tê
rs, 1869. N°. 46.
Vrijdag 16 April.
27 Jaargang.®
BINNENLAND.
buitenlanS
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 163.
HËLDËRSCHE
EX XIEUWEDIEPER COIRAXT,
„W ij huldigen het goed e."
VmcRijat Dinqsdaq-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonaementsprijs per kwartaal1.30.
franco per post - 1.65.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent, behalve 35 cent zegelregt.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
HELDER en NIEUWEDIEP, 15 April.
Nifit onbelangrijk zijn de berigten omtrent den vacanten Spaan-
ichen troon, talrijk zijn ze tevens. Men begint tfians ernstig
le vragen: hoe denkt Keizer Napoleon over de vervulling van
dien vacanten post; wien zou hjj de kroon gunnen, wien zou
hg gaarne op dien hoogen zetel zien plaats nemen. Men houdt
zich verzekerd, dat hjj geen kans ziet om een lid zijner familie tot
plaatsvervanger van Isabella te zien optreden. Hij vreest een her
haling van het noodlottig geval van Keizer Maximiliaan van Mexico
en hij weet uit de aatiteekeningen der geschiedenis, dat de Spau-
jaardeo niet op Bonapartes gesteld zijn. De candidatuur van den
Koning van Portugal heeft hij ondersteund, maar Montpensier, de
zoon van Louis Philippe, ondersteuht hij niet. Liever staat hij de
keuze voor van den hertog van Aosta, zoon van Victor Emmaouel
ran Italië. De berigten als zoude de 12jarige zoon van Isabella,
de Prins van Aaturië, kans maken om tot den troon geroepen te
worden is een gerucht, alleen verspreid door voorstanders der oude
orde van zaken, die niets liever zouden zien als dat de Spanjaarden,
door den nood gedreven, weder tot de dynastie der Bourbons de
toevingt moesten nemen.
Uit Japan is nu berigt, dat de strijd er nog niet is opgegeven.
Bit was intusschen door de gezanten officieel bekend gemaakt.
Gisteren heeft de verkiezing plaats gehad van twee gemagtigden
in het kiescollegie der Hervormde Gemeente alhier. De opening der
stembus had heden voormiddag plaats en leverde de volgende uitkomst:
Uitgebragte geldige stemmen 351
Volstrekte meerderheid 176
Hiervan werden uitgebragt op de heerenC. Boon 227,
C. Meijers 227, H. W. van Marle 95 en J. C. de Buisonjé 94.
Alzoo gekozen: de heeren C. BOON en C. MEIJERS.
Aan de audiëntie, door Z. M. den Koning ji. Woensdag te
Amsterdam verleend, is ook deelgenomen door den majoor-com
mandant en verdere officieren der Artillerie-Schutterij alhier.
De modelmaker op 's Rijks marine-werf A. Rosel, heeft ver
vaardigd een bewonderenswaardig model van den gepantserden toren
met Armstrong-kanon, met alle beweegtoestellen, welke toren zich
bevindt aan boord van Zr. Ms. ramtorensehip Prins Hendrik. Men
roemt zeer de keurige en juiste bewerking tot in de kleinste bijzonder
heden van dit kunstig zamengestelde verdedigings- en vernielings
werktuig vaQ den nieuwen tijd. Bedoeld model zal eerstdaags
geplaatst worden op de modelkamer van het Ministerie van Marine.
Alhier is tot stand gekomen een Casino bestaande uit burger
leden. HH. officieren kunnen worden geïntroduceerd.
Met veel genoegen vermelden wij, dat het tooneelgezelscbap
onder directie van den heer Victor Driessens zijne laatste voorstelling
in dit saizoen alhier zal geven op Vrydag 23 dezer. Wij houden ons
overtuigd, dat dit berigt door de talrijke vrienden van dit gezel
schap met belangstelling zal worden vernomen.
In het voorgaande jaar is de school voor de zeevaartkunde van
den onderwijzer A. J. Leijer alhier door 13 leerlingen gedurende
27 maanden bezoeht. Van die leerlingen hebben 8 een examen
afgelegd en bekwamen 4 een diploma als opper-, 2 als tweede- cn
1 als derde stuurman.
De Provinciale Commissie voor het afnemen der examens voor
het lager onderwijs in Noordholland heeft de acte van hulponderwijzer
toegekend aan J. Bruin Wz., kweekeling van's rijks normaalschool alhier,
en door de Provinciale Commissie in Friesland de kweekeling
S. Grongrijp.
Z. M. heeft benoemd tot ridders der orde van den Nederl. Leeuw
de heeren: W. P. Wijnans, med. chir. et art. obst. doctor te
Maastricht eo F. W. A. Jansen, R. C. pastoor te Grouingen.
De Amst. Crt. meldt, dat Z. M. tot ridders der orde van
den Ned. Leenw heeft benoemd jhr. D. Bicker, kolonel-commandant der
schutterij en dr. G. F. Westerman, directeur van Natura Artis Magistra.
Bij de Tweode Kamer is o. a. ingekomen een wetsontwerp
tot onteigening van perceelen ten behoeve van den spoorweg van
Zaandam naar Amsterdam.
Van wege den minister van Oorlog is by de Tweede Kamer
een wetsontwerp ingediend tot regeling van het onderwijs aan
de inrigting van de Militaire Academie te Breda.
Andermaal is tot predikant te Alkmaar beroepen ds. H. J. P.
van der Linden, te Zevenbergen.
De geborgen lading houtwaren uit het bij Texel gestrande
schip Immanuel heeft ruim 18,000 in publieke veiling opgebragt.
Eene zeer bejaarde vrouw te Texel had jl. Zondag het ongeluk,
bij het vuur zittende, voor over te vallen, tengevolge waarvan zij
vele brandwonden bekwam en men aan haar behoud wanhoopt.
Z. M. de Koning benevens Z. K. H. de Prins van Oranje
zijn jl. Dingsdag namiddag ten 2? ure per extra trein te Amsterdam
aangekomen. Eene buitengewone massa menschen bewoog zich in
de straten, waar de hofstoet passeerde. Onmiddelljjk na de aankomst
verscheen Z. M., vergezeld van Z. K. H. den Prins, op het balkon
van het paleis, en galmde de lucht van het hoera. De Koning
droeg de uniform van admiraal der vloot, de Prins van Oranje die
van generaal der huzaren. Met leedwezen vernemen wij, dat H. M.
de Koningin door ongesteldheid verhinderd was Z. M. derwaarts te
vr rgezellen
De bloemen-tentoonstelling te Amsterdam is jl. Zondag door
12,000 personen bezocht.
Het Provinciaal Geregtshof in Zuidholland heeft, bij arrest van
jl. Woensdag, uitspraak gedaan in de zaak jl. Zaturdag behandeld, en
wi irvan in ons vorig nommer melding is gemaakt. Het hof beeft beslist,
da. de jagers geweten hebben dat de eenden tam waren, dat tamme eenden
niit zijn „wild", maar bijzonder eigendom en bet schieten van zulke
eenden dus is diefstal; voorts heeft het hof het requisitoir van het
openbaar ministerie, om de zaak als diefstal met wapenen gepleegd,
ten criminele te verwijzen, met bevel van gevangenneming, niet toe
gewezen, vooral op grond dat de jagers by het schieten der eendjes
geen gebruik hebben gemaakt van hunne geweren als „wapenen" in
den zin en de bedoeling van art. 348 n°. 2 C. P. Het hof heeft
en slotte het vonnis der regtbank bevestigd en de jagers tot 8 dagen
gevangenisstraf veroordeeld.
Henri Rochefort, schrijver van het bekende Weekblad la
Lanteme, bevond zich den 12 dezer te 's Hage en woonde de voor
stelling in den I'ranschen schouwburg by.
Gisteren is voor het Prov. Geregtshof van Zuid-Holland de
behandeling aangevangen van de strafzaak van P. J. Bosman c. s.,
zjjnde de 12 eerste beschuldigden wegens de te Rotterdam gepleegde
ongeregeldheden in den nacht van 31 October jl. Deze personen
zouden, volgens de acte van beschuldiging, deel uitmakende van eene
vereeniging van meer dan 20 personen, welke gedeeltelijk met
steenen en stokken gewapend waren en schreeuwden „leve de Vletter,
weg met de politie," tusschen 12 en 3 ure in dien nacht met
steenen hebben geworpen naar de politie-beambteu en hierdoor zich
feitelijk en gewelddadig tegen hen, terwijl zij tot handhaving en
herstelling der orde en rust in de nabijheid ran het politie-bureau
in de Groote Paauwensteeg werkzaam waren, verzet hebben.
Het voorzitterschap van het geregtshof werd door mr. J. A.Philipse
bekleed en het O. M. vertegenwoordigd door den advocaat-generaal
mr. Terpstra. Als verdedigers der beschuldigden traden op de
heeren mr. J. van Gigch, G. Belinfante, W. Thorbecke, v. Hogendorp
en A. van Randwijck. De geregtszaal was zoowel op de gereserveerde
tribunes als op de publieke tribune, door een zeer groot aantal
toehoorders bezet. Van wege het O. M. zjjn 29 en ter ontlasting
20 getuigen gedagvaard.
Niettegenstaande de ten hunnen bezware afgelegde verklaringen
der getuigen, hebben al de beschuldigden ontkend aan eenige op
roerige beweging deelgenomen te hebben.
Heden ochtend zou de behandeling der zaak worden voortgezet.
Door den gemeenteraad te Delft is tot prorector aan het
gymnasium aldaar benoemd dr. A. Romeyn, te Enkhnizen.
Jl. Maandag is te Dordrecht op de werf van gebr. Gips met
goed gevolg van stapel geloopen het voor rekening van Japan gebouwde
oorlogschip, genaamd Nits-Sin.
Te Brielle hebben de brandmeesters een kiesvereeniging op-
gerigt, welke reeds een candidaat voor den gemeenteraad heeft
gesteld. Men schijnt een heetcn verkiezingsstrijd te verwachten,
anders tooh zouden de brandmeesters er zich: in hunne qualiteit niet
in mengen. Hopen wy dat de brandmeesters en hunne medekiezers
den brand meester zullen blyven.
Zie hier wat een Engelschman zegt omtrent de te houden
tentoonstelling van voorwerpen voor de huishouding en het bedryf
van den handwerksman te Amsterdam. We ontleenen deze regelen
aan de Friesche Courantwelk blad aan genoemde tentoonstelling
een tweede artikel wydt.
„In Augustus, September en October van dit jaar zal er eene
bijzondere eigenaardige tentoonstelling gehouden worden in de be
roemde, ofschoon eenigzins vochtige stad Amsterdam, waar een
gewijzigde copie van ons kristallen paleis reeds open staat, om de
artikelen voor die tentoonstelling op te nemen. Engeland is ernstig
uitgenoodigd, om het zijne daarvoor by te dragen en aan dat beroep
zal zeker hartelijk gaarne voldaan worden. Voorwerpen van huiselyk
gebruik zullen het onderwerp dezer internationale tentoonstelling
uitmaken en eene jury, aangesteld door Z. M. den Koning der
Nederlanden, zal over de verdiensten van deze huiselijke chefs
d'oeuvre uitspraak doen. Deze industriële bazar zal, naar wy ver
onderstellen, bevatten al de kaasperscn, meikaden, boenders, hand
schrobbers, borstels, bezems, sauspannen, theeketels, braadpannen
en kolenschoppen, door welker fabrikatie Nederland, zoo lang en
zoo verdiend, beroemd is geworden. De nederige natuur der ten
toonstelling blijkt uit de officiële aankondiging, welke behelst, dat
haar hoofddoel is: „de verbetering van den toestand der werkende
klassen, door artikelen van huishoudelijk gebruik, meubelen, klee
ding, voeding, enz. uit verschillende landen te verzamelen, die doel
matigheid en soliditeit in zich vereenigen." Wy hopen, dat men
zich strikt aan dit programma zal houden, en dat eene enkele keer
eene tentoonstelling tot stand kome, waarbij monstergewcren, spring-
bajonetten, modellen vau pantscrschepec, schilderijen van den Niagara-
waterval, levensgroote portretten van naakte baders en veldmaar
schalken te paard uitgesloten worden „Schoonheden verschaffen
eeuwige vreugde", en daar alzoo schoonheid eeuwig is, zullen wij
later tyd genoeg hebben, om er ons van te bedienen, dat wij ons
hier dan maar tot het nuttige bepalen.
Deze tentoonstelling zal huisvrouwen, boeren en handwerkslieden
interesseren, en dat is eene bijzonderheidEr is geen land ter
wereld - behalve het onze f) - waar een dergelijke zaak beter zou
kunnen tot stand komen.
„De schimpende Voltaire beschreef dat land in zjjn verachteljjken
afscheidsgroet als „een land van canaux, canards et canaille"
Maar hoe zou de patriarch van Perney, die den geheelcn dag om
liep in zijn kamerjapon en koude koffij dronk, iets weten van
huiselijk gemak? Hij was een knap man, maar wist niets af van
een huishouding. Hij kon de Henriade schrijven, maar had nooit
een bedwarmer. Met zjjn luchtige, magere fantastische organisatie
kon hij dat soliede land, waarin de mannen by kond weder nooit
wandelen gaan zonder zeven broeken! aan te trekken, onmogelijk op
de regte waarde stellen.
„Nederland is lang het paradjjs geweest voor goede huishoudsters.
Het is het laad van boenen en schrobben, van gedweilde stoepen,
gepoetste deur- eD schelknoppen. Hollandsche zindelijkheid en net
heid zijn de Atlantische zee overgestoken en hebben de burgerhuizen
van New-York en Nieuw-Engeland tot de aangenaamste van de
geheele Unie gemaakt; want ofschoon Massachusets gekoloniseerd
werd door onze landslieden, hadden zjj vele goede lessen ontvangen
Waarlijk, eene zeer gepaste opmerking van den Engelschman! Hoe menige
tentoonstelling ook hier te lande werd ontsierd door allerlei voorwerpen, inge
zonden ter opluistering. De commissie voor deze expositie zal wil doen, den
wenk uit Engeland te behartigen.
t) Onder al den lof, door den Engelschen schrijver dezer beschouwing aan
onze huishoudelijkheid en aan onze prioriteit op het gebied van voorwerpen
voor het huishouden geschonken, klinkt het wel wat aanmatigend te zeggen,
dut de Engelschen thans ons vooruit zjjn op dit terrein.
f) „Een land van grachten, eendvogela en gepeupel."
in de huishoudkunst, gedurende hun verblijf te Delft en te Dordrecht.
In Amsterdam is het dan dat al de huishoudelijke zaken, uit het
geheele huishoudelijke Christendom, het geschiktst elkander zullen
ontmoeten en uit dit krachtdadig concours van braadpannen en
vischketels, van vleescbvorken en provisiekasten, van kookmachines
en keukengereedschappen, kannen wy leereu welke Europesche natie
thans de eerste is in den meest gewigtigen arbeid der beschaving
die om een buis regt huiselyk te maken. Vele Engelschen, die er
trotsch op zjjn dat hun land alleen confortable kan heeten, zouden
zich verwonderen wauneer zij wisten, hoeveel wij de Nederlanders
verschuldigd zjjn voor de huiselijke gemakken. Eene naauwkeurige
lezing van lord Macaulay's hoofdstak over onze nationale gebruiken
zal hem leeren, dat op het einde der regering van Karei II de
meerderheid van het Engelsche volk op een zeer onhuiselijke manier
leefde. Barbaarsche praal by de grooten en ruwe jovialiteit bij de
burgers en arbeiders was het kenmerk dier tyden. Karpetten vond
men slechts bij de rijken, en burgerlieden aten van houten borden
en dronken uit lederen bekers of „black jaoks." Welk een contrast
vertoont ons daarmede een binnenvertrek van Ostade of Jan Steen.
Daar leeren wij dat de Nederlandsche „boer" vele confortable zaken
had, die zijn Britsche broeder niet verkrijgen kon. Maar de groote
revolutie (1688) had zoowel maatschappelijke als staatkundige ge
volgen. Willem III, de verlosser, is beschuldigd van allerlei
„Hollandsche dingen" ingevoerd te hebben met de vrybeid, o. a.
de gewoonte van jenever drinken, het gebruik van het geeseltouw
„de kat" met negen knoopen, daar men vroeger slechts drie had,
eo de verachtelijke gewoonte van het „kielhalen." Maar aan den
grooten Nassauwer hebben wy ook te danken: Hollandsche kaas
en roode haring, slaapmutsen en schaatsen, klompen en bedwarmers,
allen artikelen, die in Nederland levensbehoeften waren. Nu is het
bord omgekeerd; thans zullen wy ban het compliment van 1689
beantwoorden. Men zegt dat Willem III aan Jonathan Swift leerde
hoe hij aspergies op de Hollandsche manier moest snyden.
„Voor den een of anderen onderdaan van Koningin Victoria blyft
misschien de aangename taak bewaard, om de Nederlanders van
dezen tyd te toonen, dat wy in de laatste eeuwen in staat zjjn ge
steld aan de verbetering te werken der Hollandsche kagchels, tulpen,
pannen, klokken, poppen en andere noodwendigheden of weelde
artikelen van het huiselijk leven, die wy ongetwijfeld uit de Neder-
landeu hebbeu overgenomen."
Uitvoerige berigten omtrent de onlusten te Seraing, die door de
politie en de troepen onderdrukt werden, werpen thans meer licht
over de zaak.
De onlusten werden in het leven geroepen door het werkvolk van
dc smeltovens der maatschappij Cockerill. Het schijnt dat de directie
dier ovens wijziging gebragt heeft ia de voorwaarden, waarop de
arbeid tot dusver plaats had. Ieder werkman moest vroeger een
minimum opleveren van 8 werklasten per dageerst daarna had hij
het regt naar huis te gaan. Dat was reeds een uiterst vermoeyende
en zware arbeid; de ondervindiug beeft geleerd dat weinige werk
lieden in staat zyn meer dan dat midimutn op te leveren. De
beDoeraing van een nieuwen chef der fabriek had hervormingen ten
gevolge. De acht werklasteo werden op negen bepaald. In plaats
dat dit met verhooging van loon gepaard ging, werd het loon ver
minderd met 25 centimes per 1000 kilo verwerkte grondstof. Gelijk
tijdig werd besloten, dat de lederen voorschoten en sommige andere
kleinigheden, die vroeger door de maatschappij betaald werdeo,
voortaan zouden komen voor rekening van het werkvolk. Yan daar
verzet; de werklieden cischten de intrekking van de nieuwe maat
regelen en het ontslag van den chef der fabriek. Daar de hoofd
directie aan de eischen niet wilde toegeven in geen geval was
zy te bewegen den chef te ontslaan sloegen de werklieden aan
het mniten. Op hun aandrang en gedeeltelijk ook uit vrees voor
wraakneming, staakten de arbeiders iu de kolenmijnen mede den
arbeid, zoodat in den ochtend van jl. Vrydag de arbeidersbevolking
van den ganscheu omtrek party had gekozen voor het werkvolk van
de maatschappij Cockerill.
Dienzelfden dag kwam het tot een treffen tusschen de oproerlingen
en de gendarmerie, wier pogingen om de zameoscholingen uiteen te
doen gaan, met steenworpen beantwoord werden. Eerst toen de
luitenant Pbilippart en eenige manschappen gekwetst waren, maakten
de gendarmen van hunne wapenen gebruik en sabelden de straten schoon.
Middelerwijl waren uit Leuven en Luik troepen aangekomen,
zoowel infanterie als rnitery. Aanvankelijk scheen dat de volks
menigte ontzag in te boezemen, maar, aangehitst door eenige
raddraayers en eene menigte brooddronken vrouwen, begon het
muitende werkvolk de troepen te beleedigen en met steenen te
werpen. De noodige sommatiën hadden plaats; toen zy niet hielpen,
chargeerde de infanterie met de bajoDet.
Alhoewel het volk slechts met steenen gewapend was, bood het
een hevigen tegeostand. Een huis, waariD zich een groep arbeiders
verschanst had, moest stormenderhand ingenomen worden. Ten
laatste zagen de oproerlingen zich evenwel gedwongen voor de
herhaalde charges van infanterie en rnitery de wjjk te nemen.
Van weerszijden telde men vele gekwetsten en, naar men zegt,
ook enkele doodem Onder de gewonden behoort ook de kolonel
van Laethem. Hoeveel het aantal gekwetsten bedraagt, is niet op
te geven, daar het meerendeel zich schuil houdt of ligte wonden en
kneuzingen verbergt, uit vrees voor geregtelyke vervolging.
Sedert is de openbare orde niet verder gestoord gewonden. Het
werkvolk van de meeste kolenmijnen beeft den arbeid hervat en
men hoopt, dat de treurige gebeurtenissen van de laatste dagen
niet herhaald zullen worden.
Hebben wy uit geloofwaardige bron de redenen uiteengezet die
de werklieden van de maatschappij Cockerill tot wanordelijkheden
bewogen, we haasten ons er by te voegen dat alle berigtgevers den
noodlottigen invloed betreuren van de internationale arbeidersver-
eeniging. Hare zendelingen hebben reeds lang de gemoederen te
Lnik, Verviers en Seraing in gisting gebragt. Onder den schijn
van de belangen der arbeiders te verdedigen, worden hun de meest
