Organssatie evacuatie bleek een
moeilijk probleem
Ik heb slechts mijn twee
honden kunnen redden....
Een tocht naar de eilanden
Overzicht van
de toestand
Afgrijselijke tonelen bij evacuatie
STEENBERGEN....
Radio-reportages
in hele wereld
Waar de vlag halfstok
wappert..
Allerwege hulp
Den Bommel
r>e veerboot Ooltgensnlaat-Dintelsas
„rriveerde even later met een compag
nie Franse soldaten, die eveneens on-
„prrjohtee-mke naar elders moest wor-
don oediriveerd aannemen de tnd ten-
Middelharnis
In afwachting
BOORD VAN M S KONiNGSPLAAT
Zeventigjarige man verieli:
Stavenisse: dodendorp
In veilige haven
NA„:
(Van onze speciale verslaggever.)
DRIE DAGEN is er énige tekening in de evacuatie van de personen gekomen,
sic hti <.ear re' a 7aar Au'') h^ben uitgezien en anderszins met gebruik
ïehraeht Het knmten 1-^ r d® deUr naar elders moe,ten «orden over-
fb-h Hoor H. HcibT namelijk nog maar al te veel voor, dat sommigen, die
«men hMiven Onif ,T*f 5'! u* wederom kunnen behuizen, op hun eiland
\vorden vervoerd 'S ,n hun e,®en belang beter, dat zij ten spoedigste
On7ekTrheih h„h f? i"1®" althans van redderszijde niet in de onnodige
mwl r„™h £V?"' er een bepaald dorp nog mensen in nood
«oonDlaats trilten verhir n,et ,redel«k verantwoord om de mensen in hun
watervoo^ienins JV.®n' daar er van een centrale voedsel- en drink-
i i f. sPrake en mPn van verlichting verstoken is.
J'e Va" het water bebben geleden, doen af en .oe nog
zaken, want indien mogelijk, is op elke plaats wel een werkploeg achter
gebleven. Veelal zijn de vrouwen en kinderen reede vervoerd en zijn ae
echtgenoten achtergebleven, tenzij ook dat met verantwoord was
gCHOUWEN-DUIVELAND is wel het
meest getroffen gebied, want niet
alleen, dat vrijwel het gehele eiland is
ondergelopen. Er wachten Woensdag nog
steeds mensen op zolders en andere
hoge punten te Oosterland en Nieuwer-
kerk om per vlet gehaald te worden
Per ander vaartuig zijn die plaatsen
vrijwel niet bereikbaar: het gebruik
van een „duck" maakt daarop echter
een gunstige uitzondering. Het is ech
ter een feit, dat deze amohibievaartui-
gen te gering in aantal zijn om op die
plaatsen direct hulp te bieden, waar
dat inderdaad dringend nodig is.
Woensdag waren Amerikaanse ducks
druk bezig in Oude Tonge op Over-
flakkee. het plaatsje, dat zeer ernstig is
getroffen. Ook Donderdagmorgen zijn
er wederom marinevletten naar dit in
erge mate getroffen dorp, vertrokken.
Er schijnen negentig lijken aangespoeld
te zijn, terwijl het aantal verdronkenen
de driehonderd overschrijdt. Over deze
getallen is zeer weinié zekerheid te
verkrijgen, aangezien degenen, die er
geweest zijn. slechts schattingen hebben
kunnen maken en geen overzicht van
de situatie ter plaatse hebben-
Troosteloos is het te zien hoe het
niets ontziende water op ontelbaie
plaatsen gaten in buiten- en binnendij
ken heeft geslagen alsof het in zachte
koek heeft gehapt. Treurig ziin de ver
halen, die de oudsten der overgebleven
bewoners doen. Voor hen is deze ramp
teveel. Zij zijn nu overval'en door de
evaeuatiebedrijvigheid van hun jongere
mede-lotgenoten, waardoor zii wel enige
afleiding hebben, doch er komt toch
geen verandering in hun starre blik. In
gedachten zien zij nochtans de ramp
dat van Zaterdag op Zondag voor hun
ogen is voltrokken. Intens geroerd ver
tellen zij hoe Diivoorbeeld hun buren
of goede bekenden de verdrinkingsdood
ziin gestorven. Anderen kunnen er maar
niet over uit. dat al hun vee verloren is
gegaan en dat bet werkelijk het beste
voor hen is om hun woonstede te ver
laten.
Uit alle delen van het land treft men
mensen aan. die doordrongen van de
nood naar het Zuid-Westen zijn getogen
om persoonlijk hulp te bieden, dan wel
door middel van hun voer- of vaartuig-
Deze grote stroom heeft de werkzaam
heden op het bevrachtingscommissariaat
te Rotterdam overstelpt, hetgeen tot
gevolg heeft gehad, dat ook daar het
globale overzicht werd verloren, mede
doordat de berichten van de plaatsom
waar de meest nodige redding vereist
werd slechts te hooi en te gras binnen
kwamen- Het is dat commissariaat
daarom niet kwalijk te nemen, dat de
organisatie veel te wensen overliet.
Naar plaatsen, uit welke een no°d-
kreet werd geslaakt, werden terstond
de boten gedirigeerd, die nog een be
stemming moesten hebben of an^®
werden de schepen met een ranio-z -
installatie aan boord opgeroepen om oe
koers le wijzigen. Helaas is bet lJaa'.
voorgekomen dat er een oneen Honing
van schepen in de havens van de vu -
naamste plaatsen der eilanden n
had. Men herinnert zich ongetwmmd
nog het radio-bericht, dat de haven
Zierikzee op een henaald rmerbbk g
vaartuigen meer kon herbergen
zou niet ere ziin als al die schepen OOK
daadwerkelijk bii de reddine
kunnen worden betrokken doen -
tegendeel was - boe ongeloofwaardig
ook helaas dikwijls waar
Soms hadden schinoers een verloren
dag.
Als voorbeeld kunnen we de vaar
van de „Koningsplaat" van de Ro"er-
damse havendienst „Snido v0-ii„n
Gedurende Maandag en Dinsdag ver
de evacuatie met deze boot z.eer v
Op beide dagen werden de eetrnff
van Goeree en Overflakkee vanuit Mia
delharnis overgebracht Voor de twee' r
dag luidde de bestemmine eehter aan
vankelijk Zijne en Zierikzee De con
signes voor Woensdag waren eenslui
dend. doeh nabit het zwaar getroffen
Willemstad dal nu zelf weer droog is
maar verder rondom door water is om
geven en daardoor nog steeds ge' -o
leerd, kreeg de kapitein orders om at'
boeg in de richting van Den Bommel
op Goeree te draaien.
Deze wijziging bleek ogenschijnlijk
zeer begrijpelijk, aangezien de dag
tevoren het bericht was doorgekomen,
dat er te Den Bommel weer een dijk
was doorgebroken.
JN TEGENSTELLING tot de verwach
ting, dat er vandaar vele mensen
zouden moeten worden vervoerd, ver
namen we van de burgemeester, die
gewapend met een wandelstok, met de
aanwezige werkploegen overleg pleegde,
dat nagenoeg alle burgers reeds waren
vertrokken.
Intussen klaterde er een ontzaglijke
alles wegspoelende watermassa tussen
twee huizenriigji _dopr.. zodanig dat van
een rivier kon worden gesproken Bii
informatie bleek, dat het gat. dat Zon
dag door de springtij in de dijk was
geslagen slechts twee meter breed was.
hetgeen natuurlijk niet verhinderde,
dat de polder onder water liep en de
mensen aanvankelijk naar de zolder
van hun huizen werden verdreven in
de hoop daar veilig te ziin en nog wat
van hun dierbare spullen te kunnen
redden.
Nog is te zien hoe men snel van buis
en haard is eevlucht om bet vege 'üf te
redden, want op vele zolders heeft het
Huisraad een nog dusdanige stand, dat
het duidelijk het stemp»l draaet van
een overhaast, vertrek. Wat ook een
wonder als het water zich een weg
baant via enkele huizen, daarbij d"
gemeente in tweeën delend. Naar wij
aannemen is het alarmerende bericht
van een hernieuwe dijkbreuk ter plaat
se de wereld ingestuurd, toen het twee
meter grote gat een breedte van een
dertig meter kreeg. De Molendijk kwam
onder boge druk te staan en brokkelde
reeds grotendeels af. In allerijl werden
zakken met zand en aarde gestopt om
het reeds gevormde gat te vullen, ten
einde de materiële schade nog niet gro
ter te laten worden. Toch heeft men
niet de zekerheid, dat de noodmaatre
gelen met succes zullen worden be
kroond. aangezien men steeds weer
moet afwachten, welke invloed het op
komende tij er op zal uitoefenen.
Voor de werkers werden regelmatig
levensmiddelen en zakken pe'i"oot. ter
wijl een helicontc rondcirkelde om
eventueel een geïsoleerde te vervoeren
Verder op de diik. welke gedeeltelik
met balken en ander houtwerk bezaaid
lag waren enkele koeien en paarden
oo zoek naar iets eetbaars, terwijl af
en toe een cadaver werd gesignaleerd
als z'inde een stille getuige van het
«evecht tussen leven en dood. dat dooy
mens en dier op grote schaal is oevoerd
en in teveel gevallen zo'n droevige af
loop had.
p-i-alve de Koningsmaat" was een
aantal Runsehoter vissers tey»rgeef
naar Den bommel gekomen. Men kan
Tieb moeil'ik indenken hoe vlammend
Het voor r'-ts komen nn bemanning.
personeel van h-t node Kru-S. de
„t. kortom en a"-n werkte, die zo
eaarne de handen d" mouwen wil
den steken omdat zii wisten, dat. veten
oo" dienden te worden vervoerd, doch
het was alleen de vraag waar.
tte no" niet gekomen was qm t
oonen de OP de wal eewornen rnnaak
een Pn ;i. -zinken wnvrit
een grote sehu- tot zinkein
braeht. aannm"'^ pn w poone.
£a"ohte'materiaal met verloren zijn en
70 is het op zo vele hlaatsen'
Terwiil ergens midden in de onder-
verbranding van cadaver, werdj-
rrVrnlao, z,eb ree* vroe^n
"spfdo-havendienst, evenals vele
«s-»'""*»':-
Urker vissersboten en rijnaken, zich
hadden begeven.
Helaas ontbrak daar de juiste leiding,
want ofschoon de „Nassauplaat" de ge
hele dag aan de kade gemeerd lag,
werden de evacué's nabij de plaats,
waar zij mei boten werden aangevoerd,
in rijnaken geladen, welke voor een
dergelijk transport uiteraard veel min
der comfort kunnen bieden. Het gevolg
was, dat de salonboot des avonds leeg
is vertrokken.
In Middelharnis zelf dromden mensen
samen in een tot evacuatiecentrum inge
richte manufacturenwinkel, in het ge
meentehuis, alsmede in de Ireneschool.
Militairen troffen de nodige maatrege
len en regelden het verkeer, wat met
het oog op de drukte in de hooggelegen,
nauwe straten zeer wel nodig was.
Talrijke vrachtauto's transporteerden
roeiboten naar een gedeelte van de pol
der om uit geïsoleerde huizen nog het
één en ander te redden. Paarden en
koeien stonden nabij de kade op ver
voer te wachten, terwijl velen van de
nog aanwezige bewoners in hun huizen
een afwachtende houding aannamen.
In de lager gelogen straten stond og
een laagje water, waarin een rubber
boot, alsmede roeiboten met buiten
boordmotoren waren g< strand.
Pon wagen van de destructor Over-
schie vertrok met een lading cadavers.
Totdat de duisternis inviel, werd er
in een koortsachtig tempo gewerkt,
want met de ijzige, harde Zuid-Westen
wind zou het ten opzichte van drang
van het water onnieuw kritiek worden.
In de schemering arriveerden ledèn van
de marine, die de polders met vletten af
zochten of er zich nog ergens mensen
bevonden, die van alles verstoken zijn
Het water is echter op diverse plaatsen
reeds weer zover gezakt, dat zelfs de
vaart van vletten wordt bemoeilijkt.
Ongeveer honderdvijftig personen uit
Middelharnis en Sommelsdiik konden
Donderdag worden ingescheept, zodat
eindelijk weer die bestemming aan de
..Koningsplaat" kon worden gegeven,
waarvoor ze was ingc^ebskeld.
Ouden van dagen, alsmede moeders
met kinderen kregen al dadelijk een
warm plaatsje, zodat zij zich spoedig op
hun gemak voelden. Door de verzorgers
van het Rode Kruis en enige vrijwilli
gers werden ze van brood en koffie
voorzien, hetgeen hen zichtbaar op
fleurde.
In hun gesprekken haalden zij hoe
kan het anders het verschrikkelijke
gebeuren op, doch op een zodanige
manier, dat er een grote berusting en
tevens wilskracht uit sorak met het
vaste voornemen niet bij de pakken te
gaan neerzitten. Niet voor iedereen is
dat even gemakkelijk, vooral niet als
men de wetenschap bezit, zoals één van
de passagiers, dat ziin vader, moeder,
broer, schoonzuster en hun gezin, allen
woonachtig te Oude Tonge, niet meer
in leven ziin.
Het water, dat met zulke hoge golven
op het land kwam aanstormen, dat het
ruim een meter hoog over de dijken
sloeg, heeft de mensen totaal verrast.
Trouwens ook als men er wel op voor
bereid was geweest, had men er even
eens machtelos tegenover gestaan.
De goede verzorging aan boord, waar
onder meer babvvoedina aanwezig was.
(Vervolg van pagina 1).
Botters uit Noord-Holland opereren
in bet Hellegat, het water ten Noor
den van Overflakkee. Aan een kabel
bevestigde rubbervlotten worden ge
bruikt voor het reddingswerk tn
ondiep water.
is zelfs het herstel van dijken reeds be
gonnen. Ook daarbij vervullen de vio
len te water en in de lucht een belang
rijke taak: tienduizenden zandzakken
worden uitgeworpen of aangevoerd.
Grote troepencontingenten werken met
koortsachtige haast aan de dijkverster
king.
Intussen heeft de directeur-generaal
van de Rijkswaterstaat, ir Maris, de me
ning geuit, dat het herstel van de
waterkeiing op Schouw en-Duiveland
wellicht de moeilijkste taak van het
gehele herstel zal blijken te zijn. De
bevolking van die eilanden zal niet
terug kunnen keren, alvorens die wa
terkering in haar geheel hersteld is en
zo zeidc hij, „Wij mogen ons gelukkig
prijzen als dat vóór de volgende winter
het geval zal zijn".
Voor Canada wordt elke middag een
programma in het Engels en in l.et
Frans per kabel naar Londen geleid en
draadloos over de oceaan gebracht.
Gisteren sprak de Canadese ambassa
deur, de heer Thomas Stone. Hi' git
zijn indrukken weer van de toch: van
hot corps diplomatique boven het ge
troffen gebied.
Vo°r de Spaanse radio verzorgde de
Wereldomroep gisteren een programma,
waarin de ambassadeur van Spanje en
de diplomatieke vetegenwoordigers van
enkele Zuid-Amerikaanse staten hun
indrukken gaven. Dit programma ging
over ae lijn naar Madrid. Andere pro-
gramma's gingen over de lijn naar de
omroeporganisaties in Parijs, Rijssel,
Luxemburg en Oslo. Reportages op
platen zijn op aanvraag verzonden naar
Zuid-Afrika en Indonesië, de Neder
landse Antillen en Suriname.
PENNING WATERSNOOD 1953
De Ver-m'sing voor Penningkunst
neert beslote.i een penning uit te geven,
die de watersnood 1953 tot onderwerp
heeft. De penning wordt algemeen /er-
krijgbaar gesteld en de netto-opbrengst
zal tei be c .ikkir.: van h.-t Nationaal
Rampenfonds worden geste. Prof. L.
O. Wenckehach is bereid gevonden hei
ontwerp hiervoor te nik
Generaal Ridgway, opperbevelhebber
van de NAVO-strijdkrachten in Europa,
heeft een vlucht over het getroffen ge
bied gemaakt.
Over de volgende gebieden zijn nog
situatie-berichten binnengekomen.
VOORNE-PUTTEN: Een bij Heen-
vliet dreigende dijkbreuk kan tot dus
verre worden voorkomen. De dijk langs
het Voornse kanaal heeft, versterkt
door tienduizenden zandzakken, de
storm doorstaan.
GOEREE-OVERFLAKKEE: Nieuwe
Tonge meldde gisteren, dat men de toe
stand in de hand had, doch de militaire
autoriteiten gaven bevel tot de onmid
dellijke ontruiming van Nieuwe en
Oude Tonge.
SCHOUWEN-DUIVELAND Staat
voor negen tienden blank. Dijkbreuken
bij Noordgouwe, bij Zonnemaire en
Oostelijk van Brouwershaven. Zierik
zee heeft zware schade geleden. Ge
hele huizenrijen zijn weggevaagd. De
stad wordt ontruimd op een bewakings
kern na.
NOORD-BEVELAND: Staat voor de
helft blank.
ZUID-BEVELAND: Staat voor een
achtste onder water. Nadat bij Krab-
bendijke de toestand kritiek was ge
worden, zijn alle vrouwen, kinderen en
ouden van dagen geëvacueerd.
Tholen staat voor een derde ondei
water. St. Philipsland geheel. Land van
Heusden en Altena: Hier zag men de
storm met zorg tegemoet, doch de wa
terkeringen hebben gehouden en de
toestand is bevredigend.
deed het ergste leed vergeten, waar
door men de blik weer meer vooruit
ging werpen, in de hoop. dat de toe
komst iets goeds zai brengen.
Vele manlijke leden ziin van plan
weer zo spoedig mogelijk naar hun
eiland terug te keren om mee te hel
pen het water te verdrijven, hetgeen
voorlopig een gebed zonder eind is,
aangezien men nog niet de beschikking
heeft over grote werktuigen, zoals drag
lines om de gaten te dichten. Er zit
echter schot in. want een grijper uit
Amsterdam is Donderdagmiddag in het
getroffen gebied aangekomen- De eva
cuatie is momenteel in een dusdanig
stadium komen te verkeren, dat het
geen zin meer heeft om als vrijwilliger
naar een eiland te gaan: het leger kan
zijn taak goed aan.
Dat wil niet zeggen, dat de getroffen
gebieden bijna niet meer bevolkt zijn
want volgens ingewijden bevinden zich
bijvoorbeeld te Middelharnis en Som
melsdiik nog wel een vierduizend per
sonen. zodat er voor de schepen, die
beschikbaar zijn, voldoende emplooi is.
Na lange dagen en nachten van intense spanning voor het eerst weer rust.
(Van een speciale verslaggever)
DE EERSTE vluchtelingen uit Stavenisse, het dorpje op Tholen, dat een tol
van driehonderd mensenlevens heeft betaald, zijn gisteren in Bergen op Zoom
aangekomen. In het gebouw, waar zij werden ondergebracht speelden zich
aangrijpende tonelen af. Wij waren er getuige van hoe een man uit Stavenisse
hier zijn vrouw en beide kinderen terugvond, die hij sinds het moment van de
ramp kwijt was geweest. Een molenaar uit Oosteland op Schouwen en Duive-
land vertelde hoe hij twee dagen en nachten in een huilende storm en een
ijzige kou op het dak van zijn woning had gezeten. De vreugde om het weerzien,
die men hier en daar waarneemt, wordt echter overschaduwd door het leed, dat
op de gezichten der meesten te lezen valt.
Na zes uren van afwachting werd aan
de Willemskade te Rotterdam gemeerd,
vanwaar het eerste doel de Ahoy-hallen
was. Daar werden de mensen geregis
treerd en werd tijdelijk verblijf ver
schaft, waarna vervoer naar familie,
bekenden of een evacuatie-adres volgt
Zij. die dit mogen beleven, zijn. on
danks hun groot leed, dankbaar dat zii
het er levend hebben afgebracht en in
een omgeving mogen vertoeven, waar
hun een goede verzorging wordt ge
boden.
Hun pleegouders kunnen zich, tenzij
men het zelf aan den liive heeft onder
vonden, onmogelijk indenken, wat deze
mensen in de ongelgksnacht is overko
men. maar men doet al veel goed als
het hen naar de zin wordt gemaakt en
men poogt hen te doen vergeten, dat zij
afkomstig zijn. uit het gebied, waar de
vlag overal halfstok wappert.
De eerste berichten over Vete
waren zeer verontrustend. Hit deze
luchtopname blijkt echter, dat de
schade in de stad zelf meevalt. Het
plaatsje ts bijna geheet door het
water omgeven.
JAE 70-jarige opa Brouw uit Stavenisse
vertelde, dat het gehele drama zich
in een goed kwartier afspeelde. Voor
men het goed en wel wist stond het wa
ter vijf en een halve meter hoog! Het
huis van opa Brouw bleek te laag te
zijn en men was genoodzaakt naar een
hoger gelegen woning te zwemmen.
Hierbij verloor opa Brouw zijn dochter
en zag hij verscheidene leden van zijn
aangetrouwde familie voor zijn ogen
verdrinken. „Ik heb slechts mijn twee
honden, die trouw met mij meezwom-
men, kunnen redden", zegt hij met een
door tranen verstikte stem.
Hetgeen zich op Tholen heeft afge
speeld is met geen pen te beschrijven.
Een gezin van zes personen dreef op
een losgerukt dak over het water.
Langzamerhand brokkelde dit vlot af.
tot er nog slechts één overlevende
over was.... Een jongen nog, die zijn
huisgenoten stuk voor stuk heeft zien
omkomen.
Al het vee uit de eens zo welvarende
polder is verdronken, op tien paarden
na.
Gisteren huilde zy.
IN het ontvangstcentrum zagen wij
een driejarig kindje. Ze keek met
grote, verbaasde ogen om zich heen,
met een pop in haar armen geklemd.
„Gisteren huilde ze om haar vader en
moeder", zei een der Rode Kruisver-
pleegsters. „Die zijn verdronken"
Men voelt zich bij al dit leed on
machtig tot beoordelen, tot het maken
van conclusies. Er zijn vele krankzinni
gen, ze vonden mensen, die van kou en
ontbering gestorven waren, in bomen
en op daken. In een grote stroom ko
men de vluchtelingen Bergen op Zoom
binnen; honderden, sprakeloos van
smart. En tegelijkertijd vertrekken er
van een andere kade in de haven sche
pen met honderden geïmproviseerde
I'jkkisten aan boord. Bestemming Sta
venisse.
(Van onze speciale verslaggever)
QPNIEUW zijn geallieerde soldaten ons
land binnengekomen om ons volk te
bevrijden. Nu Franse en Amerikaanse
soldaten de laatsten met Duitse arbei
ders om met Nederlandse soldaten
en een leger van vrijwilligers de strijd
aan te binden tegen onze erfvijand, het
water.
In Steenbergen was het een drukte
als in oorlogstijd, toen we deze plaats
bezochten Grote auto's met manschap
pen of geladen met boten en ander ma
teriaal reden af en aan en vertrokken
naar de meest bedreigde gebieden.
Intussen ging het leven in het dorp
vrijwel zijn gewone gang. De kleine
café'tjes wachtten hun gasten. In de
winkels hielp men zijn klantjes. Een
aantal kinderen speelde onbezorgd op
een stapel zandzakken.
Doch enkele honderden meters verder
strekte zich een grote wilde watervlak
te uit en aan de rand van het dorp
dreigde het water een weg door te
slaan, die tegelijk als dijk dienst doet,
de dijk, waartegen zeventien lijken aan
spoelden. Men probeerde het reeds weg
geslagen stuk zo goed mogelijk te dich
ten en te versterken.
Schril zijn de tegenstellingen in de
rampgebieden. Even schril als het leed
van hen, die in de omgeving van deze
plaats en elders zo zwaar zijn getrof
fen.
QMROEPSTATIONS in een groot aan
tal landen geven radio-reportages
van de watersnood in Nederland. Radio
verslaggevers van allerlei nationalitei
ten zijn naar ons land gekomen en
maken gebruik van de faciliteiten van
verscheidene radio-instanties.
Andere landen hebben een beroep ge
daan op de wereldomroep, waarmee zij
in connectie staan als afnemers van z.g.
transcriptie-programma's. Zo worden
van Hilversum uit directe uitzendingen
gemaakt ten behoeve van de N.B.C. in
de Ver. Staten en de C.B.C. in Canada.
New York wordt bereikt via een zender
van de P.T.T.