TELEGRAFISCHE BERIGTEN.
Plaatsgenooten!
wordt vim gaperig, slaperig. - Zes minuten over twaalven is het spel gewou-
nen, en de kastanjes zijn koud, maar liet discours wordt wanu en levendig, we
te verstaan over die „mooie positie"; „die onvergefelijke bévue"; „dat verra
derlijk trockéreu". De kennis is opgestapt. Eu het laatste woord, dat de gast
heer {hij had het spel verloren!) tot zijne vrouw spreekt, die reeds iu haar
eerste sluimering ligt, is „ja, dat ééue pionnetjeu heelt het me gedaan''". Ik
zeg maar, een gezellig avondjen! „U moet het, eens spoedig hervatten.
En nu zou ik ouhuiselijk genoeg zijn oiu te wensclieu dut gij sympathie
inoogt gevoelen voor liet schaken? Zeker. Toe liwant dan wist ik vooreerst,
dat het u niet vreemd zou zijn mij te liooren noemen don koning en de ko
ningin op de twee middelste van het achttal ruiten langs eene zijde van het
hord; dan naast den vorst en de vorstin, de beidu ibadsheereuen tusseheu dezen
en dé torens of kasteden in den hoek de beide paarden; en deze achtte zumeu
op de tweede rij gedekt door een achttal piounen. Maar dan wist ik ten
anderen ook, dat het u niet onaangenaam zou zijn een en ander te hooren over
een belangrijk spel dat door beroemde schakers gespeeld werd; ja, door geheele
genootschappen tegenover clkaftr. Ol' zoo iets iiiUissclieii uiet beter zou tehuis
belmoren in een schaakclub, welke nog altijd in deze stad zal tut stand komen,
daaraan meen ik niet te mogen twijleleu. En ik ben hier in een vergadering
der maatschappij „tot nut van het algemeen" opgetreden. Wil ik dus iets
zeggen over dat edele spel, dan mag het wel zoo wezen, dat het goed en nuttig
voor allen zij. En daarvoor wist ik niets beters dan ecuige oogcnblikkeu te
spreken over de in de guusche kunstwereld bekende en beroemde plaat van den
Duilsolier Mortis Helmleen eenvoudige gravure in omtrek, voorstellende „die
Sc-huchspieler"wie uwer de geniale omtrekken bij de treurspelen van
Shakspeare van genoemden kunstenaar leent, ol' zijue platen bij de Faust van
Goetlie, el' bij Selullcr's Lied vou der Gloeko, die is zeker van slonde aan met
belaivstelling vervuld voor liet schaakspel, dat hier wordt gespeeld tusseheu
den °Satun eu den menseli.. De eerste speelt ooi de ziel van den laatste. De
plaats, waar beide zich bevinden, is zoo huiveringwekkend mogelijk; de vorst
der duisternis ontvangt zijnen gast onder een somber gewell', dat boogsgewijze
rust op zwaar gebouwde kolommen de bogen eindigen iu den vorm van wan
gedrochten, welke het lichaam van ecu hagedis, eu den al'ziehlelijkcu kop hall
vo,rel, half sprinkhaan, niet de korte eu grijpende klauwen langs den kolom
schijnen al' te kruipen, Hét bovenstuk van een doodkistvonnig gedeiikteeken
of sarkopkuag dient tot tafel. Links van den toeschouwer troont de satan op
ziju zetel, welks leuning van boven '.eu leeuwenkop draagt met opgisperden
bek, naar de voorstelling der Schrift „zoekende wie hij verslinden zal"; en van
oudéren eindigende ui een klauw, slaande de nagelen 111 eens iiumscheu bekke
neel, een zinspeling op den dood als Int gevolg der zoude. De JJuoze zeil, in
een wijden mantel gedoken, de baret niet hanenveder op het hoofd, steunt, de
rechterarm leunende op ziju zetel, met de lange magcie vingeren Int gelaat
onder den kin. Nog altijd is een spoor van adel in de trekken van het gelaat
te onderkennen, van dat gelaat eens engels die weleer knielde voor Gods liuon,
maar tot het booze vervullen naar een andere indrukwekkende- voorstelling
van deuzell'den kunstenaar door den bliksem werd neérgeshugerd uit deu
heuiel in de diepte van deu afgrond, met het eeuwig brandmerk des kruises op
het voorhoofd. Nog altijd een spoor, maar ook niet uieer dan dat; want al wat dui-
volsch is, leugen, valschheid, verraad, en verachting ligt voer het overige over
het geheele gelaat gespreid; hoofdhaar eu knevelbaard zijn daarbij wild en ruig
en stekelig; de lippen vol bitterheid als zaaingeperslen de oogeu onafgewend
als vuur stralende naar den jongeling, die tegenover hem gezeten is. Deze,
forsch en breed gebouwd, het gezonde bloed krachtvol door de aderen slroomcnd,
het lier eu edel hoold eau weelderige lokken zwaar, deze zit met aandacht, met
ernst, starend, turend op het spel; en met" de hand steunt hij het peinzend hoofd,
terwijl een trek van weemoed de lippen plooit. Maai nog weemoediger het
gelaat van dien seraf achter den sarkopbaag tusseheu di;n Satan en den jongeling;
liet gelaat van dien engel des lichts, iu een rein wit kleed, met ontplooide
vleugelen eu gevouwen handen. Dien beschermengel van den ineusch kuu de
.Booze niet verwijderenalleen de mciisch zelf heeft het 111 zijne macht dien
goeden genius ontrouw te worden, eu hein heen te zenden. Ik zeidc: nog wee
moediger hel gelaat van dezen hemelbode, die met hall' afgewende gestalte den
dreigenden eu beslissendeü slag voorziet. Eu geen wonder. Beschouwen we
slechts nauwkeurig dun stand van het spel. Maar neen, eerst het spel zelf eeus
naderbij gezien. Gij weet reeds dat bij deu aanvang aan iedere zijde ecu Koning
en een koningin staan eu zes officieren als raadsheereu, paarden eu torens, eu
daarvoor acht pionnen. Zeker heeft de Satan zwart (zijn rijk is du nacht), en
de jongeling wit (die kleur is liet licht). Beginnen wij met du stukken des
ccisten. De koning stelt den duivel zelvou voor, den Mepliistopheles-lype iu
Wijden mantel gedoken, en met de baret met hanenvederde koningin is hel beeld
der wellust, een zinnelijke vrouwengestalte met ontblooten boezem, en deu beker
der bedwelming in do baud; reeds is zij dóórgedrongen lot het gib'ud van de
tegenpartij. Inde zes otlieioreu herkennen wij terstond de hoolilzoiidon die deu
menseli trachten te verderven; vooreerst de luiheid, een luggc, plompe, veigciaeslo
gestalte met den kop van een zwijn, met mismaakte armen eu korte dikke
beunenten audeien de toorn, een in overijling voortstoruieud wezen, met den
kop van ecu kalkocnsclien liaan, met vinnig uitgeslagen vleugels, en op hals eu
rug de scherpe stekels toonendevervolgens de hoor/moed, die trutsch en ver
waten de borst niet het ridderlint versierd zoo hoog mogelijk draagt, en met de
pauwenstaart zich tooit; de valschheid iu een tijgerachtige gedaante inct den
kop van een kat, die schijnbaar vriendelijk de ooren achterwaarts wendt, en
met de verzekering van onderdanigheid het vlak van de eene hand naar de
borst keert, eu te gelijk iu de nudero achter den rug een gil'tïgen dolk gereid
houdt; de gierigheid eu de nijd in een persoon, een gebogene magere figuur
zich bijtende op de dorre vingers, on een kistjen ouder den arm dragende;
en eindelijk het ongeloofdut met de haudeii in de zijden op drieste wijze
voortstapt, en het kruis als liet symbool des evangelies vertreedt. Voegt daarbij
de acht pionnen, voorstellende den. twijfel, als gedrochtelijke harpijen met vleder-
muisvleugclen, en ik vraag uwe bewondering vour het talent van den man, die
dat alles op écu, twee duim papier met meesterlijke hand wist te schetsendie
den geest der wereld in al hare boosheid iu die weinige bceldjens zoo eenvoudig
als indrukwekkend kon doen spreken.
Dubbel welkom moge na de beschouwing van deze sombere gestalten het
vriendelijk licht ziju, dal van du andere 10 stukken u tcgmslraalt. Ook hier
het eerst de koning, het beeld van den ineiiseh in den edelste» zin van het
woord, met vlindervleugelen aan de seliouuers; het ruim gewaad, dat hein zal
bedekken voor de bezoedeling van liet lichaam, met vastheid maar toch ook met
bezorgdheid om de leden slaande; de koningin als de godsdienst met haar
rijzige, verhevene, mnjestucusc gestalte, de eene liand beschermend uitgestrekt,
in de andere het tecken der verzoening; de officierenzij zijn de hoop met het
anker, waarop zij vusl de waarheid met haar lichtende iakkil eu haar spiege
lend schild; de vrede met deu palmtak in de hand; de ootmoed met gibogen
hoofdde onschuld als bet knaapjen, dat gaiiscli argeloos ontbloot, zoo lieftallig
de arinpjens naar ieder uitstrekteu de liefde in het, beeld vau twee kinde
ren die elkander omstrengelen, terwijl één ster op beider hoofd is gedaald.
Eindelijk bet achttal pionnen, allen biddende engcl.-itkopjcns nier ontplooide
wiekjens aan de schouders. Hoe dichterlijk, hoe n-in, hoe waar deze opvat
ting! Kan men in het gewone schaakspel ten verloren oliicier herwinnen, zoo
dra een pion do laatste ruit aan de zijde van de tegenpartij bereikt, zoo kan
ook door het aanhoudend, volhardend gebed bij wijlen iu het leven menig gees
telijk verlies hersteld, herwonnen worden. Wat dunkt u, Toi-hI van zoodanige
symbolische voorstelling; 011 wederom zoo duidelijk als onberispelijk van vormen
vindt gij dat alles op een, twee duim papier 1 Eere den denker, die zulk eui
rijkdom van goede gedachten lot één harmonisch geheel vereeuigde; eere deu
gemalen kunstenaar, die zoo de Leokenstil't hanteerde.
En nu de sland van het spel: de wiust eu het verlies vallen terstond inliet
oog; heelt niet de satan door het wegnemen vau een vijftal pionnen (meer dan
de helft!) de kracht viyi liet gebed zeer verzwakt; zijn niet vier der officieren
gesneuveld; hebben niet do onschuld, die nog de aimtu uitstrekt naar deu
Vgl, den tekst van C. Borr, v. Miltitz.
jongeling, de liefde en de ootmoed allen btl Lord verlateneu houdt niet de
duivel liet beeld des vredes tusseheu de lange magere vingers geklemd? Eu
wat won de tegenpartij? één enkele» pion (één der achtde gedrochtelijke harpij
met haar twijfel; en hoe lijn door den kunstenaar gezieu! één officier:
namelijk de blinde drift en verbolgenheid, die iu ziedenden toorn hel doel, dat
zij beoogt, voorbijsnclü en mist. Op liet bord zeil' is liet uiet veel beter gesteld voor
deu metischeen harpij bedreigt de waarheid, en zal met het verdrijven van
haar de hlinde drift, haar eigen officier, herwinneneen dubbele slag ter ver
nieling. Zuo staan ook twee harpijen (twee zwarte pionnen) tegenover twee
engelenkopjcns (twee witte pionnen) eu doet de twijfel het gebed zonder vrucht
zijn. Maar dat alles is nog niet het bcslisseudu dat den genius, lot wicn wij
nu tcrugkecren, weemoediger dan ooit inet haar gestalte zicli huif doet afwen
den van den jongeling, maar die toeli nog met liet gelaat den strijd blijft volgen.
Ziet, de Koningin, eu twee officieren vau den satan ziju tot liet gebied vnnjden
tneiisch doorgedrongen eu zetten de koningin der legcnjiai tij seluiak de wellust,
de nijd eu de trots, zij In lagen de godsdienst, die niets dan één biddend engeltj n
aan bare zijde heeft. Eu deze koningin staat vlak voor baron koning; verliest
deze, die li-, i beeld des iiienselu ii is, liet leven iu gemeenschap met God (de
godsdienst) alles heeft' hij dan verloren. Zoo werd ziju val beslist, eu groot was
zijn vul. Eere den kunstenaar in den monsch, die zoodanig ziuncbecldig kunst
gewrocht schiep; ce-rc deu menseli iu den kunstenaar die, met zoo lijn gescherp
te-» blik, bet leven van zijne goede en zijne booze zijde wist waar te ïicincu.
Dat schaakspel is bet beeld vau den strijd tusseheu deugd en ondeugd; geloof
en ongeloof; godsdienst en goddeloosheid.
Tot nut eau. het algemeen zou het zijn, indien ieder reeds vroeg zich oefende
iu dat spel; de kracht van elk stuk leerde kennen; dc lisiige zetten der tegen
partij wist te berekenen; en zijne eigene officieren en piouneu zoo te richten,
dat koning en koningin tegen iedcreu aanval waren beschuttot nut vau het
algemeen, indien ieder /oó triomfeerde over de macht van den Booze, dat geen
trek vau weemoed het gelaat van den goeden genius plooide, en deze bescherm-
engel den mensch trouw bleef tot het einde! 11c heb gezegd. Jons. 1).
BURGERLIJKE STAND VAN BE GEItMEHTllilÜjïiü
van 512 Janiiarij 1806.
ONDERTKOUWD: II. II. Fuukc, smid, 26 jaren en M. Kreiner, 24 jaren,
wonende beiden thans alhier, onlangs te Amsterdam.
GEHUWD. J. C. Dorsman en G. dc rooincn. II. StolIc en M. Krijucn.
BEVALLEN: S. Meijer, gel). Schoi-sij, (Z.). E. Post, geb. Piolcrseu. (D.).
M. Smuk, geb. Snip, (Z M. Luijlze, geb, van der Hulst, (1 7. en 1 D.).
A. Bell, geb. Keltjes, (D.). A. M. Kuijl, geb. van Kciitergem, (Z.). A. Koning,
geb. de Boer, (Z.). F. Goedkoop, geb. Westeriuk, (LU). A. Neef, geb. van der
Vliet, (Z,). A. li. Biscliolï, geb. Bruijn, (Z.). G. Otter vanger, geb. van der
Hoeven, (DJ. Kos, geb. Brakenholl', (Z.). A. Scheepbouwer, (Z.). W.
Blokker, geb. Bood, (D.).
OVERLEDEND. Jonker, geb. Pelten, (79 jareu). L II. S. Wajon, (33
jaren). A. Baardwijk, geb. Blok, (45 jaren). J. II. de Haas, (G dagen). G.
Luppers, (1 jaar en 11 maanden). J. G. Trap, (bijna 3 maanden). J. van
Moten, (-1-1. jaren). M. C. Volding, geb. ll'hnnaiid, (75 jaren). T. Brandt, geb.
Klom, (72 jaren). P. Krijii.cn, (GO jaren). Ambtshalve ingeschreven 2.
SéÜRLIJKE S~T AND~VAN~0E GEMEENTE TEXEL,
van 512 Janunrij 1866.
ONDERTROUWD: Gecuc. GEHUWD: Gcenc.
GEBOREN; Jan, zoon van Louwc Halsema en Martje Dijker. Dieuwertje,
dochter vau Hendrik Timmer eu Trijntje Keijzer. Sinioii, zoon vau Reijcr
Daalder en Jannetje Ku.uip.
OVERLEDEN Heudrica Maas, 3 maanden, dochter van Jan Maas en wijlen
Dieuwertje Reij. Pietcr Eclman, 21 jaren, zoon vau Jacob Eclman en Pictcrtjc
Tuiudcr. Janus Kalf, 44 jaren, gehuwd met Geertje Boon.
259ste STAATS-LOTKRIJ.
EERSTE KLASSE,
DERDE LIJST.
No. 16808 en 10400 ieder 1500; No. 1446 1000;
j No. 4590 en 15189 ieder f 400; No. 2194, 5038, 7829,
1 16879 en 18390 ieder 100.
VIERDE LIJST.
No. 4016 en 15426 ieder 100.
M A RK T B KIU GTEN
SC 11 AGFA'11 Jauuarij.
Aangevoerd: 9 nuchtere Kalveren, 1' 5 a 9. 34 magere Schapen, f 12 a 26.
35 vette dito, I'30 a 3G. 105 Overliouders,. f 20 a 25. 18 magere Varkens,
f 10 a 18. 86 Biggen, f7 a 10. Konijnen 20 a 50 c. Kippen en Eenden
I'0,50 u 1. Boter- 1' 1,20 per N. p. Kaas 25 a 40 e. per N. p. Kip-Eijoreu
f 2,50 a 3 per 100 stuks.
SCHIEDAM, 11 Janiiarij.
Jenkvkk I" 13,75 n 14,25 per vat contant bij partij. Moutwijn f 10 75.
rrionELBURLSCHE maatschaphTvm stoomvaart.
Van MIDDELBURG: 16 Jan. 's morg. 11 ure. 18 Jan. 's niorg 5 ure.
20 Jan. 's morg. 6 ure 30 min. 21 Jan. 's rnorg. 7 ure.
Van ROTTERDAM: 15, 1G eu 17 Jan. 's morg. 7 ure. 19 Jan. 's morg.
8 ure 30 mm.
Heden Zaturdag- den 13 Januarij 1866.
Beurs van AMSTERDAM:
5pCt.oudeMetaUiek56^a|, OpCt.Noord-America(1882)69|,
II lino is Gert. 8 6, 3pCt.Mexico(oudc21 ®a22, Id.Conp.Bew.10,
3pCt.Binn.Spanje34, 5pCt.Turkeno9i, 5pCt.Brazilie72ipCt.
i Goud 2^ en Wissel 3 pCt. beter. Fonds nagenoeg hetzelfde.
1 Illinois li pCt. lager. Geld, kleinigheden aangeboden.
I Een allertreurigst ongeluk had eergisteren, des morgpiis vroeg, in onze
gemeente plaats.
I Do persoon van JAN VAN VLOOTEN, een oppassend werkman en als
machinist der stoom-uioddennolcii bij het verbroeden der Binneninnen werk»
zaain, had het' ongeluk om, door de duisternis misleid, van het vaartuig iu liet
- water te vallen eu jammerlijk tc verdrinken, eene weduwe met acht kinderen,
waarvan het jongste nog geen tien weken telt, onverzorgd iu kommervolle
omstandigheden achterlatende,
j Begaan niet het treurige lot der ongelukkige vrouw en kinderen, vooral met
1 liet oog op dit' jaargetijde, hebben dc oiulergeteelcendcn zich vereeuigd en bereid
j verklaard de giften, die voor dil huisgezin mogteu worden afgezonderd, in out-
vangst te nemen. Geeft dus, plaatsgcnootcuen bedenkt dat spoedige hulp de
beste is. Iedere gift, hoe gering ook, zal met dankbaarheid wordeu aangenomen.
Helder, 13 Jauuarij 18<i6.
Mevr. PELS BIJCKEN. Mevr. STAKMAN BOSSE.
111 DDE BOK. Mevr. de Wed. BERGHUI IJS.
1 Mevr. de Wed. LASTDRAGER. Mevr. GOEDKOOP.
