Met bijl en dissel hakken de soldaten hun prauwen Kunst afgekeken van de Papoea's Aam de voet van de De VS wensen een vrije pers Fantastisch goed en lekker NIEUWE KANS OP ONTDEKKING VAN DE VERLOREN „KRUGER-MILLIOEN DE LANDMACHT „VERSIERT" HET Streekpra u wen In Kaimana-baai op Nieuw-Guinea laveert een vloot van zelfgemaakte snelle zeilbootjes de werf ligt in het bos en de helling is van takken Handwerk Verhuizen De senaatscommissie tegen beperking Aan vorm en grootte der prauwen kan men zien uit welke streek zij komen. In Kaimana vindt men vooral de kleine leprih-lepah en de grote kole-kole. De lepah-lepah is een vissers prauw, die vooral bij de jongens van Landmacht in zwang is; de kole-kole ls ,®en transportprauw, die door de be volking wordt gebruikt en waarmee soms zeereizen van meer dan honderd kilometer worden gemaakt. Zij zijn voorzien van zogenaamde „zeemannen", die het vaartuig in evenwicht houden. Deze zeemannen of vlerken, die men Tegen conventie van de Verenigde Naties Zuivelimport in VS De ruige schoonheid van een wilde bergketen De man, die schat vervoerde, zit gevangen in de Ver. Staten Boerenofficier werd spion ZATERDAO 18 APRIL 1958 Een „kunststukje" wordt te water gelaten. (Van een speciale verslaggever) rEN SOLDAAT, DIE OP EEN BUITENPOST OP NIEUW-GUINEA ZIT, heeft ontspanning nodig. Die ent- U spanning ts bijna even belangrijk als zijn dagelijkse hap nassi, zijn nachtrust, zijn brief van thuis en zijn sigaret. Ontbreekt die ontspanning dan kan men er een lelijk woord op zeggen, dat hij in minder dan geen tijd een on handelbaar individu en een humeurige last voor zijn slapie,zijn commandant en Zichzelf is geworden. Wimpie Welfare doet dan ook van alles om de mannen op de buitenposten een gezonde recreatie te bezorgen: Hij geeft geregeld film voorstellingen, voorziet de cantine van allerlei gezelschapsspelen, staat er voor in de bres dat op ieder detachement voldoende stortmateriaal aanwezig is en houdt de voorraadkasten van zijn dienaar, de tokohouder, op peil. En voor de rest „fiksen en „versieren de mannen zélf nog een hele serie wapens, die het monster der verveling ver buiten de tangsi houdt. IEDER DETACHEMENT heeft zo zijn eigen methode om de zeeën vrije tijd nuttig en plezierig door te ko men. In Kaimana aan de Westkust van Nieuw-Guinea, is vooral vissen en zeilen in trek en het zal wel niet nodig zijn er op te wijzen, dat vissen en zeilen in Nieuw-Guinea iets heel anders is, dan vissen en zeilen in Ne derland. Geen grote B.M.-ers of luxueuze 'jachten en geen technische hulpmiddelen waarvoor onze broeders in Petrus een pond of wat goed aas zouden over hebben. Integendeel. Wij hadden het trcruwens over „fiksen" en „versieren". Het krioelt van de prauwen op Kaimana's hagelwitte strand. Geschil derde en ongeschilderde, ranke en plompe, lichte en zware, grote en kleine, ze liggen er in alle soorten en maten en er is heel wat werk verzet, voordat ze daar lagen. Ze zijn niet ge bouwd op een scheepswerf, waar in allerlei kasten en laden het meest mo derne materiaal zo maar voor het grij pen ligt, maar kilometers ver het bos in met behulp van bijl en dissel uit een boom gehakt. Niet iedere boom is geschikt om als karkas van een prauw dienst te doen. Er is een speciaal soort voor nodig; de kajoebawang, een kanjer met een mid dellijn vam pakweg anderhalve meter. Jaren geleden kon men de kajoe-ba- wang aan de kust vinden, maar in de loop der tijden zijn er zoveel omgehakt, dat men nu ver het bos in moet, om er één te vinden. Het snorren naar z&n reus is geen kinderwerk, wamt onderweg moet de „scheepshelling" gemaakt worden, waarlangs straks de prauw te water wordt gelaten. Een scheepshelling, die dus even lang is als de weg vam de kust naar de boom en soms tjot op tjot af gaat. En ook deze scheepshelling is weer niet te vergelijken met die in Holland: Ze bestaat slechts uit takken, waarover de praiuw domweg weggerold wordt. GEEN moderne materialen, zelfs geen trekzaag om de boom te vel len. Daar komt alleen een dood eenvoudige huis-tuin-of-keukenbijl aan te pas. Als de boom eenmaal ligt, duurt het zeker drie maanden voordat zij bewerkt kan worden. Ze moet eerst flink dro gen, omdat men anders veel hinder on dervindt van krimping en scheuring van het hout. Met krijt of houtskool wordt vervolgens de vorm van de prauw op de boom afgetekend en dan is het hakken geblazen. Twee man heb ben er een maand of twee voor nodig om het ruwe vaartuig uit de stam te lichten, en dan wordt ze de helling af gerold om in de kampong aan het strand afgewerkt te worden. Dait afwerken heeft weinig om het lijf. Er behoeven meestal alleen een paar lekken of scheuren te worden ge dicht, waarvoor men een soort inlandse stopverf, een mengseltje van damar, kalk en petroleum, gebruikt. Als petro leum ontbreekt en dat komt nogal eens voor, want het is schaars en duur neemt men zijn toevlucht tot de olie houdende merg van de arenpalm, die wel iets weg heeft van kapoek, waar mee ook zwemvesten en matrassen worden gevuld. Over het algemeen worden de prau wen niet geverfd, wél worden zij aan de onderkant gebrand, waardoor een zwarte koollaag ontstaat, die het bin nendringen van het water en de aan slag van wier beperkt. het beste kan vergelijken met de drij vers van een Catalina-vliegboot, zijn vervaardigd uit de smalle stammen van de waroeboom. Zij zijn onderling en met de schuit verbonden met rotan of tali maoerat. De vlerkprauwen zijn bo vendien veelal uitgerust met een recht hoekig zeil, vervaardigd uit tikarblade- ren, die kunstzinnig in elkaar worden gevlochten. Niet alle prauwen worden in haar ge heel uit de boom gehakt. Er zijn er ook de Namatotaprauw bijvoorbeeld die uit planken worden opgebouwd- Zij kosten echter meer aan materiaal, want uit één boom kan slechts één plank worden gehakt. Bovendien gaat er in de bouw veel meer tijd zitten. Spijkers kennen de Papoea's niet en de planken worden dan ook onderling met houten pennen aan elkaar geslagen. De boor die men nodig heeft om de pennengaten aan te brengen, moet soms kampongs ver gegleend worden, want niet iedere stam is zo'n kostbaar stuk materiaal rijk. ZEEREIZEN maakt men met een prauw, zeereizen van meer dan honderd kilometer en aan boord moet dus enige accomodatie zjjn. Die is in een oogwenk gemaakt, want een man uit de bush-bush heeft niet veel nodig. Men legt een dek over de boot, „De Amerikaanse regering is van oordeel, dat de persvrijheid slechts ge- baai is met een volstrekt onafhanke lijke berichtgeving door niet-officiële instanties". Tot deze conclusie komt zij in een rapport, dat werd opgesteld op verzoek van de Commissie voor de Vrijheid van Berichtgeving, welke in 1951 door de Economische en Sociale Raad van de V. N. in het leven werd geroepen. De commissie verzocht de V. S. enige tijd geleden hun visie op de verhouding tussen de pers en de officiële regeringsorganen weer te ge ven. In het rapport wordt er op gewezen dat de V. S. in de V. N. meermalen hebben aangedrongen op verruiming van de persvrijheid in andere landen. Zij kunnen zich onmogelijk verenigen met de in 1951 door de wereldorgani satie opgestelde conventie i.z. de pers vrijheid, aangezien dit internationaal „reglement" allerlei beperkende bepa lingen bevat, die strijdig zijn met de in Amerika geldende opvattingen ten aanzien van de vrijheid van voorlich ting. Speciaal de bepaling, dat een re gering het recht moet hebben „onjuis te" berichten aan een censuur te on derwerpen, is voor de V. S. onaan vaardbaar, daar de pers hierdoor in feite onder regeringstoezicht gesteld zou worden. De Amerikaanse regering is overi gens de mening toegedaan, zo vervolgt het rapport, dat het huidige internatio nale politieke klimaat iedere overeen komst i.z. de vrijheid van berichtge ving reeds bij voorbaat tot een dode letter maakt. Als een voorbeeld van hetgeen, waar toe de in de conventie min of meer gesanctionneerde regeringsinmenging kan leiden, wordt de zaak Oatis ge noemd. Zoals bekend werd William Oatis, een correspondent van het Ame rikaanse persbureau Associated Press indertijd op last van de Tsjechische re gering rearresteerd en tot een langdu rige gevangenisstraf veroordeeld, om dat hij zich schuldig gemaakt zou heb ben aan „economische snionnage!". Zijn enige vergrijp h--'ond hierin dat hij een aantal of';-iele gegevens dooreaf. die vo'?"i<! Tsjechische com- Kilometers ver het bos tn wordt de prauw uit een boom gehakt. munisten niet voor „export" in aan merking kwamen. Het rapport besluit met de opmer king dat de Verenigde Staten zullen voortgaan met het bevorderen van de vrije berichtgeving, zulks door uit breiding van hun uitwisselingspro gramma's, door het sluiten van vriend- samenwerking met al die V. N.-orga- schapsverdragen en door een blijvende nen. welke zich toeleggen op het be vorderen van de persvrijheid. waarop zich het ganse familieleven af speelt. Links zijn de slaap-, kook- en woonplaatsen voor het gezin, en rechts krioelt het van pannen, potten, varkens en kippen. Een atapdak beschermt de familie tegen de zon. Hele stammen verhuizen op die ma nier. De mannen v.-n de Landmacht gaan zo ver niet. Zij gebruiken de prauwen alleen voor hun plezier en zijn dan nog niet helemaal tevreden met de uitgesproken Papoea-beo'.. Meestal kfilefateren zij de vaartuigen nog wat op. Zij geven hun schuit een streek verf, een echt zeil, een roer en allerlei andere gemakken, die hun pro duct meer het aanzien van een echte zeilboot geven. Ze gaan er mee op 'acht, ze gaan er mee on visvangst of ze spelevaren er mee in de groene baai. HE STRIJD om de beperking van de zuivelinvoer in de Verenigde Staten nadert thans haar laatste stadium. Bin nenkort zal de kwestie in de Senaat aan de orde komen het Huis van Af gevaardigden heeft zich al eerder voor afschaffing van de beperkende maat regelen uitgesproken maar nu reeds laat zich aanzien, dat ook dit lichaam in gunstige zin zal beslissen. De Se- naatscommmissie voor Bank- en Va lutawezen heeft vastgesteld, dat de huidige beperkingen in strijd zijn met de internationale handelsovereenkom sten. De commissie heeft dan ook voor gesteld, wel de wet op de defensiepro ductie, die op 1 Juli afloopt, met een jaar te verlengen, maar de beperking op de zuivelimport daarin te schrap pen. De commmissie meent, dat handha ving van de beperkingen neerkomt op het goedgefundeerde en herhaalde pro test van tien bevriende landen en in feite het vertrouwen ondermijnt, dat het buitenland dient te hebben in de grote lijn van de buitenlandse politiek der V.S. Van regeringszijde is medegedeeld, dat de VS in het algelopen jaar zeven maal zoveel landbouwproducten aan Europa hebben verkocht als zij vandaar betrok ken. Weliswaar trekken de hoge prij zen in de VS de invoer uit he: buiten land aan, maar de toestand is toch niet zodanig, dat de huidige beperkingen, die bijtijden gelijk staan met een volko men invoerverbod, worden gerecht vaardigd. Onder de boerenorganisaties zal dit standpunt voorlopig nog wel geen ge meengoed worden. Zo heeft de Natio nal Grange. een der twee grote bewe gingen op dit gebied, bij de agrarische comissie van de Senaat een plan inge diend. dat voorziet in een vo-scherpt" concurrentie met het buitenland op kosten van de Amerikaanse consument. De Grange wil namelijk dat er twee soorten prijzen worden ingesteld, een exportprijs en een voor binnenlands verbruik. De export zou uiteraard te gen aanzienlijk lager prijzen moeten geschieden. Het is de vraag, of de Se naat zich hiermee zal kunnen vereni gen. Extra toegevoegdeiwit, kalk, phosfor, vitaminen A, B. en C PRODUCT VAN OE NOORD-HOLLANDSE MARGARINEFABRIEKEN ZAANDIJK Door de zilverpapier verpakking heefl hei licht geen nade lige invloed op de Inhoud en blijven de vftemlnes behouden. (Van een onzer medewerksters) AAN DE HAND van de reisgidsen, die overal worden aangeboden, komt men licht tot de gedachte, dat er tegenwoordig haast geen afstand te groot is om gedurende de vacantie te bereizen. Autobussen brengen ons dui zenden kilometers buiten de grenzen, treinen geven rechtstreekse verbindin gen met Rome, Genua en Nice, vlieg tuigen dalen, na luttele tijd in de lucht te zijn geweest, bij palmen en aan azuren kusten. Toch vraagt men zich wel eens af: Beleeft men op deze spoedtochten wel iets? Neemt men iets van de bezochte streek mee als levensherinnering? Blijft aan degenen, die in de kortste tijd zoveel mogelijk kilometers willen afleggen, niet slechts de aangegeven bezienswaardigheden voor kennismaking? Zij. die dit soort reizen prefereren zijn veelal gespitst op het goede hotel, op de gastronomische streeklekkernij of een luchtig vermaak. Zij zien niet dat dit alles slechts aardige versierselen zijn op het stramien van het vacantiebor- duurwerk. Maar er zijn ook anderen. Gelukkig zijn zij, die weten dat waar lijk vacantie houden is: zelf ontdek kingen doen lang onbekende wegen. Zij verdiepen zich in alles van de vreem de landstreek, trachten iets van de volks aard te begrijpen en leven het liefst het leventje van hen, die daar geboren en getogen zijn. Deze vacantiegangers kunnen het hart ophalen als zij de Pyreneeën als hun reisdoel hebben uitgezocht. Deze veelzijdige grensstrook is gelukkig nog niet „overgeorganiseerd" op toeristisch gebied. De Pyreneeën bieden nog een ruime gelegenheid om naar eigen ver kiezing de vacantie in te richten zon der op allerlei bepalingen te stuiten. De minnaar van grote bergtochten, zowel als de gemiddelde wandelaar kunnen er terecht. Zelfs voor hen, die maar matige beweging wensen, is er een ruime keuze van aardige badplaat sen in groene sappige dalen of in vrien- (Van onze correspondent in Kaapstad) ER BESTAAT IN ZUID-AFRIKA voor de zoveelste keer nieuwe hoop op ontdekking van de verdwenen „Kruger- millioenen"doordat men, na een speurtocht van vele tien tallen jaren, eindelijk de man ontdekt heeft, die de goud voorraad der Transvaalse Republiek in het jaar 1900 van Pretoria naar Mozambiek bracht. Hij vertoeft sinds elf jaren in een Amerikaanse gevangenis! Deze eindelijk op gespoorde „verloren zoon" is de vroegere Boerenofficter (en vertrouweling van Paul Kruger) Frederik Joubert Duquesne, sinds 1942 in de gevangenis van Springfield (VS.) bekend als „nummer 5051-H", veroordeeld tot twin tig jaar wegens spionnage voor Duitsland in de tweede wereldoorlog. Wegens goed gedrag is zijn straftijd verkort en hij zal, volgens een officiële mededeling van Ameri kaanse zijde, in 1955 in vrijheid worden gesteld. Duquesne zal dan een man van 78 jaar zijn. Het weekblad „Die Land- item" heeft hem gevraagd, reeds thans zijn memoires te schrijven. QE HERINNERINGEN van deze merkwaardige avonturier, die in de oorlog tussen de Boerenrepublieken en Engeland een tamelijk belangrijke rol speelde, zullen in Zuid-Afrika met belangstelling gelezen wor den, met name als de schrijver ingaat op de vraag, waar de millioenen zijn gebleven, die Paul Kruger onder zijn geleide via Oost-Transvaal naar Mozambiek liet brengen. Nog altijd zijn vele Zuid afrikaners er van overtuigd, dat althans een deel van het kapitaal der voorma lige republiek ergens in de bossen van Mozambiek be graven ligt. En Joubert Duquesne zou de man zijn, die de plaats kan aan wijzen. De levensloop van de of ficier-spion, die thans in het licht der publiciteit is getreden, mag duister en avontuurlijk worden ge noemd. Hij woonde in de (neutrale) Kaapprovincie, toen Kruger en Steyn, als leiders van Transvaal en Vrijstaat, de oorlog ver klaarden aan Engeland, maar hij trok de Vaalrivier over en sloot zich aan bij de Boerenlegers. Zijn stra tegisch inzicht en zijn dap perheid waren zo opvallend, dat Paul Kruger hem in vertrouwen nam toen de millioenen (in gemunt en ongemunt goud) uit het be dreigde Pretoria moesten worden gebracht. Duquesne werd leider van één der voornaamste transporten, maar sindsdien is een groot deel van het kapitaal als de vrij algemeen aanvaarde lezing althans juist is spoorloos verdwenen. In het tweede deel van de Boerenoorlog zag hij kans zich aan te sluiten bij de Engelse strijdkrachten in Natal; hij spionneerde voor de Boeren en ontwierp een plan om Kaapstad te isoleren en alle Britse hoge officieren gevangen te ne men. Te elfder ure ontdek ten de Engelsen zijn plan nen; hij werd tot levenslang veroordeeld en opgesloten in een gevangenis op Ber muda. maar wist te ont vluchten. Hij trok naar Zuid- Amerika', werd leider van een Duitse spionnage-orga- nisatie en hoorde zich in 1916 veroordelen tot dertig jaar gevangenisstraf. Op nieuw wist hij uit de ge vangenis te ontsnappen. Tot 1942 leefde hij, onder allerlei valse namen, in de Verenigde Staten waar hij, in opdracht van de Hitier- regering, de Duitse spion nage organiseerde. In dat jaar liep hij opnieuw tegen de lamp: in New York werd hij veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf. Daar van heeft hij thans elf jaar „uitgezeten". In een te Kaapstad gepu bliceerde brief van Januari 1953 verklaart hij onder meer, na de Boerenoorlog met de generaals Louis Botha, de la Rey en Chris- tiaan de Wet enige tijd als banneling gewoond te heb ben in Brussel. Later zou hij naar Nederland zijn gegaan Hij schrijft: „Koningin Wil- helmina was baie goed vir ons. Sy is die mooiste blom van Holland!" De Amerikaanse autori teiten schijnen er geen be zwaar tegen te hebben, dat Frederik Joubert Duquesne zijn memoires gaat schrij ven. Of hij de plaats zal we ten aan te geven waar de verdwenen „Kruger-mil- lioenen" zich bevinden, bluft vooralsnog een open vraag. En of hij het zal wil- len doen is natuurlijk een andere kwestie.,,. delijke dorpjes op 700 meter hoogte, gelegen aan de voet van de grote berg reuzen. De Pyreneeën zijn zo groot, dat het goed is voor een eerste kennismaking slechts een gedeelte te kiezen, daar zij te mooi zijn om slechts vluchtig te be reizen. De Pyreneeën, het randgebergte tus sen twee grote rijken, spreekt reeds zeer lang zijn woordje mee in de ge schiedenis. Moren en Saracenen. later Hannibal en Napoléon hebben met schier bovenmenselijke inspanning hun legers over deze bergketens geleid. Hoe heel anders waren toen de omstandigheden dan waaronder nu de vele automobilis ten de Route des Pyrenées rijden. Deze weg, die zich dwars door het gebergte slingert, is de verbinding tussen de Cóte d'Argent en de Cöte Vermeille. Langs deze weg, die begint bij de vis sersplaats Ciboure aan de Golf vam Biscaye en eindigt bij de even interes sante als schilderachtige vissersplaats Colioure aan de Middellandse Zee, rijen zich vele badplaatsen met geneeskrach tige bronnen, waarvan ik slechts enke le noem: Les Eaux-Bomnes, Les Eaux- Chaudes, Argèles Cauterets, Barèges, Luchon, Amélie-les-Bains. Ax-les Ther- mes. Zij liggen allen veilig beschut te gen.de hellingen der bergen.. Zij, die van de grote weg afwijken en de bergtoppen zoeken, trekken zich terug in Laruns, Gourette, Arrens, Gèdre, Font-Romeu, Bourg-Madam en tot dit soort toeristen spreekt de naam Lage en Hoge Pyreneeën een bijzon dere taal. Onder de lage Pyreneeën verstaat men het gedeelte van af de Westkust tot voorbij de Col d' Aubisque. Vanaf Col d'Aubisque, Vanaf dit punt tot de Vallée de Luchon vindt men dan de hoge toppen. Het gebied dat langzaam afloopt naar de Middellandse Zee om vat vanzelfsprekend de Oostelijke Py reneeën. Het geheel is een machtig grensge bied waar in de laatste oorlog dikwijls onmenselijke verschrikkingen geleden zijn door mensen die in onze landen niet meer veilig waren en met angst in het hart, een uitweg zochten over deze keten. In dit land waren de gegevens, waar uit een film als „De Laatste Kans" is opgebouwd, een werkelijkheid. In het middenstuk, waar bergen van 2500—3000 meter zich aaneenrijgen, hebben vaak velen in een triest en wanhopig rond dolen de dood gevonden. Het karakter van deze trotse en wilde schoonheid verzacht zich naar het westen, waar het Baskenland met haar vele lieftal ligheden en oude gewoonten zijn eigen bekoring heeft. Naar het oosten afda lende, krijgt men de romantiek van oude streken en volken opgediend. Als wachter op Middeleeuwse vestingwal len liggen op de achtergrond de oude steden: Bayonne, Pau, Lourdes, Tou- louse, Carcassonne, Perpignan. Bayonne heeft de levendigheid van een havenplaats en tevens de sfeer van een oude stad. Er is een mooie Gothi- sche Kathedraal, een Baksisch Museum, oude stadsmuren. Pau, de vroegere hoofdstad van de provincie Béarn, heeft zijn deftigheid bewaard. Het bezit een kasteel van Henri IV, dat in renaissance stijl is ge bouwd. Lourdes, de bekende bedevaartplaats met een basiliek en de grot Massabielle. Ook heeft men er een Pyreneeën Mu seum. Toulouse is in de vruchtbare Garon- ne-vallei gelegen. Een bewonderswaar- dige hoeveelheid schoonheden bezit de Romaanse basiliek St. Sernin. Er is in deze stad nog veel meer op het ge bied van mooie kerken en vergeet u vooral niet het Museum des Beaux Arts Carcassonne wordt de Middeleeuwse stad met de torens genoemd. De Ro meinen lieten ons binnen deze onneem bare vestingwallen een schat van elfde tot veertiende eeuwse kostbaarheden na. Perpignan is pas sinds de 17e eeuw bij Frankrijk gevoegd. Het verloochent kV"..3! nlet- zÜn karakter is en blijft Spaans. De steden met hun musea en oude monumenten roepen een brok vergeten geschiedenis op en het is waarlijk geen straf daar in een heerlijk klimaat een paar dagen door te brengen. Maar be schouwt u deze plaatsen als een spring plank. Neemt u van daaraf een duik het gebergte in. Niemand kan trou- ,aa" de verleiding ontkomen, vooral als men weet dat plaatsjes als St. Jean-Pied-de Port. Laruns of Ga- varnie u wachten. Foto boven artikel: Het Zuidfranse stadje Biarritz met op de achter grond de Pyreneeën.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1953 | | pagina 9