SIM DN DE WIT
PAK zo n PAK!!
NICO GRAAFF
Nimmer in de historie was er
zo'n verkeer op de Zuiderzee
^04oCe*t/ qp^oLkcop
GELDERSE
ROOKWORST
„Geregelde" autodienst van
Enkhuizen naar Urk
prachtige Herencostuums
i
Koopt bij onze adverteerders
Er hangen in onze rekken
nog plm. 50
die deze laatste dagen van
ONZE OPRUIMING beslist
WEG MOETEN
van 145.00 nu i 62.50
van 110.00 nu i 47.50
dus lager dan halve prijzen
SPOORSTRAAT 50 DEN HELDER
EN BOVENDIEN t/m Zaterdag 30 Jan.
Gelijkenis der talenten in
moderne practijk
Zweden wil „vrijwillige
predikanten"
De vrouw in het ambt
Streven naar eenheid in
Vriezenveen
Meningsverschil over ij;
de hel
Een R.K. universiteit in'
Bandoeng in wording 5
Voorjaarszendingsweek
der Ned. Herv. Kerk
BEROEPINGSWERK
GEESTELIJK LEVEN
De preek blijve centraal
De barre winter van 1929
25 jaar geleden begon de
winter volop
DONDERDAG 21 JANUARI 1954
per stuk, tenminste 195 gram
,..engeen„cadeaux",dieu perslot van re
kening toch zelf moet betalen. Kwaliteit
en daarbij een scherpe, lage prijs - dèl
is de kracht van Simon de Wit! Kijk:
Spliterwten per 500 gram 34-38 ci
Bruine bonen per 500 gram 39-61 ct
Witte bonen per 500 gram 49 ct
Zuiver rundvet 500 gramsbeker 59 ct
Hart-zuurkool, de beste. 500 gram 15 ct
Ds J. O. Norel, Ned. Herv. Predikant
te Beverwijk, heelt in navolging van
wat zijn Methodistische ambtsbroeder
Kingsley uit het Amerikaanse dorpje
Wilson heeft ondernomen, een actuele
toepassing beproefd van de gelijkenis
der talenten uit het Evangelie van
Lucas. Ds Kingsley gaf aan ruim ne
gentig gemeenteleden een biljet van
tien dollar, met de opdracht, dit geld
op de een of andere manier te ver
meerderen. Er kwam bijna achtduizend
dollar uit dit experiment, zodat de
schuldenlast van de kerk kon worden
verlicht.
Ds Norel nu, die dit verhaal ergens
hoorde, heeft een aantal leden van de
Jonge Kerk en catechisanten een bil
jet van tien gulden In de handen ge
drukt. Zij moeten nu zorgen, dat dit
stamkapitaal aangroeit. Een bepaalde
bestemming heeft ds Norel nog niet
voor de winst; hij heeft tot dusverre
slechts f 150 in de actie kunnen steken,
maar hoopt nog nieuwe geldschieters
te - inden. Aldus een bericht van het
Vr. Volk.
De Zweedse (Evang. Luth.) kerk
recruteert de laatste tijd vrijwilligers
om in het tekort aan predikanten te
voorzien. Dit tekort, dat thans reeds
ernstig is, zal in de komende jaren
wellicht zulk een dreigende realiteit
worden, dat men ernstig onderzoent
hoe de kerk hieraan het hoofd zal
moeten bieden. Men heeft o.m. het
voorstel gedaan om op bepaalde plaat
sen en voor bepaalde arbeid „vrijwil
lige predikanten" aan te stellen, men
sen dus wier voornaamste werkkring
elders ligt, maar die geregeld een aan
tal ren van hun vrije tijd aan het
pastorale werk willen geven. Ook is in
de Zweedse kerk, die staatskerk is, de
vraag ter sprake gekomen om predi
kanten uit andere Noordelijke landen
te beroepen. Men hoopt dat pogingen
in deze richting een waardevolle ver
nieuwing zullen teweeg brengen in het
kerkelijk leven an dit in veel opzich
ten reeds ontkerstende land.
In de Verenigde Staten is in de ker
ken, die aangesloten zijn bij de „Fede-
ral Oouncil of Churches of Christ" een
onderzoek ingesteld naar de deelneming
van de vrouw in de leiding van de
kerk, alsook naar de gezindten, die
vrouwen tot het ambt toelaten. Geble
ken is, dat slechts weinig kerken de
vrouw volledig tot het ambt toelaten
en dat daar, waar vrouwelijke predi
kanten wel worden toege iten, slechts
weinigen hiervan gebruik maken. De
meeste kerken, die zich tegen de vrou
welijke predikant verklaren, doen dit
niet zozeer op theologische ais wel op
uiterlijke gronden. Alle kerken, die aan
de enquête deelgenomen hebben, be
noemen vrouwen in vooraanstaande
kerkelijke oommissies.
Tot de groepen, die géén vrouw tot
het ambt toelaten, behoren de Lutherse
kerk en de Episcopale kerk in Amerika-
Bij de Presbyterianen worden de vrou
wen weliswaar niet gewijd, maar zij kun
nen in bijzondere gevallen als lekenpre-
dikster te werk worden gesteld. De synode
van de Presbyteriaanse kerk in de Ver.
Staten had in 1932 ln totaal 43 vrouwe
lijke en 313 mannelijke niet-theologen
als lid en 411 theologen. In de Methodis-
tenkerk kunnen vrouwen tot ouderling
en diaken worden benoemd en zij kunnen
als hulpprediker optreden; 320 vrouwen
zijn op deze wijze werkzaam. Ook kunnen
vrouwen afgevaardigd worden naar de
jaarvergadering en de synode. Bij de Bap
tisten worden vrouwen volledig tot het
ambt toegelaten, evenals bij de Congrega-
tionalisten. De benoeming van vrouwen
in de leidende kerkelijke commissies
neemt voortdurerd toe. Vooral stelt men
prijs op de aanwezigheid van vrouwen in
die commissies, waar praetische beslissin
gen moeten worden genomen.
GEEN RHYTHMISCH PSALMGEZANG
In verband met het ontbreken van de
nodige stichting besloot de Geref. kerke-
raad van Koog a. d. Zaan het rhythmisch
psalmzingen weer af te schaffen. Een
voorstel om de zittende gebedshouding in
de kerk als regel aan te nemen, werd
verworpen.
De kerkeraad van de Hervormde Ge
meente van Vriezenveen heeft de laai
ste jaren herhaaldelijk pogingen aaij
gewend de scheiding op te heffen, a
er bestaat doordat reeds sinds ong
veer vijftig jaar een groep gemeentj
leden afzonderlijk samenkomst in e
Hervormde Evangelisatie. Deze pogit
gen hebben evenwel geen zichtbaar ry
sultaat gehad. J
Daarom heeft de kerkeraad in-zi
vergadering van 15 Januari j.1. besli
ten een laatste mogelijkheid te openei^.
Deze bestaat in de vestiging van e*r
vierde predikantsplaats en het berot
pen daarin van een predikant, die a
bijzondere opdracht zal krijgen alles
doen wat in zijn vermogen is om
eenheid van de Hervormde gemeent
in het bijzonder met die leden, die tc
de Evangelisatie behoren, te bevord^
ren.
De kerkeraad heeft bepaald dat
te beroepen predikant een prediké
moet zijn van Christus, de Gekruist
de. Verder dat hij vrij zal zijn in zi
liturgie.
Van de vierde predikant wordt ve
wacht dat hij samen zal werken nu
de drie anderen predikanten bij pree"
beurten, catechisaties, huwelijken, b
grafenissen, huis- en ziekenbezoek. O
in het jeugdwerk en het vereniging
leven wordt van hem medewerki"
verwacht.
Bisschop Berggrav, de vroegere Lutherj j
se bisschop van Oslo, heeft dezer dagen ee1
uitspraak in de pers gedaan n.a.v. de kwe^
tie SchielderupHallesby, over het vraag
stuk der hel. De eerste theoloog had hc
bestaan van de hel ontkend, de ander*
had een orthodox standpuntdienaaftgaarr
de ingenomen. Zoals bekend hebben all
Noorse bisschoppen zich uitgesproken voc?
het istandpunt-HaUesby, dat in de lijn de|
kerkelijke traditie ligt. Berggrav zegt nv
dat Schielderup wel een schrede zijwaarl
heeft gedaan, maar zich daarmede no~
niet buiten de gemeenschap der ker'4
heeft geplaatst. Hij staat op bet unt va
dit geloofsstuk niet buiten maar wel aa«
de uiterste rand van de kerkelijke ge
loofgbelijdenis, aldus Berggrav.
De leidende kerkelijke figuren in Noor
wegen beraadslagen thans hoe een eind1,,
te maken aan deze kwestie, zonder da^
zij in het Storting (het Noorse parlement'
ter sprake "wordt gebracht, daar allen ho
er over eens zijn, dat het een uitermatj
bedroevende, ja voor de kerk fatale situa,--:
tie zou zijn, wanneer het Storting met eet
meerderheid van stemmen zou moeter
uitmaken hoe de leer en belijdenis de":
kerk verkondigd moet worden. a
al
Er bestaan plannen om ln Bandoen!
tot oprichting van een rooms-kathc
lieke universiteit voor Indonesië t
komen. De apostolisch vicaris va1:
Bandoeng, mgr. P. Arntz, zal dez
plannen nader hier te lande en i.
Rome bespreken.
De voorjaarszendingsweef
der Ned. Herv. Kerk zal dit jaar va?
28 Februari tot 7 Maart worden gehoif:
den. Aangezien het werk in IndonesU
en op Nieuw-Guinea meer dan ooi1
nieuwe krachten eist, wordt er gehootfj
op groter financiële steun dan ir
vorige jaren.
Ned,. Herv. kerk. j
Beroepen te Sloten (Fr.) G. J. Verj
steegh, vic. te Opperdoes.
Beroepen te Waddinxveen: H. Harr
kema te Zeist. j
Aangenomen naar Bergum (toez..
(bijz. pred. plaats): dr F. Bloemhof tj.
Spannum. Bedankt voor Hulzen (N.H.!,
P. Bouw te Ridderkerk.
Art. 31. L
Tweetal te Utrecht: J. Groen te Gro,
ningen en J. Waagmeester te Baarn.
Chr. Geref. kerken. u
Bedankt voor Zierikzee (2e pred. pl.,
H. Tporman te Deventer. j
Geref- gemeenten.
Tweetal te Scherpenisse: F. J. Diele'
man te Ierseke en A. v. Stuyvenberg tv
Nunspeet. Tweetal te St. Annaland: Fj
J. Dieleman te Ierseke en H. Lig^n.
berg te Rotterdam-W.
In het vrijzinnig-hervormde blad
Kerk en Wereld is een discussie gaan
de over de plaats en de betekenis van
de preek in de eredienst. Een gewoon
gemeentelid schrijft thans, dat de ge
middelde vrijzinnige kerkganger de
preek het hoogtepunt vindt en dat hij
weinig gevoel bezit voor de diensten,
waarin de liturgie de overhand heeft.
De predikanten zijn echter betrekke
lijk eenzame figuren en zij komen er
maar al te gemakkelijk toe een per
soonlijke visie te geven. Bovendien
worden zij nooit tegengesproken (dis
cussie over de preek zou heilzaam
zijn!) en verder blijkt luisteren wel
een van de moeilijkst te verwerven
eigenschappen te zijn.
„De preek vind ik nog altijd het
allerbelangrijkste. Eerst wanneer de
dominee zijn preek aanvangt, begint
ln de meeste gevallen naar mijn ge
voelen de kerkdienst. Dan kun je luis
teren, rustig neerzitten en het gespro
kene op je laten inwerken. Het gespro
kene dat zo dikwijls vorm geeft aan
je eigen gedachten over God en Chris
tus en de betekenis van God en Chris
tus voor je persoonlijk leven. De preek
is dikwijls voor mij als een oase in
onze drukke, woelige, onrustige
zenuwslopende tijd. Luisteren naar de
preek betekent: stil zijn en je hart
open kunnen stellen voor het Eeuwi
ge. Het overige in de godsdienst-oefe
ning is daarmede geenszins onbelang
rijk. Neen zeker niet, maar de preek
is het centrale. Moet de preek lang
zijn, moet zij kort zijn of moet zij noch
lang noch kort zijn? Voor mij geldt
als antwoord: de preek moet kort zijn.
De volledige godsdienstoefening moet
in rond een uur, zo mogelijk nog enigs
zins korter, zijn afgelopen. De aan
dacht verslapt dan niet zo gauw. Som
mige predikanten hebben de gewoonte,
misschien heel goed bedoeld, op ker
kelijke hoogtijdagen de kerkgangers
enigszins langer vast te houden, om
dat ze dan zulk een prachtige gelegen
heid hebben om nog jets meer te zeg
gen dan gewoonlijk. Dit lijkt mij juist
op die dagen ongewenst. Ik ben het in
dit opzicht volkomen eens met een
predikant, die eens zei: op de kerke
lijke hoogtijdagen moet je de dienst
zo kprt mogelijk houden. Er zijn dan
veelal verschillende mensen, die an
ders niet ter kerke gaan en wanneer
je een lange godsdienstoefening houdt,
beginnen ze zich te vervelen en luis
teren niet meer".
op ZONDAG 16 Februari, 1929 was
Enkhulzen als uitgestorven. De be
volking kon men vinden op het ijs in
het Krabbersgat en op het Enkhuizer
Zand. En op 20 Febr. opende Leo Ma-
ranus een „geregelde taxidienst Enk-
hnizenUrk v.v. 's Middags om een
uur vertrok de auto met aan „boord"
de heren L. Maranus, P. v. Hurck, E.
Drijver en M. de Boer, vanuit het
Krabbersgat. Kort na het vertrek be
vroor de radiateur en werd verder ge
reden op luchtverkoeling. Een slee met
twaalf Urkers werd ingehaald en op
sleeptouw genomen. In de „Val van
Urk" was het ijs niet best en moest
een scheur van twintig centimeter
breedte worden overgestoken en met
een extra vaartje lukte dit. Om drie
uur werd Urk bereikt. Later in de
middag maakten meerdere autobezit
ters de tocht naar het eiland. De heer
Kornalijnslijper deed het per motor
rijwiel. Honderden maakten deze en
de volgende dagen de tocht per rijwiel,
zo ook de heer P. SijbrandU en zijn
neefje, die per K.L.M.-vliegtuig van
Urk de reis naar Schiphol maakten.
In dat zelfde vliegtuig werd ook een
zieke Urker vrouw vervoerd, want het
eiland was geheel geïsoleerd.
N1IET ALLEEN URK was vanuit Enk
huizen het doel van menige reis,
ook Stavoren was zeer in trek. De
heren E. Berghuis, G. Dekker en A.
Edelenbosch charterden een veldschuit,
die op een slede geplaatst werd. Zo
uitgerust pionierden zij naar de Friese
kust. Omstreeks 12 uur werd er ge
start. Het werd een zware tocht het
geen wel duidelijk blijkt uit het relaas,
dat de heren later aan de journalisten
gaven. „Omstreeks vijf uur in de mid
dag konden we niet meer. We hadden
het laatste uur slechts honderd meter
afgelegd. Na een korte beraadslaging
werd besloten de boot op het ijs achter
te laten en met de slee verder te gaan.
Omstreeks kwart voor zes was de zon
verdwenen en liepen we op de maan-
Enkhuizen, wist een oplossing. Vrij
dagsmorgens om elf uur vertrok hij
per auto naar Urk, alwaar 's middags
om twee uur een doopbediening en
predikbeurt door hem werden vervuld,
's Middags om vijf uur stond de pre
dikant, na een voorspoedige overtocht,
weer op Enkhuizer bodem.
FNKHUIZEN en de nieuwe zeeweg
naar Urk stonden in deze dagen in
het grote nieuws. De landelijke bladen
dirigeerden hun speciale verslaggevers
naar de aloude Haringstad, waar de
verhalen op het ijs voor het grijpen
lagen. In grote opmaak werd verhaald
over het grote „fête d'hiver", het ijs-
feest, op het Enkhuizer Zand. Vreem
delingenverkeer, de IJsclub en parti
culieren werkten in spoed samen en
Midden op het Enkhuizer Zand
was een grote dansvloer gelegd en
een groot pierement, meer dan
duizend kilogram zwaar, verzorgde
de dansmuziek.
Witte uit Leeuwarden maakte op gym
schoenen de tocht van Stavoren naar
Enkhuizen. Bij aankomst bleken zijn
voeten bevroren te zijn en deze moes
ten in het S. v. L. Ziekenhuis worden
geamputeerd. Vaak gebeurde het ook,
dat na het invallen van de duisternis
nog mensen op de Zuiderzee vertoef
den en hulpexpedities werden dan uit
gezonden.
De barre winter van '29 is in deze
kwart-eeuw niet in gestrengheid over
troffen. Hoe koud het was blijkt ook
uit de omzetcijfers van de Enkhuizer
Gasfabriek.
In Februari 1929 werd 402.625 kg.
cokes meer afgeleverd dan in dezelfde
maand van het jaar tevoren. Woens
dags voor Paas, de 27ste Maart 1929,
kon de Veerdienst Enkhuizen, die meer
dan drie maanden gestaakt was, wor
den hervat. Maar nog ver in April
werd ijs in de Zuiderzee waargeno
men.
Het vuurtje op de strekdam van
het Krabbersgat zat „warm" in het
ijs. De fotografen kiekten hier de
ganse dag groepen.
OP -0 JANUARI 1929, dus 25 jaar geleden, stond de trouwe Enkliui-
zer garde „onder de visafslag'' de situatie van het ogenblik te he
spreken. Drie dagen tevoren hadden twintig Enkhuizer vissers de net
ten nog naar zee gebracht, maar kregen daarna geen gelegenheid de
neug binnen te halen. De wind was gekrompen en het water rondom
de stad was door het ijs ingesloten. Later slaagden enkele vissers er
met veel moeite nog in wat materiaal als touwen en simmen binnen te
halen, maar honderden netten gingen verloren. Weldra konden de
havenvuren worden gedoofd, want de Zuiderzee was één verlaten ijs
vlakte. De barre winter van 1929 was begonnenDe kranten
van die dagen meldden dagelijks in het weerbericht toenemende vorst
en voorts hele series uitslagen van schaatswedstrijden. Op 30 Januari
trad de dooi in, maar slechts voor enkele dagen, want op 4 Februari
werd hier het kampioenschap van West-Friesland verreden. De felle
koudegolf bleef aanhouden. Zondag 10 Februari vroor het 's avonds
om acht uur 18 graden Fahrenheit en diezelfde nacht zelfs 32 graden.
IN
DE ENKHUIZER haven lagen tal
van Urker schepen ingevroren en de
bemanningen hadden hun eiland niet
meer kunnen bereiken. Op 13 Febru
ari probeerde een groep van vijf Ur
kers over het lis Urk te bereiken. Drie
bereikten het doel; twee anderen keer
den 's avonds weer in de haven terug.
Kort voor Urk hadden zij een tamelijk
brede sloot „moeten nemen". Drie
waagden de sprong daarover, de an
dere twee durfden het niet aan. Dit
bericht was het signaal voor een in
tensief verkeer op de bevroren Zui
derzee,
De jongeren zeiden dat dit wel de
strengste winter sinds mensenheugenis
moest zijn, maar de ouderen hielden
het neg steeds op 1890 aan. De rij
melaar Siebe de Jong, die bijna dage
lijks door het wintertij werd geïnspi
reerd, schreef:
„Danwanneer je half bevroren
Thuis komt, zit daar heel bedaard
Opa bijna boven op de
Gloeiend hete insluithaard
En met korte kraakgeluidjes
(Hij is 80 jaren oud!)
Schept ie op en zegt: in 't neeg'tig
Was het wel driemaal zo koud
verlichte Zuiderzee, met nog geen
land in zicht. Doch Edelenbosch, die
een compas had meegenomen, was zo
zeker van zijn zaak, dat we ons gerust
aan zijn leiding toevertrouwden. Even
voor half zeven doemde in de verte
een licht op en even daarna nog één
en nog één. Een zucht van verlichting
ontsnapte ons. Om kwart voor acht
stapten we op Staverse grond, alwaar
ons een hartelijk welkom werd bereid
door een groot aantal belangstellenden,
die telefonisch van onze komst op de
hoogte waren gesteld. We werden naar
de burgemeester van Stavoren ge
bracht, die ons complimenteerde en
een stevig glas klare aanbood.
Later maakten nog velen, o.a. de heer
L. Nieman en zijn zoons deze tocht.
VAN NIEUWJAARSDAG tot Donder
dag 21 Februari moest de Gerefor
meerde Kerk te Urk, die in die dagen
een predikantsvacature had, het zonder
geestelijke hulp stellen. De kerkeraad
verzocht de Classis Enkhuizen om een
predikant zodra de verbinding met
Urk mogelijk was. Twaalf kinderen
moesten nog gedoopt worden. Wel, de
toenmalige predikant, ds Hoek uit
het resultaat was, dat op het Zand een
dansvloer werd gelegd, waarop een
groot pierement werd geplaatst. Daar
omheen tal van consumptietenten en
zelfs een zweef. De heer P. de Graaf
en zijn zoon Tjip brachten de bezoe
kers raison van tien centen van het
vuur naar het feesterrein, waar de
drukte enorm was. Als veiligheids
maatregel zou bij gevaar vanaf het
Vuur een rode vlag worden uitgesto
ken. Na twee dagen van pret bleek
dat noodzakelijk, want toen viel de
dooi in. Echter ook weer voor een
korte periode, want reeds op 26 Febru
ari achtte de burgemeester van Urk
de tocht naar Enkhuizen per auto en
fiets weer mogelijk.
Op de 1ste Maart ging Kornalijn
slijper met een vracht van duizend
kilogram kolen per auto naar Urk en
deze tocht slaagde. Daags daarop ver
dronk de auto in de Val van Urk. Die
zelfde dag maakte de heer C. J. van
Kleeff uit Grootebroek met enkele
leden van zijn personeel, de heren D.
Gerritsen, W. H. Horsman, N. de Boer,
Gerrit Karemaker en C. Leegwater
per schaats de tocht Enkhuizen-—Kam
pen. Om kwart over acht verliet men
Enkhuizen en 's middags om twee uur
werd Kampen bereikt.
QP DE 6e MAART viel voorgoed de
dooi in. De 65-jarige Groninger S.
Hartman wilde die dag toch nog pro
beren om van Enkhuizen over het ijs
naar Stavoren te gaan. Een drietal
Enkhuizer jongens, Jac. Visser, Teun
van Dam en Freek de Boer bood hij
een bedrag van tweehonderd gulden
aan, wanneer zij hem op zijn expedi
tie wilden begeleiden, terwijl zij vier
honderd gulden zouden ontvangen als
de overkant werd bereikt. Men aan
vaardde het aanbod, maar bij de Ril
gekomen, kreeg het ijs zo'n verrader
lijke kleur, dat met spoed weer de vei
lige Enkhuizer wal werd gezocht.
Hartman betaalde prompt zijn twee
honderd gulden uit.
Dagelijks stonden de kranten vol
ijsverhalen van prettige, maar ook
ernstige aard. De 181arige Y. van der
