HET LEVEN ONDER EN VAN DE ZEE Het gezicht van Azië verandert Vreedzaam UNO-leger vecht tegen malaria Met een aqualong en een zwembroekje naar de bodem van de oceaan Centraal Archief geeft advies inzake collecten Niet de druk van het water maar stikstof vormt grootste gevaar voor duikers Avonturiers en pioniers der wetenschap DIT schrijft Jacques-Yves Cous- teau in zijn boek „De Zwijgende Wereld".*). Een jaar of tien ge leden hebben zijn duikers-activi teiten vastere vorm aangenomen, toen hij samen met een Parijse ingenieur de aqualong con strueerde en zijn vrienden Phi- lipe Tailliez en Fredéric Dumas ontdekte. Met de aqualong een serie cylinders met samengeper ste lucht met een automatische ademhalingsregelaar een zwembroekje aan, een rubber masker voor en zwemvinnen aan de voeten, zijn deze avontuur lijke heren sindsdien honderden malen afgedaald in de Middel landse Zee, de Rode Zee en de Atlantische Oceaan. Ze begonnen met te jagen op vissen die zich wonderlijk snel instelden op hun nieuwe vijand en bij wijze van veiligheidsmaatregel na een paar dagen als bij afspraak juist ver genoeg weg bleven om voor de harpoenen en speren veilig te zijn. Schatten Gevaar: stikstof Plankton Vertrouwenspositie werd langzaam verworven Het IS een verschijnsel van deze tijd, dat in toenemende mate een beroep wordt gedaan op de over heidskassen. In zijn adviezen beant woordt het Centraal Archief in de eerste plaats de vraag, of het maat- schappelijk werk van de aanvragen, de vereniging zo urgent is, dat daar- voor een beroep op de publieke kas verantwoord te achten is, en in de tweede plaats, of de kaspositie van deze organisatie het verantwoord doet ziln van overheidswege bij te springen. „IN 1936 waadde ik op een Zondagmorgen dicht bij Toulon de Middellandse Zee in en keek voor het eerst door mijn Fernezbril naar de wereld onder de zeespiegel. Voor mij was de zee toen nog uit sluitend een obstakel, waar mijn ogen van gingen branden. Ik was stomverbaasd over wat ik daar op dat ondiepe kiezelstrand zag, rotsblokken bedekt met bossen groen, bruin en zilverachtig wier en mij vol komen onbekende vissen, die daar in het kristalheldere water dooreen zwommen. Ik stond op om adem te halen en zag een trolleybus, mensen en straatlantaarns. Ik stak mijn hoofd weer onder water en met een laatste buiging verdween de beschaving weer. Ik was in een wildernis zoals degenen die aan de on doorschijnende oppervlakte blijven drijven, nog nimmer hebben aanschouwd. Soms zijn we gelukkig genoeg te weten, dat onze levens zijn veranderd, dat we het oude kunnen afdanken en het nieuwe dankbaar aanvaarden, spoorslags een onveranderlijke koers inslaande. Wat mij betreft gebeurde dat op die zomerse Zondag, toen mijn ogen open gingen voor de schoonheid van de stille wereld onder water." Later hebben ze wereldrecords gevestigd een afdaling tot 396 voet, alleen met een aqualong in een zwembroekje! het afwer pen van dieptebommen uit duik boten gefilmd met een van hen als gids zittende op de punt van zo'n schip, terwijl dit onder dook en onder water voer! mijnenvelden opgeruimd, onder zeegrotten geïnspecteerd, het leven van de vissen bestudeerd en onderzoekingen gedaan in vergane schepen. De beschrijvingen van het le ven onder de zeespiegel, temid den van spelonken en grillige gesteenten, als lotgenoten van bruinvissen zouden ze ver stand hebben? haaien, walvis sen en roggen zijn fascinerend. Men leert meer over de gedra gingen van de vissen, dan uit welk studieboek ook en men raakt onder de indruk van de merkwaardige problemen uit deze wonderlijke zwijgende we reld. CPANNEND zijn de verhalen over de talloze visite's, die de duikers brachten op de spookachtige wrak ken onder de zee. Of ze schatten vonden, zoals in de avontuurlijke jongensboeken? Ja, een compleet mu seum zelfs, in de vorm van een schip vol kunstschatten, dat in de laatste eeuw voor Christus moet zijn veron gelukt. Een echte" schat vond overigens die andere meneer, die alleen met een paar vlindernetjes en een hulpje een contract sloot voor berging van een heel schip met een lading cacaobonen. Hij sneed de zakken in het ruim open (het wrak lag vlak onder de zeespiegel, zodat hij maar heel korte duiken hoefde te nemen), de bonen kwamen bovendrijven en met het vlindernetje het hulpje ze op. Opbrengst: bijna 100.000. Het duiken is een gevaarlijk werk je. vooral als men de grotere diepten opzoekt, wat zo verleidelijk is, als men eerst tot veertig meter gaat De schrijver ondervond dat, toen een van zyri makkers levenloos boven kwam en een andere keer toen hij zelf ternauwernood ontsnapte, toen het mengsel in zijn aqualong ver keerde bestanddelen bleek te bevat ten. Het gevaar schuilt niet, ten minste niet in hoofdzaak, in de zee- Dr Bombard maakte zijn vlot gereed. bewoners, hoewel de haaien soms verdraaid lastig kunnen zijn; en merkwaardig genoeg ook niet in de grote druk onder water, want het menselijk lichaam blijkt, vooral naakt, tegen een enorme druk be stand. WET GEVAAR van het duiken zit ergens anders: op grote diepten kan de uitgeademde stikstof niet weg, waardoor die na enige tijd in het bloed en het kraakbeen oplost. Valt de druk weg, dan gaat die stik stof bruisen (zoals bij champagne, als een druk wegvalt door het ope nen van de fles). Dit bruisen kan noodlottige gevolgen hebben: onmid dellijk intreden van de dood of mis vorming van ledematen, hetgeen de door duikers zo gevreesde caisson ziekte is. Door een ingenieus systeem van decompressie (het langzamer hand verminderen van de druk) kan men deze noodlottige gevolgen voor komen. Men kan op grotere diepten ook onder een soort stikstof-narcose raken, een vreemde dronkenschap, waartegen geen mens bestand is, en die de mens berooft van „alle in stincten van het leven" en hem in een zorgeloze, opgewekte dromerige toestand brengt, zodat hij „een vis die naar lucht hapt zijn luchttoe voer zou aanbieden Deze zorgeloze dronkenschap het is dronken schap, alleen er volgt nooit een „ka ter" op noemt Cousteau „het ge volg van een gasaanval op het zenuwstelsel". Met dit merkwaardige duikerspro bleem maakte eens een gezelschap autoriteiten kennis, dat ter gelegen heid van het tot stand brengen van een verbinding tussen twee tunnels „naar benedenging. „De heren dronken champagne, maar waren teleurgesteld, omdat die zo volkomen dood smaakte. De wijn Bescherm Uw auto EIS DIT MERK Zorg dat Uw auto nlot van hat winterweer heelt te lijden. Bescherm lak- en ehroomwerk tegen alle weersinvloeden. Dat spaart Uw kostbare auto. Niet Iedere auto kan op dezelfde wijze werden behandeld. VALMA heeft echter veer elke auto het Juiste onderhouds middel. Vraag Uw garagehouder. P0LISHES-CLEANER8-WAXE1 lAdverteaUa, mg. Men.) WET BOEK van Cousteau is span nend, geestig vaak, tragisch soms en iedere bladzijde boeiend. Leefde hij onder de zee, zijn landgenoot dr. Alain Bombard leefde pp en vooral van de zee. Zijn boek is niet zo knap geschreven, het is zonder humor vrijwel, maar adembenemend van spanning en een epos van moed en doorzettingsvermogen. Men zal de naam Bombard wel eens tegengekomen zijn. Het is de naam van de jonge medicus, die zijn stelling wilde bewijzen, dat schip breukelingen vrijwel zonder hulp middelen wekenlang in leven kun nen blijven, zich voedende met wat de zee hun biedt: vissen en plank ton. Hij liet een vlot bouwen en stak daar moederziel alleen de At lantische Oceaan mee over, zonder voedsel, zonder drinkwater. Zijn avontuurlijke tocht dreigde enkele keren op een mislukking uit te lo pen, maar werd uiteindelijk een ge weldig succes, vooral omdat de dok ter na meer dan veertig dagen alle gevaren te hebben doorstaan weiger de ztin reis te vervolgen aan boord van een luxueus zeeschip het eer ste dat hii op z'n oversteek ontmoet te en in plaats daarvan opnieuw met zijn rubbervlotje van 4.65 m. bij de oneindige watervlakte is :hre- De wanhoop en de angst maken de meeste slachtoffers in de redding sloepen. aldus dr. Bombard, die door zijn vrijwillig schipbreukelingschap juist die angst en wanhoop wilde wegnemen en tegelijk een aantal en wilde opstellen, die de e „handleidingen voor schipbreukelingen" zouden kunnen vervangen. Het boek van dr. Bombard** grotendeels in dagboekvorm gesc ven. Enkele citaten: „Als ik dacht aan de lieden aan de wal, die zo op hun kle ren gesteld zijn; die een geregeld leven leidenEn dan ik, die door de tijd werd meegesleept; die geleid werd door de zon; die tot een primitief leven was teruggekeerd. Bij het na lezen van mijn dagboek kon ik precies zien, waar de uitputting begon, want steeds meer veranderde mijn hand schrift Voordien zal ik dood zijn, ver dorst, verhongerd en gebakken. Alles lijkt tegen mij te zijn. Van hedenmor gen af lig ik te stoven onder een bran dende zon en zonder dat een wolkje mij in bescherming neemt, maar op een afstand van ongeveer 800 meter hangt er een tamelijk dikke bewolking Ik hoop maar één ding: dat ik lang genoeg zal leven om twee liter melk achter elkaar op te kunnen drin ken, Ik denk aan alle baden, die ik heb genomen zonder het bad leeg te drinken. De wereld staat wel op haar kop. Ginds kan ik zonder bezwaar ver geten de kraan dicht te draaien en hier hangt m'n leven af van tien liter wa ter Gastronomische nachtmerries begonnen mijn nachtrust te verstoren. Daarin voerde één beeld de boventoon, namelijk dat van kip met rijst. Ik heb nooit begrepen waarom Jacques-Yves Cousteau: „De Zwij gende wereld". Uitg. Servire, Den Haag, 180 pag. met 100 foto's waar van 20 in kleur. Geb. 10.90. Alain Bombard: „Leven van de Zee". Uitg. Elsevier, Amsterdam. 256 pag. met 20 foto's en elf tekeningen. Geb- 7.90. (Van onze speciale verslaggever) HET Centraal Archief en Inlich tingenbureau inzake Maatschap pelijk Hulpbetoon voor Nederland te Amsterdam is een semi-publiek- rechtelijke organisatie, die uit c Armenraden is voortgekomen en een vertrouwenspositie heeft tegen- over gemeentebesturen, provinciale besturen en departementen. et adviseert deze instanties o.a. over het toelaten van collecte en waakt er ernstig voor, dat er niet onder het mom van liefdadigheid gepara siteerd wordt op de bereidheid om te helpen. Het heeft er met zijn Colletctenplan voor een twintigtal landelijke organisaties voor ge zorgd, dat de landelijke inzame- lingsactiviteit gecoördineerd werd. IN HET ALGEMEEN is de offerbe- 1 reidheid van het Nederlandse volk groot; maar een paar ja.ar gelederi leek het wel alsof dagelijks an dere liefdadigheidsinstellingen daar van wilden profiteren. Dat leidde tot een collectemoeiheid onder het pu bliek, die verlammend werkte. Toen is het Centraal Archief met zijn Col- lectenplan gekomen, enerzijds om op basis van overleg de belangen te dienen van de maatschappelijke in stellingen, wier werk mede gedragen wordt door inkomsten uit openbare inzamelingen, anderzijds om het pu bliek te beschermen tegen een te overmatig beroep op zijn portemon- naie. Het Collectenplan is niet an ders dan een richtsnoer, waaraan de gemeentebesturen de practijk ter plaatse kunnen toetsen bij de inwil liging van verzoeken, ook van plaat selijke instanties, om te mogen col lecteren. Men begrijpe immers «goed, het Centraal Archief is slechts een advi. serende instantie. Ingevolge art. 15 van de Armenwet ligt de beslissing over het ai of niet toestaan van een openbare inzameling geheel bij het gemeentebestuur Hoe moeilijk het soms is richting te geven aan het collectebeleid, heeft een recent geval geleerd, waarover het Centraal Archief een uitspraak deed, die onlangs in de Tweede Kamer ter sprake kwam. Het is de uitspraak, dat een algemeen beroep op de publieke offervaardigheid, waarbij men zich tot alle ingezete. nen richt, slechts een openbare in- zameling rechtvaardigt. Dit punt was urgent geworden door het feit, dat we de laatste jaren vijf grote, lan- gel(jke collecten hebben gekregen voor de T.B.C.-bestrijding. Confes. sionele en politieke groeperingen ko zen zich immers op dit terrein hun eigen organisaties, en meenden ieder voor zich een appèl op de totale be volking te mogen doen. Het Centraal Archief heeft geen dwingende bevoegdheid. Het tracht langs wegen van geleidelijkheid en l LIJS overleg të bereiken, dat de betref fende organisaties vóór het jaar 1955 het inzicht zullen hebben verwor ven, dat er verandering moet ko men. De stelling, dat het hemd na der is dan de rok, past niet op dit subtiele terrein der T.B.C.-bestrij ding. Om ruimte te laten voor de rijping van deze gedachte zal 1954 overgangsjaar zijn. stond onder dieptedruk en de car- bondioxide-bellefjes bleven in de oplossing. Toen de vroede vaderen echter aan de oppervlakte versche nen begon de wijn in hun magen te werken, deed deze hevig opzwellen en het scheelde niet veel, of de wijn bruiste hun oren uit. Een van hën moest ijlings weer naar beneden worden gebracht om een champagne- recompressiekuur te ondergaan." Waarom deze Franse marineman-»- nen dit merkwaardig werk deden? Waarom zij de mysterieuze en ang stige diepten van de zee als hun werkterrein kozen? Het begon met nieuwsgierigheid, ze raakten in de ban van het onbekende, het boeien de schouwspel „beneden" werd een obsessie. Later groeide het tot een uitdaging aan de oceanografie. Nuttig werk dus, aldus Cousteau want een maal zal de mens de onmetelijke levensruimte onder de zeespiegel het vlees en de gewassen moeten (en kunnen) benutten. (Van een Unesco-correspondent |JONDERDVIJFTIG JAAR geleden schreef de eerwaarde Thomas Robert Malthus, dat de wereld binnenkort niet genoeg voedsel meer zou opleveren, als de mensheid zich in hetzelfde tem po bleef voortplanten. Dit denkbeeld van Malthus heeft me de eerste dagen van mijn verblijf in Zuid-Oost Azië voort durend voor de geest gestaan en bij het zien van die enorme mensenmassa's, grotendeels ondervoed en door allerlei ziekten geplaagd, ben ik vaak geneigd geweest hem gelijk te geven. Gelukkig maar voor kort, want al spoedig merkte ik dat Malthus zich vergist had, omdat hij vergeten was, dat de mens buiten zijn maag ook nog twee han den had om mee te werken en een hoofd om mee te denken. In Zuid-Oost Azië heb ik gezien wat handen en hoofd kunnen bereiken en welk een bolwerk ze kunnen opwerpen tegen honger, ziekte, on wetendheid en dood. Overal constateerde ik hoe de jungle terug gedreven wordt: de echte jungle met haar lianen, moerassen en wilde beesten, maar ook het oerwoud van de ellende en onwe tendheid. In minder dan een generatie tijds kun nen 800 millioen mensen bevrijd worden uit de verstikkende greep van deze jungle en als vrije mensen alle verantwoordelijkheden en rechten dragen, waarop de hedendaagse mens recht heeft. 0M„ 1.90 m. koos 65 dagen duurde de tocht. 65 dagen van diepe eenzaamheid van hoop en wanhoop, van moed en vertwijfeling, van angst en pijn. Hij, die diep getroffen was toen hij eenmaal een aantal uitgemergelde schipbreukelingen aan land zag ko men, wilde bewijzen, dat geen zee man op zee hoeft om te komen van gebrek. Hij leverde dit bewijs, want hij zelf had al die 65 dagen alleen maar wat regenwater en verder zee water en het nat van uitgeperste vis sen gedronken en alleen maar rauwe vissen en wat plankton gegeten. dit wonder te be werkstelligen, dat het gezicht van de we reld zal veranderen, moet eerst het Westen haar jungle overwinnen en een einde maken aan de koude oorlog, die de wereldeenheid in de weg staat, het evenwicht verstoord houdt en zodoende een verdere ontwikkeling belemmert. Dit is een van de principes van het pro gramma voor techni sche hulpverlening der Verenigde Naties. In de zeer uitgestrekte Azia tische wereld, waar ik onlangs ben doorge trokken, is deze tech nische hulpverlening in volle gang in de meest verschillende vormen, maar met slechts één doel: de mens te be vrijden van ziekte en honger en hem zodoen de een hogere levens standaard te verschaf fen. Maar zal men mis schien zeggen Mal thus heeft toch niet helemaal ongelijk ge had. Want als deze mensen straks vrij zijn, hoe moeten ze zich dan voeden? Op deze vraag geeft het werk, wat in Zuid-Oost Azië momen teel wordt verricht, een zeer klinkend antwoord. Want kijken we b.v. eens naar de strijd te gen de malaria, die in het Noorden van Thai land wordt gevoerd: de artsen hebben tiendui zenden levens weten te behouden en op deze wijze even zovelen her geven aan het dagelijks productieproces. De opgst in deze streken vindt thans tweemaal per jaar plaats, terwijl dit voorheen slechts eenmaal geschiedde; de uit voer van rjjst is verdubbeld. In Oost- Pakistan in de Ganges-delta, heeft de strijd tegen de malaria als resul taat opgeleverd, dat de rijstopbrengst met 15% is gestegen. In de land bouwmethoden zijn geen veranderin gen aangebracht, maar vroeger wa ren door ziekte drie van elke viif boeren met tot werken in staat. In de Himalaya zijn ongeveer 800.000 ha malariavrij gemaakt en zodoende voor bebouwing geschikt geworden. De Afghaanse woestijn tussen Hindou Kouch en Amou Da- ria. die duizenden jaren braak ge legen heeft, is thans omgeschapen Vroeger En nu in cultuurgrond en bevat fabrieken en boerderijen. Wanneer het centrum voor onder- OriL. T 'Wstctütuur te Cuttack en Orissa in India haar werk zal heb ben voltooid, kan men er op reke nen, dat de rijstoogst in negen Azia tische landen, India inbegrepen zal zijn verdubbeld, waarmee het spook van de hongersnood dus verdreven kan worden. Men zoekt momenteel naar een kruising van de Japanse rijst met grote opbrengst en de rHst met minder re::.ïen«ent »naic Si« 1Anan«h verbouwd wordt. De Japanse rijst levert namelijk drie maai zoveel op als de Indische Slaagt men er in de eerste aande' nieuwe omstandigheden aan te pas- sen, dan betekent dit dat het leven van millioenen mensen wezenlijk zal veranderen. Om dit te bereiken zijn geen enor me kapitalen nodig en evenmin technische ingrepen. Met behulp van een aantal deskundigen is de bevol king zelf in staat deze verandering te weeg te brengen, als ze maar een maal malaria-vrij is gemaakt. Uit eigen ervaring kan ik verklaren, dat de mens in Zuid-Oost Azië niet lan ger inert en apathisch is, als hij eenmaal uit de verlammende greep van de malaria is verlost. Dan doen wat onderwijs, voorlichting en be roepsscholing de rest wel. TJELD en technische hulpmiddelen y kunnen deze ontwikkeling na tuurlijk met reuzenstappen op weg helpen. Dat ziet men b.v. in Colom bo, waar reusachtige resultaten ge boekt worden, die van groot belang zijn voor de economische ontwikke ling van heel Zuid-Oost Azië. De Ganges-delta, die momenteel overbe- vc *t en ondervoed is, kan op ge lijke wijze tot ontwikkeling worden gebracht, zodat ze niet alleen de 43 millioen mensen, die er wonen, kan voeden maar zelfs een graanschuur voor heel Zuid-Oost Azië worden. In de Sind woestijn in Pakistan wordt een dam gebouwd, die woestijngebied in vruchtbaar land zal doen verkeren en waarbij een industriestad geprojecteerd is, die ongeveer 100.000 mensen zal gaan herbergen. Op deze wijze zal de mens in die gebieden de natuur gaan beheer sen. En in dit licht bezien, is de technische hulpverlening der Ver enigde Naties een der grootste s°* ciale acties van onze tijd. Deskundi gen uit alle mogelijke landen zijn in dit verband werkzaam, niet geleid door politieke of commerciële oog merken, niet met het doel ideeën of leerstellingen uit te dragen, maar alleen om te helpen, om van advies te dienen, om de mens in minder ontwikkelde gebieden een menswaar dig bestaan te verschaffen. Van hun toewijding en zelfopoffering hang4 in grote mate het slagen van deze gigantische onderneming af. Ik heb tijdens mijn reis veel van deze deskundigen ontmoet. Dank z0 hen is het leven van millioenen menJ se? Ae.? gunste gekeerd. Hun werK zal blijvend vrucht dragen in Zuid oost Azië, wanneer daar de bevol king door eigen arbeid haar toe» komst veilig weet te stellen. Een dergelijke toekomst, vrij van heJ spook van honger en ziekte, is n'®J alleen een beveiliging voor Azië maar voor de gehele wereld.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1954 | | pagina 6