AAN DE LANGEDIJK KLOPT HET «f'£S,?®".„,ze."en 'n één /aar veertien 53fj? r.xrs.'K - arj - VAN ONZE TUINBOUW Burgemeester H. Schelhaas ziet perspectieven UIT HET VAT EN UIT HET BUK millioen om Z" tSJfJUWClSSSi Er gaat veel om in de gemeente KOLFSPORTIS POPULAIR Vreemdelingen komen kijken De bakermat van onze zuurkool as*» t.Ki'.x,p»s - ttX&rW ÏZ?Siï%l!r*£l Eigen Sfeer i!S,Uren OP ONS VERZOEK was burgemees- HET ?s ™R niet a= plaat, om d. Een wijs woord £aS£S?'Aj£52'l™ ton De veilingen mi^nomzet ^VcMan^»' hij wanVdeTeef Kniii^nx/rtv« xi ilA^lf AI dachtenis het ïanri 7,Z, v €rÜ 2n hy in zijn vermaarde liedie rnem°J'Scha*wou> d<R jonkvrouwen en dat hii nm om zn struise hotvrl ie eanuelkeüZn 1bWn'"U den in Koord-Sehnnoou e" en daaromtrent niet valt te ontkennen, was hij toch in feite onjuist. Want Noord-Scharwou, of beter gezegd de Lan- men bij de niet A«„ de L«nSedijfc "Sen'meT'" dte er in op de yiER DORPEN van rijke schakering „v°rm,en m nauwe verbondenheid de streek, die men de Langedijk noemt. In volgorde vanuit het Noorden zijn het Oudkaispel, Noord-Scharwoude, Zuid- Scharwoude en Broek op Langendijk. Sinds 1 Aug. 1941 vormen zij ook ge meentelijk één geheel, waarbij moge worden opgemerkt, dat de plannen tot deze samenvoeging reeds eerder, dus vóór de bezetting, gereed lagen. Deze combinatie was volkomen logisch en de behoefte hieraan moet reeds lang zijn gevoeld, ook in tijden, toen het dorpschauvinisme nog te sterk leek om aan deze plannen uitvoering te geven. Thans, na een tiental jaren, hebben zij hun vruchtdragendheid bewezen, want onder een krachtig centraal bestuur zijn er in maatschappelijk en cultureel opzicht allerlei zaken tot stand ge bracht, die anders ongetwijfeld niet tot verwezenlijking zouden zijn gekomen. Een nijvere en welvarende streek, deze dorpenrij met haar dichte bebou wing. welke reikt vap Sint Pancras tot san Warmenhuizen en met haar even eens dichte bevolking, die plus minus negenduizend zielen telt. Een beschei- onafzienbare akkers: rode, gele en Deense witte, tot „Stelt U dit niet eens voor moeilijk- zelfs aan groene kool toe. Aan de Langedijk klopt heden?". was onze voor de hand liggen- het hart van de tuinbouw en de grote slagader vindt de VlaT„rh niet" en er oven iet. mpt7 nnri r\o „locn niet en er was even iets men aan de veilingen, waar het laatste jaar maar van een fijn glimlachje op het burger uejst voor een respectabele veertien millioen werd vaderlijk gezicht, dat de deur opende omgezet. Het is al kool. voor een volgende vraag. wat de klok slaat, wat -Ambtsgeheim, misschien?" -„Nee, geenszins, zelfs met eens mede duidelijk moge een geheim". blijken uit het feit, dat Maar toch was het antwoord alles niet minder dan tachtig zins waard hier te worden vermeld. procent van onze ncitin— „Och zei burgemeester Schelhaas. De Langedijk is het rijk der duizend eilanden en elk nog niet altiid aan anderen moet wor- eilandje, elke akker is van een veelbelovende den opgelegd". Dit was een wijs woord van een wijs man en zou dit in de wereld wat meer toepassing hebben gevonden, ongetwij feld zou er meer pais en vrêe heersen dan op dit ogenblik. Dit was dan de Langedijk bet rijk der duizend eilanden in tien minuten.' niet meer dan in vluchtige vogelvlucht Een goed land, de Langedijk. met vruchtbare bodem en met vriendelijke mensen, die hard werken voor hun be staan. Met een rijk cultureel leven ook waaruit bet besef bliikt. dat er ook andere dingen zijn dan kool alleen en dat men het hart ook moet open stellen voor de poëzie. Zo is de Langedijk een hartader van Hollands-Noorderkwartier, waar men vol vertrouwen over de wijde velden naar de toekomst blikt, die niet zonder zorgen zal zijn, maar die toch ook wel perspectieven biedt voor hen, die de bakens weten te verzetten als het getij verlopen gaat. r\E KLOK, WAAR IN DE LANGEDIJK alles om draait. Het wel en wee van de tuinders wordt in hoge mate bepaald door het punt, waarop de wijzer tot stilstand komt. JJE LANGEDIJK IS een echt waterland. In dit opzicht zou het 't Giethoorn Noord-Holland kunnen zijn. Hier boven ziet men een idyllisch plekje te Zuid-Scharwoude, waar talloze bruggetjes de verbinding vormen niet de nog altijd te smalle Dorpsstraat. den aantal weliswaar, niet te vergelij ken met dat van de grote centra in ons mede wel de eerste geweest in den schakeringen, zowel godsdienstig als land. doch als desondanks voor vriiwel lande. Reeds in 1887 legden enkele bon- politiek, in hoofdzaak rechts georiën- ieder binnen onze grenzen en voor tal- wers uit Zuid-Scharwoude onder aan- teerd, wat men zo moet verstaan, dat BURGEMEESTER SCHELHAAS, die het bewind voert '5 van J' D'rkmaat de grondslag ze van orthodoxen of gereformeerden iS „r. ^omn-rfpiiik man 7Mn lor» velen daar buiten de naam van de voering JJAN KOMT het gesprek toch weer even op de industrie terug, want burgemeester Schelhaas heeft nog een paar interessante gegevens. Aan de Langedijk nJ. vindt 43 pet. van de hevolking een bestaan in de tuinbouw als zodanig en 57 pet in handel en in dustrie. Dit is een verhouding, die we allerminst hadden verwacht, al mogen we hierbij opmerken, dat deze handel over de Langedijker I.ngedük een bekende klank heeft, voor het veilingsysteem en in 1896, dus huize'"zijn. öüdkarspêl" dS^S^S ^e°TooVult™X7^ 7p dan is dit in hoofdzaak te danken negen jaar later, werd hieraan meer tegenwoordigt het vrijzinnige element „„„«„h,, uul a» Hinrn, ririe factoren waarmee de Langedijk J.L_ 'i ioU «=•- o- pn van een nractische kiik on de dingen, drie factoren, waarmee de Langedijk Wil attendeerden hier reeds op aan gestalte gegeven door de oprichting en het gros der katholieken vindt men 7i h gp)ukki!r prijzen mag. Hoewel de heer Schelhaas van huis uit een Drent de kool. De Langedpk is de koolstreek van een vereniging met voorlopig een geografisch m de middenmoot. Waar- j h ft hii reeds lang genoe" meer dan een kwart eeuw in deze con- van ouds en zij zal dit ook in de toe- honderdtal eden. Mannen als .Tonge- mee slechts gezegd wil zijn dat de ^geleefdom met'Sa. toestande" volkomen vertrouwd te zijn. komst zijn. hoe zeer men hier en daar 1'ng, Berkhouwer en Kostelijk, d>e Zondag te Broek een ander karakter ook te maken heeft met wisseling van velen zich zullen herinneren, waren heeft dan elders aan de Langedijk en r\ cultures en van welke doorslaggevende hier de pioniers. dat deze gemeente zo op het oog af las- KeS6TV6 V8H VI6T van nog Hechts enkele woorden ge- veifinïe^uiTde doeken te doen hechts RURGEMEESTER Schelhaas, met wie diJk betreffende passeerden hierbij de mogen wij^ wt)zen op beider Coachtige K wij een praatje maakten, is dat niet ïfvu_e;„UReraard _stondjj. _tuinbouw betekenis, sprekend uit een schreven zijn. maar weinig onderdoen. Dit is bereikt. op beider machtige Qng eens -s protestants-christe- ala nummer één op ons programma en jddiiijKse man die11 w" vonden daar in een goed aankno- staat. Nochtans is hij er geenszins in die tevens de functie bekleedt van JWEE MACHTIGE veilingscomplexen, doordat er al die jaren door mannen Se^bevol^ngsto^'hem "nauw vóorzRÏer van het marktbestuur der dat. van de Langednker Groenten- aan het hoofd hebben gestaan van een anaere DevoiKingsgroepen nem nauw centrale te Broek en dat van de Noor- grote bestuurskracht, mannen, die zich aan "e* hart. dermarktbond te Noord-Scharwoude, niet hebben doodgestaard op de wijzer met alle leven en vertier, vooral in de van de veilingklok, hoe belangrijk deze hoogtijdagen van het seizoen, beheersen ook moge zijn, maar die tevens het oog het economische leven van deze streek, steevast hebben gericht op de wijzer, De wijzer van de grote veilingklok be- die de tijd aangeeft en die trots tegen- schikt er in financieel opzicht over het slag en onbegrip, dat vaak heerste, met wel en wee van de honderden tuinders, deze tijd zijn meegegaan. Vooral hier- wier dagtaak vaak lang en zwaar is en aan is het te danken, dat de Langedijk die meer dan anderen afhankelijk zijn is geworden tot de riante streek, zoals TN EEN TIJD, waarin allerlei takken van de nukken en grillen van moeder die thans wordt gekend, een streek, van sport populair gaan worden: natuur. Die in het voorjaar en in de waarin geen vierkante meter cultuur- tafeltennis, volleybal, handbal en wat L.G.C., draagt dit kan ook moeilijx anders de tuinbouw een warm hart toe. „Inderdaad", aldus de burgemees ter, „de tuinbouw is voor onze ge meente van het grootste belang". In dit verband noemt hg niet zonder ge rechtvaardigde trots het omzetcijfer van rond veertien millioen dat over het afgelopen jaar werd bereikt. „Maar de industrie mag niet wor den onderschat", voegt hij hier aan toe en dan vertelt de burgemeester De heer Schelhaas merkte blijkbaar dat dit ons even verraste. „Tja", zei hij, „uit de ondernemersbelasting haal den wfl een opbrengst van bijna twee ton". BURGEMEESTER SCHELHAAS ....Volkomen geaclamatiseerd. „Nog verdere plannen?" „Inderdaad, de gemeente beschikt te Noord-Scharwoude over een tamelijk groot industrieterrein van 7 hectare, dat voor de helft is bebouwd en voor de andere helft bouwrijp is gemaakt. Hier staat ook het grote koelhuis van de V.P.N. Hier schuilen nog allerlei mogelijkheden, hoewel en dit ziin we met de burgemeester eens de industrie moet wat haar karakter be treft zoveel mogelijk aan de streek eigen zijn, waarom uitbreiding van de bestaande industrieën nog het meest voor de hand liggend is. Ook uit wat wij verder mogen ver nemen, blijkt wel, dat men aan de Langedijk niet stil zit, ook niet op het gebied van het onderwijs, Er is onder leiding van ir Keesman een nieu we U.L.O.-sehool gebouwd en ook kwam er een christelijke lagere tuin bouwschool tot stand met een experi menteerklasse. Hier wordt o.m. onder richt gegeven in de practijk van het emplooi vinden, timmeren en knutselen en ook in de zomer reeds opstaan voor dag en dauw grond onbenut is gebleven en die het dies meer zij, heeft de aloude van de conservenindustrie, waarover honderdvijftig mensen m om zich te verspreiden over het wiide beeld van een bejpaalde welvaart biedt, sport zich gehandhaafd, vooral aan de gjders reeds het een en ander heb- Deze firma houdt zich thans o.m. be- Engelse taal. Er zijn thans twaalf van veld. waarop arbeid nog steeds de beste Een streek, die in haar wijdheid door Langedijk. Door de jaren heen was het jjen vermeld, hierbij opmerkend, dat zig met de bouw van z.g. skeletwo- deze scholen in Nederland. De drie vrucht draagt en die men bij herfst- en talloze sloten en vaarten wordt door- kolven hier in trek en slechts de er voor eerst na de oorlog thans ningen, waarvan de gemeente er een standorganisaties hebben nu elk haar winterdag nog naarstig bezig ziet in de sneden en die men deswege het Rijk Zaankanters en de Westfriezen staken ook een belangrijk kwantum zuurkool tiental laat bouwen. eigen tuinbouwschool en te Broek is koolschinen om er voor te zorgen, dat der Duizend Eilanden noemt. Een min de Langedijkers hiermee naar de naar Amerika is geëxporteerd. Ook „Dus er heerst bij U ook woning- een nieuwe christelijke lagere land- het prodget van de akker wordt gevrij- of meer grootse benaming, die toch wel kroon. Als men weet, dat men aan de beduidende kwanta zilveruien vinden nood, burgemeester?" bouwhuishoudschool in aanbouw. Het waard tegen bederf en ziin volle waar- typerend is. Langedijk niet minder dan vier kolf- vja deze bedrijven hun weg en vooral De vraag is feitelijk overbodig, onderwijs vindt zijn voortzetting in de behoudt En deze waarde wordt, zo- Rijk aan natuurschoon is de kool- banen telt en vijf kolfverenigingen de fabrieken van Verburg en Hart doch we hebben graag een paar cijfers, een rijk cultureel leven, waarvan de als gezegd, bepaald door de wiizer vrn streek niet, zij biedt maar weinig van waaronder er zijn met een lange staat hebben met hun export de Langedijk Nu, die krijgen we. Ondanks het vele vereniging en op het gebied van de veiHngklok. door het moment, waar- wat men hieronder pleegt te verstaan, van dienst, dan behoeft het geen be- een internationale naam bezorgd. feit, dat er de laatste twee jaar 60 èt zang, muziek en toneel even zo vele on don» de koner wordt ingedrukt, maar zoals de dorpen daar in lintbe- toog, dat hier ontelbare vijftig slagen- .Hoeveel mensen werken er in deze 70 woningen zijn bij gebouwd, heeft getuigen zijn. Ook in dit opzicht staat Vraag en aanbod spelen hier hun snel, bouwing liggen aaneengerijd, hebben en andere wedstrijden zijn gespeeld, industrie? Burgemeester Schelhaas men nog altijd een 250 aanvragen de naam van de Langedijk hoog", zndat de tuinder niet slechts afhanke- zij met de nog steeds veel te nauwe waarbij meermalen de haan van de schat het aantal tussen de drie en lopen. De gemeente is hier in het na- liik U van de natuur doch dat on Dorpsstraat en de honderden brugge- Langedijkers victorie kraaide. Hoeveel vierhonderd. En dan is er nog de be- deel, omdat er een behoorlijk aantal QVER ENKELE ZAKEN die in de bier immt bet on neer ook ziin bs- tjes ten Westzij toch wel een eigene mannen zijn hier niet geweest, wier langrijke houtindustrie van de firma krotwoningen is, dat voor opruiming 1 *--«-« jn mate door de gang van sfeer. Een sfeer, xvelke voor elk dorp naam in de kolfwereld een bekende Eecen te Oudkarspel, waar ook een in aanmerking komt. «Iren hii rfe evnort beïnvloed word* tveer anders is, want Broek is - om kjank hadden en die tot de gevaarlijke zaken bij de export b z0 maar eens te zeggen Oud- tegenstanders werden gerekend. Trou- H.i aan de langedijk is karspel niet, noch naar het uiterlijk, Wens, ze zijn er nog. We behoeven refds mid erTTaar KlaL z"eman de noch confessioneel slechts de naam te noemen van Piet bekende historicus ons zei, is men hier- De Broekers zijn, zij het in diverse Molenaar, om zo te zeggen 'n ouwe rot in 't vak, van een Cees Vlug, die twee jaar geleden kampioen van Nederland werd of van een G. Mettes, wie het vo rig jaar deze eer te beurt viel, om dit te bewijzen. Het kolven is de sport van de ge moedelijkheid en van de vriendschap en de ontmoetingen kenmerken zich steeds weer door een aparte sfeer, wel ke zich zo wonderwel aanpast bij die van de Langedijk. Dat deze tak van sport met z'n poedels en twaalven al leen maar geëigend zou zijn voor de oudere generatie, is reeds vele malen gelogenstraft, want tal van jongeren bedrijven haar met ambitie en het is geen uitzondering, dat de spanning tij dens een wedstrijd haar abstractie ver liest en als het ware tastbaar is. Zo is de Langedijk een centrum van de kolfsport. een Hollandse sport bij uitnemendheid, welke hier tot een tra ditie is geworden, die zich ongetwij feld in de toekomst handhaven zal. Voor de Langedijkers in het bijzonder is deze sport „een kolfje naar hun hand". CINDS ENIGE JAREN is de Langedijk ook door de vreemde- lingen ontdekt. Zij komen uit alle windstreken op Vrijdag de dag van de Alkmaarse kaasmarkt Noord-Holland „doen". Op z'n Amerikaans, u weet wel, hoe dat gaat. Een uurtje kaas markt en een half uur Afsluitdijk. Liefst nog vlugger, want time is money, ook op een vacantietrip. Zo komen de vreemdelingen ook per touringcar naar de Langedijk om de veiling te zien. Na de kaas, de kool en de klompen, daarmee blijft men in de trant. Ze kijken zo hier, ze neuzen zo daar en ze vinden, dat die veiling klok toch maar een mooi stuk speelgoed is. En dan met de schuit het polderland in. Dat is een attractie op zich zelf. Zoiets als het Noordhollandse Giethoorn, weet u? En dan die boerenklompen- dans nog op de koop toe. Gewoon wonderfull als dit tenminste het goeie woord is. Hoe het ook zij, men vindt het wel aardig aan de Langedijk en omgekeerd is men hier ook wel met het bezoek gecharmeerd, ook al schuilt er propagandistisch niet zoveel nut in. Nög is het vreemdelingenverkeer niet van grote betekenis: in 1952 noteerde men 1085 bezoekers. Doch alle begin is moeilijk en mogelijk kan er na enkele jaren achter dit cijfer wel een nulletje worden gezet. TN HET UITBREIDINGSPLAN Herv aemeente. Het I moderne kerkgebouw, da'i"P*bdi ,W(1 goeddeels in aanbouw een harmonisch geheel vormt met deze nieuwe LIET WAS ongeveer in het jaar 1878, dat door de firma Grevelingen, Jansen en Co te Noord-Scharwou de een inmaakfabriek werd opgericht, welke na enkele jaren werd overgenomen door de heer C. Brinkman, inwoner dezer gemeente. Behalve de inmaak van zuurkool werd de conserve ring van groente ter hand genomen. In 1894 werd de nog niet grote fabriek overgenomen door de heer Peter Verburg. onder wiens leiding het be drijf zich ontplooide tot een van de grootste inmaakfa- brieken in ons land, dat met de meest moderne machines werd ingericht en dat een toonbeeld van hygiëne kon worden genoemd. Deze fa briek kreeg een steeds gro ter afzetgebied, zowel in binnen- als in buitenland. Na een brand op 4 April 1895. waarbij alles in 'Ie as werd gelegd, is een nieuwe fabriek verrezen, die in la tere jaren steeds meer is uitgebreid. Toen de ener gieke leider van dit bedrijf in 1924 overleed, is de zaak door de beide zoons voort gezet onder de firmanaam Noordhollandse Conserven- fabriek Peter Verburg, na dien omgezet in een N V. Wij laten hier een chro nologisch staatje volgen met betrekking tot de Langedij ker conservenindustrie. Fa Peter Verburg, gegrond vest vanaf 1878 te Noord- Scharwoude: „De Neder land" vanaf 1885 tot pl.m. 1918 te Noord-Scharwoude; fa G. Kramer, vanaf 1888 te Zuid-Scharwoude; fa Sten- neberg, vanaf 1890 te Broek op Langendijk; fa De Nijs vanaf 1896 te Zuid-Schar woude; fa Hart en Co, van af 1902 te Oudkarspel; fa K. v. d. Molen, vanaf 1904 tot toekomst liggen, hebben wij nog graag het oordeel van de burgemees ter. Zo werpen de verkaveling en de samenvoeging van gemeenten reeds hun schaduwen vooruit. Burgemeester Schelhaas ziet In de ruilverkaveling inderdaad een belang. Maar het zal nog wel enige tijd duren vóór de plannen werkelijkheid worden, al wordt er binnenskamers geregeld aan gewerkt. En op een verdere sa menvoeging, waarbij ook de gemeenten Sint Pancras en Koedijk betrokken zouden worden, is hjj niet bijzonder gecharmeerd. Dit probleem kan al thans zo meent hij beter worden bekeken als ile verkaveling eenmaal een feit z.al zijn. In de gemeente zelf loopt men er ook niet warm voor, me de, omdat hierdoor officieel de naam „Langedijk" verdwijnen zou, waarin toch wel een zekere goodwill schuilt. Er zijn dingen, die op het ogenblik nog meer de aandacht vragen, zoals de plannen tot stichting van enkele rustoorden voor bejaarden. Oudkars pel heeft reeds zo'n tehuis, doch het streven is om in de naaste toekomst elk der vier dorpen hiermee te verrijken. Een inrichting van ongeveer 30 bed den zal dan voldoenoe zijn. Voorts waren er voor de oorlog twee zwem inrichtingen, die zijn verdwenen en waar zeker iets voor in de plaats moet komen. Sociale Zaken werkt in deze echter nog niet al te zeer mee. En ten- siotte zal men, hoewel er reeds vier speeltuinen voor de jeugd zijn, ook aan de inrichting van sportvelden zijn aandacht moeten besteden. En aan vanaf 1914 te Warmennui- zen; Coöp. Zuurkoolfabriek In ALLES ls burgemeester „Nieuw Leven", vanaf Sept. Schelhaas wel toevertrouwd. De 1952 Noord-Scharwoude. verstandhouding in het gemeentebe- Van dit laatste nog zeer 1 '!"r ,'8 P"™a en de begroting sluit, jonge bedrijf kunnen wij ^elfs is er sinds 1941 een reserve ge- nog vermelden, dat het de kweekt van vier ton voor vele ge- wind reeds behoorlijk m de mpenten om jaloers op te zijn. had 'men1 rpf>iHP i«9 ^eC' pen handdruk namen we af- van tifpH j i-i waK'?ns scheid van de burgemeester in wiens kool wl l1? 'e gpmeente veel omgaat en waar men kooi ingemaakt en ook een niet van stilstand weten wil, omdat zeer beduidend kwantum dit achteruitgang zou zijn. En dit voor andere doeleinden ver- ligt niet in de aard van het Lange- kocht. Het exploitatie-over- dijker volk. schot beliep eind 1952 reeds rond zestig mille (Zie verder volgende pagina).

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1953 | | pagina 11