Plotselinge dood van dr Albert Plesman
een zware slag voor Nederland
VOLKSBRUINBROOD EEN
CENT GOEDKOPER
In memoriam Dr Plesman
No. 4 van onze
REBUS
PRIJSVRAAG
Een verbod van atoomwapens zou in
1954 belangrijkste besluit zijn"
De man die KLM stichtte en groot maakte
Droef bericht wekte
alom verslagenheid
Benzine goedkoper
EEN AMERIKAAN INTERVIEWDE MALENKOV
Zaterdag 2 Jan. 1954
VERENIGDE NOORDHOLLANDSE DAGBLADEN m Jaargang No'1331
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
De laatste uren van een scheidend jaar brachten rouw
£)R ALBERT PLESMAN, de stichter en „de baas"
van de KLM, de promotor van de nationale en de
voorvechter van de internationale burgerluchtvaart
is Donderdagavond, nadat hij s morgens ter behande
ling in het Bronovoziekenhuis te 's-Gravenhage was
opgenomen, vijf minuten over half tien in de leeftijd
van 64 jaar tengevolge van een arteriële bloeding in
de buik overleden. Een groot Nederlander is niet
meer. Juist op de overgang van een oud in een nieuw
jaar, juist in een periode van grote betekenis voor de
burgerluchtvaart is aan dit werkzame leven een einde
gekomen. Met grote droefheid is het bericht over het
verscheiden van dr Plesman, die zijn gehele leven in
dienst stelde van de KLM in binnen- en buitenland
ontvangen. Vooral op Schiphol heerste zowel grote
verslagenheid als verwondering. Verwondering, om
dat de president-directeur Dinsdagavond op zijn eigen
verzoek alle leden van het vliegend personeel van
de KLM met hun echtgenoten voor het eerst in de
geschiedenis van ons luchtvaartbedrijf had uitge
nodigd om gezamenlijk aan een kerstdiner aan te
zitten. „De Baas", vergezeld van zijn echtgenote,
heeft tot laat in de avond temidden van zijn KLM-
1
De Koningin en de Prins
betuigden deelneming
Huwelijk in Wognum
A.s. bruidspaar met
31 kinderen
99
(JU DE GROND van mijn hart
wens ik het Amerikaanse volk
succes bij het ontwikkelen van
vreedzame betrekkingen met alle
volkeren en vruchtbare resultaten
in de edele zaak van de verdedi
ging van de vrede en ik wens de
Amerikanen succes toe bij het ver-
ijdelen van alle pogingen om de
vrede te schenden. Dit is het eerste
antwoord van premier Malenkov
van de Sovjet-Unie op een serie
vragen welke hem waren voorge
legd door Kingsbury Smith van hel
Amerikaanse persbureau „Interna
tional News Service". De antwoor
den van de premier werden op
Nieuwjaarsdag in de Moskouse
pers opgenomen, aldus meldt bel
Sovjetpersbureau „Tass De eerste
vraag was: „Wat zijn uw wensen
voor het Amerikaanse volk voor
bet jaar 1954?"
WEERBERICHT
Directie: i
J. BIJLSMA en C. KRAK I
Hoofdredacteur: j
H. M. KOEMANS f
Bureau:
Koningstraat 62—64
Den Helder
Postgironummer 449041
Telefoon 2345
TARIEVÉN:
Advertenties 16 ct p. mm
Kleine advertenties
(„Juttertjes")
tot 15 woordenƒ1.—
elk woord meer 5 cent.
Abonnementen:
per kwartaal 6.45
per maand 2,15
bij vooruitbetaling
plus incassokosten.
Weekabonnementen ƒ0,52
familie vertoefd en met haar haas gegeten. Het echt
paar zat aan tafel met de oud-KLM-gezagvoerder
Steinbeck. Er was niets dat ook maar enige aanwijzing
zou hebben gegeven van het zo nabije einde van dr
Plesman. Hij onderhield zich op de hem eigen wijze
met wie hem in het oog viel, vroeg naar de persoon
lijke omstandigheden en gaf als altijd blijk van
zijn fenomenaal geheugen.
In de nacht van Woensdag op Donderdag gevoelde
dr Plesman zich niet honderd procent. Donderdag
morgen heeft hij zich in verbinding gesteld met zijn
kantoor en medegedeeld, dat wanneer de andere
directieleden het plan hadden de voor die morgen
vastgestelde directievergadering te laten doorgaan,
hij zou proberen aanwezig te zijn. Kort nadien
is zijn toestand verergerd. De ontboden geneesheer
achtte onmiddellijke opneming in een ziekenhuis
noodzakelijk. Dr Plesman was hoogst ernstig ziek en
hij heeft de ernst van zijn toestand ingezien door,
voordat hij naar „Bronovo" werd vervoerd, zijn laat
ste maatregelen te treffen. Bij het overlijden waren
mevrouw Plesman en de kinderen tegenwoordig. Om
vijf minuten over half tien overleed dr Plesman.
pjET stoffelijk overschot van dr Ples
man is Nieuwjaarsdag opgebaard
in zijn woning aan de Tapütweg te
's Gravenhage. Maandag van 10 tot 16
uur zal het zijn opgebaard in de hal
van het hoofdkantoor, waar een cha-
pelle ardentr zal worden ingericht.
Dinsdag 5 Januari op een nog nader
te bepalen tijdstip zal de teraardebe
stelling volgen op de Algemene Be
graafplaats aan de Kerkhoflaan te
's Gravenhage s Morgens om elf uur
wordt in de Willemskerk aan de Nas-
saulaan te 's Gravenhage een samen
komst gehouden waarin het heengaan
van dr A. Plesman zal worden her
dacht. Het is de bedoeling dat de mi
nister van Verkeer en Waterstaat, mr
J. Algera, daar een rede zal uitspre
ken. Het is de uens van de familie dat
dr Plesman naar zijn laatste rustplaats
aan de Kerkhoflaan zal worden ge
bracht door zijn naaste familieleden
en vrienden, die daartoe worden uit
genodigd.
Spoedig na het overlijden van dr
Plesman werd het feit van het heen
gaan aan alle KLM-vertegenwoordigers
in de wereld gemeld.
In Nederland werd het nieuws in
de uitzending van de nieuwsberichten
van elf uur des avonds bekendge
maakt. De AVRO nam nadien een mi
nuut stilte in acht cn wijzigde haar
programma gedeeltelijk.
Vrijdagmiddag hebben voor de
VAR A-microfoon de minister-president
dr Vf. Dreos ert de oud-directeur-gene
raal van P.T.T. d rir M. H. Damme
woorden van herdenking gewijd aan dr
Pldsman.
De televisie-uizending van de VARA
op Vrijdagavond-begon met een nage
dachtenis van de overleden luchtvaart
pionier en in het KRO-programma van
die avond sprak de heer Von Balluseck
over zijn vriend en directeur.
De wereldomroep heeft in zijn uit
zendingen eveneens dr Plesman her
dacht.
Kort nadat het droeve nieuws be
kend werd begonnen uit alle delen van
de wereld betuigingen van deelneming
binnen te komen, zowel op het hoofd
kantoor van de K.L.M. als in de wo-
tiing. Om elf uur Donderdagavond
kwamen leden van de directie in het
hoofdkantoor in Den Haag bijeen in
een korte herdenkingsvergadering.
Nieuwjaarsdag 's morgens werd door
hen een krans gelegd aan de voet van
het borstbeeld van dr Plesman. Van de
top van het gebouw woei de vlag half
stok. Daarna vond weer een vergade
ring plaats, waarbij tegenwoordig wa
ren de heer L. Neher, directeur-gene
raal van de P.T.T., lid van de raad van
bestuur van de K.L.M., dr A. A. L. Rut-
gers, voorzitter van de raad van com
missarissen, en als leden van de direc
tie, de heren F. von .Balluseck, ir F.
Besanpon, drs M. J. van der Ploeg, dr
L. H. Slotemaker en de algemeen
secretaris, mr J. van der Wiel.
QE milde winterzon bescheen Nieuw
jaarsmorgen een Schiphol, waar ten
teken van rouw bij toegangspoort en
aankomstlokaal de nationale driekleur
en de Amsterdamse vlag halfstok hin
gen. Het was stil op de luchthaven,
even stil als de avond daarvoor, toen
het weinige personeel tussen de gebrui
kelijke routineberichten, volslagen on-
vindt U elders in dit blad.
HOOFDPRIJS 50 GULDEN
en voorts nog 23 prijzen 1 1
Zie nummer van 23 Dec. '53
verwacht de mededeling doorkreeg,
dat dr Plesman was overleden. Juist op
dit onderdeel van de maatschappij, dat
zo dikwijls door „de baas" werd be
zocht, kon men het bericht nauwelijks
geloven. „Een zware slag voor het be
drijf" dit was de algemene opinie van
de personeelsleden. De directie had
Donderdagmorgen alle afdelingen via
een circulaire in kennis gesteld van
het feit, dat dr Plesman moest worden
opgenomen. Aan het slot van deze
regel was de mededeling toegevoegd:
„Over het verloop van de ongesteld
heid kunnen in dit stadium geen na
dere mededelingen worden gedaan. Met
het toestel uit Rome arriveerde om
kwart voor acht op deze laatste avond
van het jaar de zoori van de president
directeur, de heer A. Plesman jr., die
de K.L.M. in Italië vertegenwoordigt.
Hij reisde met spoed door naar Den
Haag om zijn vader te bezoeken.
|^ET de blik vooruit, op het vliegveld
gericht, zo staat het bronzen borst
beeld van de man, die de K.L.M. groot
heeft gemaakt enigszins achteraf ter
zijde van de toegangspoort van de
Amsterdamse luchthaven. Toen zijn
zoon om het leven kwam bij het vlieg
ongeluk te Bari kuchte Plesman en
zei: „We gaan gewoon door". Deze
woorden waren kenschetsend voor de
stemming, die gistermorgen op Schip
hol heerste. Velen hadden het droeve
nieuws reeds op Oudejaarsavond ver
nomen en zij, die er nog onkundig van
waren, hoorden het van hun collega's.
Plesman was een man met een ijzeren
geest en in deze geest ging het werk
verder. (Zie voorts pag. 2)
Hare Majesteit Koningin Juliana en
Zijne Koninklijke Hoogheid Prins
Bernhard hebben uit Grindelwald een
in bijzonder hartelijke bewoordingen
gesteld telegram aan mevrouw Ples
man gezonden, waarin innige deelne
ming wordt betuigt met het grote leed.
Het telegram werd gisteravond in
Den Haag ontvangen.
Naar wfl vernemen zal met ingang
van 4 Januari de prijs van auto-ben
zine aan de pomp met 0.4 cent per li
ter worden verlaagd. l)e verlaging
houdt verband met een daling van de
wereldmarktnotering.
De regering heeft besloten de door
de loonsverhoging in het bakkersbedrijf
optredende kostenstijging van het
volksbrood op te vangen met een ver
laging van de prijs van de tarwe en
daardoor van de meel- en bloemprijzen
voor het brood. De bestaande maxi
mum- en minimumprijzen van het
volksbrood zullen daardoor in het al
gemeen niet worden verhoogd. Alleen
de prijzen van volkswitbrood, gelden
de voor bezorgd brood op het platte
land gaan, omdat de loonsverhoging op
het platteland groter is dan in de ste
den, een cent omhoog.
Daartegenover zullen de maximum-
en minimumprijzen van volksbruin-
brood en -kropbrood in het gehele land_
zelfs met één cent per brood van 800"
gram worden verlaagd, terwijl in een
aantal provinciesteden de maximum-
en minimumprijzen van volkswitbrood
eveneens met één cent per brood van
800 gram zullen worden verlaagd.
In de provinciesteden met 40.000 of
meer inwoners, worden de bezorg-
prijzen voor volkswitbrood en, behou
dens enkele uitzonderingen, ook de
prijzen voor afgehaald volkswitbrood,
met 1 cent per 800 gram verlaagd. In
de overige gemeenten blijft de prijs
van het voikswitbrood afgehaald on
veranderd en wordt de prijs van dat
brood bezorgd met 1 cent per 800 gram
verhoogd.
Bij de van 4 Januari af geldende
nieuwe prijzen zijn de prijzen van
volksbruinbrood overal één cent per
brood van 800 gram lager dan die voor
het volkswitbrood.
Voor de bakkerij geldt, dat de richt
prijs voor de soort tarwebloem, welke
voor het bakken van volkswitbrood
kan worden gebruikt, eveneens ingaan
de 4 Januari, op ƒ35,95 per 100 kg
franco wal of station zal worden ge
steld en die van ongebuild tarwemeel
op 33.— per 100 kg.
(Eigen bericht)
ZONDAG wordt in de katholieke
kerk te If'ognum het kerkelijk
huwelijk voltrokken tussen Corne-
lia Smit 63 jaaren Petrus Melles
(58). Op zichzelf is dit feit hele
maal niets bijzonders, maar wel de
omstandigheid, dat bij deze huwe
lijksvoltrekking naar alle waar-
whijnlijkheid een-en-dertig kinde
ren uit VQrige huwelijken van
beide aanstaande echtgenoten aan
wezig zullen zijn.
Cornelia Smit trouwde n.l. als
jong meisje met een weduwnaar,
Petrus de Lange, die zes kinderen
meebracht. Samen kregen ze toen
'tog zestien nazaten van wie er
twee overleden. In leven zijn er
dus nog twintig. Petrus Mettes
heeft uit zijn eerste huwelijk elf
kinderen. Hel oudste „kind", een
toon van wijlen de heer De Lange<
i» drie-en-vijftig jaar, hel jongste
uit het eerste huwelijk van de
ieer Mettes is zestien.
yRAAG TWEE: Hoopt ge, dat het
nieuwe jaar zal worden gekenmerk'
door een versterken van de vriend
schapsbanden tussen de Verenigde Sta
ten en Rusland?
ANTWOORD: Het eerste wat te
wensen is, is verbetering van de be
trekkingen tussen onze landen. Ik ge
loof, dat er geen objectieve hinder
nissen zijn voor verbetering in het
nieuwe jaar van de betrekkingen tus
sen de Unie van Socialistische Sovjet
Republieken en de Ver. Staten var.
Amerika, of voor de consolidatie van
de traditionele banden van vriendschap
tussen het volk van onze landen en ife
hoop, dat dit het geval zal zijn.
VRAAG DRIE: Op welke waarde
schat u de mogelijkheden voor hand-
MALENKOV
spanning wegnemen
having van de wereldvrede en vermin
dering van de internationale spanning
in 1954?
ANTWOORD: Alle naties verwach
ten een oprechte vrede en er zijn gun
stige kansen op een vermindering van
de internationale spanning in 1954. De
regeringen en vooral die van de grote
mogendheden kunnen de stem van de
volkeren en het groeiende streven naar
een hechte vrede niet negeren. Wat de
Sovjetregering betreft, wij zullen
voortgaan alles in het werk te stellen
om de volkeren in vrede te laten leven,
de internationale spanning op te hef
fen en normale betrekkingen tussen do
staten te vestigen.
VRAAG VIER: Wat beschouwt u als
de belangrijkste stap,' die in 1954 kan
worden genomen in het belang van de
vrede in de gehele wereld?
ANTWOORD: Zulk een stap zou een
overeenkomst tussen de staten zijn.
waarbij deze zich plechtig en onvoor
waardelijk verplichten geen atoom-,
waterstof- of enig ander wapen voor
massavernietiging te gebruiken.
Een dergelijke overeenkomst zou hei
gemakkelijker maken, overeenstemming
te bereiken over een algeheel verbod
van atoomwapens en het instellen vrn
strikte internationale contróle op de
naleving van het verbod om atoom
energie voor oorlogsdoeleinden te ge
bruiken.
Tevens acht de Sovjetregering h?t
noodzakelijk, een over -'-omst te be
reiken om alle soorten bewapening en
de omvang van de strijd^""!'*""
zienlijk te verminderen. Dit alles zal
ongetwijfeld de staatsuitgaven voor mi
litaire behoeften verminderen cn de
economische toestand voor de bevol
king verbeteren.
door
Luitenant-kolonel tvnr.
M. W. J. M. BKOEKMEIJER
J\jEDERLAND heeft met het heengaan
van dr A. Plesman een van zijn
grootste mannen verloren. Vele politici,
ministers en mannen uit het bedrijfs
leven zijn in de loop van de tijd heen
gegaan, doch weinigen zullen na lange
jaren hun naam'nog zo verbonden zien
met de geschiedenis van hun tijd als
dat het geval zal zijn met Plesman. Het
markante is, dat Plesman niet een be
drijf begon en dat opbouwde tot een
schakel in het Nederlandse bedrijfs
leven, doch dat hij een stukje Neder
landse historie schiep, hetwelk hel
aanzien van en het respect voor Neder
land temidden der andere naties omhoog
bracht.
Als jong luitenant, terwijl zijn col
legae zich alleen nog maar vermaakten,
verdiepte hij zich reeds in de toekomst
mogelijkheden van de luchtvaart. Steeds
is hij zo de man geweest, .die ook bij
het vorderen der jaren een brede, open
en vooruitziende kijk heeft behouden
op de ontwikkeling van de burger
luchtvaart. Wanneer je met „Pies"
sprak, dan straalde iets van die enor
me energie, waarmede deze man gela
den was op je af. Een gesprek met hem
was iets bijzonders, omdat Plesman
over meer dan alleen de luchtva.rt zijn
oordeel en visie uitsprak, waarbij men
steeds meer waardering kreeg voor de
grootheid van zijn persoonlijkheid.
Deze man was een bonk dynamiek, het
geen tot gevolg heeft gehad, dat hij
enorm veel van zichzelf eiste. Dat kon
je later ook zien aan zijn gezicht waar
in de vele zorgen, doch ook het ver
driet van zijn twee zoons in de lucht
vaart, gekerfd schenen.
Zijn organisatietalent, zijn gave om
zijn medewerkers te kiezen en te inspi
reren was wonderbaarlijk. Het begon al
in de dagen van de -eerste luchtvaart
tentoonstelling, de E.L.T.A., welke hij
in 1919 organiseerde. In hetzelfde jaar
zag hij kans anderen enthousiast te
maken voor de oprichting van een
luchtverkeersmaatschappij, toen ieder
een nog vervuld was van de gevolgen
van de oorlog. In 1919 werd de K.L.M.
opgericht en met 'n kleine kern startte
Plesman een bedrijf, waarvan de vleu
gels zich later met de grootste roem
over de gehele wereld zouden uitstrek
ken. Plesman deed nooit iets over
haast, berekende zijn kansen en werkte
volgens vaste lijnen. Nooit was hij
bang om beslissingen te nemen, ook niet
wanneer een ieder slechts risico's zag.
Zo wist hij gebruik te maken van de
eerste Fokker-verkeersvliegtuigen toen
er elders nog niets dergelijks te koop
was. Hij nam het risico en had succes.
Lange jaren hebben de Fokkers, be
trouwbaar als zij waren, ertoe bijgedra
gen, om de veiligheid van de K.L.M.
spreekwoordelijk te maken. Toen het
geheel metalen vliegtuig zijn intrede
deed in de vorm van een Douglas DC-2,
waarin men destijds niet algemeen ver
trouwen had, was hij het die de knoop
doorhakte. De juistheid van zijn be
slissing heeft de luchtvaartgeschiedenis
onomstotelijk aangetoond. Welk een
merkwaardige figuur dr Plesman was,
bleek wel in de oorjog. Terwijl een ieder
bij de pakken had neergezeten, wan
neer hy zijn levenswerk practisch ver
nietigd zag, maakte Plesman ai weer
zijn plannen voor de toekomst. Wat ge
beurd was, viel niet te veranderen. Hij
keek slechts over de weg, welke voor
hem lag.
Ik herinner mij hoe hij mij vertelde
van de luchtlijnen, welke hij na de oor
log wilde openen en hoe hy meende
dat het wereldluchtverkeer zich zou
ontwikkelen. Hij heeft gelijk gehad.
Ook sprak hij erover hoe de wereld
hervormd zou moeten worden om oor
logen voortaan te voorkomen. Van deze
mensen zijn êr te weinig op deze we
reld. Met welk een energie bouwde dr
Plesman na 1945 zijn K.L.M. weer op.
Na een jaar was de K.L.M. groter dan
zij ooit was geweest. Hij kende zijn
mensen en wist wat hij van ze kon
eisen. Soms leek hij hard, doch dat
moest hij wel zijn om het doel, wat ook
zijn doel was de KLM op de eerste
plaats te dringen te verwezenlijken.
Hij had iets patriarchaals. 'Hij was de
vader van de grote K.L.M.-familie. De
grootheid van zijn persoon bleek weer,
wanneer hij zo rustig tegen je zei, dat
hij ook wel eens flink de plank had
misgeslagen, doch wij weten dat zuIks
maar zelden voorkwam. Deze man, die
altijd met vliegtuigen te maken had,
beschouwde de luchtvaart zo geheel an
ders dan men zou denken. Niet het
vliegtuig was belangrijk, doch het feit,
dat het de wereld verkleinde, mensen
dichter bij elkaar bracht, de handels
mogelijkheden vergrootte. Over een
jaar of tien verwachtte hij, dat het
vliegtuig met atoomkracht zou worden
voortbewogen. Zo dacht hij steeds voor
uit, maar ook was er een zekere ver
bittering in hem over het feit, dat de
mens zelf zoveel verprutste, de wonde
ren van de techniek, zoals de atoom
kracht, gebruikte voor vernietiging in
plaats van tot heil van de gemeenschap.
Is het te verwonderen, dat in interna
tionaal milieu het oordeel van Plesman
hoog werd aangeslagen? Was en is de
K.L.M. niet een van de grootste concur
renten voor de andere luchtverkeers-
maatschappijen?
Dr Plesman is van ons heengegaan.
Een nationale figuur, die moeilijk te
te vervangen zal zijn. Voor onze natio
nale economie is de K.L.M. van groot
belang. Voor de betekenis van Neder
land 's het internationale milieu een
waardevol vlagvertoon De techniek
zal verder gaan. De K.L.M. zal verder
haar vleugels uitslaan, doch steeds zul
len wij bij dat alles deze waarlijk grote
en anderzijds toch ook weer zo beschei
den figuur moeten blijven gedenken. Hij
was door zijn geest, energie en vader
landsliefde eén nationale held. Wij ge
denken hem in diepe eerbied en hij
ruste in vrede.
Verwachting tot hedenavond
IETS KOUDER
Zwaar bewolkt met verspreide op
klaringen en overwegend droog
weer. Plaatselijk mist. Zwakke
tot matige wind, aanvankelijk
Oostelijk, later veranderlijk. In de
ochtend lichte vorst en in de mid
dag temperatuur om het vries
punt
Zondag: Zon op 8.48 onder 16.41
Maan op 7.43 onder 14.48
Maandag: Zon op 8.48 onder 16.42
Maan op 8.33 onder 15.55