De ramp omfloerste het jaar 1953
Maar in de nood werd een weldadige
eensgezindheid gesmeed
Industrialisatie - emigratie - integratie
Oudejaar
X8
JK* i M
k lilBlPif MiHlBflB
€:«r f iJH s - I v j
Landbouw en Veeteelt
DE bodemproductie van ons land was
in 1953 lager dan in 1952, vooral van
tarwe eri' rogge. Ook van haver werd
minder geoogst, van gerst daarentegen
meer dan het vorig jaar.
Oost en West
Brom fiets veroverde
het verkeer
Emigratie
Integratie
Militair
Sociale verhoudingen
Verkeer
Indonesië
Koninklijk huis
Het lieve leven
Ter Overdenking
DONDERDAG 31 DECEMBER 19SS
I t v'; i' 1
j^.4Ass%^^^^Aaaiu|||||||j||||igj|||||||^
.Mmm *W
i«7:Sits-*
-
<S
-ï' -.KSi ïfef
ZOALS 1672 in de geschiedenis van Nederland te
boek staat als het Rampjaar, zo zal 1953 in de
annalen worden opgetekend .als het Jaar van de
Ramp. Het is de overstromingsramp, in de nacht van
31 Januari op 1 Februari, die alles heeft overscha
duwd wat dit jaar in ons land gebeurd is. Een wereld
van wee lieten de kolkende watergolven achter. Maar
huiveringwekkend als dit beleven was, andere gol
ven stieten in dit uur der branding hun witgekuifde
toppen omhoog: golven van saamhorigheidsgevoel,
hulpvaardigheid en middadigheid, die het hart weer
verwarmden. Zo werd deze generatie een episch-
dramatische ervaring van ongekende betekenis rijker.
Kostte deze slag tegen de erfvijand, het water, bijna
1900 doden in een enkel verbijsterend etmaal, de
wegslag van het verkeer kostte ruim de helft aan
doden. Maar deze slag gaat voort, dag in, dag uit,
met elke 24 uur een verlieslijst van drie doden en 30
gewonden. Hoe valt het luttel aantal der dit jaar op
Korea gesneuvelde Nederlanders daarbij in het niet.
Het noemen van de naam Korea brengt ons in de
internatioale sfeer, de sfeer, waarbij het wel en wee
van de gemiddelde Nederlander ook dit jaar weer
werd betrokken. Want het binnenlandse gebeuren
werd hel afgelopen jaar in toenemende mate bepaald
door drie factoren, die elk een sterke binding heb
ben aan wat er buiten onze grenzen gebeurt, t.w.
industrialisatie, emigratie en integratie.
omfen in de Christehurchrace. In het
handicap klassement won de „Dr. ir.
Damme" onder gezagvoerder Kooper.
Nederland werd dit jaar niet alleen
bromfiets-minded, doch ook helicopter-
minded, gevolg van de spectaculaire
successen, die dit luchtvervoermiddel
bij de redding van de slachtoffers van
de watersnoodramp had. Rotterdam
viel de eer toe, de eerste geregelde he-
licopterdienst (op Brussel) binnen zijn
veste te krijgen, en nu in diezelfde
stad een helicoptersyndicaat is opge
richt wordt verwacht dat deze wijze
van luchttransport in ons land binnen
enkele jaren een grote toekomst tege
moet zal gaan.
De Nederlandse landbouwers hebben
dit jaar bezorgd naar de Verenigde
Staten gekeken waar de surplusvoorra-
den zich ophopen, doch nu er geen aan
wijzingen bestaan dat de Amerikanen
deze voorraden onbeheerst op de we
reldmarkt zullen gooien, haalt men
langzamerhand wat verlicht adem. On
der deze omstandigheden vond het
landbouwbeleid van minister Mansholt
dan ook vrij algemene instemming, be
halve op het gebied van het landbouw
onderwijs, waar de bewindsman vlak
voor Kerstmis nog een principiële
nederlaag te slikken kreeg. De volks
vertegenwoordiging wenste bijzonder
onderwijs.
Doch eigenlijk was dit eerder een on
derwijskwestie, die in Nederland altijd
bijzonder gevoelig gelegen heeft.
En dan wil het Nederlandse volk,
zoals dit jaar tot uiting kwam, tegen
over de gestegen melkprijzen nu toch
ook wel weer eens de voldoening heb
ben, werkelijk volle melk te drinken.
Huisvrouwen hebben zelfs een officiële,
„twee glazen proef" genomen.
|N de regeling der verhouding tot de
Antillen en Suriname kwam dit jaar
enige vooruitgang. Het principe van
zelfbeschikkingsrecht werd opgenomen
in de preambule van het Statuut, ter-
^ADAT Nederland, niettegenstaande
de tegenslag van de watersnood, in
het begin van dit jaar afstand had ge
daan van zün aanspraken op Ameri
kaanse economische hulp, gaf op 31
Maart de vierde industrialisatienota de
marsroute voor de jaren 1953 t/m 1957
aan: negen milliard investeren in de
nijverheid.
Dwangeconomie werd daarbij be
wust afgewezen. Minister Zijlstra stei-
de uitdrukkelijk vast, dat de onder
nemer de centrale figuur in deze
..export drive" zou zijn. Daartoe zou
het industrieel klimaat verbeterd moe
ten worden, aan welk voornemen de
regering metterdaad gevolg gaf door
het indienen van een aantal dit na
jaar door het parlement aangenomen
wetsvoorstellen tot vermindering van
de belastingdruk op het bedrijfsleven,
cn het scheppen van stimuleringsmo
gelijkheden.
Of de winstverwachtingen der on
dernemers hierdoor dermate zijn opge
wekt. dat het gestelde doel over 1953
is bereikt, valt op dit ogenblik nog
niet te zeggen. Interim-rapporten wek
ken de indruk, dat de regeringsmaat
regelen nog niet hun volle effect heb
ben bereikt.
QOK dit jaar vertrokken weer 50.000
landgenoten naar den vreemde, voor
meer dan driekwart naar Canada en
Australië. Dat is de helft van onze
huidige bevolkingsaanwas. Voor de
andere helft, die over een jaar of vijf
tien als arbeidsrecruten aan de markt
komen, moet tegen die tijd de werkge
legenheid en de afzetmogelijkheid
der door hen voortgebrachte producten
gevonden zijn.
FN dit laatste probleem betrekt on
middellijk de Europese integratie in
de plannen. Het scheppen van één ge
meenschappelijke markt, waarin uit
eindelijk goederen, geld en arbeid zon
der kunstmatige belemmeringen kun
nen circuleren, is in deze gedachten-
gang een bestaansvoorwaarde voor Ne
derland.
Het is derhalve geen ijdel idealisme,
het is geen gratis gewichtigdoenerij
wanneer Nederlandse regeerders tot de
vurigste en ijverigste voorstanders be
horen van de „Europese beweging".
Onze regering bewees haar voortva
rendheid. door begin van dit jaar met
een tot in details uitgewerkt voorstel
voor een Europese tariefsgemeenschap
(tolunie) te komen, dat het overigens
op de in Februari gehouden conferen
tie van zes ministers „Klein Euro
pa" niet verder bracht dan een fat-
oenlijk plaatsje in de ijskast. Het was
Fransman Bidault die het daar de
neerde, doch die niettemin eind van
jaar weer aanwezig was in Den
Hg, waar dc zes ministers in elk ge
val gedwongen werden, weer een klein
stapje verder te gaan, zij het aarzelend
en schuchter, op de weg naar integra
tie.
Dat hierbij de terecht dodr Neder
land gestelde eis: geen politieke ge
meenschap zonder cefenomfeèhe een
wording, door het z.gn. incident-Neder-
horst in de Tweede Kamer een ogen
blik aari kracht dreigde in te boeten,
zij hier terloops aangestipt. Bewoog
zich dit alles nog in de wereld der
plannen, er vallen op dit terrein tocli
ook enkele feiten te memoreren. Op 30
April werd de Kolen- en Staalgemeen
schap een feit. En voorts ratificeerde
het parlement het wetsontwerp voor
een Europese Defensie Gemeenschap,
welk lichaam, als het Franse parlement
tot eenzelfde stap kan besluiten, op
nieuw een brokje nationaal beslissings
recht zal opslorpen tot een supranatio
naal gezag.
Het lijkt ons die een momentopna
me 1953 proberen te maken, welli :h'
een slakkengang. Doch wie weet nee
de latere geschiedschrijver deze moei
zame ontwikkeling straks in een paar
eenvoudige jaartallen zal weten te van
gen
ER is geen enkel gebied te noemen,
waarop de bondgenootschappelijke
samenwerking practiSch zo ver is
voortgeschreden als het practise.hr mi
litaire terrein. Dank zij de NAVO. de
Noordatlantisohe Verdragsgemeenschap
waarvan men zich echter wel langza
merhand met bezorgdheid begint af te
.yragen of zij bel ooit verder zal bren
gen dan een handzaam militair appa
raat. Waar bljjft de verwerkelijking
van de schone plannen, waarop van
Nederlandse zijde herhaaldelijk en met
klem is aangedrongen, ook dit jaar
weer?
Gemeensciappelijke oefeningen von
den plaats van de Koninklijke Marine
die er de kruiser „De Ruyter" bij
kreeg, weldra gevolgd door de krui
ser „De Zeven Provinciën" van de
luchtmacht die dit 'aar Koninklijk
werd maar c'ie. hoewel er voldoende
getrainde piloten zijn, laboreert aan
een jammerlijk tekort aan vliegtuigen
en de Komnklijkc landmacht die
met de oefening „Drietand" in gealli
eerd verband oefende en in een natio
nale mobilisatieoefening de paraatheid
van een mobilisabele divisie testte.
^LS een eiland van sociale rust bleef
Nederland ook het afgelopen Jaar
liggen temidden van een barnende we
reld. Twee voorname oorzaken zijn
daarvoor aan- te wijzen: de zelfbeheer
sing van de vakverenigingen en de ver
doorgevoerde loonnivellering.
Wat de vakverenigingen aangaat
in het jaar 1953 vocht de Ned. Vak-
Centrale, met haar 16.000 leden, tever
geefs om erkenning door de overheid
en haar organen. Met dit ledental wordt
de NVC niet representatief geacht, ge
zien de aantallen der overigen: EVC
165.000, CNV 175.000. KAB 325.000 NVV
425.000.
De nivellering, die sedert 1945 onon
derbroken was doorgegaan, werd dit
jaar een halt toegeroepen en zelfs lich
telijk teruggeschroefd. Intellectuelen
(in een demonstratief congres) et! an
dere middengroepen liepen te hoop en
aan verschillende economische indices
was het te merken dat te grote aan
dacht voor het verdelen van de koek
van het ene jaar van nadelige invloed
i3 op de omvang van de koek in het
volgend jaar.
P)E triomfantelijke opmars van de
bromfiets was het opmerkelijkst
feit van het jaar in de verkeers-sector.
De ruim 300.000 brommers in 1950
waren het er nog slechts 50.000
werden naar het rijwielpad verwezen,
een oplossing, die lang niet ideaal is
en die velen ai weer -een pleidooi doet
houden voor een terugkeer van de zgn.
snelbrommers naar de grote weg. Het
motorrijtuigenpark nam dit jaar met
14') toe, tot 194.000 auto's, 6300 bussen,
90.000 vrachtauto's en 128.000 motorrij
wielen en scooters. Dit rijverkeer vroeg
van het Nederlandse volk dc (veel te
hoge) tol. waarvan in de aanhef van
dit overzicht werd gewaagd.
Op 8 Januari verloor de Nederland
se koopvaardijvloot voor de Oostafri-
kannse kust het 10.000 ton tellende m.s.
„Klipfontein" van de Holland-Afrika-
Lijn, maar met zijn ruim drie millioen
ton staat ons land toch nog altijd op
de 7e plaats in de wereldkoopvaardij-
vloot, met een tonnage van ruim drie
millioen, na Panama, Frankrijk en Ita
lië, doch nog voor Japan, Zweden en
de Sovjet Uniie. De KLM onze natio
nale luchtvaartmaatschappij, die haar
omzet met 17'. zag stijgen, boekte tri
Aan de Groningse hoogleraar, pro
fessor Zernike werd de Nobel
prijs i'oor natuurkunde toegekend.
wijl uitdrukkelijk werd bepaald, dat
het recht van secessie (afscheiding)
niet is begrepen.
Een drietal Nederlandse ministers,
waaronder Drof. Kernkamp, zal op 8
Januari naar Willemsstad reizen om
met de vertegenwoordigers van de West
in de zgn. Kleine Commissie het Sta
tuut verder uit te werken.
Nauwelijks had de watersnoodramp
plaats gevonden, of men wierp
zich met man en macht op het
herstel. Het grote dijkleger zette
op 6 November de kroon op het
werk. Het laatste dijkgat bij
Ottwerkerk werd gedicht.
[-JOEWEL er formeel nog een Unie be
staat met Indonesië, werd de verhou
ding tot dit vroegere Nederlandse ge
biedsdeel in de loop van dit jaar voort
durend slechter. Men moet vaststellen,
dat deze verslechtering uitsluitend is
toe te schrijven aan maatregelen van
Djakarta, die er, alles bijeengenomen,
op gericht schijnen te zijn, het leven
van de nog .n Indonesië werkzame Ne
derlanders hoe langer hoe onplezieriger
te maken.
In Maart werd het immigratiequo-
tum teruggebracht van 20.000 op 8.000
met het gevolg, dat er jaarlijks niet
meer dan 2.000 Nederlanders het land
mogen binnenkomen.
Op 21 April werd overeengekomen
dat de Nederlandse militaire missie,
waarvan Indonesië veel voordeel had,
zou worden teruggetrokken.
In December werden de transferbe
palingen zozeer ten ongunste van de
Nederlanders gewijzigd, dat een
massale uittocht van de aldaar nog
werkzame landgenoten in het verschiet
ligt. Ook werd het in de loop van dit
jaar steeds duidelijker, dat tal van
Nederlandse ondernemingen zich voor
bereiden opeen geleidelijk terugtrek
ken vailfc hun belangen.
Daartussendoor kwamen meldingen
binnen van Indonesische infiltraties
aan de kust van Nieuw-Guinea, dit
stuk Nederlands grondgebied, waarover
alle partijen via de verklaring van
het Tweede Kamerlid Frans Gdedhart
het eens zijn, dat het bij ons land be
hoort te blijven.
J^ONINGIN JULIANA en Prins Bern-
hard maakten begin Mei een offici
ële reis naar Noorwegen, enkele we
ken later gevolgd door een bezoek aan
Denemarken. In Kopenhagen hield de
Koningin een gedenkwaardige rede
voor Deense studenten met als grond
motief: „Binnen een kwart eeuw zul
len wij in het vrije Europa allen in
hetzelfde huis wonen of wij zullen ster
ven in dezelfde ruïne". Prins Bernhard
maakte goodwill-reizen naar de Cana-
rische Eilanden,, de Verenigde Staten
(waar hij door president Eisenhower
werd ontvangen) en Ethiopië.
J^ADAT bekend was geworden dat de
watersnoodramp 133.000 ha cultuur
grond (5.7C,<- van dc totale oppervlakte
in Nederland) hid verwoest, bracht het
Nederlandse volk spontaan 133 milli
oen gulden bijeen voor het- Rampen
fonds, waarvan aan het eind van dit
dit jaar 50 millioen «as uitgekeerd ter
vergoeding van de huiSraadsehade.
Ditzelfde Nederlandse volk verteerde
liet vorig jaar 675 millioen aan roken
500 millioen aan gedistilleerd, bieren
cn wijnen, 440 millioen aan snoep en
103 millioen aan vermakelijkheden, in
totaal 1718 millioen of ten naaste bij
8G van het nationale inkomen. Dit jaar
zullen de cijfers er wel niet zo ver
naast liggen.
Het beeld, dat wij hierboven hebben
geschetst, is niettemin het beeld van
een sober, hardwerkend volk, dat op
zijn tijd naar ontspanning vraagt om
dat het weet. dat die verstrooing nood
zakelijk is wil het zijn arbeidslust be
houden tegenover de belangrijke taak,
een gestadig groeiende bevolking op
een zeer klein territoir in leven te hou
den niet alleen, doch het een mens
waardig bestaan te verzekeren op ten
minste het niveau, dat tot dusver be
reikt werd.
In deze gemoedsgesteldheid gaat Ne
derland met vertrouwen het jaar 1954
in.
FRITS J. TER WOORT
Hóór men zich zet tot het schrijven of
lezen van oen Oudej aarsoverden
king, kan het goed zijn elkaar te waar
schuwen voor alle valse sentimentaliteit.
Voor die troebele, weke gevoeligheid,
waarin mensen kunnen wegsmelten en
die geen enkele positieve waarde heeft.
Een gevoeligheid, die bestaat in een
volkomen passief zich overgeven aan
een stemming, waarbij goedkope tranen
vloeien.
Wilt ge een verschrikkelijk voorbeeld?
In de zomer van 1945 ontmoette ik een
Joodse man, die aan het kamp in
Auschwitz was ontkomen, één van de
weinige. Hij deeldp mij mede, dat hij
zijn leven te, danken had aan zijn cello.
Hij speelde nl. mee in het orkest, dat
langs de Poolse gevangenkampen trok
om, speciaal op de Zondagen, de be
wakers wat muzikale verkwikking te
brengen. Zo hadden ze ook op het
Kerstfeest in de kampen de bekende
kerstliedenen moeten spelen. En hij zag,
hoe vele van deze bewakers, voor wie
het vernietigen van mensenlevens dag
werk was, bij het aanhoren van deze
liederen zaten te snikken. En na Kerst
mis zetten zij hun luguber bedrijf voort
Dit is nu wel heel duidelijk een senti
mentaliteit om van te walgen. Sinds ik
dit verhaal hoorde, waarschuw ik mij
zelf en anderen te meer voor alle valse
gevoeligheid, die zonder consekwenties
is. We hebben dus op die momenten,
als deze valse gevoeligheid een goede
kans heeft om op te treden, op onze
hoede te zijn: Zo'n moment is de Oude
jaarsavond. Aan het Oudejaarsavond-
christendom zitten bedenkelijke kanten.
Laten we dit niet vergeten.
En ons daarna dan maar neerzetten
en peinzen over een jaar, dat nu wel
haast is verstreken.
Wellicht is voor ons allemaal wel de
eerste gedachte, die opkomt, de her
innering aan de eerste Februari, toen
de zee, onze oude vriend en vijand te
vens, bij stormtij de dijken brak van
ons lage land en er een zo'n groot deel
ellende werd gelegd op de schouders
van zeer velen van ons volk. En ook,
als er nu dankbaarheid is voor het feit,
dat de dijken weer zijn gedicht, blijft
er toch tevens voor ons volk de herin
nering aan een ramp, die in het boek
van de historie wel voor eeuwen zal
staan genoteerd. Op deze Oudejaars
dag rijze er een bede op uit onze harten
tot God, dat Hij vertroostend en steu
nend mag zijn bij al degenen, die zo
nameloos veel, bovenal zo veie geliefde
mensen, in dit rampjaar hebben ver
loren.
Ziet, deze weg konden wij samen in
gedachten teruggaan, omdat het hier
gold een gemeenschappelijke ervaring
voor ons volk.
Nu splitsen zich de wegen en ieder
gaat met zijn gedachten zijn of haar
eigen paadje terug, bijgelicht door de
lamp van onze herinnering. Wij denken
aan wat ons gegeven en wat ons ont
nomen werd. We denken aan plannen,
die werden uitgevoerd of niet. Aan
verwachtingen, die werden vervuld
of niet. Wij denken aan de goede en
aan de boze dingen.
Hoe is het met U, eenzamen, die in
een stille kamer zit en hoort, hoe de
klok de laatste uren wegtikt van een
jaar, waarin gij zoveel eenzamer werd.
Hoe is het met U, zieken, thuis of in
de ziekenhuizen. Gij hebt het hoe
menselijk zo gehoopt, dat gij gezond
zoudt zijn en in de kring van Uw fami
lieleden zoudt zitten op de Oudejaars
avond. Maar het herstel bleef uit tot nu
toe.
Hoe is het met U gesteld, lezers(es-
sen) op deze Oudejaarsavond. Gij, die
weer een heel jaar zijt bezig geweest
irt Uw werkkring. Hoe is het gesteld
met Uw huwelijk en Uw gezin?
In het uur van bezinning dienen deze
vragen zich aan.
En wanneer we nu, ons naar binnen
kerend, het antwoord zoeken, gaat het
niet in de eerste plaats meer om onze
uiterlijke omstandigheden, om onze
voorspoed of onze tegenspoed. Dan gaat
het veel meer om de vraag: Hoe zijn
wij nu innerlijk gesteld?
Dan hoop ik voor U en voor mijzelf
een paar dingen.
Ik hoop, dat wij voor zeer veel dingen
oprecht dankbaar kunnen zijn. Want
we hebben veel ontvangen. Soms juist
in de zware dagen die dit jaar ons
bracht. Zonder dankbaarheid is ons
leven arm. En dezg avond kil en doods.
Ik hoop ook. dat wij de deemoed mo
gen kennen. Als wij eerlijk zijn dan
mag de mantel van de schijn, waarin
wij ons zo vaak voor anderen hullen,
wel worden afgelegd. En dan zullen we
wel willen erkennen, dat er in alle le
ven heel wat kapot is. Onze oude Bij
bel geeft het op de eerste bladzijden al
aan, dat ons de harmonie ontbreekt.
De mens zwerft ver van het paradijs.
Er is geen mensenleven, dat hiervan
niet de kenmerken draagt. En wie zijn
leven weet gesteld in het licht van God,
Die heilig is, kent. als hij bezinnend
neerzit, de huivering. Hij zal zich bui
gen en de deemoed leren. Alleen de
gene, die de deemoed kent en die „in
ootmoed werd herboren", zal op de
Oudejaarsavond de weg naar de vrede
des harten kunnen vinden, waarnaar
hij hunkert.
En tenslotte hoop ik dan, dat wij,
als we ons naar binnen keren op deze
laatste avond van het jaar, deze vrede
mogen kennen en daarin ook de nieuwe
moed voor het jaar, dat komt.
God heeft ons ook dit jaar, kort vóór
wij deze laatste avond bereikten, weer
willen voeren langs de kribbe van de
stal in Bethlehem. Hij gaf ons daar op
nieuw het duidelijke teken van Zijn
barmhartigheid over een in schuld ver
loren wereld.
Wij zijn geen verloren zwervers in
een mateloos heelal onder een lege
hemel.
Neen. Dc Heer, de God en Vader
van het kind van Bethlehem, wil onze
Vader zijn.
Hij zal onze uitgang en onze ingang
bewaren, van nu aan tot in eeuwigheid.
Geprezen zij Zijn naam!
