" zitten er ook nog op. De geneeskundige dienst wordt gedurende dit weekend te Den Helder waargenomen door de artsen G. van der Most, Weststraat 111, telefoon 2059, en A. de Meyer, Javastraat 1, telefoon 2103. De Zondags- en avonddienst voor apotheken wordt tot en met Vrijdag waargenomen door de heer F. Bijt. Sluisdijkstraat 137, telefoon 2303 (ook na zes uur). Het wekelijkse spreekuur van de vereniging „Zedenopbouw" wordt van middag van vier tot vijf uur gehouden aan het adres Javastraat 12a, hoek Ce- iebesstraat. Ter gelegenheid van het gouden jubileum van de Algemene Nederlandse Grafische Bond, afdeling Den Helder, wordt vanmiddag van drie uur tot half vijf in „Formosa" een receptie gehou den. Vanavond verzorgt het cabaretge zelschap van Adri van Oorschot een feestelijk programma in dezelfde zaal. De vereniging van HRC-supporters .Rood-Wit" viert vanavond in Casino haar derde verjaardag. Morgenmiddag om kwart over "vijf wordt in de Oud-Katholieke kerk aan de Middenweg een dienst in de Engelse taal gehouden; om zeven uur volgt een doopdienst, eveneens uitgaan de van de „Church of England". De kleine Engelse patrouillevaar tuigen, behorende tot het Naval RW- ne Squadron, hebben Nieuwediep g'«- teren weer verlaten. De coaster „Zwerver", van Delfzijl op weg naar Leith, deed Den Helder aan, in verband met het slechte weer. Het is morgen hoog water oin 10,35 en 22.40 uur, en laag wrter om 4.40 en 16.50 uur. Maandag is het hoog water om 11.05 en 23.20 uur, en laag water om 5.10 en 17.20 uur. De temperatuur van het zeewater was 4.3 graden Celsius. Gisteravond arriveerden nog in de haven de Duitse scheepjes Nobis Bug en Schriwen, beide uit Gent op weg naar Denemarken. Het voor „Casino" beschikbare be drag steeg gisteren tot f 487.75 door de volgende overschrijvingen: f 5 van de R K. dansclub „Amicitia", f 10 van de toneelvereniging „De Nicolientjes", f 10 van de afdeling Den Helder van „Toon kunst", f 5 van de supportersvereniging „Rood-Wit" en f 5 van de Koninklijke zangvereniging „Helders Mannenkoor". Tot uiterlijk Donderdag 3 April kunnen nog bijdragen vor dit doel worden ge stort op giro 17392 van de Nederlandse Middenstandsbank, onder vermelding „Casino". Tijdens de dezer dagen gehouden jaarvergadering van de Nederlandse J°,n('ivan Oud-strijders en dragers van net Mobilisatiekruis, afdeling Den Hel der, werd het nieuwe bestuur als volgt samengesteld: J. W. London, voorzitter, j ,feran°. tweede voorzitter en vaan deldrager, A. Jongman, secretaris, H. Koels, tweede secretaris, N. Sprengers, penningmeester, D. Garsteveid, tweede penningmeester, A. Heeris commissaris. Voorts werd de zojuist gereed geko men afdelingsvlag aan de vereniging overgedragen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1952 | | pagina 2