1869. N°. 1.
Vrijdag 1 Januarij.
EEN PANORAMA.
BINNENLAND.
Uitgever
A. A. BAKKER
Cz.
HËLDERSCHE
- -ÜVfrtS.
EN NIEUWEDIEPER COURANT,
„Wij huldigen het goede.1
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaalf 1.30.
franco per post - 1.65.
Bureau:
MOLENPLEIN, N°. 103.
Pnjs der Advertentiën: Van 1regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent, behalve 85 cent zegelregt.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Aan den laatsten avond van zeker jaar was in eene der vader-
landsche gemeenten een talrijk gezelschap in eene ruime vergaderzaal
bijeen, om in gezelligen kring het ten einde spoedend jaar te
besluiten. Daar nadert het uur, dat de eene jaarkring voor den
anderen verwisselen doet en plotseling wordt aan het eene einde
der zaal een transparant zigtbaar, die het cijfer van het bijna
afgeloopen jaar vertoont en daarnevens de belangrijkste gebeurte
nissen vermeldt, in dat jaar op het woelig wereldtooneel voorge
vallen. Steeds meer naderbij komt het middernachtelijk uur en
telkens meer verdwijnt ook het panorama, dat allengs wordt voort
bewogen en plaats maakt voor een nieuw achterdoek, dat ja, ook
het cijfer van het nieuwe jaar vertoont, maar overigens een onbe
schreven vel papier gelijkt. Waar het eerste doek de geschiedenis
van het verledene bevatte, is de geschiedrol van het nieuwe jaar
nog oningevuld; 't is of het den aanwezigen wordt toegeroepen:
het toekomende is voor ons verborgen. Zelfs de naaste toekomst
is ons onbekend.
Deze allegorische voorstelling schonk dien avond zeer veel ge
noegen, en ofschoon wij niet in de gelegenheid zijn onze lezers te
noodigen tot bijwoning van zulk een sehouwtooneel, achten we
toch die voorstelling een te schoon voorbeeld om haar niet, zij
het dan ook op eenigszins andere wijze, te volgen.
In de verbeelding voor een transparant gezeten, die het jaartal
18 68 vertoont, meenen we daarnevens te zien vermeld de belang
rijkste gebeurtenissen, die de afgeloopen jaarkring ons te beleven
gaf. Onder de toeschouwers hooren we blijde en droevige toonen
bij de herinnering aan het verledene. Wie rampen ondervond, wie
verdriet en leed heeft moeten dragen en herhaaldelijk teugen heeft
gedronken uit den beker des lijdens, ziet met weemoed het achter
doek na, dat het cijfer van het wegstervend jaar vertoonde. Wie
vreugde en genoegen, blijdschap en genot mogt smaken in den
tijdkring, die is heengegaan, hij is nog blijde en verheugd bij de
aangename herinnering van de bloemen, die op zijn levenspad
werden gestrooid. De opmerkzame besehouwer van 't geen er
voorvalt op het groote sehouwtooneel der wereld, ziet bij 't be
schouwen van 't panorama in zijne gedachte de groote gebeurte
nissen, die er plaats vonden, nog eenmaal voorbijtrekken, en hij
doorleeft nog eenmaal de oogenblikken, waarin die voorvallen
levendige indrukken op hem teweeg bragten en, bij 't gadeslaan
van de schoone harmonie in den loop der wereldgebeurtenissen,
blijkbaar in eene aaneensebakeling van oorzaken en gevolgen,
herhaalt hij de oude, maar niet verouderde opmerking: Er is een
wijs en liefderijk bestuur van 't lot van volken en individuen.
Komt wat naderbij en ziet welkè gebeurtenissen door 't panorama
in ons geheugen worden teruggeroepen. In groote letteren staat
daar Abessinië vermeld en de teekening van ruiters en paarden,
't zien van moordtuigen van allerlei soort, en de namen van
Thcodorus en Napier herinneren ons aan de glorierijke expeditie
der Engelsehen naar dat land, in 't hart van Afrika gelegen. En
al zijn wij weinig ingenomen met het voeren van oorlog, en al is
ons het gekletter der wapenen en 't donderen van 't oorlogsgeschut
geen liefelijk geluid, toch verheugen we ons nog, dat de expeditie
plaats had en met zoo een gnnstigen uitslag werd bekroond. De
vrijmaking van wederregtelijk gevangen genomen menschen was
toch daarvan het gevolg.
Met groote letteren zien we op een ander gedeelte van het
achterdoek het woord strijd vermeld. Daaronder staan ter weers
zijden van elkander de leuzen van den tijdBeltoud Vooruitgang.
En onder deze opschriften vinden we de volgende korte herinneringen:
President Johnson. President Grant.
Het ministerie Disraeli. Het kabinet Gladstone.
(Behoud der Ierscbe staatskerk.) (De vernietiging der Iersche
staatskerk.)
Pius IX (Het voortbestaan der Victor Emmanuel (Italië's een-
wereldlijke magt.) heid en llome's inlijving.)
Isabella II (Handhaving van Prim (De republiek of het
het absoluut koninklijk gezag, constitutioneel koningschap met
opgeluisterd door gedurige om- vrijheid van godsdienst en on-
wentelingen, verbanningen en derwijs.)
onverdraagzaamheid.
Turkije (Bestaande omdat de Rusland (Zeer gezind om de
Westersche mogendheden het leuze van Peter de Groote op te
ongeraden achten, door de ver- volgen: Constantinopel is onze
nietiging van dat rijk het even- erfenis.)
wigt in Europa te verbreken.)
Napoleon III (Handhaver van Jules Favre (De moedige kamp-
het onbeperkt gezag in Frankrijk.) vechter voor de vrijheid.)
Heemskerk, van Zuijlen, Schim- van Bosse, Fock, Roest, de
melpenninck, Hasselman (Zoo Waal (Geleidelijke vooruitgang.)
was 't, zoo blijft 't.)
Schoolwetagitatie pligts- Eerlijke toepassing der wet
betrachting. (Secte-scholen met van 13 Augustus 1857, omdat
al de gevolgen daarvan.) door haar de volksopvoeding en
daardoor de volkswelvaart (be
vorderd wordt.
Langzaam schuift het achterdoek voorbij, bij 't naderen van het
uur van middernacht. Hoort, daar verkondigt de torenklok, dat
de Tijd ons van den eenen in den anderen jaarkring heeft over
gevoerd. Reeds zien wij het nieuwe doek naderen met het jaartal
1869, maar zonder inscriptie of teekening. Slechts hier en daar
een reusachtig vraagteeken, meer niet. Ja, duizend vragen dringen
zich aan ons op hoe zal het in de wereld, in den kring onzer
familie, in de huiselijke omgeving, in onze eigene levensomstandig
heden gaan. Brengt dit jaar blijdschap mee of droefheid? Wij
weten het niet. Zal de vooruitgang over het behoud zegevieren
of zal het laatste over de eerste de overwinning behalen?
alweder geen antwoord.
Mnar toch, hoe onbekend wij zijn met de toekomst, hoeveel wij
hebben te vragen, hoe weinig te antwoorden, wij kunnen werken
en strijden: werken tot bevordering der belangen van ons zei ven
en andereu, strijden voor al wat goed is en edel. En op zulk
werken en strijden kan zeker wei des Hemels zegen rusten.
Komt dan, ieder in onzen .kring gedaan wat wij kunnen om
onzen pligt in 't maatschappelA; leven te betrachten en in onzen
kring ijverig gewerkt aan al ;w» strekken kan om het geluk van
ons zeiven en van anderen te bevorderen; om volksheil en volksgeluk
te vermeerderenom meer licht, meer liefde, meer leven te brengen
onder de verschillende standen der maatschappij. Laat bij zulk
eene werkzaamheid de tijd voorbijgaan, laat de jaren henensnellen
met toomelooze vaart; wat goed is wordt niet vernietigd, maar
blijft immer voortbestaan.
In de verbeelding stonden we daar bij 't afscheid van het jaar
1868 voor een achterdoek, dat, behalve het jaartal 1869, slechts
vraagteekens zonder meer bevatte. Moge aan 't einde van het
nieuwe jaar dat doek zijn gevuld met de herinnering aan goede,
heilzame, vreugdevolle gebeurtenissen, voorgevallen op het tooneel
der wereld, waarvan thans een nieuw bedrijf aanvangt. Gods goede
zegen ruste in dit jaar in ruime mate op ons dierbaar Vaderland
en op de plaats onzer inwoning!
HELDER en NIEUWEDIEP, 31 December.
Heft men in ons vaderland herhaaldelijk klagten aan over den
census der kiesgeregtigdheid, in België komt die klagt thans
ook, en niet zonder reden, aan de orde. Ruim dertig jaar geleden
was België bjjna alle andere staten van Europa vooruit, in de toe
kenning van invloed op de regering aan de ingezetenen des lands.
Van lieverlede echter is de toestand in Europa aanmerkelijk gewij
zigd. Zelfs staat België thans nog achter bij Nederland, waar men
reeds klaagt over al te weiaig uitbreiding en met kracht aandringt
om de verhouding van het aantal kiezers tot het cijfer der bevolking
meer te doen toenemen. De census is in Nederland even hoog als
in Belgic, maar de bevolking is daar over het algemeen rijker het
aantal kiezers is in Nederland I op 36, in België 1 op 48 zielen.
In Groot-Brittannië en Ierland was het aantal kiezers in 1861 nog 1 op
22 of 23 zielen; terwijl nu, na de jongste parlemeuts-hervorming,
de verhouding is geworden 1 op 9 zielen. Het liberale hoofdorgaan
VIndépendance Beige dringt uit dien hoofde met ernst op eene wijzi
ging der kieswet aan, met de opmerking, dat het beter is om in
kalme rustige oogenblikken toe te staan, wat anders welligt in
ongelegene oogenblikken zou moeten Vorden toegegeven.
De conferentie ter zake van de Grieksch-Turksche ontwikkelingen
is thans het eerste nommer op de agenda der diplomaten. De
berigten dienaangaande zyn niet geheel eenstemmig. De een ver
zekert, dat de mogendheden het nog niet eens zijn; een ander meent
te weten, dat de onderhandelingen nog niet ten einde zyn; weder
een ander gelooft, dat al de mogendheden, Turkije niet uitgezonderd,
het volkomen eens en geneigd zijn om aan de conferentie deel te
nemen, terwijl volgens dat berigt aan Griekenland eene adviserende
stem zal worden toegekend; eindelijk nog een ander berigtgever,
zegt, dat de Westersche mogendheden zijn toegetreden tot het door
Engeland voorgestane beginsel om de discussiën ter conferentie
binnen enge grenzen te beperken.
In het Huis der Afgevaardigden te Berljjn werd dezer dagen ter
sprake gebragt eene verordening, in het regerings-district Erfiirt
genomen, waarbij den onderwijzers het bezoeken van herbergen ver
boden wordt. Deze maatregel, die door den heer Lasker als in
strijd met de verlichting dezer eeuw werd bestreden, vond een ver
dediger in den afgevaardigde Bieck, die deed uitkomen, dat de
verordening meer 'bepeald was genomen, omdat het met de roeping
des onderwijzers niet overeenkomstig werd geacht dat zjj zouden
zjjo vaste bezoekers van herbergen.
De laatste berigten houden in, dat Griekenland en Turkije zich
meer verzoeningsgezind toonen.
Belanghebbenden worden, ter vermijding van onaangename gevolgen,
herinnerd aan den inhoud der in de afgeloopene maand geplaatste
kennisgeving van de in Januarjj te houden inschrijving voor de
Nationale Militie.
Het is bekend, dat met 1 Januarij 1869 hel gebruiken van
postzegels voor drukwerken wordt in werking gesteld. Drukwerken,
van postzegels voorzien, kunnen voortaan aan het Postkantoor in
een daarvoor bestemde bus worden gestoken. Heden wordt de
bestaande brievenkoker aan het kantoor door eene nieuwe met twee
openingen (een voor brieven en een voor drukwerken) vervangen.
We herinneren hierbij, dat de gewone postzegels van 5 cents en
hooger mede voor de frankeering van drukwerken zullen kunnen
gebezigd worden.
De vereeniging Marine-club alhier is ais regtspersoon erkend.
Gisteren avond had het aangekondigde concert plaats ten
voordeele der Terschellinger weduwen en weezen, gegeven door heeren
iedeo der verschillende hier bestaande zangvereenigingen, het muziek
corps der Kon. Ned. Marine en eenige leden van het muziekgezelschap
Apollo. Verdient het goede doel, dat met het geven van dit concert
beoogd werd, hoogen lof, niet minder moet het gezelschap worden
geroemd wegens de flinke uitvoering der verschillende nommers
van het programma. Aan heeren zangers was het volstrekt niet te
bemerken, dat slechts zoo weinige repetiën aan de uitvoering waren
voorafgegaan. Hoogen lof in het byzonder moet worden ge
bragt aan de heeren Kleene en H. Janzen Ez., die, de eerste
eene aria uit de Schepping van Haydu, de tweede eene solo
voor baryton ten gehoore bragten. Welverdiend was de bijval,
die hun van het talrijk publiek ten deel viel. Maar bovenal komt
lof toe aan den heer Egberts, wiens talent als directeur wy niet
genoeg kunnen roemen en die by deze gelegenheid heeft getoond,
dat de plaats van den heer Bekker op waardige wjjze door hem is
vervuld geworden; aan den heer Weckesser die het orchest dirigeerde
dat door de prachtige uitvoering der beide ouverture's uit den
Obe'ron van Weber en uit da» Nachtlager von Granada van Kreutzer
alsmede door de begeleiding van het Volkslied zooveel tot opluistering
van den avond heeft bijgedragen. De handdruk waarmede de
president van het gezelschap, de heer Krol, deze beide heeren na
de uitvoering van het slotnommer dank en hulde bragt, was
welverdiend.
De eivolle zaal bewees wel dat er eene groote belangstelling voor
dit concert was en wij gelooven dat de verwachting die het publiek
er van koesterde niet teleurgesteld is maar dat integendeel allen
nog lang de herinnering zullen behouden aan een avond, waarop
zij bij medewerking tot het verrigten eener goede daad tevens een
waar kunstgenot hebben gesmaakt.
Wij hopen dat het plan hetwelk bestaat om te trachten dit gezelschap
1 te doen voortbestaan en alzoo eene degeljjke liedertafel te stichten,
moge gelukken. De beoefening der kunst zou er veel bij winnen
en het publiek in de gelegenheid worden gesteld inderdaad iets goeds
te hooren.
Omtrent den storm van Maandag wordt nog o. a. gemeld,
dat behalve schoorsteeuen, dakpannen en boomen, die overal werden
vernield, te Deventer een molen geheel is afgebrand. Op het Loo
zijn in het park des Konings vele boomen omgeworpen. Te
Amsterdam is door het omverwerpen van reeds hoog opgetrokken
muren van in aanbouw zijnde huizen op de metaalfabriek van de
hh. Scholte Co., in de Plantage, dat fabrieksgebouw grootendeels
vernield. De koepel van het Paleis voor Volksvljjt aldaar, waar
juist volksconcert werd gegeven, heeft de meesten zijner dakglazen
verloren. By Woudrichem is eene schuit, die voor anker lag,
gezonken. De schipper en zijn gezin, bestaande nit vronw en vier
kinderen, die reeds te bed lagen, zyn met groote moeite en gevaar
gered. Te Rheden zijn eenige schaapskooyen vernield, onder een
waarvan 13 sohapen en eene koe verpletterd zijn. Een negenjarig
meisje, dat zich aan boord bevond van een der schepen, vóór
Arnhem liggende, wordt sedert Maandag gemist. Men vermoedt,
dat zij door den wind van het dek in bet water is geworpen. Het
pas opgetrokken gebouw by het Zieken te 's Hage en dat bestemd
was tot eene steenhouwerij voor den heer Doon, is geheel ingestort
ten 8 ure ongeveer zag men aldaar een meisje den Vjjverberg opgaan,
dat tot nu toe vermist wordt; op het Buitenhof heeft men toen een
hevigen gil gehoord, waaruit men meent te mogen afleiden, dat het
kind in het water is gewaaid en omgekomen. Te Leiden is in den
botanischen tuin een Lonicera Aipigena zeer beschadigd, die door
Linnaeus zeiven nog is geplant. Tc Oude Schild is een woonhuis
ingestort, even nadat de bewoners waren gevlugt. Te Zwartsluis
was de zee hooger dan ooit te vorenmen verkeerde er evenals te
Meppel in grooten angst; trouwens wordt de opmerking gemaakt
dat de zee veel spoediger vol is dan vroeger, nu de zeegaten boven
Noordholland hoe langer zoo meer verwijden; dat geeft hier een
minder aangenaam vooruitzigt. Te Hoorn was het zeewater ten
9 uur zoo laag, dat de grachten droog waren, terwyl ten 10 ure
de zeesluis gesloten werd en het water 5 palm boven A. F. stond.
Alhier was de zwaarste windstoot, gelijk onzen lezers reeds bekend
is, 122 Ned. pond. Te Utrecht was de sterkste stoot 155 Ned. pond;
de gemiddelde drukking was 110 Ned. pond.
Te Assen is een schilderhuisje met den schildwacht, die zich
daarin bevond, letterlijk opgenomen en voortgeslingerd. De man
kwam er gelukkig met den schrik af. Te Smilde is een schapenstal
omgewaaid, waardoor p. m. 250 schapen gedood zyn. Een nieuwe
watermolen is totaal verbrijzeld. Onder Velsen is een Fransch
schip gestrand. Onder aanvoering van den burgemeester den heer
Magnin is de reddingboot in zee gegaan, en na veel inspanning
heeft men de zelfvoldoening mogen smaken een schipbreukeling van
bet wrak te redden. De stuurman en eeD matroos zyn gered. De
kapitein, een matroos en een jongen zyn verongelukt.
Inden Hout te Alkmaar zyn vele boomen omvergestort of beschadigd,
en een huisje, even te voren door de bewoners verlaten, werd geheel
omvergeworpen.
Tot ridders der orde van den Nederl. Leeuw zyn benoemd;
de heeren jhr. G. J. G. Klerck, advis., belast met de leiding van
den aaoleg der Staatsspoorwegenmr. W. de Sitter, burgemeester
der gemeente Groningen en A. Vlielander, burgemeester der gemeenten
Zuid-Beveland, Klaaswaal en Numansdorp; de kapt. der infanterie
A. 1'ompe en de kapt. der artillerie W. C. van Haeften en
M. C. F. Simon, allen werkzaam by de Kon. Mil. Academie.
De afdeeiingen van de Eerste Kamer der Staten-Generaal
hebben zich jl. Dingsdag bezig gehonden met bet onderzoek van
de ontwerpen van wet betrekkelijk de Staats-begrooting voor 1869
en van anderen aard, haar door de Tweede Kamer toegezonden.
Nederland bezit van bet aantal koopvaardijschepen in Europa
2) pCt., of 2227 vao de 96,760. Engeland heeft eene handels
vloot van 27,868 schepen; Frankryk 15,259Italië 13,223; Oosten
rijk 9491. Pruissen heeft er slechts 1443 en Rusland nog 27 minder.
Hamburg vaart met 539 schepen, dat is 52 minder dan Portugal.
België beeft 107 schepen, en ia, na Lubeck met 45 schepen, de
staat, die bet geringste getal koopvaardijschepen bezit. De gansche
scheepsinhoud bedraagt 12 millioen ton en de bemanning 600
duizend koppen.
Beroepen bjj de Hervormde gemeente te Alkmaar, de heer
D. Rjjnders, te Hazerswoude.
Jl. Maandag middag is in de gemeente Broek op Langedijk
eene boerenwoning afgebrand. Een driejarig kind, benevens vier
stuks vee, kwam daarbij om.
Gisteren had te Amsterdam de wintervergadering plaats der
gewestelijke vereeniging Noordholiand, van het Nederl. onderwijzers
genootschap. Behalve het bespreken van onderscheidene huishoude
lijke aangelegenheden en bet brengen van wyziging in het reglement
der vereeniging, werd door den heer P. Krom, onderwijzer te
Amsterdam, eene belangrijke voordragt gehouden over de „Schrjjf-
Lees-leerwyze"de spreker helderde die voordragt op door bet
vertuonen van onderscheidene hulpmiddelen, die kunnen dieDcn by
dit onderwijs.
Veiocipédes beginnen te Amsterdam in de mode te komen.
Soms ziet men er drie, vier te gelijk in de Leidschestraat patrouilleren.
Ook heeft zich een velocipéde-club gevormd.
De Am»t. Crt. maakt uitvoerig gewag van de vele verbeteringen,
door den heer J. Ed. de Vries, in korten tjjd met behulp van den
heer van Grootveld, in het paleis van Volksvlijt aangebragt. In
