Negers vragen om vrijheid Men streeft naar oplossing van rassenkwestie in V.S. J Prooi der blanken Volk in de schaduw De boeien verbroken Op de goede weg ZATERDAG 23 JANUARI 1954 Zolang er negers in de Verenigde Staten zullen zijn, zal onder hen de naam van Abraham Lincoln met ere en dankbaarheid genoemd wor den. Zijn strijd voor de afschaffing der slavernij heeft hij met zijn leven moeten betalen, nu heeft zijn volk hem tot een der helden van de Amerikaanse geschiedenis verheven. En de jonge zwartjes, spelend rond om Lincolns standbeeld, weten, dat mede door hem de toekomst lichter zal zijn dan het donkere verleden. ZE begeleiden u, meestal zwijgend en teruggetrokken, op al uw wegen door de Verenigde Staten. Ze dragen uw bagage op vlieg veld en station, bedienen in uw hotel de lift en doen er het werk van kamermeisje en kellner, ze brengen u per taxi waar u wilt en ze poetsen uw schoenen op straat. In een cafetaria verzorgen ze de afwas, ze vegen de straten voorzover die ooit aangeveegd worden en ze Staan in de garderobe. Komt ge in een fabriek, dan wordt het zwaarste werk meestal door hen gedaan en ze lijken u nu eens zeer ijverig en dan weer in abnormale mate lui. Of ze van buiten zeer licht of zeer donker zijn, allemaal dragen ze eenzelfde onbedriegelijk merkteken met zich mee: door hun aderen vloeit het negerbloed. Inderdaad, er is sinds 1940 enige verandering gaande, maar nog steeds wordt het laagst-geclassifi- ceerde werk in de V.S. door de negers verricht. Nu ziet u bv. in het Pentagon ook zwarte typistes en secretaresses lopen, maar zij zijn betrekkelijk nog uitzonderingen. Een blanke beklimt in de fabriek, op het kantoor of in het warenhuis ontzaglijk veel gauwer de maatschappelijke ladder dan een neger, ook al doen zij beiden hun werk even goed. De slavernij is afgeschaft, maar de discriminatie is blijven bestaan. VAN zulke discriminatie worden de Joden en de Mexicanen soms ook wel de dupe al worden deze beide volken tot de blanken ge rekend, terwijl de negers met de Indianen, de Japanners en de Chine zen de „coloured peoplevormen maar nooit zo stelselmatig en traditioneel als de negers. Boekhouder, accountant, analyst, electro- monteur, opzichter of medisch assistente, een neger of negerin zal het niet worden, zelfs al zijn zij daarvoor opgeleid en al is er een tekort aan werkkrachten. De grote winkelbedrijven zetten nimmer negers achter de toonbank en in banken en officiële instellingen krijgt men vrijwel nooit met hen te maken. ■pOCH is er iets gaande, m al gaat het héél lang- raam. Kansas City een overgangsgebied tussen |gjj Noord en Zuid en Oost en Ks West had in 1950 on- geveer drieduizend men sen bij de gemeente in dienst en achthonderd van hen waren negers. Maar van deze achthonderd werkten driehonderd in een stadsziekenhuis, dat alleen voor negers be stemd was en van de ove rigen stond tweederde deel als ongeschoolde werk kracht ingeschreven. In totaal vijf negers deden toen kantoorwerkzaamhe den. Nu, drie jaar later, zijn het er veel meer en men is op 't stadhuis van goeden wille, maar het kost de grootste moeite en wilskracht de eeuwenlang gevolgde practijk om te zetten. Verschillende vak verenigingen (typografen, electriciens enz.) laten geen negers als lid toe, andere brengen hen in een spe ciale afdeling onder en slechts weinige bonden passen de (vaak op papier bepleite) integratie ook werkelijk toe. In theorie kunnen de negerscholen dezelfde be roepsopleiding geven als de scholen voor de blan- nltiid ziin ken maar in werkelijk- ^°%u?sd\eVolken~zij~de slums van de grote steden heid komt er ycel minder hokken zij samen aan de armelijkste zelfkant van terecht. Particuliere °JJ°^ZmenleZng Deze moeder met haar drie opleidingscursussen nemen van ae sa woning maar één kamer en zij ook vrijwel nooit neger- kinderen neen v r(c£ leerlingen aan het mag ^llTtering van deze erbarmelijke woning- hL,h8e"\ de- aUt0FOn" toestanden overal in de negerwijken verrijzen bielbranche zijn. Een i/innr h1ii.7pv.fiptl de negers in de V.S. het slechtst zwarte doktert' alleen nieuwe en'nette huizenblokken, waar duizenden bij de allerhoogste utt- gezinnen kunnen worden ondergebracht. zondering een blanke pa tiënt hebben, een neger-advocaat krijgt alleen cliënten uit de laagste volks klasse der blanken, als hij ze krijgt. Een blanke vrouw, die uit overtuiging lid werd van een Baptistengemeente, die alleen uit negers bestond, had na enkele jaren in haar milieu geen le ven meer. De burgerrechten zijn voor allemaal dezelfde? Natuurlijk, hoe kan het an ders in een land waar het woord de mocratie wel de meest gangbare munt is. Maar wet en practijk zijn twee. Politic-agenten zullen op straat een neger veel gauwer ruw en bars toe spreken dan ren blanke; zij zullen in St. Louis het laatste jaar ook negers als gast toegelaten en moeilijkheden zijn daar niet van gekomen. J^AN men de Indianen de oorspron kelijke Amerikanen noemen, de ne gers zijn in Amerika eigenlijk nog steeds vreemdelingen. Ook al hebben zij nooit een andere taal gekend dan het Engels en al zouden zij nooit naar Afrika terugwillen, daar ligt hun oor sprong, hun geschiedenis en hun adel en met de cultuur van het zwarte werelddeel is hun wezen, in de grond nog altijd verbonden. Afrika is duizenden jaren lang het continent der mysteriën geweest. Wat weten wij eigenlijk van Egypte en Ethiopië, wat ligt er onder de Sahara verborgen, wie heeft ooit het raadsel der pygmeeën opgelost? Gedurende de gehele middeleeuwen is er over het land der zwarten ontzaglijk veel ge fabeld en Othello is niet de enige neger, die in de wereldliteratuur een beroemde plaats heeft gekregen. Aan de donkere kleur, aan het haar, aan de gelaatsvorm waren ze dadelijk te onderscheiden en zo werden ze, in hoevele stammen en groeperingen ook verdeeld, zowel door de Europeanen als door de Aziaten op één hoop ge worpen. De Phoeniciërs, de Grieken, de Romeinen, de Islamieten hebben achtereenvolgens Noord-Afrika in hun macht gehad, maar nooit kwamen ze te weten wat er allemaal achter de verre horizon in het Zuiden lag. Van de 15de eeuw af is het de beurt van de Europeanen weer. De Portu gezen beginnen, de Spanjaarden, Fransen, Nederlanders en Engelsen volgen, niet als ontdekkingsreizigers maar als slavenhandelaars. Het was christelijk West-Europa, dat de roof van mensen tot de basis van een eco nomische opbloei maakte. De bijbelse vloek over Kanaan (Genesis IX, 24 25) werd een gerede aanleiding geacht om de grootste gruwelen zonder ge wetensbezwaren te bedrijven. Met diepe schaamte moeten de christenen van vandaag het erkennen, dat de verdrukking der zwarten door hun voorgeslacht is goed gepraat met een beroep op de straf over de zoon, die een tekort aan eerbied jegens zijn vader had betoond. Noch de zending Livingstone), noch de ontdekkings reiziger (Stanley), noch de weten schap (Frobenius) heeft ook maar in de verte kunnen goedmaken wat onze voorvaderen jegens Afrika hebben misdaan. Er wordt aangenomen, dat we om streeks 1600 een dieptepunt hebben in het verval der Afrikaanse neger cultuur. Verwarring en onderlinge strijd waren het gevolg. De blanke wereld, die pas begonnen was twee nieuwe werelddelen, Amerika en Azië, voor zich open te leggen, maakte daarvan gebruik om een giganteske volksverhuizing op touw te zetten. Een der pijnlijkste exploitaties, waar aan ooit mensen zijn onderworpen, ving aan; voor rum en vuurwapenen werden zwarte schepsels geruild en het duurde een paar eeuwen voor men zich ging afvragen of dit allemaal zeer met die der Bosjesmannen, Hot- tentotten, Bantoe's, Zoeloe's en Kaf fers verweven is, dat men de tragiek dezer botsing van blank en zwart beter dan overal elders kan aflezen. De Mohammedanen zijn trouwens in de slavenhandel reeds voorgegaan. De harems, de garnizoenen en de werk plaatsen moesten toch ook bevolkt worden. Het lot der negers schijnt onder de Islam evenwel nog dragelijk te zijn geweest. Al heel gauw na de ontdekking van Amerika begonnen de Spanjaarden met negers daarheen te transporteren en na 1520 gebeurde dit stelselmatig, want op de plantages was zoveel ruw en zwaar werk te doen, dat er steeds zwarte handen tekort waren. Men heeft uitgerekend, dat in de achttiende eeuw per jaar tussen de 50.000 en 100.000 negers over de At lantische Oceaan werden gebracht. Het is onvoorstelbaar, met hoeveel leed dit gepaard is gegaan. De razzia, het transport, de verkoop en de ex ploitatie heeft aan millioenen negers het leven gekost. Mogen de Portuge zen er mee begonnen zijn, de Neder landers hebben het stelsel vervol maakt, vooral nadat in 1621 de West- Indische Compagnie werd opgericht en Brazilië om steeds meer mensen vroeg. In de 18de eeuw kregen de Engelsen de treurige eer de beste slavenhandelaars te zijn. Waarom niet even een paar koude cijfers te laten spreken? Van 16801688 verzond de Engelse Afrikaanse Compagnie 249 schepen met in totaal 60.783 negersla ven naar Amerika. Onderweg stierven er in die negen jaar maar 14.387 men sen, zodat er 46.396 verkocht konden Naar schatting zijn er zo door de West- Europeanen ten minste tien mil- lioen negers ge roofd, weggebracht en aan de planters verkocht. Het duurde tot de tijd, toen de christenheid een meer ethische en dogmatische gezindheid ging ver tonen, eer er tegenstand oprees. In Engeland werden er in het parlement protesten gehoord en door het werken van edele figuren als Wilberforce werd in het begin van de 19de eeuw de sla vernij officieel afgeschaft. Denemarken volgde het eerst en langzamerhand moesten de andere landen hetzelfde wel doen. De Protestant Episcopal kerk in Harlem, de dichtbevolkte negerwijk in New York, gaat uit en een groepje leden van het jongenskoor vraagt de enige blanke bezoeker van de zeer levendige dienst om op straat op de kiek gezet te worden, iets wat onder veel vrolijkheid dan ook gebeurt. een vrij groot geboorte-overschot re kenen. Hoewel de meeste negers wel een meer of minder grote dosis blank bloed in hun aderen hebben zo on menselijk was dit ras toch niet dat de vrouwen niet door de blanke man nen begeerd werden -is de „colour- line" toch scherp getrokken. Wie spi raalachtig kroeshaar heeft en de halve maantjes op de nagels mist, is te enenmale gepredestineerd. Rasdiscri minatie in de VS is anno 1953, spijts alle mooie woorden en goede bedoe lingen, nog een harde en bittere wer kelijkheid. Er is nog altijd verschil tussen Noord en Zuid in dit opzicht. Een zeer hartelijke en zeer democratische fa brieksdirecteur uit New Orleans druk te het zó uit: In het Noorden zijn de negers officieel vrije mensen, maar ze worden er als slaven behandeld; wij hier geven ze op het papier niet zoveel vrijheid, maar we behandelen ze als mensen. En hij legde er de nadruk op, dat voor gelijk werk aan blank en zwart gelijk loon werd uit betaald. Desniettemin waren er aan de waterfonteintjes twee kranen en stond de huidskleur er bij aangegeven. En de gruwelijk hete staalovens wer den er alleen door negers bediend. Men mag de negers niet met paria's vergelijken, maar een sociaal verdruk te kaste vormen zij zeker nog altijd. We hebben de situatie in Kansas City eens wat nader bekeken, niet alleen omdat dit een typische over- gangsstad is, maar ook omdat hier in het stadsbestuur de ernstige wil be staat ongerechtvaardigde barrières op Het Zuiden van de V.S. is dikwijls het toneel van het bitterste lijden der negers geweest en wat zich hier op de plantages heeft afgespeeld, is dikwijls het onderwerp van een realistische schildering in tal van romans ge worden: men denke b.v. aan „De negerhut van Oom Tom" en aan „Gejaagd door de wind". Hoewel alle discriminatie nog lang niet is verdwenen, zijn de toestanden reeds veel beter geworden. Toch is deze witte r.k. kerk op een suikerplantage in de omtrek van New Orleans een typisch bezit der blanken en zal men aan de grote wegen tevergeefs naar de woningen der negers zoeken. geval van een botsing haast zonder onderzoek aan de kant van de bl^P" ken staan, zij zullen zich onverschillig betonen wanneer een neger beledigd wordt of niet zo spoedig medische hulp inroepen, wanneer een neger het slachtoffer van een verkeersongeval is. Gaat een neger in Kansas City een zedelijk en godsdienstig wel door de goed hotel binnen, dan wordt hij er' u uit gekeken. Een kamer krijgt hij er niet In de restaurants merkt men da delijk, dat de afscheiding toegepat wordt. De meeste bioscopen buiten de negerwijk zijn alleen voor blanken. Hier en daar wijzigt zich iets ten goe de; zo hebber, hotels van klasse in beugel kon. Dat de Nederlanders in dit alles een zeer voornaam maar weinig roemvol aandeel gehad hebben, mag bekend zijn, al verzwijgen de geschiedenis boeken onze zonden meestalHet is door de stamverwante Boeren, wier geschiedenis sedert drie eeuwen zo- Aan een voor de blanken zeer renda bel economisch stelsel bleek dus de grondslag te ontvallen. Maar wat bleef was het negerpro bleem. De rassenstrijd is een keiharde werkelijkheid, zowel in Zuid-Afrika als in Noord-Amerika. Dat in het laat ste land de vooruitzichten thans zo veel gunstiger zijn om tot een door allen gewenste oplossing te komen, ligt niet alleen aan de over het alge meen gulle humaniteit der Amerika nen. De numerieke verhoudingen spe len uiteraard een grote rolin de VS is er één neger op negen blanken, in Zuid-Afrika is de verhouding omge keerd QP een totale bevolking van ruim 150 millioen werden er in 1950 in de VS zestien millioen kleurlingen ge teld. De Indianen, Japanners en Chi nezen halen tezamen nog lang het millioen niet, zodat men naar waar heid kan zeggen dat er ruim vijftien millioen negers zijn. Een op de tien inwoners, en daarmee is dan het probleem geschapen. Het probleem kwelt overal trouwens niet even zwaar. In sommige staten van New England zijn er maar wei nig negers, maar Georgia en North Carolina hebben er elk meer dan een millioen, hetgeen één neger op de drie a vier mensen betekent. Het feit, dat New York ook bijna een millioen negers herbergt wijst er overigens al op, dat er een grote volksverhuizing van het Zuiden naar het Noorden en van het platteland naar de stad heeft plaatsgehad. Verreweg de meeste zwarten hebben in de laatste tiental len jaren aan de stad de voorkeur gegeven, een feit, dat daar natuurlijk de woningbehoefte grotelijks heeft doen vermeerderen. Men neemt aan, dat de natuurlijke toeneming der ne gers iets groter is dan bij de blanken worden de gezondheidstoestanden on der hen verbeterd, dan kan men op te ruimen. Er is daar een adviescom missie van vijftien leden ingesteld, die het onderling begrip, de wil tot sa menwerking en de geest van menslie vendheid moet versterken. Deze breed samengestelde commissie is ijverig aan het werk getogen en zij schroomde ook in genen dele de ware situatie aan ons als buitenlanders en vreem delingen open te leggen. Om maar iets uit de veelheid van feiten te noemen. De publieke parken, zwemgelegenheden en speelplaatsen zijn voor het merendeel voor negers verboden. Dit is geen geschreven wet, maar traditie en daar houdt de bewa king zich aan. Een prachtig natuurbad als Swope Park laat geen zwarten toe, maar men gelooft niet dat deze uit sluiting nog lang zal duren. Omdat de openbare scholen gescheiden zijn naar de huidskleur, is er ook geen gemeen schappelijke kinderontspanning. De particuliere zijn vaak nog even stren ger wat de scheiding betreft dan de gemeentelijke gelegenheden, maar op de helft van de recreatieterreinen komt het toch wel voor dat blank en zwart gezamenlijk een of andere tak van sport beoefenen. Op de golf- plaatsen, in de bioscopen en danszalen en al zulke plaatsen echter is de lijn als absolute grens gespannen. Een ruime, royale, rijke stad, dat Kansas City. Hoeveel blanke bezoe kers van buiten zouden evenwel ooit de negerwijken daar bezocht hebben? We hebben er een donkere avond rondgezworven en wisten toen wel iets meer. De helft van de negers in Kansas woont in niet veel meer dan krotten of op zijn allerbest in totaal verwaarloosde huurhuizen. Het stads bestuur weet dat, het weet ook dat de hygiëne hier vaak geheel ont breekt, dat er weinig straatverlich ting is en er over het algemeen slech te wegen zijn. Het is ook aan het werk getogen. Van de zeer nette hui zen voor lagere inkomens, die de stad laat zetten, is bijna de helft voor de negers bestemd. Het was, hoewel niet zo groots, het» zelfde beeld dat we in Harlem, de ne gerwijk van New York, zagen verrij zen. Machtige flatgebouwen worden daar uit de grond gestampt, waar eens alles van verval en vervuiling sprak. Honderden, ja, duizenden gezinnen zijn reeds in deze „apartments" onder gebracht. Scholen, speelplaatsen, ge meenschapshuizen, parkeerplaatsen, een flink ziekenhuis zal men bij ieder groot project vinden. Beseft men thans dus in deze ongure negerwijken met een gevaarlijk kankergezwel te maken te hebben? JN het huis van een leider van het christelijk jongemannenwerk in een der netste straten van de negerwijk van New Orleans zitten we bijeen: een aantal krantenmensen uit Europa met een zeer gevarieerde groep neger intellectuelen. Er is een dokter, een tandarts, een advocaat, een leraar, een jonge dominee, een professor, een ge goede zakenman bij en aan weerskan ten wordt er geen blad voor de mond genomen. Een vertegenwoordiger van de gemeentelijke overheid leidt in, erkent de pijnlijke situatie, maar is optimistisch aangaande de toekomst. Overigens mag ieder in volle vrijheid zijn mening zeggen, Een spervuur van vragen breekt los en de negers antwoorden, sommi gen mild en humaan, anderen niet zonder sarcastische scherpte. Of het lynchen verdwenen is? In de jaren 1938'47 zijn er nog 35 lynchgevallen geweest, maar de gevallen waarin de te lynchen persoon nog juist kon wor den gered belopen enkele honderden. Of de politie blank en zwart gelijk behandelt? Heel dikwijls lijkt het er niet op en treedt zij ruw en wreed tegen de negers op en zoekt zij zeer eenzijdig de schuld aan hun kant. Het valt een neger moeilijk zijn zaak voor het gerecht verdedigd te krijgen. In een staat als Georgia zijn wel hon derd gemeenten, waar geen neger in de jury (rechtbank) zit. Onvrijwillige arbeidsplicht wordt een neger thans maar zelden meer opgelegd, maar zul ke aan de vroegere slavernij herinne rende gevallen komen nog voor. Heb ben de negers stemrecht? Op papier, ja; in de practijk maar al te vaak: neen. Aan de scholen voor blanke kinderen wordt drie, vier maal zo veel staatsgeld ten koste gelegd als aan de negerscholen. Ziet u vooruit gang aangaande de oplossing van dit probleem? Ongetwijfeld, vooral sedert de oorlogsjaren is er heel wat verbe tering op te merken. In het leger is dit aangaande veel goeds geboren. Dat er echter maar één vonk in dit kruitvat behoeft te vallen om een ex plosie te verwekken, wordt ons door een blanke deskundige in een ware, maar geenszins fraaie historie aange toond. In 1951 probeert een neger in een blanke buurt in Chicago een huis te huren. Het gelukt hem, maar een driedaagse opstand der blanken is het gevolg. Adlai Stevenscm houdt zich goed, want hij laat de vrijwillige po litie tegen de blanken oprukken. Dit was een uitzonderlijk geval, maar het tekent de kracht der instincten- Maar gaan de negers zelf ook niet onder een eeuwenoud minderwaardig heidsbesef gebukt? Het zou geen won der zijn, maar het scheelt natuurlijk heel veel uit welk milieu zij komen. Op Dillard University b.v., een neger universiteit maar het woord is zeker te weids in de omtrek van New Orleans, merkten we er weinig of niets van. £)RIE, vier eeuwen van slavernij wor den maar niet in een handomdraai ongedaan gemaakt. Er is aan weers zijden veel vreemdheid en wantrou wen en dat zal er ook wel blijven, al was het alleen maar als een bittere consequentie van het verleden. Maar de VS kan zich heden ten dage min der dan ooit veroorloven een rassen kwestie van geweldige omvang binnen eigen grenzen te prolongeren. Een we reldmacht, die het woord democratie voortdurend op de lippen heeft, wordt natuurlijk op haar democratische prac tijk onderzocht. Hitiers oplossing van de rassenkwestie is tot een historische waarschuwing geworden. Bovendien zien de communistische landen, zien Azië en Afrika nauwlettend toe. En steeds duidelijker verheft zich de stem der kerken tegen misstanden, die zij zelf in vroeger eeuwen geduld hebben. Zonder dat we in de verte de poor ten van het paradijs zien opengaan, staat het voor ons vast dat er een betere toekomst voor de negers in de VS daagt. Alleen een economische cri sis zou dit perspectief eigenlijk kun nen verduisteren. Het gaat langzaam, de negers véél te langzaam, maar zo als elke emancipatie der verdrukten is ook deze niet te keren. Laten we van ganser harte hopen dat de op lossing van dit probleem in wijsheid en vredig overleg gevonden mag worden.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1954 | | pagina 11