Negers vragen om vrijheid
Men streeft naar oplossing van
rassenkwestie in V.S.
J
Prooi der blanken
Volk in de schaduw
De boeien verbroken
Op de goede weg
ZATERDAG 23 JANUARI 1954
Zolang er negers in de Verenigde
Staten zullen zijn, zal onder hen de
naam van Abraham Lincoln met
ere en dankbaarheid genoemd wor
den. Zijn strijd voor de afschaffing
der slavernij heeft hij met zijn leven
moeten betalen, nu heeft zijn volk
hem tot een der helden van de
Amerikaanse geschiedenis verheven.
En de jonge zwartjes, spelend rond
om Lincolns standbeeld, weten, dat
mede door hem de toekomst lichter
zal zijn dan het donkere verleden.
ZE begeleiden u, meestal zwijgend en teruggetrokken, op al uw wegen door de Verenigde Staten.
Ze dragen uw bagage op vlieg veld en station, bedienen in uw hotel de lift en doen er het werk van
kamermeisje en kellner, ze brengen u per taxi waar u wilt en ze poetsen uw schoenen op straat.
In een cafetaria verzorgen ze de afwas, ze vegen de straten voorzover die ooit aangeveegd worden en ze
Staan in de garderobe. Komt ge in een fabriek, dan wordt het zwaarste werk meestal door hen gedaan en
ze lijken u nu eens zeer ijverig en dan weer in abnormale mate lui. Of ze van buiten zeer licht of zeer
donker zijn, allemaal dragen ze eenzelfde onbedriegelijk merkteken met zich mee: door hun aderen
vloeit het negerbloed.
Inderdaad, er is sinds 1940 enige verandering gaande, maar nog steeds wordt het laagst-geclassifi-
ceerde werk in de V.S. door de negers verricht. Nu ziet u bv. in het Pentagon ook zwarte typistes en
secretaresses lopen, maar zij zijn betrekkelijk nog uitzonderingen. Een blanke beklimt in de fabriek, op
het kantoor of in het warenhuis ontzaglijk veel gauwer de maatschappelijke ladder dan een neger, ook
al doen zij beiden hun werk even goed. De slavernij is afgeschaft, maar de discriminatie is blijven bestaan.
VAN zulke discriminatie worden de Joden en de Mexicanen soms ook
wel de dupe al worden deze beide volken tot de blanken ge
rekend, terwijl de negers met de Indianen, de Japanners en de Chine
zen de „coloured peoplevormen maar nooit zo stelselmatig en
traditioneel als de negers. Boekhouder, accountant, analyst, electro-
monteur, opzichter of medisch assistente, een neger of negerin zal het
niet worden, zelfs al zijn zij daarvoor opgeleid en al is er een tekort
aan werkkrachten. De grote winkelbedrijven zetten nimmer negers
achter de toonbank en in banken en officiële instellingen krijgt men
vrijwel nooit met hen te maken.
■pOCH is er iets gaande, m
al gaat het héél lang-
raam. Kansas City een
overgangsgebied tussen |gjj
Noord en Zuid en Oost en Ks
West had in 1950 on-
geveer drieduizend men
sen bij de gemeente in
dienst en achthonderd van
hen waren negers. Maar
van deze achthonderd
werkten driehonderd in
een stadsziekenhuis, dat
alleen voor negers be
stemd was en van de ove
rigen stond tweederde deel
als ongeschoolde werk
kracht ingeschreven. In
totaal vijf negers deden
toen kantoorwerkzaamhe
den. Nu, drie jaar later,
zijn het er veel meer en
men is op 't stadhuis van
goeden wille, maar het
kost de grootste moeite en
wilskracht de eeuwenlang
gevolgde practijk om te
zetten. Verschillende vak
verenigingen (typografen,
electriciens enz.) laten geen
negers als lid toe, andere
brengen hen in een spe
ciale afdeling onder en
slechts weinige bonden
passen de (vaak op papier
bepleite) integratie ook
werkelijk toe.
In theorie kunnen de
negerscholen dezelfde be
roepsopleiding geven als
de scholen voor de blan- nltiid ziin
ken maar in werkelijk- ^°%u?sd\eVolken~zij~de slums van de grote steden
heid komt er ycel minder hokken zij samen aan de armelijkste zelfkant
van terecht. Particuliere °JJ°^ZmenleZng Deze moeder met haar drie
opleidingscursussen nemen van ae sa woning maar één kamer en zij
ook vrijwel nooit neger- kinderen neen v r(c£
leerlingen aan het mag ^llTtering van deze erbarmelijke woning-
hL,h8e"\ de- aUt0FOn" toestanden overal in de negerwijken verrijzen
bielbranche zijn. Een i/innr h1ii.7pv.fiptl
de negers in de V.S. het slechtst
zwarte doktert' alleen nieuwe en'nette huizenblokken, waar duizenden
bij de allerhoogste utt- gezinnen kunnen worden ondergebracht.
zondering een blanke pa
tiënt hebben, een neger-advocaat krijgt
alleen cliënten uit de laagste volks
klasse der blanken, als hij ze krijgt.
Een blanke vrouw, die uit overtuiging
lid werd van een Baptistengemeente,
die alleen uit negers bestond, had na
enkele jaren in haar milieu geen le
ven meer.
De burgerrechten zijn voor allemaal
dezelfde? Natuurlijk, hoe kan het an
ders in een land waar het woord de
mocratie wel de meest gangbare munt
is. Maar wet en practijk zijn twee.
Politic-agenten zullen op straat een
neger veel gauwer ruw en bars toe
spreken dan ren blanke; zij zullen in
St. Louis het laatste jaar ook negers
als gast toegelaten en moeilijkheden
zijn daar niet van gekomen.
J^AN men de Indianen de oorspron
kelijke Amerikanen noemen, de ne
gers zijn in Amerika eigenlijk nog
steeds vreemdelingen. Ook al hebben
zij nooit een andere taal gekend dan
het Engels en al zouden zij nooit naar
Afrika terugwillen, daar ligt hun oor
sprong, hun geschiedenis en hun adel
en met de cultuur van het zwarte
werelddeel is hun wezen, in de grond
nog altijd verbonden.
Afrika is duizenden jaren lang het
continent der mysteriën geweest. Wat
weten wij eigenlijk van Egypte en
Ethiopië, wat ligt er onder de Sahara
verborgen, wie heeft ooit het raadsel
der pygmeeën opgelost? Gedurende de
gehele middeleeuwen is er over het
land der zwarten ontzaglijk veel ge
fabeld en Othello is niet de enige
neger, die in de wereldliteratuur een
beroemde plaats heeft gekregen. Aan
de donkere kleur, aan het haar, aan
de gelaatsvorm waren ze dadelijk te
onderscheiden en zo werden ze, in
hoevele stammen en groeperingen ook
verdeeld, zowel door de Europeanen
als door de Aziaten op één hoop ge
worpen. De Phoeniciërs, de Grieken,
de Romeinen, de Islamieten hebben
achtereenvolgens Noord-Afrika in hun
macht gehad, maar nooit kwamen ze
te weten wat er allemaal achter de
verre horizon in het Zuiden lag.
Van de 15de eeuw af is het de beurt
van de Europeanen weer. De Portu
gezen beginnen, de Spanjaarden,
Fransen, Nederlanders en Engelsen
volgen, niet als ontdekkingsreizigers
maar als slavenhandelaars. Het was
christelijk West-Europa, dat de roof
van mensen tot de basis van een eco
nomische opbloei maakte. De bijbelse
vloek over Kanaan (Genesis IX, 24
25) werd een gerede aanleiding geacht
om de grootste gruwelen zonder ge
wetensbezwaren te bedrijven. Met
diepe schaamte moeten de christenen
van vandaag het erkennen, dat de
verdrukking der zwarten door hun
voorgeslacht is goed gepraat met een
beroep op de straf over de zoon, die
een tekort aan eerbied jegens zijn
vader had betoond. Noch de zending
Livingstone), noch de ontdekkings
reiziger (Stanley), noch de weten
schap (Frobenius) heeft ook maar in
de verte kunnen goedmaken wat onze
voorvaderen jegens Afrika hebben
misdaan.
Er wordt aangenomen, dat we om
streeks 1600 een dieptepunt hebben
in het verval der Afrikaanse neger
cultuur. Verwarring en onderlinge
strijd waren het gevolg. De blanke
wereld, die pas begonnen was twee
nieuwe werelddelen, Amerika en Azië,
voor zich open te leggen, maakte
daarvan gebruik om een giganteske
volksverhuizing op touw te zetten.
Een der pijnlijkste exploitaties, waar
aan ooit mensen zijn onderworpen,
ving aan; voor rum en vuurwapenen
werden zwarte schepsels geruild en
het duurde een paar eeuwen voor men
zich ging afvragen of dit allemaal
zeer met die der Bosjesmannen, Hot-
tentotten, Bantoe's, Zoeloe's en Kaf
fers verweven is, dat men de tragiek
dezer botsing van blank en zwart
beter dan overal elders kan aflezen.
De Mohammedanen zijn trouwens in
de slavenhandel reeds voorgegaan. De
harems, de garnizoenen en de werk
plaatsen moesten toch ook bevolkt
worden. Het lot der negers schijnt
onder de Islam evenwel nog dragelijk
te zijn geweest. Al heel gauw na de
ontdekking van Amerika begonnen de
Spanjaarden met negers daarheen te
transporteren en na 1520 gebeurde dit
stelselmatig, want op de plantages was
zoveel ruw en zwaar werk te doen,
dat er steeds zwarte handen tekort
waren.
Men heeft uitgerekend, dat in de
achttiende eeuw per jaar tussen de
50.000 en 100.000 negers over de At
lantische Oceaan werden gebracht.
Het is onvoorstelbaar, met hoeveel
leed dit gepaard is gegaan. De razzia,
het transport, de verkoop en de ex
ploitatie heeft aan millioenen negers
het leven gekost. Mogen de Portuge
zen er mee begonnen zijn, de Neder
landers hebben het stelsel vervol
maakt, vooral nadat in 1621 de West-
Indische Compagnie werd opgericht
en Brazilië om steeds meer mensen
vroeg. In de 18de eeuw kregen de
Engelsen de treurige eer de beste
slavenhandelaars te zijn. Waarom niet
even een paar koude cijfers te laten
spreken? Van 16801688 verzond de
Engelse Afrikaanse Compagnie 249
schepen met in totaal 60.783 negersla
ven naar Amerika. Onderweg stierven
er in die negen jaar maar 14.387 men
sen, zodat er 46.396 verkocht konden
Naar schatting zijn
er zo door de West-
Europeanen ten
minste tien mil-
lioen negers ge
roofd, weggebracht
en aan de planters
verkocht. Het
duurde tot de tijd,
toen de christenheid een meer ethische
en dogmatische gezindheid ging ver
tonen, eer er tegenstand oprees. In
Engeland werden er in het parlement
protesten gehoord en door het werken
van edele figuren als Wilberforce werd
in het begin van de 19de eeuw de sla
vernij officieel afgeschaft. Denemarken
volgde het eerst en langzamerhand
moesten de andere landen hetzelfde
wel doen.
De Protestant Episcopal kerk in Harlem, de dichtbevolkte negerwijk in
New York, gaat uit en een groepje leden van het jongenskoor vraagt de
enige blanke bezoeker van de zeer levendige dienst om op straat op de kiek
gezet te worden, iets wat onder veel vrolijkheid dan ook gebeurt.
een vrij groot geboorte-overschot re
kenen.
Hoewel de meeste negers wel een
meer of minder grote dosis blank
bloed in hun aderen hebben zo on
menselijk was dit ras toch niet dat
de vrouwen niet door de blanke man
nen begeerd werden -is de „colour-
line" toch scherp getrokken. Wie spi
raalachtig kroeshaar heeft en de halve
maantjes op de nagels mist, is te
enenmale gepredestineerd. Rasdiscri
minatie in de VS is anno 1953, spijts
alle mooie woorden en goede bedoe
lingen, nog een harde en bittere wer
kelijkheid.
Er is nog altijd verschil tussen
Noord en Zuid in dit opzicht. Een zeer
hartelijke en zeer democratische fa
brieksdirecteur uit New Orleans druk
te het zó uit: In het Noorden zijn de
negers officieel vrije mensen, maar
ze worden er als slaven behandeld;
wij hier geven ze op het papier niet
zoveel vrijheid, maar we behandelen
ze als mensen. En hij legde er de
nadruk op, dat voor gelijk werk aan
blank en zwart gelijk loon werd uit
betaald. Desniettemin waren er aan
de waterfonteintjes twee kranen en
stond de huidskleur er bij aangegeven.
En de gruwelijk hete staalovens wer
den er alleen door negers bediend.
Men mag de negers niet met paria's
vergelijken, maar een sociaal verdruk
te kaste vormen zij zeker nog altijd.
We hebben de situatie in Kansas
City eens wat nader bekeken, niet
alleen omdat dit een typische over-
gangsstad is, maar ook omdat hier in
het stadsbestuur de ernstige wil be
staat ongerechtvaardigde barrières op
Het Zuiden van de V.S. is dikwijls het toneel van het bitterste lijden der
negers geweest en wat zich hier op de plantages heeft afgespeeld, is dikwijls
het onderwerp van een realistische schildering in tal van romans ge
worden: men denke b.v. aan „De negerhut van Oom Tom" en aan „Gejaagd
door de wind". Hoewel alle discriminatie nog lang niet is verdwenen, zijn
de toestanden reeds veel beter geworden. Toch is deze witte r.k. kerk op
een suikerplantage in de omtrek van New Orleans een typisch bezit der
blanken en zal men aan de grote wegen tevergeefs naar de woningen der
negers zoeken.
geval van een botsing haast zonder
onderzoek aan de kant van de bl^P"
ken staan, zij zullen zich onverschillig
betonen wanneer een neger beledigd
wordt of niet zo spoedig medische
hulp inroepen, wanneer een neger het
slachtoffer van een verkeersongeval is.
Gaat een neger in Kansas City een zedelijk en godsdienstig wel door de
goed hotel binnen, dan wordt hij er' u
uit gekeken. Een kamer krijgt hij er
niet In de restaurants merkt men da
delijk, dat de afscheiding toegepat
wordt. De meeste bioscopen buiten
de negerwijk zijn alleen voor blanken.
Hier en daar wijzigt zich iets ten goe
de; zo hebber, hotels van klasse in
beugel kon.
Dat de Nederlanders in dit alles een
zeer voornaam maar weinig roemvol
aandeel gehad hebben, mag bekend
zijn, al verzwijgen de geschiedenis
boeken onze zonden meestalHet
is door de stamverwante Boeren, wier
geschiedenis sedert drie eeuwen zo-
Aan een voor de blanken zeer renda
bel economisch stelsel bleek dus de
grondslag te ontvallen.
Maar wat bleef was het negerpro
bleem. De rassenstrijd is een keiharde
werkelijkheid, zowel in Zuid-Afrika
als in Noord-Amerika. Dat in het laat
ste land de vooruitzichten thans zo
veel gunstiger zijn om tot een door
allen gewenste oplossing te komen,
ligt niet alleen aan de over het alge
meen gulle humaniteit der Amerika
nen. De numerieke verhoudingen spe
len uiteraard een grote rolin de VS
is er één neger op negen blanken, in
Zuid-Afrika is de verhouding omge
keerd
QP een totale bevolking van ruim 150
millioen werden er in 1950 in de
VS zestien millioen kleurlingen ge
teld. De Indianen, Japanners en Chi
nezen halen tezamen nog lang het
millioen niet, zodat men naar waar
heid kan zeggen dat er ruim vijftien
millioen negers zijn. Een op de tien
inwoners, en daarmee is dan het
probleem geschapen.
Het probleem kwelt overal trouwens
niet even zwaar. In sommige staten
van New England zijn er maar wei
nig negers, maar Georgia en North
Carolina hebben er elk meer dan een
millioen, hetgeen één neger op de
drie a vier mensen betekent. Het feit,
dat New York ook bijna een millioen
negers herbergt wijst er overigens al
op, dat er een grote volksverhuizing
van het Zuiden naar het Noorden en
van het platteland naar de stad heeft
plaatsgehad. Verreweg de meeste
zwarten hebben in de laatste tiental
len jaren aan de stad de voorkeur
gegeven, een feit, dat daar natuurlijk
de woningbehoefte grotelijks heeft
doen vermeerderen. Men neemt aan,
dat de natuurlijke toeneming der ne
gers iets groter is dan bij de blanken
worden de gezondheidstoestanden on
der hen verbeterd, dan kan men op
te ruimen. Er is daar een adviescom
missie van vijftien leden ingesteld, die
het onderling begrip, de wil tot sa
menwerking en de geest van menslie
vendheid moet versterken. Deze breed
samengestelde commissie is ijverig aan
het werk getogen en zij schroomde
ook in genen dele de ware situatie
aan ons als buitenlanders en vreem
delingen open te leggen.
Om maar iets uit de veelheid van
feiten te noemen. De publieke parken,
zwemgelegenheden en speelplaatsen
zijn voor het merendeel voor negers
verboden. Dit is geen geschreven wet,
maar traditie en daar houdt de bewa
king zich aan. Een prachtig natuurbad
als Swope Park laat geen zwarten toe,
maar men gelooft niet dat deze uit
sluiting nog lang zal duren. Omdat de
openbare scholen gescheiden zijn naar
de huidskleur, is er ook geen gemeen
schappelijke kinderontspanning. De
particuliere zijn vaak nog even stren
ger wat de scheiding betreft dan de
gemeentelijke gelegenheden, maar op
de helft van de recreatieterreinen
komt het toch wel voor dat blank
en zwart gezamenlijk een of andere
tak van sport beoefenen. Op de golf-
plaatsen, in de bioscopen en danszalen
en al zulke plaatsen echter is de lijn
als absolute grens gespannen.
Een ruime, royale, rijke stad, dat
Kansas City. Hoeveel blanke bezoe
kers van buiten zouden evenwel ooit
de negerwijken daar bezocht hebben?
We hebben er een donkere avond
rondgezworven en wisten toen wel
iets meer. De helft van de negers in
Kansas woont in niet veel meer dan
krotten of op zijn allerbest in totaal
verwaarloosde huurhuizen. Het stads
bestuur weet dat, het weet ook dat
de hygiëne hier vaak geheel ont
breekt, dat er weinig straatverlich
ting is en er over het algemeen slech
te wegen zijn. Het is ook aan het
werk getogen. Van de zeer nette hui
zen voor lagere inkomens, die de stad
laat zetten, is bijna de helft voor de
negers bestemd.
Het was, hoewel niet zo groots, het»
zelfde beeld dat we in Harlem, de ne
gerwijk van New York, zagen verrij
zen. Machtige flatgebouwen worden
daar uit de grond gestampt, waar eens
alles van verval en vervuiling sprak.
Honderden, ja, duizenden gezinnen
zijn reeds in deze „apartments" onder
gebracht. Scholen, speelplaatsen, ge
meenschapshuizen, parkeerplaatsen,
een flink ziekenhuis zal men bij ieder
groot project vinden. Beseft men thans
dus in deze ongure negerwijken met
een gevaarlijk kankergezwel te maken
te hebben?
JN het huis van een leider van het
christelijk jongemannenwerk in een
der netste straten van de negerwijk
van New Orleans zitten we bijeen:
een aantal krantenmensen uit Europa
met een zeer gevarieerde groep neger
intellectuelen. Er is een dokter, een
tandarts, een advocaat, een leraar, een
jonge dominee, een professor, een ge
goede zakenman bij en aan weerskan
ten wordt er geen blad voor de mond
genomen. Een vertegenwoordiger van
de gemeentelijke overheid leidt in,
erkent de pijnlijke situatie, maar is
optimistisch aangaande de toekomst.
Overigens mag ieder in volle vrijheid
zijn mening zeggen,
Een spervuur van vragen breekt
los en de negers antwoorden, sommi
gen mild en humaan, anderen niet
zonder sarcastische scherpte. Of het
lynchen verdwenen is? In de jaren
1938'47 zijn er nog 35 lynchgevallen
geweest, maar de gevallen waarin de
te lynchen persoon nog juist kon wor
den gered belopen enkele honderden.
Of de politie blank en zwart gelijk
behandelt? Heel dikwijls lijkt het er
niet op en treedt zij ruw en wreed
tegen de negers op en zoekt zij zeer
eenzijdig de schuld aan hun kant. Het
valt een neger moeilijk zijn zaak voor
het gerecht verdedigd te krijgen. In
een staat als Georgia zijn wel hon
derd gemeenten, waar geen neger in
de jury (rechtbank) zit. Onvrijwillige
arbeidsplicht wordt een neger thans
maar zelden meer opgelegd, maar zul
ke aan de vroegere slavernij herinne
rende gevallen komen nog voor. Heb
ben de negers stemrecht? Op papier,
ja; in de practijk maar al te vaak:
neen. Aan de scholen voor blanke
kinderen wordt drie, vier maal zo
veel staatsgeld ten koste gelegd als
aan de negerscholen. Ziet u vooruit
gang aangaande de oplossing van dit
probleem? Ongetwijfeld, vooral sedert
de oorlogsjaren is er heel wat verbe
tering op te merken. In het leger is
dit aangaande veel goeds geboren.
Dat er echter maar één vonk in dit
kruitvat behoeft te vallen om een ex
plosie te verwekken, wordt ons door
een blanke deskundige in een ware,
maar geenszins fraaie historie aange
toond. In 1951 probeert een neger in
een blanke buurt in Chicago een huis
te huren. Het gelukt hem, maar een
driedaagse opstand der blanken is het
gevolg. Adlai Stevenscm houdt zich
goed, want hij laat de vrijwillige po
litie tegen de blanken oprukken. Dit
was een uitzonderlijk geval, maar het
tekent de kracht der instincten-
Maar gaan de negers zelf ook niet
onder een eeuwenoud minderwaardig
heidsbesef gebukt? Het zou geen won
der zijn, maar het scheelt natuurlijk
heel veel uit welk milieu zij komen.
Op Dillard University b.v., een neger
universiteit maar het woord is
zeker te weids in de omtrek van
New Orleans, merkten we er weinig
of niets van.
£)RIE, vier eeuwen van slavernij wor
den maar niet in een handomdraai
ongedaan gemaakt. Er is aan weers
zijden veel vreemdheid en wantrou
wen en dat zal er ook wel blijven,
al was het alleen maar als een bittere
consequentie van het verleden. Maar
de VS kan zich heden ten dage min
der dan ooit veroorloven een rassen
kwestie van geweldige omvang binnen
eigen grenzen te prolongeren. Een we
reldmacht, die het woord democratie
voortdurend op de lippen heeft, wordt
natuurlijk op haar democratische prac
tijk onderzocht. Hitiers oplossing van
de rassenkwestie is tot een historische
waarschuwing geworden. Bovendien
zien de communistische landen, zien
Azië en Afrika nauwlettend toe. En
steeds duidelijker verheft zich de stem
der kerken tegen misstanden, die zij
zelf in vroeger eeuwen geduld hebben.
Zonder dat we in de verte de poor
ten van het paradijs zien opengaan,
staat het voor ons vast dat er een
betere toekomst voor de negers in de
VS daagt. Alleen een economische cri
sis zou dit perspectief eigenlijk kun
nen verduisteren. Het gaat langzaam,
de negers véél te langzaam, maar zo
als elke emancipatie der verdrukten
is ook deze niet te keren. Laten we
van ganser harte hopen dat de op
lossing van dit probleem in wijsheid
en vredig overleg gevonden mag
worden.