Onze eerste avond en onze eerste nacht
Cabaret in een oude
Tonny Schif f erstein presenteert
radio-artisten
S'ÊS
Helge Christensen vertelt ons
van dit wonderlijke land
Witte Huis geeft McCarthy
een nieuwe taak
HF. ZAL WEL een altijd onopgehelderd geheim blijven, waarom
het lot wilde dat wij in Godthab aankwamen met een stralende
TUBERCULOSE is
de grootste plaag
„Heksenjager" sneed zich in de vingers
Nieuwe terreur op
West-Java
Onder Groenlanders en Eskimo's (9)
inniiiiiiiiffliiii
door
Anth. van Kampen
Een eclatant succes
Broer van president
gaf zijn opinie
Dodelijke aanrijding
te Ede
zon. Voor ons envoor hen, met wie wij in deze eerste dagen in
Groenland te maken hebben en waarvan wij er enkelen reeds tot
onze goede vrienden mogen rekenen. Met zonomdat deze zon
een bij uitstek zeldzaam verschijnsel is in dit deel van het reus
achtige eiland. Omdat iedere dag met zon een uitzondering is.
Omdat Godthab met zon, volgens hen die het weten kunnen, eigen
lijk het werkelijke Godthab niet is. Het werkelijke Godthab is een
nederzetting gehuld in sneeuwstormen, of verpakt in dikke mist-
sluiers; of met de gierende Noordenwind erover die vanaf de Ijskap
komt aangestormd; of alleen maar een voorpost, overstroomd door
regen, regen, regen. Regen die dagen, soms weken aan écn stuk
neerslaat en de mensen die hier leven (als men dit leven belieft te
noemen, tenminste) vervuld met wanhoop en pessimisme.
ZON. Hetgeen niet wil zeggen dat
het er warm was. Wat opvalt, als
men voor de eerste maal daar aan
de wal komt, is de droge lucht, het
schelle, harde licht en de kou, die
door deze droge lucht niet onaan
genaam aandoet. Tenminste, hier
niet.
De zon gaf wat warmte en daar
was nog méér warmte: die van het
welkom van Helge Christensen.
Christensen is Deen. Een merkwaar
dig man, die sinds enkele jaren
hier de functie vervult van leider
van het radio-station, en daarnaast
vertegenwoordiger is van het Ame
rikaanse persbureau Associated
Press. Zeer bereisd. Zwierf als jour
nalist door Kenya, in Zuid Afrika,
en strandde daarna in Groenland.
Gehuwd en vader van een aardig
meisje van omstreeks zeven. Pleeg
vader van een Gröenlandse jongen,
die in dat huis z'n opvoeding geniet.
Hij had het slechter kunnen tref
fen, lijkt me, die jongen.
Op de steiger staan de vracht
auto's van Godthab. Nooit zag ik
vier, vijf auto's inzulk een staat
van uitputting. Én dat is des
te erger, omdat er redelijker
wijs geen herstellingen in Godt
hab (en nergens in Groenland)
kunnen plaatsvinden. Men rijdt,
en de rijdende Groenlanders doen
dat met een aanzienlijke hoe
veelheid temperament. Teveel tem
perament voor zelfs deze ijzersterke
wagens. Wat in de prak gereden is,
blijft staan en is afgeschreven.
Auto's lijken The een kostbare -post
op hét hoofd „Transport" van het
Groenlandbestuur in Kopenhagen.
De Dronning Alexandrine lag nau
welijks gemeerd, of er werd al met
het lossen van de lading begonnen.
Wat uit de ruimen verscheen waren
uitsluitend utiliteitsgoederen: stoe
len, tafels, deuren, kasten; vervol
gens een aantal grote kisten, waarop
in zwart aangegeven stond: sanato
rium. In Godthab is men bezig met
het bouwen van een nieuw sanato
rium. Het is er hard nodig. De groot
ste plaag van dit land is tuberculose.
Een wonderlijke geschiedenis, om
dat wel geen zuiverder en bacillen
vrijer klimaat denkbaar is dan dit.
Maar daar zijn andere oorzaken en
ik hopp nog gelegenheid te hebben
u daarover te schrijven. Er is werke
lijk een schrikwekkende hoeveelheid
tuberculose-lijders op Groenland en
ik durf u de cijfers nauwelijks noe
men. Tuberculose is de vloek van
dit land.
Binnen een kwartier wisten we,
waaraan we de eerste dagen toe
waren. Het was aldus geregeld door
Helge Christensen: we mochten zijn
huis beschouwen als plaats om te
werken. Een slaapkamer was al ge
reserveerd bij de (enige) Deense
rechter van Groenland. En de voe
ding was verzekerd in het etablisse
ment van een zekere Rasmussen; dat
etablissement kan ik het beste ver
gelijken met datgene, wat we in
Indië een pasangrahan noemen, een
tijdelijk domicilie voor rondtrekken
de reizigers. In de zomermaanden
wordt er voedsel verschaft aan ar
beiders die uit Denemarken komen.
Het is ook het eerste „restaurant" ge
worden. Het doet, ik kan dat nu wel
vast meedelen, wat denken aan een
wild-west zaak, ergens op de goud
velden van het vermaarde Klondyke,
aan de Yukon in Alaska, zoals we
dat van de film kennen. Houten
vloer, ruw-houten tafeltjes, geen
enkel comfort. Maar veel eten en
best eten. En tegen prijzen, die
men in deze wereld voor niet meer
bestaanbaar acht.
THUIS, bij Helge Christensen, ver
namen we iets van dit wonder
lijke, verloren, eeuwen vergeten
land. Van het land, dat eigenlijk
alleen maar bestaat uit een kust
strook, smal en hoog, met vrijwel
direct daarachter de IJskap, die
iedere vorm van leven op Groen
land beheerst. Omdat Groenland in
wezen de Ijskap is. Als vliegen,
zich vastgrijpend aan een tafelrand,
zo leven de mensen hier aan de
rand van de IJskap. De IJskap, het
begin en het einde.
Maar bij Christensen thuis weten
we niets van een IJskap. Daar
brandt een kachel, daar is een fles
goede Algerijnse wijn, daar is een
gramofoon, daar zijn (onder glas)
bloeiende planten en zelfs een paar
bleke steriel aandoende bloemen. En
daar is, boven alles, de spontane
hartelijkheid van deze Deense col
lega en diens vrouw. Er was niets,
wat we méér nodig hadden, die dag,
dan deze blijken van vriendschap en
gastvrijheid.
Wij spraken veel, die eerste uren.
Er was zo ontzaglijk veel te vra
gen en de Christensens begrepen dat
wel. Maar ook zij wilden vragen
naar het laatste nieuws in Dene
marken, in Holland, in heel de we
reld. Wonderlijk zo ziek naar nieuws
deze mensen zijn. Iedereen die wij
hier spreken, iedere Deen, vraagt.
En dat is moeilijk, want wij heb
ben zoveel te vragen, omdat wij
niets weten van dit land en zijn be
volking en niet zo heel veel tijd om
ons in te werken.
Die avond halen we onze uitrus
ting en verdere bagage van het schip.
Het is al bijna gelost en 't volk is
bezig te laden. Ook dat is typerend
voor een land als dit: lege kisten
gaan terug, kapotte onderdelen' van
auto's, radio-toestellen waarmee iets
aan de hand is, kratten, vol lege
bier- en limonadeflesjes. Verder
Het huis, waarin we wonen. Hoe lang nog?
niets. Omdat Godthab niets terug te
geven heeft! Ik zei u al: dit is een
stenen riggel, die onder de Ijskap
vandaan gluurt. Er is nauwelijks
wat mos, in de zomer, op een deel
dezer brokken graniet en basalt. Zó
veel, dat een koe er binnen drie da
gen zou sterven. Voor een schaap
zou het een hongerkuur zijn. Toch
zijn er schapen op Godthab. Vijf,
naar ik me heb laten vertellen.
t
iiuiiiiiiiiiiiini
WE willen afscheid nemen van onze
vriend, de marconist, maar dat
gaat niet door. Hij is bezig z'n ideaal
uit te vieren, waarover hij ons acht
dagen lang heeft gesproken: vissen
in de fjord. Er zitten millioenen vis
sen in, volgens hem, en ze wachten
er bij manier van spreken op, om
er door hém uitgeslagen te worden.
De kapitein slaapt en we laten hem
slapen. Als we hem gewekt hadden,
en een goede terugreis toegewenst
was z'n commentaar alleen maar
geweest: „I hope so". Dat was na
melijk z'n stopwoord. Behalve dit
hebben wij eigenlijk nooit iets uit
z'n mond vernomen. Hij was werke
lijk wat men noemt: een gesloten
zeeman.
De avond is flink koud, en we zijn
blij de raad van onze gastheer op
gevolgd te hebben: nooit zonder
overjas het huis uit te gaan. De
temperatuur kan hier in vijf minuten
radikaal veranderen. En ze kan dat
niet alleen, ze doet het ook. De
hemel is staalhard-blauw en het is
bijna nog zo licht als overdag. Toch
is het lö uur in de avond. Het zal
straks wel wat donkerder worden,
maar niet veel.
De stilte is volkomen. Godthab
slaapt al lang. In de fjord is nog
wat gepiep en geschreeuw van vo
gels. Wind is er niet. Het is werke
lijk doodstil. Een vreemd aandoende
stilte, na die acht dagen rumoer van
de Dronning Alexandrine. We moe
ten er aan wennen.
We praten nog een paar uur na,
en tegen één uur gaan we slapen.
Op onze kamer zie ik over de rotsen
uit. Schemering omhult de rotsen,
de bergen die vlak achter dit huis
geschaard staan als een groep ver
steende schildwachten uit een ver
haal over reuzen. Schemering. In de
maanden die komen zal het nooit
donkerder om ons worden, eerder
lichter. En misschien véél lichter,
als wij naar het Noorden kunnen
optrekken. Het is een vreemde sen
satie en ik sluit de gordijnen. Het
zijn heel dunne gordijnen. Ik begrijp
het: het is té lang achtereen donker
in dat land. Men prijst het licht
en haalt het binnen. Ook in de
nacht, die over Groenland komt en
die haast als de dag is.
Ik kan die eerste nacht moeilijk in
slaap komen. Te veel licht, te veel
en te wonderlijke indrukken en die
vreemde lichte lucht. En dan is er
nóg iets dat men rusteloos maakt en
aanhoudend bezighoudt: de onzicht
bare, maar bijna tastbare aanwezig
heid van de' IJskap, het monster,
dat vlak achter deze rotsen te wach
ten ligt. De grote, verschrikkelijke
sphinx van Groenland.
(Van een medewerker).
HE SPECIALE zomerdrukte, die samenvalt met toerisme en uitverkoop,
brengt tevens op de plassen de drukke passage van honderden zeil-
jachtjes. Zomertijd is de periode van de watersport en watersport concen
treert zich nu eenmaal rondom de dorpen, die onze meren omzomen. Die
uitzonderlijke seizoendrukte brengt niet alleen extra werk mee voor de
winkelier en de zeilmaker: ze stelt tevens de restaurateurs en caféhouders
voor problemen. Een daarvan is: hoe houd ik de mensen 's avonds bezig,
vooral als het slecht weer is
DEZE MOEILIJKHEID is in Loos-
drecht door de artisten van de
radio afdoende opgelost. In de grote
botenstalling van Van Dijk die
nu met vele rijen tuinstoeltjes en
een toneel tot theater is omgetoverd
is Tonny Schifferstein aangetre
den, de bekende radio-pianist en
organisator, wiens activiteit vrijwel
aan iedereen dank zij de omroep
bekend is. Tonny heeft eens onder
zijn collega's gespeurd en toen de
mogelijkheid overwogen of met hun
meaewerking de loods in Loosdrecht
in een radio-cabaret kpn worden
veranderd enhij is met een
hele verzameling bekende kunste
naars terug gekomen. De Wereld
omroep heeft veel interesse voor
Tonny s zomercabaret aan het water
en daarom worden talrijke voorstel
lingen opgenomen en uitgezonden,
voorstellingen, waar het publiek in
de schuur met de neus op zit en aan
Voor de Groenlandersook stoelen.
meewerkt. Tonny's ega houdt de kas
en iedere Woensdag en Zondag kan
men in het zomercabaret zijn be
kende en beminde artisten in leven
de li,jve gaan bewonderen.
Bekend? Wat de namen betreft
zeker! Daar is Sonja Oosterman.
Cees de Lange, Jan de Cler, Piet
Ekel, Katia Berndsen en heel de
stoet van de Bonte Trein, van Negen
heit de Klok en andere bekende uit
zendingen. Zelfs hypnotiseurs en
tovenaars zetten Loosdrecht in 'n
mysterieus licht. Bekende namen,
bekende stemmen. Maar meestal on
bekend bij de luisteraar wat hun
uiterlijk en hun optreden aangaat.
Loosdrecht biedt thans de zomerse
kans om deze mensen te gaan zien.
Steeds andere figuren bespelen er
het toneel. Katja Berndsen brengt
er met Schifferstein aan de piano
de geliefde Franse en Hollandse lied
jes. Cees de Lange behoeft geen
verder commentaar: zijn merkwaar
dige teksten zijn alom bekend. Hij
is alleen maar bang, dat hij van
wege zijn zwaarte door de eenvou
dige vloer van het kleine toneeltje
zakt op momenten dat de geest zó
sterk over hem vaardig wordt, dat
alles in en om en aan hem trilt van
enthousiasme.
Maskers weg
CCHIFFERSTEINS cabaret heeft nog
O een andere interessante kant,
want de stemmen die er te horen
zijn, zijn ons zeer vertrouwd, door
dat ze klonken in bekende program
ma's, die door de omroep populair
zijn geworden. Daar is Piet Ekel
met z'n onafscheidelijke emmer
die r.ls Pepijn in „Negen heit de
Klok" en als Kras in „Kris, Kras en
Kruimeltje" triomfen heeft gevierd
en die nu een blonde jonge man
blijkt te zijn, die met of zonder em
mer de stemmen van Paul Vlaande
ren, van de Bietenbouwers en van
talrijke anderen door de aether
stuurde. Ekel noemt zichzelf dan
ook de eeuwige dubbel (van beken
de stemmen en figuren): hij sprak
de stemmen van bekende staatslie
den in films na, imiteert de buiten
landse omroep en kent zo langzamer
hand zelf het aantal van zijn imita
tie-geluiden niet meer. Hier in Loos
drecht gaan de maskers af en treden
de favorieten in burger naar voren:
dat is de typische sfeer van dit ca
baret aan het water, waar andere
golven dan die van Hilversum de
toon aangeven en waar een zomers
zeil-publiek met veel plezier de ver
strooiing van zo'n avond geniet.
Het cabaret kent geen vast schema:
Schifferstein haalt en brengt voor
het landelijke voetlicht al wie hij op
zo'n ogenblik maar vrij weet te pra
ten van andere verbintenissen. Daar-
(Van onze correspondent te New York)
nF ONTWIKKELINGEN om de sensationele persoonlijkheid van Senator Josep
r\E urs i wiivivr,uii ,iin cedurende de laatste weken in tempo
o!&giea£üaiblUedrvnie1oopJranu"nezonnder het binnenlands en het bulten-
lands beleid van ^^"lu^^rraadrame^ van het Wlt^ Hui, zelf. Men Is
Deze tactiek Is "J* f niet aiom aanvaarde figuur, vlce-president
Ni'xon.^voór het nYetTh'eël "lang ^U gev^n^ubv^^evl
zich het Stempel van „onafhankelijke" heeft K^ven enjXeli£n «uk
oekasen van de Republikeinenfluistert). Dusris het voor de«ePubl keinen zaak
het gevaar van een Democratische meerderheid te verijdelen.
UET FEIT doet zich echter voor, dat
n Eisenhower er telkenmale in ge
slaagd is zijn wetgeving door te druk
ken dank zij de steun van het conser-
vatief-democratische blok in de Senaat.
Een „moeilijke" situatie zou zeker ont
staan, indien de progressieve vleugel
van de Republikeinse partij, waartoe
Eisenhower en zijn aanhangers behoren
wat al te hardhandig zouden bijten in
MCCARTHY
de (Democratische) hand. die hen tot
dusver heeft gevoed. Door nu Mc
Carthy de spits van deze aanval te
doen afbijten vangt men, onvriendelijk
uitgedrukt, twee vliegen in één klap;
het is een gelegenheid om McCarthy
Kalt te stellen om hem de aanval op
de Democraten te doen leiden zonder
dat de verantwoordelijkheid daarvoor
op het Witte Huis rust. Het verluidt
dat McCarthy, het politiek isolement,
waarin hij zichzelf de laatste weken
had verstrikt, graag wil verlaten en
bereid is zijn partij deze dienst te be
wijzen.
De blunder was uiteraard McCarthy's
optreden tegen de Methodisten leider,
bisschop Oxnam, die door één van
McCarthy's medestanders was beschul
digd van communisme, subsidiair „on
bewust medereizigerschap". De ironie
van het geval wilde, dat McCarthy dit
maal in precies dezelfde positie was
geraakt, waarin zo velen van zijn poli
tieke tegenstanders zich hadden bevon
den, nadat zij door hem waren be
schuldigd en niet de gelegenheid ver-
kregen zich tegen de aantijgingen te
verweren.
Eén van McCarthy's nieuw benoemde
assistenten, J. B. Matthews, had vóór
zijn aanstelling als zodanig een artikel
gepubliceerd, waarin hjj de geestelijk-
'5g
Schifferstein, Piet Ekel (Peppijn),
Katja Berndsen en Freddy Vreden
van rechts naar links. Uiterst links
de ober van Van Dijk (de enige
die van een zeilboot verstand heeft!)
om blijft Loosdrechts zomercabaret
altijd een verrassing tot op het mo
ment, dat de gordijnen wijken en
het luchtige getinkel van Tonny's
piano de opening van de avond aan
kondigt. Sfeer en stijl zijn typisch
improvisatorisch; luchtig en zomers
de nummers, zoals het hier past.
Voor wie maar horen en kijken
wil, is hier aan de plassen een vro
lijk stel kunstenaars aan de slag,
dat door zijn werk bekend is ge
worden en dat nu de kans aangrijpt
om eens van aangezicht tot aange
zicht te staan tegenover „zijn" on
bekend publiek.
Donderdagavond ls te Ede de 20-
jarige landbouwerszoon W. van B. uit
Ede, toen hij zonder voldoende op te
letten per fiets de Rijksweg wilde over
steken, door een luxe auto van het
Koninklijk Huis gegrepen en zo ernstig
gewond, dat hij korte tijd later in het
ziekenhuis overleed. De chauffeur van
de auto liep lichte verwondingen op
aan het gelaat door scherven van de
voorruit. Een inzittende, kolonel Pant-
schoulidzew, bleef ongedeerd. Kolonel
Pantschoulldzew is belast met de zorg
over de privé-renstallen van Prins
Bernhard.
held het brevet had gegeven van de
groep die het communisme het meeat
bevorderde. Deze beschuldiging van
een machtige Amerikaanse bevolkings
groep was velen iets te gortig, inclu
sief Bisschop Oxnam, leider van de
Methodisten. Hij eiste op een zitting
van McCarthy's comité geihoord te
worden en kaatste de beschuldiging op
zo Imponerende wijze In het gezicht
van de voorzitter terug, dat drie-kwart
van de natie ervan gnuifde.
McCarthy's fout was het ontslag, dat
Matthews hem had aangeboden, niet
onmiddellijk te aanvaarden. Daardoor
identificeerde hij zich met de beschul
digingen van Matthews. Hij gaf de drie
Democratische leden van ziin comité
daarmee een welkome gelegenheid
zich uit alle verdere werkzaamheden
van het comité terug te trekken. Een
verzoenende brief van McCarthy, waar
in hii hen verzocht hun beslissing ta
herroepen, werd door deze drie reso
luut met „neen" beantwoord. Andera
Democraten weigerden de opengeval
len plaatsen te bezetten. McCarthy zit
nu met een commissie van vier Repu
blikeinen. waardoor zelfs alle schijn
van onpartijdigheid der onderzoe
kingen mankeerde. Dit feit verzwakt
McCarthy aanmerkelijk in zijn bot
singen met John Foster Dulles, de mi
nister van Buitenlandse Zaken. Allan
Dulles. het hoofd van de Inlichtingen
dienst, Walter Bedell Smith, de onder
minister van Buitenlandse Zaken en
tal van andere prominente regerings
figuren en tevens Republikeinen met
wie McCarthy voortdurend op voet
van oorlog heeft gestaan.
De verhouding tussen de Senator en
het Witte Huis is nog steeds gespan
nen. Harde woorden ziin tot dusver
voorkomen door de onophoudelijke
„vredespogingen" van vice-president
Nlxon, die een weing heroieke, doch
politiek, uiterst nuttige rol van tussen
persoon vervult, boze brieven van Mc-
Carthv aan Ike onderschept en ze on
geopend aan de auteur terugzendt.
'Hét Witte Huis toont echter steedj
meer allure In de botsing met Mc
Carthy.
Dit weekend geschiedde, wat menig
een al lang had gehoopt: één van Ike'f
broers, Arthur, een bankier In Kansas
City, sprak zijn opinie over McCarthy
uit op een zo ongezouten wijze, dat ds
vete tussen McCarthy en heel de
Eisenhower-clan er een feit door werd.
Ike, In het Witte Huis, onthield zich
uiteraard van commentaar. Broer Mil-
ton Eisenhower, op terugkeer van een
goodwill-mission door Latijns-Amerl-
ka, zat gelukkig in een vliegtuig, ver
van radio-berichten, doeh de uitlating
van de broer in Kansas City was ty
pisch voor de politieke Hjn van de fa
milie Eisenhower. die steeds liberaal
is geweest en verdraagzaamheid, even
als de merites van het hoor en weder
hoor, als een der meest elementaire
politieke deugden telt.
Deze uitspraak van één der Eisenho-
wers heeft uiteraard grote invloed op
de publieke opinie. Al geven de aan
hangers van Wisconsin's Senator zich
niet, voetstoots gewonnen, hun leider
begint zelf in te zien, dat deze reeks
nederlagen dringend correctie behoeft
en dat zij het snelst vergeten zullen
ziin, indien hij in de gelegenheid ls
pen nieuwe serie triomfen te behalen,
en dan nog wel triomfen, die door ziin
partij zullen worden bestempeld als
„van groot nut voor de verkiezings
campagne".
Menigeen was het liever geweest, in
dien het Witte Huis zoveel moed aan
de dag had gelegd om McCarthy als
een baksteen te laten vallen. Maar het
is dagelijks duidelijker dat militaire en
politieke moed elementen zijn van heel
verschillend allooi....
Inmiddels dreigen er dikke wolken
boven de tien-percenters en hen, die in
afgelopen jaren iets teveel zegeningen
van de Administration incasseerden..
Uit de onrustige gebieden van West-
Java zijn gisteren de volgende ter-
e" I" de kampong
Tjikadu werden op klaarlichte dag
twee dorpelingen door een bende ver
moord. Later roofde de bende nog
schapen. In de dessa Tjipatuireng,
eveneens m het Tasikmalajase ge-
legen, plunderde een goed bewapende
bende van 25 leden een aantal wonin
gen. Voor een waarde van 25 000
wePrdhgeroonfd.Ver'ChUlende g°ed"en
In. Malangbong, in het Garoetse,
werden 36 woningen door een bende
van tweehonderd man geplunderd,
waarbij een dessawachter werd ver
moord. Op de weg Bandung-Garoet
werden de passagiers van een auto
door vijftien bandieten beroofd. Nadat
de automobilisten bij een militaire
post. hiervan aangifte hadden gedaan,
zetten militairen onmiddellijk een ach
tervolging in. Ten slotte werd nog
een inwoner van Mandjungdjaja,
eveneens in het Garoetse, door een
bende van twintig man vermoord.
Waarschijnlijk betrof het hier een ga-
val van wraakneming