Thans toegangspoort tot de provincie
Wieringer
Erfenis van het verleden
Den Oever, bruggenhoofd
van de Afsluitdijk
Wieringer natuurreservaat
Een goed land
Duitse kroonprins als
trekpleister
AANTAL INWONERS
VERDOBBELD
De jeugdherberg: Een
internationaal oord
Dorp met belangrijke vissershaven
ZATERDAG 1 AtlGTTSTDs 1953
*-i p
yflERINGEN IS REEDS LANG geen eiland meer. Toen de Zuider
zeewerken nog slechts in een pril stadium verkeerden, begon daarmee
ongetwijfeld de belangrijkste phase in zijn geschiedenis, een phase,
welke zou leiden tol opheffing van het isolement met alle gevolgen van
dien. Machtige dijken werden gelegd, over het Amsteldiep en heel
naar de Friese kust, en een aantal jaren later dobberden bezuiden het
voormalige eiland geen botters meer, maar ruiste er het rijpe graan.
Deze episode heeft op Wieringen onmiskenbaar haar stempel gedrukt,
maar toch - als men er komt - treft men er in het karakter van land
en volk nog iets van het oude, dat onvergankelijk schijnt. Niet op Den
Oever, tvaar fel de polsslag klopt van het moderne verkeer, hoewel men
er nog de nauwe straatjes en slopjes treft, maar verder op naar de kant
van Stroe, waar de oude boerenbehuizingen dommelen in het zonne
licht, lijkt het of de tijd jaren heeft stilgestaan. Hier ademt alles rust
en vree als in de tijd, toen er nog water was rondom.
KOMENDE VANUIT de Wieringer-
irieer, staat men hier voor hetzelfde
contrast als te Medcmblik: de over
gang van het nieuwe naar het oude
kent niet de lijnen der geleidelijkheid.
Men wordt er zo plotseling mee ge
confronteerd, dat men warempel even
moet acclamatiseren, want het verschil
tussen Slootdorp en Wieringerwerf
enerzijds en de oude Wieringer dorp
jes op slechts korte afstand van daar is
een verschil, dat men met eeuwen telt.
Zo wijd en ruim als de Meerdorpen
zijn, zo klein en knus zijn Hippo en
de plaatsjes daar om heen, waar de
oude huizen vaak liggen, of ze er door
de zee zijn aangespoeld. Sommige zijn
zo oud, dat ge ze nog slechts een kort
leven geeft, maar vergis U niet, want
wat daar zo bouwvallig en vervallen
staat, is van stevig makelij.
Eén ding valt steeds weer op en dat
Is, dat Wieringen in zu menig opzicht
met slechts van de Wieringermeer,
maar ook van de rest van Noord-
Holland verschilt Dit spreekt uit het
landschap, dat min of meer golvend is,
het spreekt uit de trant van zijn boer
derijen, die volkomen afwijkt van het
Noordhollandse type en uit z'n mas
sieve stenen kerktorens, die ge elders
in de provincie vergeefs zult zoeken,
maar die eerder duiden op een be
paalde verwantschap met het land aan
gene zijde van de Afsluitdijk. Zelfs
spreekt het uit de aard van de bevol
king, die nog steeds een gemeenschap
vormt op zich zelf, waar men slechts
moeilijk binnendringt, maar die daar
tegenover toch getuigt van een zekere
hartelijkheid en gastvrijheid jegens de
vreemdeling, een eigenschap, d\e het
kermerk lijkt te zijn van hen, die op
een eiland geboren en getogen zijn.
Zoals we echter reeds zelden, de uit
voering van de Zuiderzeewerken is
voor Wierngen van ontzaggelijke in
vloed geweest. Het aantal inwoners
werd er, naar de gemeentesecretaris, de
heer C. F. van Duin, ons mededeelde,
vrijwel door verdubbeld en bedraagt
thans rond vijfenzestighonderd. Daar
is uiteraard tamelijk veel import bij,
mensen, die uit andere provincies,
hoofdzakelijk uit Groningen, Friesland
en Drente, kwamen en die ook hun ge
zinnen lieten overkomen, omdat er hier
aan de dijken geld te verdienen was.
Naderhand, toen dit gigantische werk
was voltooid, toen het vet van de
ketel was en er nagenoeg niets meer
viel te verdienen, zijn ze hier goed-
IVU waren nog maar nauwelijks
een kwartier op Wieringen, of
wij werden reeds aangeklampt
door een bepakt en beladen
groepje trekkers, dat ons vroeg
nc.ar de jeugdherberg „Nieuw-
landte Oosterland. Wij hielpen
hen op het goede pad en verna
men, dal in dit bekende toeris
tenoord van 11 Juli tot eind
Augustus wederom een interna
tionaal werkkamp wordt gehou
den. Om de veertien dagen zal er
een nieuwe kampbevolking ko
men, steeds een dertigtal jongens
en meisjes van verschillende na
tionaliteiten. Zij zullen allerlei
herstelwerkzaamheden in en om
de jeugdherberg verrichten en
hiermee het werk voortzetten,
waarmee jongeren van de Inter
nationale Vredeshulp in de Paas-
vacantie zijn begonnen. De om
geving en het interieur van
„Nieuw land" zullen een beter
aanzien krijgen, wat de aantrek
kingskracht van de jeugdherberg
ongetwijfeld nog zal vergroten.
„Nieuwland" is nu reeds zeer
populair zowel hij de Nederlandse
trekkers als bij die van over de
grenzen.
De deelnemers aan dit werk
kamp zullen tussen hun drukke
arbeid door allerlei excursieop
en buiten Wierinoen maken, zo
dat. het aangename met het nut
tige wordt verenigd.
QOK de kerktorens op Wieringen
zijn anders. Ze zijn geheel i'tn
steen opgetrokken in tegenstelling
met de andere torens in Noord-Hol
land, waarvan de spits meest van
een leibedekking is voorzien. Ze
stammen van eeuwen her en ac
centueren de oudheid van het
Wieringer-land
deels blijven hangen, waarmede Wie
ringen onverwacht voor een probleem
werd gesteld, dat nu maar niet zo een-
twee-drie viel op te lossen en dat vele
zorgen heeft gebaard. Toch is die op
lossing gekomen, want momenteel is
de situatie zo. dat deze mensen dage
lijks naar de Meer gaan, waar men
vooral in de zaai- en oogsttijd om ar
beidskrachten roept. Dat was, toen het
rumoer van de dijkwerken verstilde,
voor Wieringen inderdaad een zeer
zorgelijke tijd, die de gemeente handen
met geld heeft gekost.
En nog, op dit ogenblik, zit men met
een gedeelte van de nadelige erfenis,
want nog steeds telt men er een kleine
honderd woonketen, stammende uit de
tijd van de Zuiderzeewerken, die als
woningen dienst moeten doen. Vol
gens het Rüksketenbesluit mogen deze
bouwsels slechts vijf jaar dienst doen,
doch deze termijn is reeds vrijwel ver
vijfvoudigd zonder dat cr op afdoende
wijze kan worden Ingegrepen. Hierdoor
verkrijgt het woningpobleem voor
Wieringen wel een heel bijzonder as
pect.
NATUURLIJK WORDT door het ge
meentebestuur al het mogelijke gedaan
om in de behoefte aan woningen te
voorzien, maar even natuurlijk is men
er van overtuigd, dat ook elders in
den lande de woningnood nijpt. Er is
door de gemeente vergunning voor de
bouw van een honderdtal woningen
aangevraagd en thans, nadat de aan
vrage tal van instanties heeft door
lopen, bestaat er gerede kans, dat voor
de helft van het gevraagde aantal de
vereiste goedkeuring zal worden ver
leend, waarbij men dan toch maar
weer een belangrijke stap vooruit is
op de goede weg.
We tekenen zo enkele gegevens op,
toevende op het fraai gelegen raad
huis te Hippo, dat de centrumplaats is.
De officiële naam, „Hippolytushoef" is,
als zijnde te lang, door de volksmond
reeds lang afgeschaft. We vernemen,
dat Wieringen, van West- tot Oostpunt
gemeten, ongeveer 10 kilometer lang
is en dat de bewoners in hoofdzaak
van vrijzinnigen en christelijken huize
ziin. Van de dertien raadsleden zijn er
twee communisten en is er één katho
liek. Onder de middelen van bestaan
neemt de Visserij, hoofdzakelijk op het
IJsselmeer, een belangrijke plaats in.
Een oud bedrijf, de z.g. wiervisserij,
heeft sinds de totstandkoming van de
dijken geheel afgedaan. Dit was een
typisch Wieringer aangelegenheid, die
aan, velen brood verschafte tijdens, een
periode, waarin er op andere wijze
weinig te verdienen viel.
Dan, even later, staan we weer aan
de betonweg en we dwalen verder over
het eeuwenoude land. De stenen toren,
spits te Oosterland, zo zegt men ons,
moet reeds dateren van de elfde eeuw.
Wieringen heeft dus wel een geschiede
nis. De oudheidkundige verzameling
van wijlen de heer Bosker, die zeer
verschillend op haar waarde wordt be
oordeeld, getuigt daar mede van. Maar
over dit oude land is toch ook de geest
van de moderne tijd vaardig geworden,
want op Hippo vindt ge zelfs 'n cine
ma cn men kent er de ster uit „Bittere
Rijst" zo goed als in Amsterdam. Ook
is er een touringcarbedrijf, dat de be
woners het land in voert cn dat nu
reeds zijn vleugelen tot buiten de
grenzen strekt. Brussel ligt thans dich
ter bij dan jaren geleden Amsterdam.
Zo gaat het met een eiland, dat geen
eiland meer is. De heel ouden kunnen
daar niet aan wennen en schudden
het hoofd. De oude visser ziet de luxe
wagens voorbij snorren en z'n ge
dachten houden die niet meer bij. Hij
zou wel naar vroeger terug willen, toen
alles zo rustig was.
Maar de jongere Wieringer ge
neratie wil dat niet. Bij liet ver
lopen van het getij liceft zij de
bakens verzei, zij heeft nieuwe mo
gelijkheden gezien en deze benut.
Zij is er een waarborg voor, dat
Wieringen in de toekomst niet ten
achter zal blijven, maar dat het
zijn kansen zal weten te benutten.
Kansen, die ook zijn gelegen in het
feit, dat men een sleutelpositie be
zet als toegangspoort tot Noord
Holland op een weg van inter
nationale betekenis: de Afsluit
dijk, die Noord en Zuid scheidt,
maar die Oost en West verbindt.
l)EN OEVER ligt verstild en klein onder een blakende zon te trans
pireren (het is namelijk toevallig een zomerdag, als wij er een bezoek
brengen) op de Noord-Oost-punt van wijlen het eiland Wieringen en
vormt daar het bruggenhoofd van de Afsluitdijk. De onverstoorbare
Afsluitdijk met zijn drie groepen van vijf uitwateringssluizen, die
tezamen honderdtachtig meter breed zijn en waardoor bij laag tij in
de Waddenzee het overtollige IJselmeerwaler wordt weggespuid.
Aan de zee heeft Den Oever behalve
deze dijk ook zijn haven te danken.
Bij deze vissershaven, welke helemaal
niet zo onbelangrijk is, bevindt zich
een grote visafslag van DETV (Door
Eendracht Tot Vooruitgang). De haven
nam nog tn betekenis toe. nadat een
aantal vissers uit De Houkcs hierheen
is gevlucht, toen de Zuiderzeewerken
hen in hun bestaan bedreigden. De
visserij op het IJselmeer is de laatste
jaren bovendien weer zeer lonend ge
weest.
Vahdaag echter is het aan de haven
al even stil als in het dorp en er is
slechts weinig bedrijvigheid. Op het praten in de pietepeuterige straatjes ting van Zurig.
jn de haven van Den Oever met
zijn grote visafslag liggen de met
WR gemerkte vissersschepen onge
duldig te wachten om weer uit te
varen
dek van een def met WR gemerkte
vissersschuiten is een jonge kerel aan
het werk en enkele meeuwen zeilen
krijsend door de lucht. De Waddenzee
ligt ais een spiegel.
In het dorp zelf staan de huizen in
met de kleine huizen en de vele win
keltjes, die louter in hun wonderlijke
verscheidenheid van artikelen wed
ijveren met de grote warenhuizen.
Het oude kerkje met het fijne to
rentje, waarvan de relatief zeer grote
wijzerplaat blinkt in het zonlicht, is
volgens de overlevering een geschenk
van een Engelse scheepskapitein, die
hier eeuwen geleden werd gered, toen
zijn schip voor de Wieringer kust ver
ging. In het kerkje, bouwvallig van
ouderdom, hangt nog altijd een bark,
welke daaraan herinnert. Een vrien
delijke kostersvrouw leidt ons rond in
dit gebouwtje, dat nog steeds bij ver
scheidene kerkgenootschappen in ge
bruik is.
Aan de rand van het dorp kijken wij
uit over het wijde Wieringse land, licht
golvend door de zand- en grintrug, wel
ke over het ex-eiland loopt.
Niet Ver van Den Oever zit in hel
groen gehurkt het kleine Oosterland,
waar de Duitse kroonprins Wilhelm
van 1918 tot 1923 in de pastorie ver
bleef. Door diens aanwezigheid begon
-♦Wieringen in die jaren eigenlijk voor
het eerst „in het nieuws" te komen.
Het werd meer door vreemdelingen be
zocht dan voorheen, welke belangstel
ling nog groeide, toen de Wicringer-
meerpolder werd drooggelegd en de
imponerende Afsluitdijk tot stand
kwam.
Den Oever is nu dè pleisterplaats
voor degenen, die de grote oversteek
van de Afsluitdijk gaan wagen of deze
eenzame tocht zojuist hebben vol
macht. Voora. hotel Zomerdijk bij de
nmte der NACO-bu»sen wordt door de
vreem-leling.v. druk bezocht
De middenstand heeft zich uiteraard
aan deze groeiende belangstelling aan
gepast en in tal van winkeltjes vindt
men ansichtkaarten en souvenirs als
klompen en asbakken met inscriptie.
Het Is «'les echtet nog ••aifi en onbe
dorven en Den Oevei is gelukkig nog
niet verworden tot een kunstmatige en
verwrongen toeristenmagnoet.
Zes Nieuw-Zeolanders op grappige
heel kleine scooters komen het dorp
uitrijden, als wij daar staan te kijken,
MOGELIJK ZOU MEN bv de Wierin
ger een bepaald conservatisme kun
nen veronderstellen, zulks in verband
met de beslotenheid, waarin hij lange
tijd heeft geleefd. Deze veronderstelling
echter is te enen male onjuist tn
vele opzichten gaat hij met zijn tijd
mee en in een enkel opzicht is hij
hierop zelfs vooruit. Een sprekend
voorbeeld hiervan is de ruilverkave
ling. een probleem, waar men elders
in de provincie mee worstelt en dat
slechts moeizaam tot een oplossing
wordt gebracht. Op tal van plaatsen
stuit men hierbij op grote tegenstand
of. betoont men 'zoveel voorzichtigheid,
dat de zaak maar nauwelijks voortgang
vindt.
Niet echter op Wieringen, want hier
werd de ruilverkaveling reeds een feit.
En wat meer zegt, deze is een succes
geworden, zodat men er algemeen mee
ingenomen is. Vele minder gewenste
toestanden konden er door worden ver
beterd en vele landeigenaren en -ge
bruikers trekken hiervan nu dagelijks
het profijt.
Doch dit is niet het enige voordeel
geweest, want door deze verkaveling
verkreeg Wieringen ook wat we met
een groot woord zouden willen noemen
een natuurreservaat, althans een re-
creatie-oord, dat het moge van be
scheiden omvang zijn toch mag
worden gerekend tot een brokje onge
repte natuur. Wij brengen er hier een
hoekje van in beeld, namelijk de
prachtig aangelegde vijver, door groen
omzoomd, die gelegen in de Koog
voor menigeen een trekpleister is.
70 hier en daar op Wieringen treft
men nog zeer oude boerderijen
aan, die volkomen afwijken van het
bekende Hollandse type. In de om
geving van Stroe bracht onze foto
graaf zo'n merkwaardig bouwsel
in beeld
vriendelijke rust dicht tegen elkaar en zwenken de weg op naar de Afsluit
wan geleund. Een oude man wiedt neu- dijk. Even blijven zij staan om naar de
riënd zijn tuintje en een paar kleine enorme sluizen te kijken en meteen
kinderen zitten heel stil en ln volle dwarrelen grote zwermen muggen om
overgave in een hoop zand te spelen.
WH durven slechts heel voorzichtig te
lopen en wagen het nauwelijks hard te
hun hoofden. Dan verdwijnen onze anti
poden als steeds kleiner wordende vlek
jes over de machtige dijk in de rich-
het oude kerkje van Den Oever
heeft een klein en sierlijk toren
tje met een wijzerplaat, waarvan
men op grote afstand de tijd kan
aflezen.
J-JET WIERINGER VOLK we
zeiden het reeds is een volk
apart. Trouwens de volksaard in
de kustplaatsen rond het IJselmeer
is toch een bonte staalkaart gelijk.
Stel Hoorn tegenover Enkhuizen,
beide steden veel overeenkomst
naar liet uiterlijk aanzien mogen
ze een grote mate van overeenkomst
vertonen, wat de aard der bevol
king betreft lopen ze sterk uiteen.
Veel scherper nog is het contrast
tussen Marken en Volendam en
dan zullen we nog niet eens een
vergelijking treffen met de bewo
ners van de overkant, van Hinde-
lopen, de Lemmer en Harderwijk.
PE HERKENT de Wieringer niet aan
zijn aparte kledij, maar wel aan de
gehechtheid aan zijn land. al moet ge
niet denken, dat hij als de Marker en
Volendammer is vastgegroeid aan zijn
grond. Hij ziet als het moet ver
der dan de Afsluitdijk en het Amstel
diep, hij aeeïamatiseert betrekkelijk ge
makkelijk in de grote wereld, die rond
om hem is. Hij is ook vooruitstrevend
van aard en het is vooral in cultureel
opzicht, dat Wieringen meekomen kan.
Hiervan getuigen de talloze verenigin
gen op het gebied van toneel, zang en
muziek, die vaak prestaties leveren,
die zich boven het middelmatige ver
heffen. Wieringen dankt o.i. zijn bloei
end verenigingsleven in de eerste
plaats aan het feit, dat de bewoners in
vroeger jaren door hun isolement zo
zeer op elkaar aangewezen zijn ge
weest. Doch na de verbreking van dit
isolement heeft men de invloeden van
buiten niet geweerd, integendeel. Meer
dere malen zijn gezelschappen, waar
onder ook beroepsgezelschappen, uit
genodigd om de Wieringers op hun
kunst of amusement te vergasten en
deze prestaties hebben hier meesten
tijds een dankbare bodem gevonden.
THANS, terwijl we dit schrijven, ver
wacht Hippo het bekende circus
Mullens met zijn zestig wagens en zijn
honderdtwintig man personeel. Dat mag
in dit verband toch inderdaad wel een
evenement worden genoemd. Een kwart
eeuw geleden immers moest zoiets om
practische redenen volkomen on
bestaanbaar worden geacht.
Dat de Wieringer deze dingen west
te waarderen staat bij voorbaat vast
en talloos velen, ook uit het nieuwe
land. zullen zieh opmaken om te ge
nieten van de fraaie staaltjes van
paardendressuur.
De bewoners van het voormalige
eiland onderhouden een hecht contact
met wat men „de provincie" noemt, ze
kelinen Alkmaar zo goed als Schagen
en Hoorn, maar het is spijtig te moeten
constateren, dat omgekeerd de belang
stelling nog veel te wensen overlaat.
Slechts weinigen uit deze contreien
trekken eens een dagje naar Wieringen,
Voor velen is het volkomen terra in-
cognita en toch loont het de moeite
daar eens rond te dwalen door de pit
toreske dorpjes en de golvende landou
wen. Op een zomerse dag treft ge hier
overal vriendelijkheid en rust en dat
is. waar de mens van tegenwoordig het
meest behoefte aan heeft.
De tijd van de Duitse kroonprins,
die er als balling toefde en er zijn
hoefijzers smeedde, behoort reeds weer
lot een ver verleden, al wordt door de
ouderen deze periode nog vaak op
gehaald. Nu komt er nog wel eens een
enkele Duitser naar de oude smederij
te Oosterian-', die voor hem geldt als
een historische plaats. De meeste tou-
risten echter, die over de Afsluitdijk
komen, zien slechts een flits van Den
Oever. Er is immers geen tijd voor op
onthoud, want zij hebben slechts enkele
daeen om Holland „te doen".
Toch zou het goed zijn, indien zij
eens nader kenis zouden maken met da
schoonheid van het Wieringerland. Dit
geldt niet slechts de vreemdeling, doch
ook U en mij, voor wie de maatstaf
geldt, dat een bepaalde aantrekkelijk
heid meer wordt gewaardeerd naar
mate zij zich verder van onze woon
plaats bevindt.
Inderdaad. Wieringen is een mooi
land en een goed land en zijn bewoners
zorgen er voor, dat het er prettig toe
ven is. Wie er eens was, zal gaarne de
kennismaking hernieuwen en zo
moet het zijn.