Franse resident-generaal zette
sultan van Marokko af
Opvolger is reeds aangewezen
Sjah naarPerzië teruggeroepen
De
ex-vorst en zijn zoons naar
Corsica verbannen
Nieuwe stakingen in Frankrijk
Strassburger daagde Mullens
voor de rechter
Mossadeq gevangen genomen
Terwijl reeds een burgeroorlog dreigde:
Alle volkeren
willen vrede
Conjunctuur
Militair werd door
vliegtuig overreden
Naumann candidaat?
Zaisser was „Duits
Titoist"
Nu ook Duits geld
in automaten
Vrijdag 21 Aug. 1953
VERENIGDE NOORDHOLLANDSE DAGBLADEN
78e Jaargang No. 1220
Dagblad voor Den HelderKoegrasTexel, Vlieringen en Anna Paulowna
Stevenson terug
Westelijken werken aan
antwoord voor Moskou
WEERBERICHT
Mohammed weigerde
abdicatie
Opmerkelijke verklaring
van Oostduits leider
Vrijgezellencongres
te Grevenbicht
Bezwaren tegen tekst
der affiches
Rust in Teheran is
hersteld
Directie:
J. BIJLSMA en C. KRAK
Hoofdredacteur:
H. M. KOEMANS
Bureau;
Koningstraat 82—64
Den Helder
Postgironummer 449041
Telefoon 2345
TARIEVEN;
Advertenties 16 ct p. m.m
Kleine advertenties
(„Juttertjes") tot 15 woor
den 11— elk woord meet
5 cent
Abonnementen:
per kwartaal 605, pei
maand I 2.02 bti vooruit
betaling plus incassokosten
Weekabonnementen f 0.49
SULTAN MOHAMMED V
afgezet en verbannen
AAN DE VOORAVOND van liet Mohammedaanse feest Aid el Kabir
heeft de Franse regering in Marokko een zeer drastische maatregel
toegepast ter oplossing van het conflict tussen de sultan en de pasja
van Marrakesj. Zij heeft de sultan en zijn beide zoons uit het land
verwijderd en naar Corsica gezonden, waarna de stamhoofden, die
nchter de pasja staan, de pas gekozen geestelijke leider, Moelai Mo
hammed ben Arafa, tot enig wettig souverein hebben uitgeroepen. Al
dus heeft zij een eind gemaakt aan de steeds toenemende spanning
in het land en het gevaar voor een burgeroorlog bezworen. Om moei
lijkheden te voorkomen is in het gehele land de avondklok ingesteld.
De viering van het Aid el Kabir, een groot Mohammedaans feest, is
afgelast. Op dit feest hadden de stamhoofden de sultan moeten huldi
gen als leider van de gelovigen.
Stevenson, leider der Amerikaanse
democratische partij, is gisteren na een
buitenlandse reis van een half jaar,
per vliegtuig uit Nice, in Zuid-Frank-
rük, te New York teruggekeerd.
Hij verklaarde tegenover verslagge
vers onder meer: „Ik ben zes maan
den lang door de wereld getrokken. Ik
heb dertig landen buiten de commu
nistische invloedssfeer, met in totaal
een milliard inwoners, bezocht.
Er is één ding, dat ik als onomsto
telijke waarheid kan mededelen Op
de lippen van een ieder dezer inwo
ners is de bede, dat de vrede gehand
haafd zal worden. Ik hoop en ver
trouw dat wij, in de voor ons liggen
de maanden de vastberadenheid en de
middelen zullen opbrengen, om dit
grote bondgenootschap van de vrije
volken der wereld in stand te hou
den. En er is geen ander land, dan de
Verenige Staten, dat de voorwaarden,
om dit te bereiken, kan vervullen",
aldus Stevenson.
Bij de transportafdeling van de Ko
ninklijke Luchtmacht op het vliegveld
Valkenburg is een ongeluk gebeurd,
dat de 20-jarige dienstplichtige soldaat
L. H. Schreurs uit Beegden bij Roer
mond het leven heeft gekost Uit één
van de hangars werd een „Dakota"
gereden, waarbij Schreurs meehielp.
Op onverklaarbare wijze is hij gestrui
keld. Hij werd door het vliegtuig over
reden en gedood.
Naar verluidt overweegt het bestuur
van de uiterst rechtse Duitse Rjiks-
partij. Werner Naumann te schrappen
van zijn candidatenlijst voor de ko
mende verkiezingen. Gevreesd wordt,
dat het politieke verleden van Nau
mann de partij schade zou kunnen be
rokkenen.
Vertegenwoordigers van Amerika.
Engeland en Frankrijk zijn te Parijs
begonnen met het opstellen van een
antwoord op de jongste Russisji-e no
ta s over de hereniging van Duitslanu
BiJ de nota's zullen tegelijkertijd wor
den beantwoord.
Verwachting tot hedenavond:
TIJDELIJK BUIÏG
Veel bewolking met op de meeste
plaatsen enkele buien, hier en
daar met onweer. Matige tot vrij
krachtige, aan de kust tijdelijk
krachtigt zuidwestelijke wind
Iets lagere temperaturen dan gis
teren.
Zaterdag: Zon op 5.35, onder 19.50
maan op IR 42. onder 1.55.
„Wacht nog eens even, Bidault..."
Met deze woorden schijnt de Fran
se minister-president, Laniel, zijn
minister van Buitenlandse Zaken
na een niet onbewogen kabinets
zitting terug te roepen. Wij kunnen
ons best indenken, dat deze zitting,
waarbij de stakingen en de kwes
tie Marokko ter sprake werden
gebracht, nog wel een „na-praatje"
waard was!
DLIJKENS een communiqué van de
Franse regering had de resident-
generaal, Guillaume, opdracht gekre
gen, alle maatregelen te nemen, die hij
in het belang van de orde noodzake
lijk achtte. Toen hij zich gistermiddag
om kwart over drie met zijn nieuwste
instructies naar het paleis van de sul
tan te Rabat begaf, naderde de span
ning snel haar hoogtepunt. Van alle
kanten trokken honderden Berbers, on
der leiding van hun stamhoofden, naar
In Frankrijk is het tot een nieuwe
uitbarsting van stakingsdrift gekomen
Bij de onderhandelingen over de loon
eisen van de arbeiders in de metaal
industrie bleek het antwoord van de
werkgevers zodanig te zijn, dat de
vakorganisaties de besprekingen heb-
Ulbricht, de secretaris-generaal van
de SED, en enkele getrouwe functio
narissen van de partijleiding zijn na de
opstand van 17 Juni met afzetting be
dreigd door de vroegere Oostduitse mi
nister voor de staatsveiligheid, Zaisser,
en de vroegere hoofdredacteur van het
partijblad Neues Deutschland, Hernn-
stadt. Aldus heeft de nieuwe loco-bur
gemeester van Oost-Berlijn, Schmidt,
op een vergadering van partijfunctio
narissen verklaard. Dit zou volgens
Schmidt hebben geleid tot Duits Ti-
toisme.
De Oostduitse premier Grotewohl is
gisteren met een delegatie van veer
tien leden naar Moskou gevlogen voor
besprekingen over de jongste Russi
sche nota in zake Duitsland. Bijna al
le leden van de regering maken er deel
uit, verder leiders van communistische
organisaties. Te Moskou is de delegatie
door Molotof namens de Russische re
gering begroet.
Het euvel der buitenlandse munten,
waarmede sommige ongewenste klan
ten in diverse delen van ons land dik
wijls met succes voor geringe waarde
veel duurdere waren uit automaten
weten te halen, neemt hand over hand
toe. Tot dusverre waren het nieuwe
Belgische munten ter waarde van en
kele centen, die met succes als Ne
derlandse kwartjes werden gebruikt.
Thans is in de hoofdstad een Duitse
toerist op heterdaad betrapt, toen hij
in de Weesperstraat 5-pfennig stukken
benutte om zich via een automaat te
goed te doen aan snoep en andere
zoetigheden. Deze vreemdeling, de 22-
jarige Franz M. uit Geldern in West-
falen, is vanmorgen dooi de Amster
damse vreemdelingendienst wegens
gepleegde diefstal uitgeleid.
De officier van Justitie, die in zaken
als deze beslist wat er met de ver
dachte dient te geschieden, overweegt
bij voorkomende gevallen buitenlandse
toeristen, die zich aan deze praktijken
schuldig maken, niet meer onmiddel
lijk over de grens te zetten, doch hen
in voorlopige hechtenis te nemen om
hen daarna voor ezn rechtbank te
recht te laten staan.
ben afgebroken en een staking van
twee etmalen hebben afgekondigd.
Voor zeshonderdduizend man gold het
parool.
Voorts hebben de katholieke vak
verenigingen voor het bouwbedrijf aan
de andere organisaties verzocht, even
eens een staking van twee etmalen te
gelasten.
De communistische vakbeweging
heeft een 24-uursstaking onder de zee
lieden in de Franse havens uitge
schreven. In verschillende havens is
gisteren het werk neergelegd. Militai
ren namen de taak der arbeiders over.
Overigens verloopt de staking bij de
overheidsdiensten, zoals de posterijen
en de spoorwegen, verder. De regen'ig
heeft nogmaals doen weten, dat zij
niet zal onderhandelen over looneisen,
voordat alle arbeiders en ambtenaren
het werk hebben hervat. Door bemid
deling van verscheidene MRP-afge
vaardigden zijn echter besprekingen
gaande tussen de regering ener- en de
stakende overheidsdienaren anderzijds.
De onderhandelingen met de PTT-
ambtenaren hebben het resultaat ge
had, dat dezen hedenmorgen het werk
hebben hervat.
Donderdagavond reeds staakten
tienduizenden arbeiders in de auto- en
machine-industrie en in de bouwnij-
verhed.
de stad. Toen Guillaume het paleis be
trad, waren de eerste groepen nog
slechts tien kilometer van de stad ver
wijderd. Zij hadden opdracht gekregen,
vorr de poorten van de stad halt te
houden en nadere bevelen af te wach
ten.
Er moest dus worden doorgetast.
Generaal Guillaume deelde, overeen
komstig de instructies, die hij uit Pa
rijs had meegebracht, aan de sultan
mede, dat er een maatregel van ver
wijdering was genomen tegen hem en
zijn zoons. Hem zou een verblijfplaats
Op Corsica wirden aangewezen.
Onderwijl hadden tanks en gevechts
wagens het palels omsingeld en alle
straten, die er heen leidden, afgezet.
Er bleef de vorst dus niet veel anders
over dan toe te geven. Hy deelde de
Franse resident-generaal echter mede,
dat hy geen afstand van de troon wens
te te doen. Op dat moment was hy
echter door de oppositiebeweging, wel
ke de steun bleek te genieten van vrö-
wel alle pasja's en kaids in het land.
al vrijwel afgezet. De aanwijzing van
Moelai Mohammed ben Arafa, evenals
de thans afgezette sultan, een telg uit
de dynastie der Alawieten. stond prac-
tisch vast. Gisteravond nog heeft deze
harr beslag gekregen. De nieuwe mo
narch was reeds benoemd tot geeste
lijk leider van de Marokkaanse Mo
hammedanen: hij heeft heden voor het
eerst de gebeden van de feestdag Aid
el Kabir gelezen.
IN EEN communiqué heeft de Fran
se regering gisteravond medegedeeld,
dat met de aanwijzing van de nieuwe
vorst een tijdperk van ingrijpende po
litieke. economische en sociale hervor
mingen begint. Ook zouden reorgani
saties in het bestuur worden ingevoerd,
die de noodzakelijke nauwe samen
werking tussen Frankrijk en Marokko
mogelijk zullen maken.
In de kringen der Verenigde Naties
te New York hebben de gebeurtenis
sen in Rabat met name bij de verte
genwoordigers der Arabische landen,
grote beroering veroorzaakt. De afge
vaardigde van Syrië. Seineddin, ver
klaarde. dat het nieuws voor hem een
reden tot grote bezorgdheid was. Hij
poogde de kwestie in de politieke com
missie ter sprake te brengen, maar
kreeg geen kans.
De vertegenwoordigers der Arabi
sch en Aziatische landen hebben Don
derdag de toestand in Marokko be
sproken. Zij hebben het plan, een ver
zoek tot behandeling der gebeurtenis
sen in Marokko op de huidige zitting
der Algemene Vergadering of door de
Veiligheidsraad in te dienen. Gaat dit
door, dan zal Engeland Frankrijk steu
nen.
^ULTAN Sidi Mohammed ben Joesef
kwam vijf-en-twintig jaar geleden
als zeventienjarige knaap aan de
macht, toen de Fransen hem uit de ge
vangenis bevrijdden en op de troon
zetten. Zijn geslacht stamt uit een oase
in de Marokkaanse Sahara, vestigde in
1663 in Marrakesj een dynastie en is
van gemengde Berbers-Arabische af
komst.
Zijn regering heeft in het begin nog
al wat weerstanden uitgelokt. Hij bleek
een voorstander te ziin van moderne
opvoedingsmethoden en deze werden
door religieuze leiders sterk afgekeurd.
Ook moedigde de sultan nieuwe werk
wijzen in landbouw en industrie aan-
Tussen de beide wereldoorlogen be
zocht hij herhaaldelijk Frankrijk. Na
de capitulatie van dit land voor de
Duitsers weigerde hij de Duitse wa
penstilstandscommissie toegang tot zijn
gebied. Lange tijd beschouwden de na
tionalisten hem als een Franse mario
net. maar tijdens de jongste wereld
oorlog wierp hij zich op als de voor
naamste strijder voor de onafhanke
lijkheid van zijn land. Hierdoor haalde
hij zich de vijandschap van de Franse
kolonisten en van de meeste stamhoof
den op de hals.
In Grevenbicht (L.) houden manne
lijke en vrouwelijke vrijgezellen op
Hl,20 en 21 Scvtember as. nun jaar
lijkse „Congres der Vrijgezellen". Dit
wordt georganiseerd door de vereni-
Oir.g „Vrijgezellen aller landen, ver
enigt u", die gevestigd is te Greven
bicht. De organisatoren leggen er de
nadruk op, dat het doel van deze vrfj-
gezellendagen niet is het vrijgezel
lendom 'e bevorderen maar evenmin
van deze dagen een huwelijksmarkt te
maken. Het programma vermeldt o.m.
folklore cn wedstrijden.
Uei succes, dat de laatste jaren op
vaiutagebied werd geboekt, biedt
geen waarborg, dat onze positie ook in
de toekomst steeds beter zal worden.
Wij mogen ons niet in slaap laten sus
sen en denken, dat wij voorgoed in
Abrahams scnoot zitten. Ons deviezen-
bezit groeit b.v. wel, doch de aanwas
per week is thans niet meer zó groot
als het vorige jaar. Veel van de valuta
winst was namelijk te danken behalve
aan de gedwongen consumptiebeper
king, waardoor de invoer verminderde
- aan de daling van de grondstoffen-
prijzen op de wereldmarkten (waardoor
onze fabrikanten voordeliger konden in
kopen) en aan de gunstige Amerikaan
se conjunctuur.
Om buiten.'andse betalingsmiddelen te
kunnen ontvangen, moeten wij in het
buitenland verkopen, meer zelfs dan
w!j er kopen. Het is dus nog steeds
bittere ernst, als wij de nadruk leggen
op de betekenis van een steeds grotere
export.
Dit hebben wij echter maar ten dele
in eigen handen: wij kunnen het bui
tenland wel overtuigen van de kwaliteit
en de lage prijs onzer producten, doch
wy kunnen dit buitenland niet dwingen
de hoge tarieven af te schaffen (waar
door onze producten toch weer duur
worden) noch om de lastige deviezen-
voorschriften in te trekken.
En dan is er in de laatste en voor
naamste plaats de internationale con
junctuur, de stand van de bedrijvigheid.
Ook hier staat de Nederlandse koop
man en fabrikant machteloos tegen
over. ten minste als die conjunctuur
slechter wordt.
Te weinig beseft men dit in brede
kringen, te weinig realiseert men zich,
dat onze welvaart ten nauwste betrok
ken is bij de ontwikkeling van het eco
nomische leven in het buitenland en
vooral in de Verenigde Staten.
Het merkwaardige is nu, dat er de
laatste tijd in de V.S heel druk ge
sproken wordt over het toekomstige
conjunctuurverloop. Men is het er in
tiet algemeen wel over eens, dat een
echte, diepgaande terugslag niet te
vrezen is, doch men verwacht toch. dat
binnen niet te lange tijd een korte, ty-
deiyke inzinking in het zakenleven
merkbaar zal worden.
Het is onbegonnen werk van hieruit
te beoordelen, hoever die terugslag zal
gaan. Dit is ook onmogelijk te voor
spellen. Nu weten wij wel, dat de Ame
rikaanse regering de zondvloed (mocht
die komen) niet met gekruiste armen
zal afwachten, dat zij inderdaad wel
middelen bezit om een dam op te wer
pen, doch al het water in de zee wast
toch niet af, dat de Amerikaanse eco
nomie in slechter vaarwater dreigt te
komen. Indien dit zo is, zullen
wij er zeker niet beter van wor- "Tl
den. cJ
VOOR DE PRESIDENT van de recht
bank te Amsterdam, mr H. J. Hüt
schier, heeft gistermiddag een kort ge
ding tussen twee circussen gediend,
waarby het ging om het volgens de
eisende partij (het te Scheveningen
staande circus Strassburger) op ontoe
laatbare wyze voeren van de naam
„Strassburger" op de affiches van de
gedaagde (het circus Jos Mullens).
Mullens geeft hedenavond zyn pre
J)E SJAH van Perzië, die te Rome hel verloop der gebeurtenissen heeft
afgewacht, is gisteren officieel naar zijn vaderland teruggeroepen. Dit
geschiedde in een door generaal Zahedi ondertekend telegram van de
regering. De vorst zou heden met een gecharterd KLM-vliegtuig naar
Teheran terugvliegen. Enige uren tevoren hadden manschappen van de
politie de ex-premier, Mohammed Mossadeq, gevangen genomen. Hij
werd gevonden ten huize van een zijner ministers in een voorstad van
Teheran, was gekleed in een witte pyjama en weende, toen hij de politie
het huis zag binnendringen. Mossadeq is overgebracht naar de officiers
club te Teheran en daar voor generaal Zahedi geleid. Tegelijkertijd zijn
drie van zijn aanhangers gegrepen. Het zijn de ex-minister van binnen
landse zaken, Sakidi, zijn juridiscke adviseur dr Sjajegan en een vroegere
voorzitter van de Madjlis, Maozami. Woensdagavond en Donderdag pa
trouilleerden nog tanks door de straten van de hoofdstad. Het is thans
overal rustig. Omtrent het lot van Fatemi, die gevlucht heette te zijn,
is officieel niets bekend, zo werd gisteravond medegedeeld. Zijn dood
is onzeker.
JJET HEEFT in niet geringe mate tot
herstel van de rust in Teheran bij
gedragen, dat de nieuwe chef van de
generale staf, Batmanghetsj, gisteren
een reeks van strenge maatregelen af
kondigde. Zo werd het houden van be
togingen en samenscholingen ten
strengste verboden. Voor het leger
werd de alarmtoestand afgekondigd.
Verder werd autobezitters verboden,
personen over de grens te vervoeren.
De regering gelastte voorts openstel
ling van alle winkels. Op deze wijze
werd het herstel van het economische
leven ingeluid. Alom in de straten ver
schenen afbeeldingen van de sjah. Te
gelijkertijd echter kondigde de uiterst
rechtse Paniraanse partij aan, dat zij
het verloren terrein wilde herwinnen.
Zy zal de stryd tegen de sjah onder
gronds voortzetten. Enige honderden
personen zijn gearresteerd.
Arbeiders begonnen met het redde
ren van de ravage, welke het gevolg
was geweest van de straatgevechten
van Woensdag. Deze was het grootst in
de omgeving van Mossadeq's woning
en met name in een grote bunker van
Duits type, waarin de ex-premier en
zijn aanhangers zich tot het laatst had
den verschanst en verdedigd. Men
heeft voorts ontdekt, dat Mossadeq van
zijn woning een soort fort had gemaakt
met betonnen versterkingen, machine
geweernesten en pantserplaten. De ver
overing ervan heeft zeer veel slacht
offers geëist, vermoedelijk veel meer
dan de driehonderd, waarvan Woens
dagavond melding werd gemaakt.
Thans is ook duidelijk geworden, dat
de laatste dagen van Mossadeq's be
wind gekenmerkt zijn geweest door
cei felle strüd over de vraag, of Per
zië al dan niet een republiek zou moe
ten worden. In de regering was een
sterke stroming voor verwijdering van
de sjah. Mossadeq en enkele ministers
waren hier tegei., ondanks het feit, dat
de premier de eerste president zou zijn
geworden. Mossadeq voelde zich hiertoe
verplicht, omdat de huidige sjah eens
zün leven had gered.
mière in de hoofdstad. Het circus
Strassburger stelde, dat het hierdoor
schade lüdt aan zyn reputatie.
£JE RAADSMAN van eiser, mr E. J.
Dommering, noemde het grootste
bezwaar tegen de affiches, dat aan het
hoofd van het programma staat
..Strassburger en Comp." Hierdoor
wordt op de meest duidelijke wijze de
indruk gewekt bij het publiek, dat
Strassburger iets te maken heeft met
de uitvoeringen van Mullens.
De raadsman kwalificeerde dit als on
eerlijke mededinging. Mr Dommering
merkte voorts op, dat het circus
Strassburger door het overlijden van
zijn directeur Karei Strassburger in
een moeilijke situatie verkeert. Juist
daarom heeft naar de mening van de
raadsman Mullens in de concurrentie
strijd tussen de circussen op deze wij
ze de naam op zijn reclamebiljetten ge
bezigd.
Ter verduidelijking dient opgemerkt,
dat een dochter van de heer Mullens
gehuwd is met een telg uit het circus
geslacht Strassburger, zodat zij thans
mevrouw Strassburger heet. Dit echt
paar treedt in het circus Mullens op.
Het optreden van de man geschiedt on
der de thans door het circus Strass
burger gewraakte naam van „Strass
burger en Comp."
De raadsman van gedaagde, mr A. J.
R. M. Vermolen, bestreed, dat denaam
Strassburger op de meest opvallende
wijze is aangebracht, en wel zodanig,
dat het publiek hierdoor de beide cir
cussen door elkaar zou halen.
De raadsman ontkende voorts, dat de
reputatie van Strassburger geschaad
wordt door de vermelding van de ge
lijke naam op de biljetten van Mullens,
dat hier sprake zou zijn van mislei
dende en oneerlijke mededinging.
Als werkelijke motief voor het kort
geding, aldus de raadsman, ziet de heer
Mullens de familieverhouding. Van de
zijde van de weduwe en de nicht van
Strassburger wi) men trachten Henri
Strassburger (de schoonzoon van Mul
lens) het optreden als artist onmoge
lijk te maken.
Mr Vermolen betoogde, dat uit 'n ver
bod om op de gewraakte wijze reclame
te voeren, voor Mullens een schade
van circa 10.000 guldens zou voortvloei
en. De heer Mullens deelde de presi
dent tot slot mede. dat in Amsterdam
10.000 raambiljetten en 500 waar
van 300 reeds aangeplakt zijp grote
biljetten zijn verspreid.
Vandaag reeds zal de president uit
spraak doen.