Geestesziekte van haar echtgenoot kon haar geestkracht niet breken Cadeaustelsel steekt de kop weer op Met een ruime jas de winter tegemoet Jonge componist Johannes Brahms was grote steun voor het vaderloze gezin Hulde en erkenning kwamen pas op het einde N is gewenst ZIJ' DIE OOK voor 1940 een huishouden bestierden, we ten er van mee te praten, het cadeaustelsel tierde toen welig. Er werden eadeaux gegeven op de koffie, prijzen bij aankoop van Jjuishoudelijke artikelen, bonnen gav^n recht op verras singen in velerlei vorm. BOEKEN BULLETIN Het veelbewogen leven van Clara Schumann-Wieck (2) Alleen staat clara nu voor Iï'eT optreden valt Clara niet zo I* licht meer als vroeger, hoewel het publiek niets merkt van de in spanning die het haar kost, want haar spel is even jong en fris als vroegere. Evenmin merkt dit iets van Clara s egrote verdriet, als zij luist voor eer concert het bericht Het is altijd weer de klant die betaalt en bovendien de stroppen haalt Wettelijke regeling Zij danste maar één zomer Caland en zijn werk CTRALEND BETREKKEN de jonggehuwden hun kleine woning. In dit eerste jaar componeert Schumann de jubelende Frühlingssymphonie (lentesymphonie), waarvan de eerste uitvoering hetpubliek in verrukking brengt. Ook Clara treedt hierbij op. De liefde en innige vreugde over haar aanstaand moederschap vervullen haar. als zij achter de vleugel plaats neemt; met warm ge voel vertolken haar geoefende handen de schoon ste pianowerken. Kort voor Clara's 22e verjaardag wordt hun eerste kind geboren, Marie genaamd. Als geboortegeschenk legt de gelukkige vader een nieuwe symphonie en een wiegelied in het wiegje. De zorg voor het kleintje en de huishouding ne men Clara teveel in beslag dan dat zij voldoende tijd overhoudt voor pianostudie. Bovendien maakt de kleine behuizing het onmogelijk, dat twee mensen tegelijkertijd studeren. Moet zij het re sultaat van zoveel jaren studie nu zo maar ver loren laten gaan? In 1842 brengt zij het kind bij een familielid en gaat op concertreis met haar man. Robert werkt in deze tijd aan een groot ora torium „Paradis und Peri". Men kan echter niet van de wind leven. Dat ondervinden de Schu- manns al spoedig. Weliswaar verdient Clara met haar concerten, doch er heeft zich alweer een wereldburger aangekondigd en Robert werkt nog steeds aan zijn oratorium, waardoor er meer geld uitgaat dan er inkomt. Felix Mendelsohn, dirigent te Leipzig, weet Schumann aan een leraarsbaan te helpen aan het nieuwe conservatorium. Dit verlicht de zorgen, doch een succes is Schumann niet als leraar: hij is teveel in zichzelf gekeerd om Robert Schumann en Clara Schumann-Wieck zich volledig aan het onderwijs te kunnen wijden. Een lichtpuntje is er voor Clara in deze tijd: Vader Wieck wil zich met hien verzoenen. Het Kerstfeest van 1843 wordt hierdoor voor allen het heerlijkste Kerstfeest, ooit ge-vierd. Na EEN CONCERTREIS naar Rus land, waar Clara aan het Hof van de Czaar speelt, constateert zij af wijkingen in haar mans gehoor. Bo vendien heeft hij aanvallen van angst en diepe melancholie. Verandering van omgeving wordt heilzaam ge acht: zi] vernuizen naar Dresden. Door intens werken, wat hem even wel verboden is, wil Schumann de ziekte overwinnen. Hij heeft het in zijn hoofd een Duitse opera te com poneren, ondervindt hierbij evenwel concurrentie van de jonge Richard Wagner, die ook met een dergelijk plan rondloopt. Inmiddels breidt het gezin zich al weer met een dochter uit. In 1845 ontstaat het beroemde pianoconcert in a, Opus 54, waarvan een deel al in 1841 als Phantasie was gecompo neerd. In de jaren 1847'50 ontwik kelt Schumann grote scheppings kracht: veel komt er in die tijd tot stand. Na de dood van hun zoontje Emil wordt er een jongen, Ludwi, a opbaan van weinig betekenis is, vergeleken bjj de kunst JC,MH— eboren. Clara komt tot het besef haar eigen loopbaan van weinig geb dat en het welzyn van haar man en het geluk van nun kinderen. De ge regelde gezinsuitbreiding doet Schu mann een aanbod accepteren diri gent te worden In Düsseldorf. Na de vermoeiende verhuizing wordt het beroemde paar op diners en partijen ter hunner ere gegeven, verwacht. Het kost hun wel hoofd brekens, want zij houden bovenal van hun eigen huiselijke omgeving en het gezelschapsleven lokt hen niet erg. De uitgaande wereld in Düsseldorf is ontstemd over hun weinig toeschietelijke houding in deze. Helaas is Schumanns optreden als dirigent ook geen succes: zijn directie is niet bezielend genoeg, vindt men. Wonende in een weinig rustige omgeving, ondervindt Schumann hiervan hinder bij zijn werk. Hij is prikkelbaar. Clara voelt het aan, doch heeft het ook niet gemakke: lyk. Zij is weer in verwachting. Zij houdt zichzelf voor veel geduld te hebben en zoekt naar een woning in een rustiger buurt. Schumann com poneert in deze tijd zijn Rheinische Symphonie, geïnspireerd op sagen uit het Rijnland. ,Na de geboorte van hun zesde kind vertonen zich bij Schumann weer verschijnselen van zijn geestes ziekte. Diepe melancholie, angstvi sioenen en spraakstoornissen doen Clara de angst om het hart slaan. De medici adviseren een kuur te Scheveningen. Het baden, waarbij Clara Robert vergezelt, omdat hij niet alleen wil gaan, werkt heil zaam op de patiënt, doch, naar men zegt als gevolg van het baden krijgt Clara een miskraam. TEN IJZIGE KALMTE van de zijde van het publiek vervangt het warme applaus van vroeger, wat Clara na zijn herstel zeker had ver wacht, als Robert In December weer als dirigent het podium opkomt. Zijn vervanger heeft zich tijdens rijn afwezigheid in de gunst van het publiek weten te dringen. Intri- gues brengen Schumann ertoe zelf ontslag te vragen uit zijn functie, zozeer schokt hem deze ommekeer. Het huwelijk van Robert en Clara is nog steeds volmaakt. Haar gezin en de muziek zijn Clara's levensdoel. Gelukkig is er in hun nieuwe wo ning ook voor haar ruimte om te studeren. Op een dag stelt Robert een onbe kende jongeman aan Clara voor, die Johannes Brahms heet. Vol belang stelling reikt Clara hem de hand en ziet een jongeman van 20 jaar wiens blauwe ogen vol verering naar haar opzien. Hij speelt hun eigen pianowerken voor, die de Schumanns direct in hem de kunstenaar doen vermoeden. Voortaan is hij geregeld hun muziek: aanwezig muziekavondjes. Clara en Robert zien zoveel in hem, dat Clara zijn werken op concerten »aat spelen, terwijl Robert in zijn ijdschrift een enthousiaste critiek over hem schrijft. Op een concertreis door Holland oogsten Schumann's Rheinische Sym phonie en het pianoconcert een der mate groot succes, dat het publiek het applaudiseren niet moede wordt. Het hoogtepunt bereikt de avond als Schumann een lauwerkrans wordt omgehangen. Na de thuiskomst in Düsseldorf openbaren zich weer de nerveuse stoornissen: Robert hoort steeds de zelfde toon, soms ook hoort hij enge lengezang; het is nooit geheel stil om hem heen. Verschijnselen van krankzinnigheid openbaren zich. Op een dag weet hij net huis uit te ko men en in de Rijn te springen, waar uit men hem weer ophaalt. Ondrage lijk is Clara's smart als de dokter zegt, dat haar man overgebracht moet worden naar het krankzinni gengesticht Endenich bij Bonn. de zorg voor het gezin. Dan ver schijnt Brahms als trouwe vriend in de nood. Zijn pianospel geeft haar afleiding en moed: zij hervat haar lessen. Spaarzaam zijn de berichten van en over Robert. wiens toestand niet verbetert. Na de geboorte van Felix verbetert de financiële positie in zoverre, dat de stad Düsseldorf Robert's dirigentensalaris besluit door te betalen. Toch is het niet ge noeg voor het grote gezin. Zij zal weer gaan optreden, terwijl Brahms voor haar kinderen zorgt. Clara ontmoet hierbij een kren kend medelijden van het publiek; als zij niet gedragen werd door haar grote liefde en vast geloof in zijn herstel, zou zij dit niet hebben kun nen verduren. Gepijnigd door het verbod haar man te bezoeken, besluit Clara toch zelf naar de artsen te gaan. Aan haar innig vertrouwen in Robert's herstel wordt definitief de bodem ingeslagen, als men haar zegt, dat de patiënt zo is achteruit gegaan, dat herstel onmogelijk is. Gebukt onder het verdriet aan vaardt Clara de terugreis. Zij weet niet wat Robert's gedachten zijn, of hij nog wel aan haar en de kinderen dénkt. Wéér onderneemt zij concert reizen om in de behoeften van het gezin te voorzien. Na een bezoek aan Engeland, waar Koningin Vic toria zich onder haar publiek be vindt. reist Clara direct naar En denich door, waar zij verneemt, dat Robert nog maar heel kort zal leven. Nauwelijks is zij weer thuis of zij ontvangt het volgende telegram: „Wilt U Uw man nog levend zien, kom dan ogenblikkelijk". Nu wordt zij wel aan Robert's bed toegelaten. Zfl spreken niet veel. Haar grote smart beheersend, ziet Clara Robert innig aan en haar gedachten gaan vol dankbaarheid terug naar het vele schoons in hun huwelijk be leefd. Op 29 Juli 1856 komt er aan het tragische leven van Robert Schu mann een einde. Hij werd te Bonn begraven. A DIT gebeuren is Clara zo Brahms hoewel zoveel jonger, beraadslaagt zij over de toekomst van de kinde ren. Zij staat voor de keuze: of zelf de huishouding doen en daarbij les sen geven of weer concerteren en daarmee zoveel verdienen, dat de kinderen uitstekende scholen kunnen bezoeken. Haar keuze valt op het laatste, want zij weet dat zy ook als kunstenares nog de taak heeft Robert's muziek onder de mensen te brengen. Er is nu nog alleen^maar. zorg lykheden dooi- de kinderen blijven haar met bespaard. Ludwig's vorde ringen laten 'Veel te wensen over. Hij houdt hartstochtelijk veel van muziek, maar maakt er geen vorde- ringen in. Een betrekking houdt hij niet vol. Haai- dochters baren min der zorg: zij üebben zich reeds als pianolerares b ekwaamd. Dan komt Ludwig een poos onder de hoede van «rootvader Wieck; deze schrijft Clara echter, dat de jongen ontoerekenbaar is en kort daarna wordt hij naar- een krankzinnigenge sticht gebrachtde zwaarste slag die Clara nu nog kan treffen Al is Clara nu 50 jaar, zy blyft de kunst dienen. Node geeft *zy haar dochter Julie toestemming tot het huwelyk met een Italiaanse graaf, waardoor het zwakke meisje uit haar omgeving weKgaat. Haar zoon Fer dinand neemt tijdens de Frans- Duitse oorlog dienst. Clara gaat met de kinderen riaar Berlijn en speelt daar voor de gewonden in de hospi talen, haar anigst om Ferdinand ver getend in haar spel. Rijper en man- Ui ker keert deze ongedeerd terug. ontvangt, dat haar dochter Julie aan de longaandoening bezweken is. Met geweldige concentratie laat Clara dan uit de vleugel schoner dan ooit de werken van Bach, Beethoven en Schumann klinken. Zij heeft veel zorgen om haar zoons: ook Felix moet kuren in het Zuiden. Ferdinand gaat trouwen met een meisie uit een geheel ander milieu, wat nem zeer ten ongunste beïnvloedt, hij maakt schulden, raakt aan de drank en sterft jong. De Schumannfeesten in Bonn bren gen de Schumanns bijeen in Bonn. Intense vreugde voelt Clara als haar kinderen zo de grootheid van hun vader wordt geopenbaard. Tijdens haar optreden in het pianoconcert kijken de kinderen sprakeloos naar hun moeder op het podium, die in haar prachtige kanten japon er be paald jong uitziet. Een grote hulde wordt haar gebracht. In wezen is Clara echter veel ouder geworden na alles wat zij doorge maakt heeft. Uit sympathie brengen bewonderaars 130.000 mark bijeen om haar een onbezorgde, oude dag te bezorgen en de kinderen een goede toekomst te verzekeren. Hoezeer •Clara ook wordt gekweld door rheu- matische pijnen in de armen, toch wil zy blijven optreden, aangezien dc kinderen nog veel geld kosten. In 1878 overlijdt Felix aan een long aandoening. Clara hield veel van deze jongeman met zijn dichtersna- tuur en wordt grijs. Zij wordt nu samen met haar dochters, lerares aan het Conserva torium van Frankfort. Na de dood van Ferdinand heeft zij alleen nog maar dochters om zich heen. die haar hartstochtelijk vereren en op de handen dragen. Marie verzorgt haar moeder tot de laatste dag. IN 1888 WORDT Clara wegens haar 60 jarig kunstjubileum te Frank fort op grootse wijze gehuldigd. Docen ten en leerlingen van het Conser vatorium scharen zich in bewonde ring om haar heen, uit alle landen van Europa stromen gelukwensen en geschenken. Clara voelt, dat zij niet lang meer zal kunnen optreden; haar geheugen speelt haar nogal eens parten, haar armen worden teveel gekweld door de rheumatiek. Zij besluit haar afscheidsconcert te geven in de zaal van het Leipiziger Gewandhaus: waar 60 jaar geleden een tenger meisje haar publiek in vervoering wist te brengen, weet nu een oude grijze dame haar toehoor ders voor het laatst te boeien door haar aanslag en meeslepende voor dracht. Buigende voor de steeds nog weer aanzwellende ovatie weet Clara Schumann, dat zij de bewondering van het publiek tot op het laatst heeft mogen behouden. In de volgende winter loopt zij longontsteking op, waarvan zy ge- hoorstoornis overhoudt. Zij geeft nu de lessen aan het Conservatorium op. Ook nu is het afstand doen, iets wat Clar- in haar leven zo heeft ge leerd. Zij is nu op de leeftijd, waar op men elke dag als een geschenk aanvaardt. Haar kleinkinderen zijn nu haar grote vreugde, in hen vindt z" haar eigen kinderen terug. Vooral Ferdinand's zoon Ferdinand is in haar ogen een echte Schumann: hij wil musicus worden. Op een dag in 1896 krijgt zij een lichte beroerte, waarvan zy niet meer herstelt. Zo eindigde het leven van deze zo bewonderenswaardige vrouw: Clara Schumann-Wieck. FIORANCA. O 5 3V. W. 0 9 19/6.71. 3/ WVS l B.W.120 90. VS.OV. O. VV. 5V.59. yELE DAMES met een grote maat menen nog altijd dat zy. om goed gekleed te gaan, het beste een ge tailleerde mantel kunnen dragen. Maar bedenken zy wel eens, dat juist een dergelijke mantel alle onvol maaktheden van de figuur, elk pondje teveel, onbarmhartig tentoonstelt? Neem toch liever een ruime jas! Die zit u bovendien beslist veel pret tiger. Het hier afgebeelde model heeft de moderne ronde schouderlijn. De extra afgestikte deelnaden maken de figuur langer. De aangeknipte sjaalkraag kan heerlijk hoog aan de hals sluiten, terwijl u hem naar verkiezing ook open kunt dragen. Men heeft nodig ca 4 M stof van 140 breed. Het voorpatroon moet langs de deelnaad doorgeknipt wor den.. Het onderste belegstuk kunt u desgewenst aanknippen. Dat van de kraag maakt u aan één stuk, dus zon der naad middenachter. Het rugpand kunt u zoals hier gegeven tekenen en langs de deelnaad van de rugbaan doorknippen. De punt, die door de twee deelnaadlijnen gevormd wordt tekent u dan extra en plakt deze aan de zijbaan. U stikt de voor- op de voorzijbanen, waarbij u tevens de voeringzak inzet. De naad stikt u c.M. breed af. De rugbaan op de rugzijbanen stikken en de schouder, en zijnaden sluiten. U stikt het midden-achternaadje van de kraag en verbindt deze met de hals- rand. De belegstukken over een linnen tussenlaag tegen voorkant en kraag 'naaien en de knoopsgaten aanbrengen. U sluit de mouwnaden en zet de mou wen naad op naad in. Tegen de onder kant bevestigt u een linnen belegje, }p 8 a 10 c.M. van de onderrand brengt u 2 stiksels aan op 1% c.M. van elkaar. De voering volgens het zelfde patroon reikt tot aan het beleg. Als u daar meer voor voelt, kunt u bij dit model ook grote opgestikte zakken nemen, b.v. 19 c.M. breed en 24 lang, waarvan u de voorkant in de deelnaad meenaait De bovenkant komt 8 a 10 c.M. onder de taille. Ofschoon er van verschillende kanten, o.a. Middenstandsbon den, Huisvrouwenverenigingen, moeite wercd gedaan het cadeau stelsel tegen te gaan, heeft dit niet mogen baten. De verleiding: iets gratis te krijgen, was te groot. Men zwichtte voor ver standelijke argumenten om in het bezit te komen van onnozele geschenkjes. Men maakte grote uitgaven, veel groter dan strikt nodig was en het huishoudgeld toeliet. Gedurendie de oorlog, toen de vraag groter was dan het aan bod, stierf dit misleidende stel sel een natuurlijke dood. Nu zijn wij vijftien jaar verder en weer vertoont zich allerwege het mon ster „Cadeaustelsel". Hoe zal de houding der huisvrouw zijn bij deze aanval? Heeft zij geleerd heter gebruik te maken van het en plicht, de hoop op Robert's ge ,'clcl u vdu *7 nezing draagt haar met meer. Moei-1 haar toevertrouwde huishoud l geld? Heeft zij de onwaarachtig heid van dit geschenkensysteem doorzien? Gelooft zij nog steeds dat zij werkelijk iets cadeau krijgt? Of heeft de tegenwoor dige alzijdige voorlichting inder daad bereikt dat de koopster zich beter bewust is waar ze naar kijken moet en prijs en kwaliteit tegen elkaar uitweegt? ZEKER, door een massale omzet van een product, door contante betaling van de klanten of, zoals in zelf-bedieningswinkels gebeurd, door de bediening te beperken en daardoor de bedryfsonkosten te drukken, kunnen voordelige aanbie dingen worden gedaan. Maar de zo aangeboden artikelen verschillen in prijs slechts gering en deze verschil len vertegenwoordigen nooit de waarde van een „geschenk". Werkelijk, er is geen zaak die bij een concurrerende prijs van een ar tikel nog iets cadeau doet. Zaken zijn geen liefdadige instellingen en zij behoeven dat ook niet te zyn. Men verwacht van hen: goede waar tegen redelijke prijs. Ontvangt U iets ca deau, dan heeft U waarschijnlijk te veel betaald voor hetgeen U ge kocht hebt ofwel verminderde kwa liteit of hoeveelheid ontvangen. Men kan gerust aannemen dat op de een of andere manier de klant dat ca deau betaalt. Het aanbieden van eadeaux maakt dat men minder gaat letten op de hoofdzaak, het product waar de koop om draait, en de meeste aandacht be steedt aan het bijkomstige geschenk, waardoor men de bovengeschetste nadelen over het hoofd ziet. ER ZIJN nog andere bezwaren: In het geval dat U een verras sing krijgt, vervalt U gemakkelijk in de fout uw verbruik op te voeren, zodat snel weer een tweede verras sing uw deel wordt. Ditzelfde geldt indien men cadeaubonnen verstrekt. Men wil vlug het begeerde hebben en koopt meer dan strikt nodig is. Het gevolg is dat men niet alleen een teveel van het huishoudproduct koopt, maar ook nog een vaak on nodig cadeau. Men haalt daardoor artikelen in huis die U anders niet kopen zoudt en wat heel erg is: een artikel naar de smaak van de han delaar. Van menige uitbreiding wordt men zich pas later de ongewenstheid bewust en menige teleurstelling over de kwaliteit van het geschonkene valt er later te betreuren. Nog iets anders. Indien men hal verwege de verzamelcampagne van 'n aantal bonnen tot de ontdekkin komt dat het artikel, bijvoorbeeld om de kwaliteit, niet meer bevalt dan is men min of meer genood zaakt toch met kopen door te gaan tot de vereiste bonnen gespaard zijn om niet nog groter schade te heb ben. ALGEMEEN zoekt men nu naar een I* oplossing om de uitbreiding van dit, voor de huisvrouw, zo onge wenste systeem tegen te gaan en vooral zich niet te laten uitbreiden. De K. N. Middenstandsbond acht een wettelijke regeling urgent en noodzakelijk. In vele landen zoals: Denemarken, Luxemburg, Oosten rijk, België, Duitsland en Frankrijk is men ofis op dit gebied reeds voor gegaan. De Sociaal Economische Dienst heeft over dit onderwerp reeds een advies uitgebracht. Maar voordat men tot een werkelijk goede oplossing komt, is het zaak dat wij zelf op onze hoede zyn. Het oude gezegde: „Alle waar is naar zijn geld", heeft nog niets aan waarheid ingeboet en gelukkig zyn zii. die de goede kwaliteiten kunnen kopen. Het blijkt steeds weer dat men daar het voordeligst mee heeft gewerkt. Tot het moment dat „hoge instanties" hebben beslist blyft het dus: „Huisvrouwen, past op uw zaak". PETRA. Wij geloven, dat de N.V. Uitgevers maatschappij „De Tijdstroom" te Lo- chem met de Zweedse roman „Zij danste maar één zomer" door de jonge auteur Per Olof Ekström, een best-sel- ler op de markt heeft gebracht. De film „Een zomer slechts heeft zij ge danst" heeft voor dit boek een goede reclame gemaakt en terecht. Het is het warme verhaal van een jeugdliefde tussen een student uit de stad, die voor zijn gezondheid naar het platte land is gekomen en een 17-jarig meis je van een naburige hoeve. Deze twee personen, Göran en Kerstin zijn door de 23-jarige Ekström zuiver getekend. Zoals zijn gehele verhaal een heerlijke afschildering is geworden Van het Zweedse platteland met zijn stugge en toch hartelijke bevolking, zijn sociale problemen en zijn psychische gesteld heid. Maar bovenal treft ons het zo merse liefdesspel tussen de twee kin deren, dat onbevangen en met een doorleefde warmte is weergegeven en dat zijn hoogtepunt vindt bij het grote Vanernmeer. LIET HISTORISCH Genootschap Rote- rodamum heeft een nobele daad verricht door een reeks boekjes te laten verschijnen over Rotterdam in verleden en heden het heeft bovendien nog een zeer verstandig besluit geno- men door dr ir J. A. Rlngers uit te nodigen een overzicht te geven van Pieter Caland en de betekenis van zijn werk, de doorsnijding van de Hoek van Holland, voor Rotterdam. Ir Ringers is i een deskundige op waterbouwkundig i gebied en beschikt bovendien over een vlotte pen. Daardoor is de levensloop van Caland en zijn st-ijd voor een betere verbinding van Rotterdam met de zee een boeiend verhaal geworden, dat men ook zonder Rotterdammer te zijn achter elkaar uitleest. De uitgever Ab Donker maakte er een aardig boekje van, verlucht met een aantal' foto's en tekeningen van het ontstaan van de Nieuwe Waterweg.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1953 | | pagina 17