WfIÏ^^TEEM voor ACTIEVE
Kil, tochtig paleis werd eer
gerieflijk studiecentrum
Levensdoel voor kunstenaars en
invalide vakarbeiders
Arb!df H£,DSeES™JD,NG
Arbeiders ,njwilli, week zonder werk
om collega s te helpen
Uitgebrande balzaal bleef echter nog
een iroosteloze ruïne
Geslaagd experiment in
Nijmeegs bedrijf
B"a.DS?pSET v"
Callantsoog
Voetballers schoten
met scherp
Goede oplossing
Noordhollanders en Friezen hebben hei meesie
gevoel voor dit geduld vragende werk
Geen
zijde van
interesse van de
O. K. en W.
BESLUITEN VAN DE
URKER RAAD
De verslagen van
Kerstleesten
Koninklijke kok kookt nu
voor studenten
Anna Paulowna
Raad komt heden bijeen
DINSDAG 23 DECEMBER 1953
UIIH OU/1U HO MJMUKjMU.
•TWEEHONDERD EN VTBWlS^SÜ! laggevcr">
tedf z^*en "L|doclUeroni,ern«1niingervanitdfeN*vrie.k Honig's artikelen
de Zkan -: dc ,aatete vier Bma^ldtdne .N-V. „De Bijenkorf" k„„„
twaalf tot vijftien
Koog
van
man een week vrUwlnlg Werkloos61—-ft JroePen
i0°nD^NVWeLklfrSdln h6t uaarvuor
financiële consequenties, die „lt d(t eir?mént° vo^tviti^""6^-1 van
EE* EXPERIMENT? Ja. dat was
het. Immers op deze wjjze werd
Iets geheel nieuws geprobeerd, name
lijk om een groep werkloze arbeiders
de plaats van de vrijwillige werklo
zen te laten Innemen. Hierdoor werd
een twaalftal arbeiders aan vast werk
geholpen.
Men kan op dit ogenblik reeds zeg
gen, dat het experiment geslaagd is.
Men zou de proef dan ook gaarne
voortzetten, doch dan moet er een mo
gelijkheid worden gevonden om niet
de gehele financiële last er van op het
bedrijf (90 pet) en op de arbeiders
(10 pet) te laten neerkomen.
Het besef dat een mens hU langdurl
ge werkloosheid grote kans maakt
moreel te gronde te gaan, dringt ln
steeds breder kring door. Werkloos
heid Is een gevaar ook voor de ge
meenschap, zo groot dat alles gedaan
moet worden om langdurige werkloos
heid te voorkomen.
Dat ook het bedrijfsleven zich zijn
verantwoordelijkheid steeds meer be
wust wordt, bewijst deze merkwaardi-
de proefneming. Zowel de overheid als
het bedrijfsleven heeft voor het Nij
meegs experiment zeer grote belang
stelling getoond.
„Betekent dit nu, dat deze proef nu
al op veel groter schaal kan worden
toegepast?" hebben wfl aan de direc
tie der firma Honig gevraagd. „Zover
zijn we nog niet", was het antwoord.
..Maar wanneer de toepassingsmoge
lijkheid niet ernstig in de practrjk
wordt onderzocht, zal men nooit we
ten, of het idee op groter schaal le
vensvatbaarheid heeft".
De practijk.
J)E PRACTIJK van de afgelopen vier
maanden heeft geleerd, dat er aan
de uitvoering van het plan zeker ook
moeilijkheden vastzitten.
Tweehonderdenveertig van de vijf
honderd weekieners uit dit bedrijf na
men er aan deel. Het waren allen men
sen boven achttien jaar: „prouctle"-
arbeiders en voorlieden. De vakarbei
ders, zoals technici, die moeilijker te
vervangen waren, rouleerden niet
mee. wel echter velen, wier verant
woordelijkheid voor een goede gang
van zaken, eveq hoog gewaardeerd
mag worden als van de vakarbeiders.
Deze omstandigheid en het feit, dat
het Nijmeegs bedrijf, ongeveer hon
derd verschillende functies kent
sommige met een lnlooptfld van
maanden heeft een grondige plan
ning nodig gemaakt Een schema, ook
van vervanging en verschuiving op
gesteld en nauwkeurig aangehouden.
Dit heeft administratieve romslomp
meegebracht, maar er dan ook toe
geleid, dat de zaak normaal bleef
draaien.
Voor de mensen, die werkloos wer
den, organiseerde het bedrijf voorts
ontwikkelingscursussen. Deze kant
van het zogenaamde vcttverlngsplan
verdient ook zeker de aandacht. Er
komen nu immers zeer bepaalde ont
wikkelingsmogelijkheden voor de ge
wone werkers in de periode van hun
Vrijwillige werkloosheid. Hiervoor zal
leder oog hebben, die beseft hoeveel er
nog ontbreekt aan de volksontwikke
ling en hoe slechts een goed ontwik
keld volk z(jn levenspeil In geestelijke
en materiële zin zal kunnen handha
ven en opvoeren.
Bij gehele vrijwillige deelneming
bleek, dat de meeste belangstelling
uitging naar een ruimer begrip en
kennis van het bedrijf waarin men
werkte. Dc vrijwillige deelneming aan
cursussen en excursies bedroeg ech
ter nog slechts 10 pet, hetgeen over
eenkomt met wat ook de stedelijke so
ciaal-culturele zorg voor de werklozen
te zien pleegt te geven. De cursussen
z|jn echter zeer goed geslaagd en de
directie verwacht dan ook een grotere
,ctle van het bedrijf de ge-
gingen gtetefd' dat d® bedryfsverem-
övefgaan «Le3Ige ,mtkering zouden
ze 8?™ fn de wekelijkse werklo-
5®5; waardoor de aanvulling van be-
geweSM?go™ndei\ kostbaar zou zijn
nam-,grond van het feit, dat
iS w.?.n,S ï?n de bedrijfsvereni-
i S^echts van een vrijwil-
ten dezer£ h®id sprake was, besio-
ten deze geen uitkering te geven. Dit
heelwa^T11^ *eweest, waarovir
neei wat te doen is geweest.
ar 's ^hter een gerechtvaardige
van over-
'op, dat in de toekomst
idsv
gegevenzal worden tot het bedrag
der besparingen voor de steungeven
de Instanties. Van deze bijdrage zal
het in niet geringe mate afhangen, of
het experiment kan worden voortge
zet. Als dc overheid daartoe zou kun
nen besluiten, betekent dit, dat onge
veer de helft van de kosten gedekt
zouden kunnen worden, de andere
helft blijft dan voor rekening van de
ondernemers en van de arbeiders, die
wat voor hun werkloze kameraden
overhebben.
Men kan wellicht vrezen, dat dit
voorbeeld, dat een sterk idealistische
opzet verraadt, weinig navolging zal
vinden. Maar misschien is dit een re
den te meer om een bedrijf, dat vrij
willig een steenntje bijdraagt om het
vooral in de noodgebieden zo nijpen
de werkloosheidsvraagstuk de tanden
uit te trekken, de volle kans te geven
om dit werk te verrichten en een «.e-
gemoetkomin!» in de kosten te verle
nen. Indien bij langdurige toepassing
dit systeem levensvatbaar zou blijken,
dan kan men op grond van de opge
dane ervaring gemakkelijker nagaan,
hoe men ook andere bedrijven ertoe
zou kunnen bewegen werklozen langs
deze weg in te schakelen in het nor
male arbeidsproces.
De rust van enkele weken heeft aan
het spel van Callantsoog geen afbreuk
gedaan. Dat bleek in de wedstrijd tegen
AGSV. Dadelijk na het aanvangsignaal
Pakte men goed aan en reeds na een
Paar minuten wist Jan Mooij uit een
zuiver genomen corner door J. Zwaan,
U scoren. AGSV kwam daarna wel goed
opzetten en voor het Callantsoogdoel
ontstonden een paar hachelijke mo
menten, maar Korteland wist erger te
voorkomen. Voor rust stonden de lat
en de Aartswoudkeeper de Cauants-
ogers in de weg en zo eindigde het eer
ste gedeelte met 1-0- Na rust vlotte het
bijzonder goed in de Callantsoogvoo -
hoede. Borst zorgde voor nummer
Een grote verbetering was het dat i^e
Graaf van plaats verwisselde met wa
ken. De Graaf stuwde de voorhoede tel
kens op, tengevolge waarvan Borst mei
vier en Hoogvorst met één goal de
stand ten slotte op 7—0 brachtc.
Scheidsrechter Leijen leidde goed.
Het dameszangkoor „Zanglust'leed,
*at het aantal leden betrof, de laatste
tijd ietwat aan bloedarmoede. Na enig
beraad werd besloten er een gemeng
koor van te maken en dit besluit heeft
tot uitstekende resultaten 8c'eld' d^„
Verschillende heren zch tot de schone
Zangkunst aangetrokken gevoelden,
der leiding van de dirigent, de heer ij^
Prins zal in het nieuwe jaar dan OOK
tveer met frisse moed worden bego
met een flink aantal leden. Indien er
echter nog meer zangliefhebbera -
te worden met open armen ontvang
Het koor van de Chester-kathedraal te Londen houdt een generale repetitie
voor de jaarlijkse kerstuitvoering in de romantische sfeer van dit beroemde
bouwwerk
In Haarlem worden eeuwenoude gobelins hersleld (2)
(Van onze speciale verslaggever)
nE RESTAURATIE VAN eeuwenoude gobelins, zoals dit geschiedt in een
grauwe, afgedankte school in Haarlem onder de wetenschappelijke leiding
van mr dr G. T. van Ysselsteyn, is niet ieders werk. De ervaring heeft geleerd,
dat de Noordhollanders en Friezen hier het meeste gevoel voor hebben. Deze
zijn netjes en artistiek genoeg, en bezitten de noodzakelijke individualiteit om
deze half vergane wandtapijten weer de gloed van een kunstwerk te geven, te
maken tot een levend ornament, waarin diepte zit. Het merkwaardige feit doet
zich voor, dat mensen met kwaliteiten uit andere streken van ons land het ge
voel daarvoor niet in hun vingertoppen hebben. Hun werk mist hoe correct
het overigens verricht wordt de gloed van een persoonlijkheid. Het wordt
vlak en doods.
in één klasselokaal. Weefstoelen, die
geheel in eigen, beheer uitgedacht en
vervaardigd werden.
Beeldende kunstenaars, die anders in
een steunregeling zouden vallen, en
invalide arbeidskrachten metaalbe
werkers, houtbewerkers en andere vak
mensen vinden hier «en uniek cn
LIERSTEL VAN deze oude
11 Hon die soms niet
wandkle
den, die soms niet meer dan flar
den zijn, eist naast kennis en vakman
schap, een oneindig geduld. Vele jaren
zijn er soms nodig om één tapyt weer
de schoonheid te geven, die het merk
teken was van de oude meester-wevers
en die er drie eeuwen geleden al de
bijzonder hoge waarde aan gaf.
In vijf lokalen van de oude Haar
lemse school, - veel te kort ruimte
voor de vijf-en-zeventig kunstzinnige
rhensen en het veel plaatsvragende in
strumentarium - liggen.de dikwijls
zwaar beschadigde kleden in een brand
kast of gespannen op lange werktafels.
Altiid zijn dezelfde delen m de lange
reeks van jaren vergaan", zegt de be
drijfsleider, de heer Fred. Visser. „Al
tijd de bruin wollen partijen omdat deze
wol in vroeger eeuwen geverfd werd
met "en oxyderende, ijzerhoudende
Sdte) en de gele partijen van zijde
Mop het licht in de loop der jaren
Iln vernietigende uitwerking had).
- nikt het of deze kleuren nog
®°aar 4inig tè lijden hebben gehad.
Wanneer men er echter even tegenaan
Ukt? ziet men ze tot stof verstuiven".
Nijvere handen.
rN DE Haarlemse herstelplaats van an-
liipke textiel wordt steeds begonnen
hpt PeTmoeVtawÓrden,"nauwkeurig1"na
!en„p veTouwen en de stopSters aan hun
lange getouwen tedere ZQrg n
werktafels stra*awat hersteld
groot talen Dertienhonderd tinten
wof en vierhonderd tinten zijde staan
y01 rhij ter beschikking,
hun daa[bï.t n0dig ruwweg uitgesne-
S0mSdeeUen die natuurlijk geheel
den gedee"cn' opnieuw te weven.
VlïwidSiSuw» vinden een p»
In de onder leiding van burgemeester
G. Kcijzer gehouden vergadering van de
Urker gemeenteraad zijn tal van pun
ten aan de orde gekomen. Hiervan noe
men we in de eerste plaats een mede
deling van Ged. Staten dat zij zich niet
meer zullen verzetten tegen het. met
toepassing van de art. 72 e.v. der Lager
Onderwijswet 1920, beschikbaar stellen
van resp. f 62558.32 en f 2543, aan de
schoolvereniging Rehoboth voor restau
ratie van het schoolgebouw aan de
Vuurtorenstraat, en voor de aanschaf'
fing van meubilair e.d.
Aan H. Romkes werd op diens ver
zoek per 1 Jan. a.s. eervol ontslag ver
leend als ambtenaar belast met de in
ning der Vurengelden en in diens
plaats werd benoemd de heer H. Pas
terkamp.
De voorzitter deelde mede, dat voor
1953 een bijzondere uitkering uit het ge
meentefonds is geraamd ad f 62.075.
Voort kwam aan de orde een voorstel
van B. en W. tot het verlenen van een
crediet ad f 60.000 voor het aanbrengen
van een wegverharding op de z.g. om-
ringdijk. De raming bedraagt f 71.000,
doch bij gedeeltelijke uitvoering in het
DUW-verband kan men op f 11.000 sub-
sidi rekenen van het rijk. Na breedvoe
rige discussie werd het voorstel aange
houden. Op voorstel van wethouder H.
Brands werd een crediet ad f 170 ver
leend voor de aanschaffing van een wa
gentje voor de watervoorziening van
de vloot.
Bij de rondvraag verzocht de heer
Roffeman B. en W. de singels te doen
uitbaggeren ten behoeve van de brand
weer, alsmede om ter verlevendiging
van het landschap enige eenden en zwa
nen in de singels uit te zetten. De voor
zitter deelde mede, dat B. en W., hier
over al hebben gesproken met Ir. Cris-
tiaanse. Deze beweert echter dat het
vuil op de bodem van de singels zich op
natuurlijke wijze zal oplossen. Bij uit
baggeren bestaat het gevaar dat het ta
lud wordt beschadigd.
TENEINDE ook onze redacteuren
1 en verslaggevers de gelegen
heid te bieden de Kerstdagen zo
veel mogelijk in de huiselijke
kring door te brengen, zullen wij
aan de uitnodigingen tot het bij--
wonen van Kerstfeestvieringen
op de vooravond of tijdens de
Kerstdagen geen gevolg kunnen
geven. Indien prijs gesteld wordt
op een verslagje van de Kerst
feestviering wordt de organisa
toren vriendelijk verzocht dit zo
spoedig mogelijk aan ons bureau
te bezorgen. Verslagen, welke
ons later dan twee dagen na
Kerstmis bereiken, zullen niet
meer worden opgenomen.
DE HOOFDREDACTIE.
nuttig bestaan. Dat wil zeggen, natuur
lijk zo lang er opdrachten zijn. Moei
zaam cn met veel zorg is het team op
gebouwd, dat hier thans werk vindt.
Maar aanstonds aal er voor de schil
ders het eerst geen werk meer zijn.
Dat is het zorgenpunt voor mej. dr
Van Ysselsteyn, die de ziel Is van deze
hele onderneming, welke voor 60% ge-
financieerd wordt uit.... Sociale Bij
standsregeling voor Beeldende kunste
naars en de regeling, zoals die voor de
D.U.W.-arbeiders geldt en voor de rest
door de gemeenten Nijmegen en Maas
tricht.
Merkwaardige verhoudingen toch.
Voor 60% betaalt het departement van
Sociale Zaken de kosten van dit cul
tuur-historische werk. O.K. en W.
schrapte de subsidiepost voor restau
ratie van roerend kunstbezit van zijn
begroting 1952.
WEEL IS HIER in de loop der jaren
tot stand gebracht. In de eerste
plaats heeft restauratie plaats gehad
van Haarlems beroemde Val van Da-
miate 10.50 meter lang. Daar is in 1939
met enkele werkkrachten mee begon
nen. Pas in 1949 echter bereikte het
instituut, dank zij de samenwerkende
kracht van Nijmegen en Maastricht, z'n
huidige niveau. Nijmegen had een
zwaar beschadigde millioenenbezit van
vier-en-twintig kostelijke gobelins,
Maastricht een veel minder verwaar
loosde collectie van negentien stuks.
Nijmegen heeft inmiddels zes prachtig
gerestaureerde wandtapijten terug ge
kregen in zijn nieuwe raadhuis, waar
ze een rijke Stoffering vormen. Maas
tricht acht. Vermoedelijk zal de Maas
trichtse collectie in 1954 geheel klaar
zijn. Over het gereed komen van de
Nijmeegse verzameling valt nog niets
te zeggen.
Paleis Noordemde ondergaat meiamorpbose
iVan onze speciale verslaggever)
VOG MAAR EEN KLEIN GEDEELTE van het Koninlfjk Palels Noordeinde h
paleisruimte: slechts de eerste verdieping van de linkergalerij aan de voor
zijde en de rechtervleugel begane grond aan de achterzijde. De vertrekken op
de eerste verdieping zijn als ontvangruimte inderdaad nog koninklijk, die aan
de achterzijde huisvesten slechts de administratie van de hofhouding. Do rest
van het gebouw en dat is dan verreweg het grootste gedeelte is in gebruik
bij het „Institute of Social Studies" der Stichting voor Internationale samen
werking der Nederlandse Universiteiten en Hogescholen.
Hoe begrijpelijk. Het is of lievei
gezegd was een gebouw, waarin hel
altijd tochtte; zelfs op windstille zo
merse dagen was het er tochtig kil ol
kil tochtig. Lange gangen zonder tocht
deuren en onmenselijk hoge en grote
vertrekken, die niet centraal verwarmd
werden, maakten het Paleis Noordeinde
ongezellig. Als een schoorsteen hebben
de lange gangen gewerkt, toen er in
1948 brand uitbrak in de balzaal op de
eerste verdieping. Nog steeds heeft geen
restauratie van dit vertrek plaats ge-
had. Het is een van de weinige zalen
ln empire-stijl in Nederland. Monumen
tenzorg wil dit stijf-deftige milieu weer
z'n oude aanzien geven.
Ook de voor de balzaal gelegen zaal,
die met zijn hoge ramen uitzicht geeft
op het Noordeinde met het standbeeld
van Willem de Zwijger is nog een
ruïne. Het bluswater van eertijds heeft
het parket losgeweekt en kromgetrok
ken. Een triest beeld naast de beroem
de balconkamer van de Koninklijke
familie.
Met voortvarendheid wordt er thans
echter aan gearbeid om deze ruïneuze
situatie weg te werken. De gewezen ga
lerijzaal de rechtervleugel aan de
voorzijde wordt bibliotheek voor het
instituut, de voormalige balzaal zal
aula worden.
„Indische zaal" bleef
TVOCH INTUSSEN heeft Den Haag het
grootste gedeelte van het gebouw al
bewoonbaar gemaakt. De vijf en twin
tig studenten, uit Aziatische landen, dia
bij deze jonge instelling staan inge
schreven, wonen er al op dc tweede
etage, waar de ongezellige zalen ver
broken zijn tot gezellige en rustige stu-
deer-slaapkamers. Voor elke vier stu
denten werden douchecellen aange
bracht en voor elke vijftien studenten
is er een badkamer. In plaats van de
in de loop der eeuwen uitgesleten
traptreden, zijn er nn met koper en
rubber beslagen traptreden. Draadglas
deuren op tal van plaatsen in de gan
gen hebben de tocht uit het gebouw
gehaald en centrale verwarming ten
koninklijke tijde waren er zes man de
hele dag doende om de kachels bran
dende te houden brengt een aange
name temperatuur in de vertrekken.
Hoewel het gebouw zich uitstekend
geleend heeft voor het doel, waarvoor
het thans reeds onofficieel in gebruik
genomen is, zijn er weinig vertrekken
onveranderd gehandhaafd. Dat is
eigenlijk alleen het geval met de zoge
naamde Indische zaal, een vertrek met
rijkgebeeldhouwde wanden in donker
bruine houtsoort, welks inrichting een
geschenk is geweest van het Indone
sische volk aan H.M. Koningin Wilhel-
mina bij haar kroning.
Wat ook onveranderd bleef, dat was
iets in de keukensfeer. Zeker, de in
richting van dit vertrek in het souster-
rain werd grondig gemoderniseerd.
Maar de koninklijke kok bleef op zijn
post. In plaats van voor het koninklijk
gezin, kookt hij nu voor de studenten:
Indonesiërs, mensen uit Pakistan, Is
raël en enkele Amerikanen, die in on
verstaanbare klanken levendig met el
kaar discussiëren, en straks terug ln
hun land een bijzondere herinne-
het kleine Nederland zullen
kunnen behouden.
niT INSTITUUT Is uniek in de wereld.
U Het is een export-centrum van we
tenschap, gegroeid uit de behoefte tot
internationaal Wetenschappelijk contact
en het verlangen om de wereld zo ruim
mogelijk te laten mee_ profiteren van
het reservoir van kennis, waarover
ons land beschikt wordt
Buitenlandse en Nederlandse studen
ten en hoogleraren wil men hier met el
kaar in aanraking brengen. Men biedt
hun volledige gastvrijheid en een ze
kere mate van comfort en hoopt nu, dat
hiermee een belangrijke bijdrage gele
verd wordt om de betekenis en het ge
zag van ons land in de wereld te doen
groeien.
Er is indertijd veel over dit instituut
te doen geweest Niet omdat men deze
instelling niet graag in het leven ge
roepen wilde zien het feit, dat hier
een basis voor samenwerking was tus
sen alle in Nederland werkende uni
versiteiten en hogescholen werd ten
zeerste toegejuicht maar omdat er
een belangrijke stroming was, die ves
tiging ervan in een bestaand universi
teltscentrum in plaats van in 's Gra
venhage voorstond.
De voorstanders van Den Haag als
vestigingsplaats hebben het pleit ge>
wonnen, ook al doordat Koningin Ju-
liana het Paleis Noordeinde beschik
baar stelde en de gemeente 's Graven'
hage de kosten van een grondige ver
bouwing wilde dragen.
Onbewoonbare villa
NU DOOR de talloze zalen, ha
mers en lange gangen dwaalt, her
kent de „onbewoonbare villa" van voor
heen niet meer. Maar de mensen, die
het interieur vóór de verbouwing za
gen een verbouwing, die overigens
nog niet geheel voltooid is herinne
ren zich die oude toestand nog dege
lijk. „Terecht", zeggen zij, „is het al
tijd „tijdelijk" paleis geweest. Reeds
voor Frederik Hendrik, maar ook nog
voor ons vorstenhuis. In 1813 bij het
begin van het koninkrijk werd het Loo
als definitief zomerverblijf, het Paleis
Noordeinde als voorlopig winterverblijf
aangewezen. Bijna anderhalve eeuw is
het „voorlopig" gebleven. Koningin Ju-
liana heeft er nu een streep onder ge
zet".
WIE
rv»e-
Ieder jaar is het opnieuw een sym
bolisch gebeuren, wanneer de laat
ste Zondag voor Kerstmis de vier
/irlmflvi tL/inro/)M niriVfJon C f O ïf* PTT.
De raad van Anna Paulowna komt
hedenavond om acht uur bijeen, in
deze vergadering zullen de raadsleden
kennis kunnen nemen van de plannen
voor het te bouwen tehuis voor ouden
van dagen. De grenzen van de ge
meente zullen engszins moeten worden
gewijzigd. Echter niet in die zin, dat
de gemeente Wieringerwaard zich reeds
zorgen behoeft te maken. Het gaat om
een klein stukje Waddenzee. B. en W.
stellen voor om het bloembollenbedriif
..Ceres" te verhuren aan de firma P. .T.
Timmer voor f 1050 per jaar.
Voorgesteld wordt om de termijn
binnen welke de onbewoonbaar ver-
klaarde woningen Nieuwe weg 85 en
Zandvaart 4 moeten zijn ontruimd,
met een jaar te verlengen.