Thans toegangspoort tot de provincie Wieringer Erfenis van het verleden Den Oever, bruggenhoofd van de Afsluitdijk Wieringer natuurreservaat Een goed land Duitse kroonprins als trekpleister AANTAL INWONERS VERDOBBELD De jeugdherberg: Een internationaal oord Dorp met belangrijke vissershaven ZATERDAG 1 AtlGTTSTDs 1953 *-i p yflERINGEN IS REEDS LANG geen eiland meer. Toen de Zuider zeewerken nog slechts in een pril stadium verkeerden, begon daarmee ongetwijfeld de belangrijkste phase in zijn geschiedenis, een phase, welke zou leiden tol opheffing van het isolement met alle gevolgen van dien. Machtige dijken werden gelegd, over het Amsteldiep en heel naar de Friese kust, en een aantal jaren later dobberden bezuiden het voormalige eiland geen botters meer, maar ruiste er het rijpe graan. Deze episode heeft op Wieringen onmiskenbaar haar stempel gedrukt, maar toch - als men er komt - treft men er in het karakter van land en volk nog iets van het oude, dat onvergankelijk schijnt. Niet op Den Oever, tvaar fel de polsslag klopt van het moderne verkeer, hoewel men er nog de nauwe straatjes en slopjes treft, maar verder op naar de kant van Stroe, waar de oude boerenbehuizingen dommelen in het zonne licht, lijkt het of de tijd jaren heeft stilgestaan. Hier ademt alles rust en vree als in de tijd, toen er nog water was rondom. KOMENDE VANUIT de Wieringer- irieer, staat men hier voor hetzelfde contrast als te Medcmblik: de over gang van het nieuwe naar het oude kent niet de lijnen der geleidelijkheid. Men wordt er zo plotseling mee ge confronteerd, dat men warempel even moet acclamatiseren, want het verschil tussen Slootdorp en Wieringerwerf enerzijds en de oude Wieringer dorp jes op slechts korte afstand van daar is een verschil, dat men met eeuwen telt. Zo wijd en ruim als de Meerdorpen zijn, zo klein en knus zijn Hippo en de plaatsjes daar om heen, waar de oude huizen vaak liggen, of ze er door de zee zijn aangespoeld. Sommige zijn zo oud, dat ge ze nog slechts een kort leven geeft, maar vergis U niet, want wat daar zo bouwvallig en vervallen staat, is van stevig makelij. Eén ding valt steeds weer op en dat Is, dat Wieringen in zu menig opzicht met slechts van de Wieringermeer, maar ook van de rest van Noord- Holland verschilt Dit spreekt uit het landschap, dat min of meer golvend is, het spreekt uit de trant van zijn boer derijen, die volkomen afwijkt van het Noordhollandse type en uit z'n mas sieve stenen kerktorens, die ge elders in de provincie vergeefs zult zoeken, maar die eerder duiden op een be paalde verwantschap met het land aan gene zijde van de Afsluitdijk. Zelfs spreekt het uit de aard van de bevol king, die nog steeds een gemeenschap vormt op zich zelf, waar men slechts moeilijk binnendringt, maar die daar tegenover toch getuigt van een zekere hartelijkheid en gastvrijheid jegens de vreemdeling, een eigenschap, d\e het kermerk lijkt te zijn van hen, die op een eiland geboren en getogen zijn. Zoals we echter reeds zelden, de uit voering van de Zuiderzeewerken is voor Wierngen van ontzaggelijke in vloed geweest. Het aantal inwoners werd er, naar de gemeentesecretaris, de heer C. F. van Duin, ons mededeelde, vrijwel door verdubbeld en bedraagt thans rond vijfenzestighonderd. Daar is uiteraard tamelijk veel import bij, mensen, die uit andere provincies, hoofdzakelijk uit Groningen, Friesland en Drente, kwamen en die ook hun ge zinnen lieten overkomen, omdat er hier aan de dijken geld te verdienen was. Naderhand, toen dit gigantische werk was voltooid, toen het vet van de ketel was en er nagenoeg niets meer viel te verdienen, zijn ze hier goed- IVU waren nog maar nauwelijks een kwartier op Wieringen, of wij werden reeds aangeklampt door een bepakt en beladen groepje trekkers, dat ons vroeg nc.ar de jeugdherberg „Nieuw- landte Oosterland. Wij hielpen hen op het goede pad en verna men, dal in dit bekende toeris tenoord van 11 Juli tot eind Augustus wederom een interna tionaal werkkamp wordt gehou den. Om de veertien dagen zal er een nieuwe kampbevolking ko men, steeds een dertigtal jongens en meisjes van verschillende na tionaliteiten. Zij zullen allerlei herstelwerkzaamheden in en om de jeugdherberg verrichten en hiermee het werk voortzetten, waarmee jongeren van de Inter nationale Vredeshulp in de Paas- vacantie zijn begonnen. De om geving en het interieur van „Nieuw land" zullen een beter aanzien krijgen, wat de aantrek kingskracht van de jeugdherberg ongetwijfeld nog zal vergroten. „Nieuwland" is nu reeds zeer populair zowel hij de Nederlandse trekkers als bij die van over de grenzen. De deelnemers aan dit werk kamp zullen tussen hun drukke arbeid door allerlei excursieop en buiten Wierinoen maken, zo dat. het aangename met het nut tige wordt verenigd. QOK de kerktorens op Wieringen zijn anders. Ze zijn geheel i'tn steen opgetrokken in tegenstelling met de andere torens in Noord-Hol land, waarvan de spits meest van een leibedekking is voorzien. Ze stammen van eeuwen her en ac centueren de oudheid van het Wieringer-land deels blijven hangen, waarmede Wie ringen onverwacht voor een probleem werd gesteld, dat nu maar niet zo een- twee-drie viel op te lossen en dat vele zorgen heeft gebaard. Toch is die op lossing gekomen, want momenteel is de situatie zo. dat deze mensen dage lijks naar de Meer gaan, waar men vooral in de zaai- en oogsttijd om ar beidskrachten roept. Dat was, toen het rumoer van de dijkwerken verstilde, voor Wieringen inderdaad een zeer zorgelijke tijd, die de gemeente handen met geld heeft gekost. En nog, op dit ogenblik, zit men met een gedeelte van de nadelige erfenis, want nog steeds telt men er een kleine honderd woonketen, stammende uit de tijd van de Zuiderzeewerken, die als woningen dienst moeten doen. Vol gens het Rüksketenbesluit mogen deze bouwsels slechts vijf jaar dienst doen, doch deze termijn is reeds vrijwel ver vijfvoudigd zonder dat cr op afdoende wijze kan worden Ingegrepen. Hierdoor verkrijgt het woningpobleem voor Wieringen wel een heel bijzonder as pect. NATUURLIJK WORDT door het ge meentebestuur al het mogelijke gedaan om in de behoefte aan woningen te voorzien, maar even natuurlijk is men er van overtuigd, dat ook elders in den lande de woningnood nijpt. Er is door de gemeente vergunning voor de bouw van een honderdtal woningen aangevraagd en thans, nadat de aan vrage tal van instanties heeft door lopen, bestaat er gerede kans, dat voor de helft van het gevraagde aantal de vereiste goedkeuring zal worden ver leend, waarbij men dan toch maar weer een belangrijke stap vooruit is op de goede weg. We tekenen zo enkele gegevens op, toevende op het fraai gelegen raad huis te Hippo, dat de centrumplaats is. De officiële naam, „Hippolytushoef" is, als zijnde te lang, door de volksmond reeds lang afgeschaft. We vernemen, dat Wieringen, van West- tot Oostpunt gemeten, ongeveer 10 kilometer lang is en dat de bewoners in hoofdzaak van vrijzinnigen en christelijken huize ziin. Van de dertien raadsleden zijn er twee communisten en is er één katho liek. Onder de middelen van bestaan neemt de Visserij, hoofdzakelijk op het IJsselmeer, een belangrijke plaats in. Een oud bedrijf, de z.g. wiervisserij, heeft sinds de totstandkoming van de dijken geheel afgedaan. Dit was een typisch Wieringer aangelegenheid, die aan, velen brood verschafte tijdens, een periode, waarin er op andere wijze weinig te verdienen viel. Dan, even later, staan we weer aan de betonweg en we dwalen verder over het eeuwenoude land. De stenen toren, spits te Oosterland, zo zegt men ons, moet reeds dateren van de elfde eeuw. Wieringen heeft dus wel een geschiede nis. De oudheidkundige verzameling van wijlen de heer Bosker, die zeer verschillend op haar waarde wordt be oordeeld, getuigt daar mede van. Maar over dit oude land is toch ook de geest van de moderne tijd vaardig geworden, want op Hippo vindt ge zelfs 'n cine ma cn men kent er de ster uit „Bittere Rijst" zo goed als in Amsterdam. Ook is er een touringcarbedrijf, dat de be woners het land in voert cn dat nu reeds zijn vleugelen tot buiten de grenzen strekt. Brussel ligt thans dich ter bij dan jaren geleden Amsterdam. Zo gaat het met een eiland, dat geen eiland meer is. De heel ouden kunnen daar niet aan wennen en schudden het hoofd. De oude visser ziet de luxe wagens voorbij snorren en z'n ge dachten houden die niet meer bij. Hij zou wel naar vroeger terug willen, toen alles zo rustig was. Maar de jongere Wieringer ge neratie wil dat niet. Bij liet ver lopen van het getij liceft zij de bakens verzei, zij heeft nieuwe mo gelijkheden gezien en deze benut. Zij is er een waarborg voor, dat Wieringen in de toekomst niet ten achter zal blijven, maar dat het zijn kansen zal weten te benutten. Kansen, die ook zijn gelegen in het feit, dat men een sleutelpositie be zet als toegangspoort tot Noord Holland op een weg van inter nationale betekenis: de Afsluit dijk, die Noord en Zuid scheidt, maar die Oost en West verbindt. l)EN OEVER ligt verstild en klein onder een blakende zon te trans pireren (het is namelijk toevallig een zomerdag, als wij er een bezoek brengen) op de Noord-Oost-punt van wijlen het eiland Wieringen en vormt daar het bruggenhoofd van de Afsluitdijk. De onverstoorbare Afsluitdijk met zijn drie groepen van vijf uitwateringssluizen, die tezamen honderdtachtig meter breed zijn en waardoor bij laag tij in de Waddenzee het overtollige IJselmeerwaler wordt weggespuid. Aan de zee heeft Den Oever behalve deze dijk ook zijn haven te danken. Bij deze vissershaven, welke helemaal niet zo onbelangrijk is, bevindt zich een grote visafslag van DETV (Door Eendracht Tot Vooruitgang). De haven nam nog tn betekenis toe. nadat een aantal vissers uit De Houkcs hierheen is gevlucht, toen de Zuiderzeewerken hen in hun bestaan bedreigden. De visserij op het IJselmeer is de laatste jaren bovendien weer zeer lonend ge weest. Vahdaag echter is het aan de haven al even stil als in het dorp en er is slechts weinig bedrijvigheid. Op het praten in de pietepeuterige straatjes ting van Zurig. jn de haven van Den Oever met zijn grote visafslag liggen de met WR gemerkte vissersschepen onge duldig te wachten om weer uit te varen dek van een def met WR gemerkte vissersschuiten is een jonge kerel aan het werk en enkele meeuwen zeilen krijsend door de lucht. De Waddenzee ligt ais een spiegel. In het dorp zelf staan de huizen in met de kleine huizen en de vele win keltjes, die louter in hun wonderlijke verscheidenheid van artikelen wed ijveren met de grote warenhuizen. Het oude kerkje met het fijne to rentje, waarvan de relatief zeer grote wijzerplaat blinkt in het zonlicht, is volgens de overlevering een geschenk van een Engelse scheepskapitein, die hier eeuwen geleden werd gered, toen zijn schip voor de Wieringer kust ver ging. In het kerkje, bouwvallig van ouderdom, hangt nog altijd een bark, welke daaraan herinnert. Een vrien delijke kostersvrouw leidt ons rond in dit gebouwtje, dat nog steeds bij ver scheidene kerkgenootschappen in ge bruik is. Aan de rand van het dorp kijken wij uit over het wijde Wieringse land, licht golvend door de zand- en grintrug, wel ke over het ex-eiland loopt. Niet Ver van Den Oever zit in hel groen gehurkt het kleine Oosterland, waar de Duitse kroonprins Wilhelm van 1918 tot 1923 in de pastorie ver bleef. Door diens aanwezigheid begon -♦Wieringen in die jaren eigenlijk voor het eerst „in het nieuws" te komen. Het werd meer door vreemdelingen be zocht dan voorheen, welke belangstel ling nog groeide, toen de Wicringer- meerpolder werd drooggelegd en de imponerende Afsluitdijk tot stand kwam. Den Oever is nu dè pleisterplaats voor degenen, die de grote oversteek van de Afsluitdijk gaan wagen of deze eenzame tocht zojuist hebben vol macht. Voora. hotel Zomerdijk bij de nmte der NACO-bu»sen wordt door de vreem-leling.v. druk bezocht De middenstand heeft zich uiteraard aan deze groeiende belangstelling aan gepast en in tal van winkeltjes vindt men ansichtkaarten en souvenirs als klompen en asbakken met inscriptie. Het Is «'les echtet nog ••aifi en onbe dorven en Den Oevei is gelukkig nog niet verworden tot een kunstmatige en verwrongen toeristenmagnoet. Zes Nieuw-Zeolanders op grappige heel kleine scooters komen het dorp uitrijden, als wij daar staan te kijken, MOGELIJK ZOU MEN bv de Wierin ger een bepaald conservatisme kun nen veronderstellen, zulks in verband met de beslotenheid, waarin hij lange tijd heeft geleefd. Deze veronderstelling echter is te enen male onjuist tn vele opzichten gaat hij met zijn tijd mee en in een enkel opzicht is hij hierop zelfs vooruit. Een sprekend voorbeeld hiervan is de ruilverkave ling. een probleem, waar men elders in de provincie mee worstelt en dat slechts moeizaam tot een oplossing wordt gebracht. Op tal van plaatsen stuit men hierbij op grote tegenstand of. betoont men 'zoveel voorzichtigheid, dat de zaak maar nauwelijks voortgang vindt. Niet echter op Wieringen, want hier werd de ruilverkaveling reeds een feit. En wat meer zegt, deze is een succes geworden, zodat men er algemeen mee ingenomen is. Vele minder gewenste toestanden konden er door worden ver beterd en vele landeigenaren en -ge bruikers trekken hiervan nu dagelijks het profijt. Doch dit is niet het enige voordeel geweest, want door deze verkaveling verkreeg Wieringen ook wat we met een groot woord zouden willen noemen een natuurreservaat, althans een re- creatie-oord, dat het moge van be scheiden omvang zijn toch mag worden gerekend tot een brokje onge repte natuur. Wij brengen er hier een hoekje van in beeld, namelijk de prachtig aangelegde vijver, door groen omzoomd, die gelegen in de Koog voor menigeen een trekpleister is. 70 hier en daar op Wieringen treft men nog zeer oude boerderijen aan, die volkomen afwijken van het bekende Hollandse type. In de om geving van Stroe bracht onze foto graaf zo'n merkwaardig bouwsel in beeld vriendelijke rust dicht tegen elkaar en zwenken de weg op naar de Afsluit wan geleund. Een oude man wiedt neu- dijk. Even blijven zij staan om naar de riënd zijn tuintje en een paar kleine enorme sluizen te kijken en meteen kinderen zitten heel stil en ln volle dwarrelen grote zwermen muggen om overgave in een hoop zand te spelen. WH durven slechts heel voorzichtig te lopen en wagen het nauwelijks hard te hun hoofden. Dan verdwijnen onze anti poden als steeds kleiner wordende vlek jes over de machtige dijk in de rich- het oude kerkje van Den Oever heeft een klein en sierlijk toren tje met een wijzerplaat, waarvan men op grote afstand de tijd kan aflezen. J-JET WIERINGER VOLK we zeiden het reeds is een volk apart. Trouwens de volksaard in de kustplaatsen rond het IJselmeer is toch een bonte staalkaart gelijk. Stel Hoorn tegenover Enkhuizen, beide steden veel overeenkomst naar liet uiterlijk aanzien mogen ze een grote mate van overeenkomst vertonen, wat de aard der bevol king betreft lopen ze sterk uiteen. Veel scherper nog is het contrast tussen Marken en Volendam en dan zullen we nog niet eens een vergelijking treffen met de bewo ners van de overkant, van Hinde- lopen, de Lemmer en Harderwijk. PE HERKENT de Wieringer niet aan zijn aparte kledij, maar wel aan de gehechtheid aan zijn land. al moet ge niet denken, dat hij als de Marker en Volendammer is vastgegroeid aan zijn grond. Hij ziet als het moet ver der dan de Afsluitdijk en het Amstel diep, hij aeeïamatiseert betrekkelijk ge makkelijk in de grote wereld, die rond om hem is. Hij is ook vooruitstrevend van aard en het is vooral in cultureel opzicht, dat Wieringen meekomen kan. Hiervan getuigen de talloze verenigin gen op het gebied van toneel, zang en muziek, die vaak prestaties leveren, die zich boven het middelmatige ver heffen. Wieringen dankt o.i. zijn bloei end verenigingsleven in de eerste plaats aan het feit, dat de bewoners in vroeger jaren door hun isolement zo zeer op elkaar aangewezen zijn ge weest. Doch na de verbreking van dit isolement heeft men de invloeden van buiten niet geweerd, integendeel. Meer dere malen zijn gezelschappen, waar onder ook beroepsgezelschappen, uit genodigd om de Wieringers op hun kunst of amusement te vergasten en deze prestaties hebben hier meesten tijds een dankbare bodem gevonden. THANS, terwijl we dit schrijven, ver wacht Hippo het bekende circus Mullens met zijn zestig wagens en zijn honderdtwintig man personeel. Dat mag in dit verband toch inderdaad wel een evenement worden genoemd. Een kwart eeuw geleden immers moest zoiets om practische redenen volkomen on bestaanbaar worden geacht. Dat de Wieringer deze dingen west te waarderen staat bij voorbaat vast en talloos velen, ook uit het nieuwe land. zullen zieh opmaken om te ge nieten van de fraaie staaltjes van paardendressuur. De bewoners van het voormalige eiland onderhouden een hecht contact met wat men „de provincie" noemt, ze kelinen Alkmaar zo goed als Schagen en Hoorn, maar het is spijtig te moeten constateren, dat omgekeerd de belang stelling nog veel te wensen overlaat. Slechts weinigen uit deze contreien trekken eens een dagje naar Wieringen, Voor velen is het volkomen terra in- cognita en toch loont het de moeite daar eens rond te dwalen door de pit toreske dorpjes en de golvende landou wen. Op een zomerse dag treft ge hier overal vriendelijkheid en rust en dat is. waar de mens van tegenwoordig het meest behoefte aan heeft. De tijd van de Duitse kroonprins, die er als balling toefde en er zijn hoefijzers smeedde, behoort reeds weer lot een ver verleden, al wordt door de ouderen deze periode nog vaak op gehaald. Nu komt er nog wel eens een enkele Duitser naar de oude smederij te Oosterian-', die voor hem geldt als een historische plaats. De meeste tou- risten echter, die over de Afsluitdijk komen, zien slechts een flits van Den Oever. Er is immers geen tijd voor op onthoud, want zij hebben slechts enkele daeen om Holland „te doen". Toch zou het goed zijn, indien zij eens nader kenis zouden maken met da schoonheid van het Wieringerland. Dit geldt niet slechts de vreemdeling, doch ook U en mij, voor wie de maatstaf geldt, dat een bepaalde aantrekkelijk heid meer wordt gewaardeerd naar mate zij zich verder van onze woon plaats bevindt. Inderdaad. Wieringen is een mooi land en een goed land en zijn bewoners zorgen er voor, dat het er prettig toe ven is. Wie er eens was, zal gaarne de kennismaking hernieuwen en zo moet het zijn.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1953 | | pagina 3