AAN DE LANGEDIJK KLOPT HET
«f'£S,?®".„,ze."en 'n één /aar veertien
53fj? r.xrs.'K - arj -
VAN
ONZE TUINBOUW
Burgemeester H. Schelhaas ziet
perspectieven
UIT HET VAT EN UIT HET BUK
millioen om
Z" tSJfJUWClSSSi
Er gaat veel om in de gemeente
KOLFSPORTIS
POPULAIR
Vreemdelingen komen kijken
De bakermat van
onze zuurkool
as*» t.Ki'.x,p»s -
ttX&rW ÏZ?Siï%l!r*£l Eigen Sfeer i!S,Uren OP ONS VERZOEK was burgemees-
HET ?s ™R niet a= plaat, om d. Een wijs woord £aS£S?'Aj£52'l™
ton
De veilingen mi^nomzet ^VcMan^»' hij wanVdeTeef
Kniii^nx/rtv« xi ilA^lf AI
dachtenis het ïanri 7,Z, v €rÜ 2n
hy in zijn vermaarde liedie rnem°J'Scha*wou> d<R
jonkvrouwen en dat hii nm om zn struise
hotvrl ie eanuelkeüZn 1bWn'"U
den in Koord-Sehnnoou e"
en daaromtrent niet valt
te ontkennen, was hij
toch in feite onjuist.
Want Noord-Scharwou,
of beter gezegd de Lan-
men bij de
niet A«„ de L«nSedijfc "Sen'meT'"
dte er in op de
yiER DORPEN van rijke schakering
„v°rm,en m nauwe verbondenheid de
streek, die men de Langedijk noemt. In
volgorde vanuit het Noorden zijn het
Oudkaispel, Noord-Scharwoude, Zuid-
Scharwoude en Broek op Langendijk.
Sinds 1 Aug. 1941 vormen zij ook ge
meentelijk één geheel, waarbij moge
worden opgemerkt, dat de plannen tot
deze samenvoeging reeds eerder, dus
vóór de bezetting, gereed lagen. Deze
combinatie was volkomen logisch en
de behoefte hieraan moet reeds lang
zijn gevoeld, ook in tijden, toen het
dorpschauvinisme nog te sterk leek om
aan deze plannen uitvoering te geven.
Thans, na een tiental jaren, hebben zij
hun vruchtdragendheid bewezen, want
onder een krachtig centraal bestuur
zijn er in maatschappelijk en cultureel
opzicht allerlei zaken tot stand ge
bracht, die anders ongetwijfeld niet tot
verwezenlijking zouden zijn gekomen.
Een nijvere en welvarende streek,
deze dorpenrij met haar dichte bebou
wing. welke reikt vap Sint Pancras tot
san Warmenhuizen en met haar even
eens dichte bevolking, die plus minus
negenduizend zielen telt. Een beschei-
onafzienbare akkers: rode, gele en Deense witte, tot „Stelt U dit niet eens voor moeilijk-
zelfs aan groene kool toe. Aan de Langedijk klopt heden?". was onze voor de hand liggen-
het hart van de tuinbouw en de grote slagader vindt de VlaT„rh niet" en er oven iet.
mpt7 nnri r\o „locn niet en er was even iets
men aan de veilingen, waar het laatste jaar maar van een fijn glimlachje op het burger
uejst voor een respectabele veertien millioen werd vaderlijk gezicht, dat de deur opende
omgezet. Het is al kool. voor een volgende vraag.
wat de klok slaat, wat -Ambtsgeheim, misschien?"
-„Nee, geenszins, zelfs met eens
mede duidelijk moge een geheim".
blijken uit het feit, dat Maar toch was het antwoord alles
niet minder dan tachtig zins waard hier te worden vermeld.
procent van onze ncitin— „Och zei burgemeester Schelhaas.
De Langedijk is het rijk der duizend eilanden en elk nog niet altiid aan anderen moet wor-
eilandje, elke akker is van een veelbelovende den opgelegd".
Dit was een wijs woord van een wijs
man en zou dit in de wereld wat meer
toepassing hebben gevonden, ongetwij
feld zou er meer pais en vrêe heersen
dan op dit ogenblik.
Dit was dan de Langedijk bet rijk
der duizend eilanden in tien minuten.'
niet meer dan in vluchtige vogelvlucht
Een goed land, de Langedijk. met
vruchtbare bodem en met vriendelijke
mensen, die hard werken voor hun be
staan. Met een rijk cultureel leven
ook waaruit bet besef bliikt. dat er ook
andere dingen zijn dan kool alleen en
dat men het hart ook moet open stellen
voor de poëzie.
Zo is de Langedijk een hartader van
Hollands-Noorderkwartier, waar men
vol vertrouwen over de wijde velden
naar de toekomst blikt, die niet zonder
zorgen zal zijn, maar die toch ook wel
perspectieven biedt voor hen, die de
bakens weten te verzetten als het getij
verlopen gaat.
r\E KLOK, WAAR IN DE LANGEDIJK alles om draait. Het wel en wee van
de tuinders wordt in hoge mate bepaald door het punt, waarop de wijzer
tot stilstand komt.
JJE LANGEDIJK IS een echt waterland. In dit opzicht zou het 't Giethoorn
Noord-Holland kunnen zijn. Hier boven ziet men een idyllisch plekje
te Zuid-Scharwoude, waar talloze bruggetjes de verbinding vormen niet de
nog altijd te smalle Dorpsstraat.
den aantal weliswaar, niet te vergelij
ken met dat van de grote centra in ons mede wel de eerste geweest in den schakeringen, zowel godsdienstig als
land. doch als desondanks voor vriiwel lande. Reeds in 1887 legden enkele bon- politiek, in hoofdzaak rechts georiën-
ieder binnen onze grenzen en voor tal- wers uit Zuid-Scharwoude onder aan- teerd, wat men zo moet verstaan, dat BURGEMEESTER SCHELHAAS, die het bewind voert
'5 van J' D'rkmaat de grondslag ze van orthodoxen of gereformeerden iS „r. ^omn-rfpiiik man 7Mn
lor» velen daar buiten de naam van de voering
JJAN KOMT het gesprek toch weer
even op de industrie terug, want
burgemeester Schelhaas heeft nog een
paar interessante gegevens. Aan de
Langedijk nJ. vindt 43 pet. van de
hevolking een bestaan in de tuinbouw
als zodanig en 57 pet in handel en in
dustrie. Dit is een verhouding, die we
allerminst hadden verwacht, al mogen
we hierbij opmerken, dat deze handel
over de Langedijker
I.ngedük een bekende klank heeft, voor het veilingsysteem en in 1896, dus huize'"zijn. öüdkarspêl" dS^S^S ^e°TooVult™X7^ 7p
dan is dit in hoofdzaak te danken negen jaar later, werd hieraan meer tegenwoordigt het vrijzinnige element „„„«„h,, uul a» Hinrn, ririe factoren waarmee de Langedijk J.L_ 'i
ioU «=•- o- pn van een nractische kiik on de dingen, drie factoren, waarmee de Langedijk
Wil attendeerden hier reeds op aan gestalte gegeven door de oprichting en het gros der katholieken vindt men 7i h gp)ukki!r prijzen mag. Hoewel de heer Schelhaas van huis uit een Drent
de kool. De Langedpk is de koolstreek van een vereniging met voorlopig een geografisch m de middenmoot. Waar- j h ft hii reeds lang genoe" meer dan een kwart eeuw in deze con-
van ouds en zij zal dit ook in de toe- honderdtal eden. Mannen als .Tonge- mee slechts gezegd wil zijn dat de ^geleefdom met'Sa. toestande" volkomen vertrouwd te zijn.
komst zijn. hoe zeer men hier en daar 1'ng, Berkhouwer en Kostelijk, d>e Zondag te Broek een ander karakter
ook te maken heeft met wisseling van velen zich zullen herinneren, waren heeft dan elders aan de Langedijk en r\
cultures en van welke doorslaggevende hier de pioniers. dat deze gemeente zo op het oog af las- KeS6TV6 V8H VI6T
van nog Hechts enkele woorden ge- veifinïe^uiTde doeken te doen hechts RURGEMEESTER Schelhaas, met wie diJk betreffende passeerden hierbij de
mogen wij^ wt)zen op beider Coachtige K wij een praatje maakten, is dat niet ïfvu_e;„UReraard _stondjj. _tuinbouw
betekenis, sprekend uit een
schreven zijn.
maar weinig onderdoen. Dit is bereikt.
op beider machtige Qng eens -s protestants-christe- ala nummer één op ons programma en
jddiiijKse man die11 w" vonden daar in een goed aankno-
staat. Nochtans is hij er geenszins in
die tevens de functie bekleedt van
JWEE MACHTIGE veilingscomplexen, doordat er al die jaren door mannen Se^bevol^ngsto^'hem "nauw vóorzRÏer van het marktbestuur der
dat. van de Langednker Groenten- aan het hoofd hebben gestaan van een anaere DevoiKingsgroepen nem nauw
centrale te Broek en dat van de Noor- grote bestuurskracht, mannen, die zich aan "e* hart.
dermarktbond te Noord-Scharwoude, niet hebben doodgestaard op de wijzer
met alle leven en vertier, vooral in de van de veilingklok, hoe belangrijk deze
hoogtijdagen van het seizoen, beheersen ook moge zijn, maar die tevens het oog
het economische leven van deze streek, steevast hebben gericht op de wijzer,
De wijzer van de grote veilingklok be- die de tijd aangeeft en die trots tegen-
schikt er in financieel opzicht over het slag en onbegrip, dat vaak heerste, met
wel en wee van de honderden tuinders, deze tijd zijn meegegaan. Vooral hier-
wier dagtaak vaak lang en zwaar is en aan is het te danken, dat de Langedijk
die meer dan anderen afhankelijk zijn is geworden tot de riante streek, zoals TN EEN TIJD, waarin allerlei takken
van de nukken en grillen van moeder die thans wordt gekend, een streek, van sport populair gaan worden:
natuur. Die in het voorjaar en in de waarin geen vierkante meter cultuur- tafeltennis, volleybal, handbal en wat
L.G.C., draagt dit kan ook moeilijx
anders de tuinbouw een warm hart
toe.
„Inderdaad", aldus de burgemees
ter, „de tuinbouw is voor onze ge
meente van het grootste belang". In
dit verband noemt hg niet zonder ge
rechtvaardigde trots het omzetcijfer
van rond veertien millioen dat over
het afgelopen jaar werd bereikt.
„Maar de industrie mag niet wor
den onderschat", voegt hij hier aan
toe en dan vertelt de burgemeester
De heer Schelhaas merkte blijkbaar
dat dit ons even verraste. „Tja", zei
hij, „uit de ondernemersbelasting haal
den wfl een opbrengst van bijna twee
ton".
BURGEMEESTER SCHELHAAS
....Volkomen geaclamatiseerd.
„Nog verdere plannen?"
„Inderdaad, de gemeente beschikt
te Noord-Scharwoude over een tamelijk
groot industrieterrein van 7 hectare,
dat voor de helft is bebouwd en voor
de andere helft bouwrijp is gemaakt.
Hier staat ook het grote koelhuis van
de V.P.N. Hier schuilen nog allerlei
mogelijkheden, hoewel en dit ziin
we met de burgemeester eens de
industrie moet wat haar karakter be
treft zoveel mogelijk aan de streek
eigen zijn, waarom uitbreiding van de
bestaande industrieën nog het meest
voor de hand liggend is.
Ook uit wat wij verder mogen ver
nemen, blijkt wel, dat men aan de
Langedijk niet stil zit, ook niet op
het gebied van het onderwijs, Er is
onder leiding van ir Keesman een nieu
we U.L.O.-sehool gebouwd en ook
kwam er een christelijke lagere tuin
bouwschool tot stand met een experi
menteerklasse. Hier wordt o.m. onder
richt gegeven in de practijk van het
emplooi vinden, timmeren en knutselen en ook in de
zomer reeds opstaan voor dag en dauw grond onbenut is gebleven en die het dies meer zij, heeft de aloude van de conservenindustrie, waarover honderdvijftig mensen m
om zich te verspreiden over het wiide beeld van een bejpaalde welvaart biedt, sport zich gehandhaafd, vooral aan de gjders reeds het een en ander heb- Deze firma houdt zich thans o.m. be- Engelse taal. Er zijn thans twaalf van
veld. waarop arbeid nog steeds de beste Een streek, die in haar wijdheid door Langedijk. Door de jaren heen was het jjen vermeld, hierbij opmerkend, dat zig met de bouw van z.g. skeletwo- deze scholen in Nederland. De drie
vrucht draagt en die men bij herfst- en talloze sloten en vaarten wordt door- kolven hier in trek en slechts de er voor eerst na de oorlog thans ningen, waarvan de gemeente er een standorganisaties hebben nu elk haar
winterdag nog naarstig bezig ziet in de sneden en die men deswege het Rijk Zaankanters en de Westfriezen staken ook een belangrijk kwantum zuurkool tiental laat bouwen. eigen tuinbouwschool en te Broek is
koolschinen om er voor te zorgen, dat der Duizend Eilanden noemt. Een min de Langedijkers hiermee naar de naar Amerika is geëxporteerd. Ook „Dus er heerst bij U ook woning- een nieuwe christelijke lagere land-
het prodget van de akker wordt gevrij- of meer grootse benaming, die toch wel kroon. Als men weet, dat men aan de beduidende kwanta zilveruien vinden nood, burgemeester?" bouwhuishoudschool in aanbouw. Het
waard tegen bederf en ziin volle waar- typerend is. Langedijk niet minder dan vier kolf- vja deze bedrijven hun weg en vooral De vraag is feitelijk overbodig, onderwijs vindt zijn voortzetting in
de behoudt En deze waarde wordt, zo- Rijk aan natuurschoon is de kool- banen telt en vijf kolfverenigingen de fabrieken van Verburg en Hart doch we hebben graag een paar cijfers, een rijk cultureel leven, waarvan de
als gezegd, bepaald door de wiizer vrn streek niet, zij biedt maar weinig van waaronder er zijn met een lange staat hebben met hun export de Langedijk Nu, die krijgen we. Ondanks het vele vereniging en op het gebied van
de veiHngklok. door het moment, waar- wat men hieronder pleegt te verstaan, van dienst, dan behoeft het geen be- een internationale naam bezorgd. feit, dat er de laatste twee jaar 60 èt zang, muziek en toneel even zo vele
on don» de koner wordt ingedrukt, maar zoals de dorpen daar in lintbe- toog, dat hier ontelbare vijftig slagen- .Hoeveel mensen werken er in deze 70 woningen zijn bij gebouwd, heeft getuigen zijn. Ook in dit opzicht staat
Vraag en aanbod spelen hier hun snel, bouwing liggen aaneengerijd, hebben en andere wedstrijden zijn gespeeld, industrie? Burgemeester Schelhaas men nog altijd een 250 aanvragen de naam van de Langedijk hoog",
zndat de tuinder niet slechts afhanke- zij met de nog steeds veel te nauwe waarbij meermalen de haan van de schat het aantal tussen de drie en lopen. De gemeente is hier in het na-
liik U van de natuur doch dat on Dorpsstraat en de honderden brugge- Langedijkers victorie kraaide. Hoeveel vierhonderd. En dan is er nog de be- deel, omdat er een behoorlijk aantal QVER ENKELE ZAKEN die in de
bier immt bet on neer ook ziin bs- tjes ten Westzij toch wel een eigene mannen zijn hier niet geweest, wier langrijke houtindustrie van de firma krotwoningen is, dat voor opruiming 1 *--«-«
jn mate door de gang van sfeer. Een sfeer, xvelke voor elk dorp naam in de kolfwereld een bekende Eecen te Oudkarspel, waar ook een in aanmerking komt.
«Iren hii rfe evnort beïnvloed word* tveer anders is, want Broek is - om kjank hadden en die tot de gevaarlijke
zaken bij de export b z0 maar eens te zeggen Oud- tegenstanders werden gerekend. Trou-
H.i aan de langedijk is karspel niet, noch naar het uiterlijk, Wens, ze zijn er nog. We behoeven
refds mid erTTaar KlaL z"eman de noch confessioneel slechts de naam te noemen van Piet
bekende historicus ons zei, is men hier- De Broekers zijn, zij het in
diverse Molenaar, om zo te zeggen 'n ouwe rot
in 't vak, van een Cees Vlug, die twee
jaar geleden kampioen van Nederland
werd of van een G. Mettes, wie het vo
rig jaar deze eer te beurt viel, om dit
te bewijzen.
Het kolven is de sport van de ge
moedelijkheid en van de vriendschap
en de ontmoetingen kenmerken zich
steeds weer door een aparte sfeer, wel
ke zich zo wonderwel aanpast bij die
van de Langedijk. Dat deze tak van
sport met z'n poedels en twaalven al
leen maar geëigend zou zijn voor de
oudere generatie, is reeds vele malen
gelogenstraft, want tal van jongeren
bedrijven haar met ambitie en het is
geen uitzondering, dat de spanning tij
dens een wedstrijd haar abstractie ver
liest en als het ware tastbaar is.
Zo is de Langedijk een centrum van
de kolfsport. een Hollandse sport bij
uitnemendheid, welke hier tot een tra
ditie is geworden, die zich ongetwij
feld in de toekomst handhaven zal.
Voor de Langedijkers in het bijzonder
is deze sport „een kolfje naar hun
hand".
CINDS ENIGE JAREN is de Langedijk ook door de vreemde-
lingen ontdekt. Zij komen uit alle windstreken op Vrijdag
de dag van de Alkmaarse kaasmarkt Noord-Holland „doen".
Op z'n Amerikaans, u weet wel, hoe dat gaat. Een uurtje kaas
markt en een half uur Afsluitdijk. Liefst nog vlugger, want time
is money, ook op een vacantietrip. Zo komen de vreemdelingen
ook per touringcar naar de Langedijk om de veiling te zien. Na
de kaas, de kool en de klompen, daarmee blijft men in de trant.
Ze kijken zo hier, ze neuzen zo daar en ze vinden, dat die veiling
klok toch maar een mooi stuk speelgoed is. En dan met de schuit
het polderland in. Dat is een attractie op zich zelf. Zoiets als het
Noordhollandse Giethoorn, weet u? En dan die boerenklompen-
dans nog op de koop toe. Gewoon wonderfull als dit tenminste
het goeie woord is. Hoe het ook zij, men vindt het wel aardig aan
de Langedijk en omgekeerd is men hier ook wel met het bezoek
gecharmeerd, ook al schuilt er propagandistisch niet zoveel nut
in. Nög is het vreemdelingenverkeer niet van grote betekenis: in
1952 noteerde men 1085 bezoekers. Doch alle begin is moeilijk en
mogelijk kan er na enkele jaren achter dit cijfer wel een nulletje
worden gezet.
TN HET UITBREIDINGSPLAN Herv aemeente. Het
I moderne kerkgebouw, da'i"P*bdi ,W(1 goeddeels in aanbouw een
harmonisch geheel
vormt met deze nieuwe
LIET WAS ongeveer in het
jaar 1878, dat door de
firma Grevelingen, Jansen
en Co te Noord-Scharwou
de een inmaakfabriek werd
opgericht, welke na enkele
jaren werd overgenomen
door de heer C. Brinkman,
inwoner dezer gemeente.
Behalve de inmaak van
zuurkool werd de conserve
ring van groente ter hand
genomen.
In 1894 werd de nog niet
grote fabriek overgenomen
door de heer Peter Verburg.
onder wiens leiding het be
drijf zich ontplooide tot een
van de grootste inmaakfa-
brieken in ons land, dat met
de meest moderne machines
werd ingericht en dat een
toonbeeld van hygiëne kon
worden genoemd. Deze fa
briek kreeg een steeds gro
ter afzetgebied, zowel in
binnen- als in buitenland.
Na een brand op 4 April
1895. waarbij alles in 'Ie as
werd gelegd, is een nieuwe
fabriek verrezen, die in la
tere jaren steeds meer is
uitgebreid. Toen de ener
gieke leider van dit bedrijf
in 1924 overleed, is de zaak
door de beide zoons voort
gezet onder de firmanaam
Noordhollandse Conserven-
fabriek Peter Verburg, na
dien omgezet in een N V.
Wij laten hier een chro
nologisch staatje volgen met
betrekking tot de Langedij
ker conservenindustrie.
Fa Peter Verburg, gegrond
vest vanaf 1878 te Noord-
Scharwoude: „De Neder
land" vanaf 1885 tot pl.m.
1918 te Noord-Scharwoude;
fa G. Kramer, vanaf 1888 te
Zuid-Scharwoude; fa Sten-
neberg, vanaf 1890 te Broek
op Langendijk; fa De Nijs
vanaf 1896 te Zuid-Schar
woude; fa Hart en Co, van
af 1902 te Oudkarspel; fa K.
v. d. Molen, vanaf 1904 tot
toekomst liggen, hebben wij nog
graag het oordeel van de burgemees
ter. Zo werpen de verkaveling en de
samenvoeging van gemeenten reeds
hun schaduwen vooruit.
Burgemeester Schelhaas ziet In de
ruilverkaveling inderdaad een belang.
Maar het zal nog wel enige tijd duren
vóór de plannen werkelijkheid worden,
al wordt er binnenskamers geregeld
aan gewerkt. En op een verdere sa
menvoeging, waarbij ook de gemeenten
Sint Pancras en Koedijk betrokken
zouden worden, is hjj niet bijzonder
gecharmeerd. Dit probleem kan al
thans zo meent hij beter worden
bekeken als ile verkaveling eenmaal
een feit z.al zijn. In de gemeente zelf
loopt men er ook niet warm voor, me
de, omdat hierdoor officieel de naam
„Langedijk" verdwijnen zou, waarin
toch wel een zekere goodwill schuilt.
Er zijn dingen, die op het ogenblik
nog meer de aandacht vragen, zoals
de plannen tot stichting van enkele
rustoorden voor bejaarden. Oudkars
pel heeft reeds zo'n tehuis, doch het
streven is om in de naaste toekomst elk
der vier dorpen hiermee te verrijken.
Een inrichting van ongeveer 30 bed
den zal dan voldoenoe zijn. Voorts
waren er voor de oorlog twee zwem
inrichtingen, die zijn verdwenen en
waar zeker iets voor in de plaats moet
komen. Sociale Zaken werkt in deze
echter nog niet al te zeer mee. En ten-
siotte zal men, hoewel er reeds vier
speeltuinen voor de jeugd zijn, ook
aan de inrichting van sportvelden
zijn aandacht moeten besteden. En aan
vanaf 1914 te Warmennui-
zen; Coöp. Zuurkoolfabriek In ALLES ls burgemeester
„Nieuw Leven", vanaf Sept. Schelhaas wel toevertrouwd. De
1952 Noord-Scharwoude. verstandhouding in het gemeentebe-
Van dit laatste nog zeer 1 '!"r ,'8 P"™a en de begroting sluit,
jonge bedrijf kunnen wij ^elfs is er sinds 1941 een reserve ge-
nog vermelden, dat het de kweekt van vier ton voor vele ge-
wind reeds behoorlijk m de mpenten om jaloers op te zijn.
had 'men1 rpf>iHP i«9 ^eC' pen handdruk namen we af-
van tifpH j i-i waK'?ns scheid van de burgemeester in wiens
kool wl l1? 'e gpmeente veel omgaat en waar men
kooi ingemaakt en ook een niet van stilstand weten wil, omdat
zeer beduidend kwantum dit achteruitgang zou zijn. En dit
voor andere doeleinden ver- ligt niet in de aard van het Lange-
kocht. Het exploitatie-over- dijker volk.
schot beliep eind 1952 reeds
rond zestig mille (Zie verder volgende pagina).