1869. N°. 102.
Woensdag 25 Augustus.
27 Jaargang.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
«ure au: MOLENPLEIN, N°. 163.
'340.
idend
veria,
veder
Zwg,
tijtjes
le als
Per
208 a
iakm.
7.20.
',30a
ïesch
HELDERSCHE
EN NIEUWEDIEPER (OIRAVT,
x ,;v :0<: nfiv i(n.'
„W ij huldigen het goed e."
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
franco per post
- 1.65.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regels 60 cent,
glke regel mfer 15 ëeut^ 0k v_
Groote letters of vignetten worden naar plaataruimte berekend.
5/8.
eren
n 30
irste
Donderdag den 26 dexcr vertrekt de Oost-Indi-
iche mail over Marseille.
Uittreksel uit liet Verslag van den
toestand der provincie Noordholland, over
het jaar 1868, gedaan aan de Provin
ciale Staten van dat gewest, door de
Gedeputeerde Staten, in de Zomerver
gadering van het jaar 1869.
VII.
Ter beoordeeling van hetgeen aan de verschillende water-
I keeringen in deze provincie in 1868 door de Waterschappen,
1 de Provincie en het Rijk werd ten koste gelegd, bevat het
i Verslag een tabellarisch overzigt, waaraan wij de navolgende
opgaven ontleenen:
Vier Noorder-Koggen-Zeedijk en de daarin
gelegen sluizen57,197.34
Zeedijk van Waard en Groet en de daarin
gelegen sluizen- 4,467.65
Zeedijk van den Wieringerwaard- 697.
u u Anna-Paulowna Polder en
de daarin gelegen sluizen- 10.000.
Havenwerken van het Nieuwediep- 26,000.
Heldersche zeewering- 18,111.65
Duinen langs de Noordzee en op den vasten wal - 17,000.—
Péttemer zeewering- 142,278.
Hondsbossche wakerdijk- 101,420.
Rijks-zeewering benoorden Petten- 33,300.—
Zeeweringen van het eiland Terschelling. - 14,992.
11 u u Vlieland. - 52,463.
u Texel- 26,660.
h u Wieringen. - 22,027.83
Het geheele bedrag der kosten van al de zeeweringen in
Noordholland is in 1868 geweest 733,087.14j.
De duinen op Texel hebben van de stormvloeden weinig
geleden, daar deze naauwelijks den teen daarvan bereikten.
Alleen de einden der dammen bij de groote kleine Slufter
op het Eijerlandsche strand, zijn daardoor een weinig in
gekort en 3 palen uit het strand geslagen.
Langs den vasten wal ging bij die stormvloeden de van
Kijkduin tot Petten door stroobeplanting aangewonnen berm
weêr grootendeels verloren en ontstond ook op verschil
lende plaatsen een sterk afgeslagen kant aan den duinvoet
van gemiddeld één el hoogte.
Van de Hondsbossche zeewering tot nabij Egmond aan
Zee werd mede op enkele plaatsen de duinvoet door het
vloedwater bereikt en een weinig beschadigd, doch verder
zuidwaarts bleef deze ongedeerd.
In 1868 zijn door het Rijk aangekocht de Pettemer
duinen van den Spreeuwendijk, te zamen 311.00.64 bunders
groot. Over dezen aankoop was reeds verscheidene jaren
met den toenmaligen eigenaar A. Geel onderhandeld. Zijn
dood bragt deze zijne eigendommen in openbaren verkoop.
De duinvoet op Vlieland is in 1868, blijkens gedane
strandmetingen, belangrijk achteruitgegaan; de toestand
aldaar door de geringe breedte van het strand van de
hoogwaterlijn tot den duinvoet blijft ongunstig.
Omtrent het schadelijk gedierte in de duinen, vinden wij
vermeld, dat de vergunning, aan eenige arbeiders op Texel
verleend, om vrijelijk konijnen te vangen, goede uitkomsten
oplevert. Genoemde dieren vindt men thans alleen nog in
de Eijerlandsche duinen, in den grooten zanddijk en in de
duinen aan het Horntje. In de verpachte duinen van de
Heldersche zeewering tot de grens van Callantsoog zijn de
konijnen veel verminderd, doch nog lang niet uitgeroeid,
en verder zuidwaarts tot Petten schijnt men die ongehin
derd te laten voorttelen.
Het 12de Hoofdstuk draagt tot opschrift //Wegen." We
vinden daar o. a. van den grooten rijksweg van Alkmaar
naar het Nieuwediep gemeld, dat de onderhouds-werken
daaraan eene som van 8300 hebben moeten kosten, terwijl
nog voor 945 kub. ellen grind eene som van 3780 werd
gevorderd. Eenig hakhout, langs dien weg staande, werd
werd van Rijkswege gekapt en voor de som van 1019.50
verkocht. In het laatst van 1868 is men aangevangen
met den aanleg van een nieuwen rijweg, lang 1178 el,
breed 6,5 el van den Westerweg, in de gemeente Nieuwe
Niedorp, naar den Zijderweg, in het Veld, onder de gemeente
Oude Niedorp. De kosten, die op 6000 ii 7000 zijn
geraamd, zullen gedragen worden door de banne Nieuwe
Niedorp, met bijdragen van de gemeente Nieuwe Niedorp,
de Roomsch-Catholieke Gemeente aldaar en andere belang
hebbenden. De polder Schagen heeft twee gedeelten weg,
te zamen lang 760 el, loopende van Schagen naar Zijpe
en Harenkarspel, bepuind en begrind voor 1538.
In Winkel ging men met de behardiug der gemeentewegen
voort en ziet men de voltooijing daarvan in het volgende
jaar tegemoet. In onderscheidene gemeenten zijn toe
gangen naar de stations van den spoorweg aangelegd of
verbeterd.
Aan Hoofdstuk XIII (Landbouw en Veeteelt) ontleenen
wij de volgende opgaven.
Omtrent de huurprijzen der landerijen in deze provincie
is het moeijelijk zoo vermeldt het verslag eenige
naauwkeurige opgaven te doenDit is echter zeker, dat zij
in verhouding tot de waarde der landerijen zeer
hoog zijn te noemen. Vooral bij publieke verhuringen
worden hooge prijzen bedongen; zoo werd bijv. voor weiland
betaald te Barsingerborn ƒ121, te Wognum ƒ126 en 170,
te Hoorn 174 en 210, te Weesp ƒ150; voor bouwland
te Harenkarspel 120 en 130, te Nieuwe Niedorp tot
f 140; zelfs is een huurprijs van 200 in Drechterland
meermalen voorgekomen. Voor vlasland wordt steeds veel
geld besteed. De hoogste opgegeven huurprijs is een van
700 per bunder, voor bloembollenland
Uit den staat der openbare verkoopingen van landerijen
in 1868 blijkt, dat groote sommen daarvoor zijn besteed.
De staat zelve is veel te uitgebreid om die op te nemen,
ofschoon zulks voor landeigenaars en landbouwers anders
wel zeer belangrijk zoude zijn.
Onder den titel: //Verbeteringen, Nieuwe ingevoerde
gewassen en werktuigen," vinden wij vermeld, dat drainage,
voor zoo veel bekend is, alleen in de nieuwe polders op
eenigzins groote schaal [laats heeft; in 1868 geschiedde
het vooral in den Anna Paulowna-Polder. In den Heer-
hugowaard is voor het eerst een weinig vlas geteeld.
De aanfok van paarden met een Budjadinger hengst leverde
in den Wieringerwaard goede uitkomsten op.
Verbeterde landbouwwerktuigen zijn nog niet algemeen
in gebruik. Te Texel zijn een paar liakselsnijders en eene
kettingegge aangeschaft. In den Anna Paulowna-Polder
zijn eenige zaai- en maaiwerktuigen, hooischudders, arends-
ploegen en gierwagens de nieuwst ingevoerde werktuigen.
In den Wieringerwaard zijn hooischudders en hooi-
harken van Engelscli fabrikaat in gebruik genomen.
In den Haarlemmermeer-polder blijft de dorsch-machine
van Hornsby met locomobile, die verhuurd wordt, veel aftrek
vinden. De eigenaar heeft zich nog een zaaiwerktuig van
Iiornsby en een spadeploeg van Stout aangeschaft. Op zijn
land is een wedstrijd van 13 ploegen gehouden.
BINNENLAND.
HELDER en NIElfWEDIEP, 24 Augustus.
Bij de feestelijke opening van het Suez-kanaal zullen de
gekroonde hoofden van Europa wel vertegenwoordigd, maar
niet zelve tegenwoordig zijn. Wanneer echter de grootsche
verwachtingen, die men van dit kanaal voor de toekomst
koestert, door de openstelling, eerlang te houden, der ver
wezenlijking nader komen, dan is die gebeurtenis belangrijk
genoeg en dan zouden de Vorsten, die nu door hunne
afwezigheid zullen schitteren, zich volstrekt niet compromit
teren door te gaan zien hoe er eene nieuwe, kortere handels-
en gemeenscliapsweg naar de verstafgelegen landen gebaand
is. Menige Vorst woont wel eens feesten van heel wat
minder belang bij. Maar welligt zijn de jongste geschillen
tusschen den Sultan van Turkije en den Onderkoning van
Egypte grootendeels de oorzaak van de absentie der sou-
vereinen. Met genoegen verneemt men thans, dat die ge
schillen door de tusschenkomst der westersche kabinetten zijn
bijgelegd. Wie gelooft, dat Turkije veel te arm is om
oorlog te maken, de zoodanige moge het niets geacht heb
ben, dat er een vredebreuk dreigde te ontstaan tusschen
den Onderkoning en zijnen opperheer, maar zeker is het
dat de uitdrukking van het gevoel der groote mogendhe
den van Europa, behelzende dat de vrede moest bewaard
blijven, genoegzaam is geweest om do bestaande oneenigheid
geheel en al uit den weg te ruimen. Uit dit voorval ziet
men allerduidelijkst, hoe zeer de tijden veranderd zijn. Ja,
in vroeger dagen zouden de Egyptenaren en de Turken zich
dit zoo maar hebben laten aanleunen 1 Maar men moet wel
in het oog honden, dat wij nu niet in het tijdperk van staat
kundige oorlogen, maar in dat der werkstakingen leven.
In ouden tijd had men, even als nu, binnenlandsche
verdeeldhedenmeestal ontstonden die ter zake van de
erfopvolging. In Spanje beleeft men tegenwoordig ook iets
van dien aard, maar in dezen modernen tijd zijn werk
stakingen het middel, waardoor de tegenstand jegens de
regering zich openbaart. De vijanden der bestaande orde
van zaken, zoo meldt men uit Madrid, houden be
stendig de grèves in Catalonië onder de fabriekarbeiders
gaande. Tal van werklieden uit de katoenfabrieken aldaar
zwerven door de straten en eischen verhooging van loon,
hetwelk de fabriekanten hun, bij de kwijning van het
fabriekswezen, moeijelijk kunnen geven. Het gouvernement
komt daardoor weer in nieuwe moeijelijkheden en dit is
het wat door de tegenpartij wordt verlangd. De Carlis-
tische henden zijn echter niet gelukkig in Spanje. Als de
berigten, die van daar komen, juist zijn, dan worden ze
telkens geslagen en verjaagd //gelijk het kaf, dat wegstuift
Voor den wind." In hpt nabuj-jgePortugal is het
schijnbaar kalmer in het staatkundige. De crisis van voor
eenige dagen is gelukkig voorbij. De regering; heeft er
wel wat ruw op ingehakt om de kwestie tusschen haar eri
de vertegenwoordigers tot oplossing te brengen en daar
door heeft zij zicli welligt weinig zedelijken steun verschaft;
maar zij is voor het oogenblik huiten moeijelijkhëid en dit
is al veel waard.
In Frankrijk rekende men in de laatste dagen zoo eens
na, wat de Napoleonsfeesten op 15 dezer den volke gekost
hebben. Dat is zoo de schaduwkant van het feestvieren:
de rekeningen komen later, en dan is het betalen verre
van prettig.
Nadeelig was de jongstverloopene week voor de fondsen
aan de geldmarkt. Er heerschte over het geheel eene
bepaalde malaise. Van waar dit verschijnsel? Men schrijft
het eensdoels toe aan de verwijdering tusschen von Bismark
en von Beust, de groote Duitsche diplomaten. Men behoeft
zich echter over deze aangelegenheid, die zeker geene ver
dere gevolgen zal hebben dan liet wisselen van diplomatieke
nota's, niet te verontrusten. De zaak is het niet waard,
dat men er de messen voor zal gaan trekken. Dat Oosten
rijk het gebeurde nog niet kan vergeten en op Pruissen
naijverig is, het is niet vreemd. De daling der markt
is stellig wel het meest veroorzaakt door de steeds langer
wordende fondsenlijst, tengevolge van telkens voorkomende
nieuwe leeningen ten behoeve van openbare werken van
algemeen nut. De nieuwe obligatiën met hare hoogë renten
en verschillende gunstige voorwaarden zijn gewigtigé con
currenten voor alle bestaande effecten met lageren interest.
Een hoogst nuttig, werkzaam man is jl. Zondag in den
vroegen morgen aan de maatschappij ontrukt. De heer
C. van der Sterr, opzigter van den Waterstaat alhier, is
in 77jarigen ouderdom aan zijnen nuttigen werkkring ont
vallen en zijn verscheiden laat eene gewigtige plaats ledig,
die door hem op zoo voortreffelijke wijze werd vervuld.
Zijn loopbaan kan tot een krachtig getuigenis strekken,
dat liet niet onmogelijk is, ook bij de hooge eisclien, die
er in onzen tijd tot het bekleeden van de verschillende
beroepen worden gesteld, om zich een weg te banen tot
hooger stand. Geboren op het naburige Texel, ving de
overledene aan met als timmermansknecht werkzaam te
zijn en allen schijn had het, dat hij, gelijk zoo velen, in
dien nederigen werkkring bestendig zou blijven. Zijn lust
tot onderzoek, zijne begeerte naar meerdere kennis en naar
meer heldere begrippen lieten hem in zijne vrije uren
zonder rust. Zoo was het mogelijk, dat dé eenvoudige
man de gewigtige betrekking erlangde, die hij hier sedert
jaren bekleedde. Met ijver, met energie werkte hij hier
rusteloos in het belang van al datgene, wat iriet den
Waterstaat in dit gewigtig deel van onze provincie in
verhand staat. Maar veel verder nog dan tot die zorgen,
bepaalden zich zijne dagelijksche bezigheden en in veel
wijder kring dan in dien van zijne supérieuren en ambt-
genooten werd zijn naam bekend en werden zijne groote
verdiensten gewaardeerd. Ten opzigte der meteorologische
waarnemingen aan dit deel des lands verwierf zich de heer
van der Sterr buitengewoon groote verdiensten. Zijne
werktuigen en inrigtipgen tot het doen van allerlei waar
nemingen wekten algemeen de aandacht en tal van vreemde
lingen kwamen hier zien, hoe het den heer van der Sterr
mogelijk was de geheimen der natuur en inzonderheid van
den atmospheer te bespieden.
De groote bekwaamheid, de rustelooze ijver van den
man, die steeds voortging om van de vorderingen op het
gebied der wetenschap, ondanks het klimmen zijner jaren,
voordeel te trekken, niet sléchts ter uitbreiding zijner
eigene kennis, maar ook ter verbetering en uitbreiding
der waarnemingen, een en ander werd ook door de
Hooge Regering des lands opgemerkt en hoog gewaardeerd.
Blijkbaar was dit door de benoeming tot ridder der orde
van den Nederlandschen Leeuw, eene onderscheiding, die
wel duidelijk deed zien, hoe hoog de heer van der Sten-
in zijne nuttige werkzaamheid stond aangeschreven. Maar
niet minder hoog stond hij aangeschreven bij de mannen
der wetenschap; het Koninklük Listituut van ingenieurs
telde hem onder zijne oudste leden en stelde geregeld in
zijne waarnemingen van zee en zeekust het hoogste belang.
Wie, die ooit een bezoek bragt aan, het Provinciaal
Observatorium alhier, stond niet verwonderd over de
kunstige inrigting der werktuigen en toestellen, over dé
orde en netheid, die er overal heerschte. Evenzeer werd
's mans ongeëvenaarde naauwkeurigheid steeds geprezen
en als een voorbeeld genoemd..
De zeis des doods ontzag ook het leven niet van den
man, wiens leven en streven we daar in enkele trekken
deden kennen. In zeer vele opzigten moge zijn voorbeeld
blijven leven en velen tot navolging opwekken. Uit nederigen
