1869. N°. 107.
Zondag 5 September.
27 Jaargang.
De Liberalen en de Republiek.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 163.
ff
VACCIN ATI ËIM.
HELDERSCHE
EN VIEl WERIEPER COURANT,
,,w ij
huldigen het goed e.''
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaalf 1.30.
M franco per post - 1.65.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Ter voorkoming van verkeerd bezorgen van Brieven
of Advertentiën, bestemd voor de Heldersohb en
Nieuwediefkr Courant, maakt de Uitgever het Publiek
attent, dat de naam der Nieuwe Courant van den Helder, Nieuwediep,
Willemsoord, enz. in der tijd veranderd is in eenvoudig Heldersche
Courant, onder welk adres wij gewoonlijk onze Brieven ont
vingen. Daarom verzoekt hij voortaan als adres te stellen:
Bureau HELDERSCHE en NIEUWED1EPER COURANT.
A. A. BAKKER Cz.
Dingsdag den 7 dezer vertrekt de Oost-Indische
innil over Triest.
De VOORZITTER van den RAAD der gemeente HELDER
brengt ter openbare kennis, dat DE RAAD ZAL VERGADEREN
op Dingsdag den 7 September a. s., des avonds ten zeven ure.
Helder, De Voorzitter voornoemd,
den 4 September 1869. STA KM A V BOSSE.
PUNTEN' TER BEHANDELING
1. Beëediging der Nieuwe Leden.
2. Benoeming van een Wethouder.
3. Aanbieding der begrooting Gemeente 1870.
4. ii Weeshuis 1870.
5. h I, ii Burgerlijk Armbestuur 1870.
6. Opheffing Kindergesticbt Veenhnizen.
7. Mededeeling van stukken.
Belanghebbenden worden verwittigd, dat door den Plaatselijken
Heelmeester op Donderdag den 9 dezer, des namiddags van
4 tot 5 ure, in de Werkinrigting op de Kerkgracht, eene zitting
zal worden gehouden tot het KOSTELOOS VACCINEBEN VAN
BEHOEFTIGEN, en dat daarmede eenige weken, op den bij elke
zitting te bepalen dag, zal worden voortgegaan.
Helder, De Burgemeester,
den 4 September 1869. STAKMAN BOSSE.
Prof. Vreede, ondernemer van publieke tournooijen tegen
Napoleon III en, tot afwisseling, tegen den tijdgeest, heeft
bij de laatste verkiezingen te Utrecht een paar ontdekkingen
gedaan. In de eerste plaats ontdekte hij, dat de schrijvers
van den /Spectator" en Sagittarius tot dezelfde familie
behoorden, een nieuwtje, dat later bleek aan die schrijvers
zelf geheel onbekend te zijn, en in de tweede plaats zagen
des Hooggeleerden scherpe oogen eene vurige republikein-
sche partij ontstaan onder de Utrechtsche studenten. Ook
die tweede inventie was meer mooi, dan waar.
Wij hebben indertijd over die wonderlijke misvattingen
van een oud man gezwegen, en zouden het nog doen, in
dien ons niet de wijze waarop thans door sommige organen
van de conservatieve partij het verwijt van republikeinsche
neigingen tegen de liberalen wordt geëxploiteerd, ons tot
spreken dwong.
Op grond van de al te bekende Utrechtsche studenten
thesis en die verdraaid en uit haar verband gerukt
op grond van het feit, dat het liberale orgaan «het Noorden"
de rede van den republikein Castelar de plaats inruimde,
gewoonlijk door zijn hoofdartikelen ingenomen, worden der
gansche liberale partij gevoelens en meeningen toegedicht,
die zonder eenigen twijfel de hare niet zijn.
In Nederland bestaat geene republikeinsche partij, ter
naauwernood vindt ge een enkel iirepublikein in theorie."
Dit weten conservatieven en liberalen beiden even goed.
Met welk doel dan die verdachtmaking?
Omdat in sommige handen alles goed is, wat de tegen
partij schaden kan en in discrediet kan brengen, omdat
voor eene menigte eenvoudigen van harte de republiek
de vreesaanjagende gestalte heeft van het Fransche schrik
bewind, omdat nog zoovelen republikeinen verwarren met
de sans-culottes, treuriger gedachtenis, en omdat dit wan
begrip dienen kan om de menigte afkeerig te maken van
eene partij, wier daden en gevoelens bij hun waren naam
genoemd, sympathie en ingenomenheid zouden doen ont
staan.
Zoo is het dan onze pligt geworden om van onze zijde
ruiterlijk onze meening over dit punt te zeggen, opdat 't
groote publiek, ter goeder trouw napratende, niet geloove
wat ter kwader trouw werd uitgestrooid.
Wij voor ons meenen, dat het voldoende is Nederlander
te zijn, en wij zijn evenmin republikeinen, als absolutisten
of constitutionele!!. Dit is voor ons niet eene vraag van
beginselen, maar eene vraag van nut en doelmatigheid.
Wij willen het geluk, de vrijheid, de ontwikkeling van het
land onzer vaderen, en elke regeringsvorm, die ons dit
bezorgt, is ons welkom. Het is ons onverschillig te weten,
dat de republiek in abstracto de beste regeringsvorm is,
als het ons koud laat, dat Rome groot geworden is onder
keizers of Engeland bloeit onder de heerschappij van het
parlement.
Evenzeer als wij 't een dwazen tijdverspillenden strijd
zouden vinden, indien wij wilden uitmaken, of in abstracto
voor een boom kastanie-bladen beter zijn, dan linde-bladen,
evenzoo dwaas schijnt ons het onderzoek naar den besten
regeringsvorm. Want eveneens als iedere boomsoort de
bladeren draagt, die voor haar het meest geschikt zijn, even
zoo brengt eike tijd bij ieder volk zijn eigenen regerings
vorm mede. En de beste regering is die, welke den burgers
de meeste vrijheid laat, onverschillig of het hoofd van den
staat keizer heet, of president of koning.
Het staatsregterlijk vraagstuk: «welk is het doel van
den staat?" daarlatende, zullen wij dit toch wel mogen
vaststellen, dat alle burgers in den staat gelijke regten
hebben, dat dus de staat moet zorgen, dat de eene burger
geen inbreuk maakt op de regten van anderen. Dat de
menscli in de maatschappij levende niet kan behouden het
volle gebruik van al zijne natuurlijke regten, zijne alge-
heele vrijheid van spreken, beweging, toeeigening, enz.
spreekt van zelf Hij mag niet spreken wat zijnen
medeburger belasterd, zich niet bewegen daar waar die
beweging een ander benadeelt paardentemmen bijv. op
den openbaren weg zich niet toeeigenen wat reeds het
eigendom is van een ander.
Dit is nu juist hetzelfde als dat wij zeggen, de burger
moet alle vrijheden genieten, die hem kunnen worden toe
gestaan zonder gevaar voor zijne medeburgers.
Maakte niemand van zijne vrijheid misbruik, gebruikte
ieder zijne regten zonder die van zijne medeburgers te
schenden, dan ware er geen justitie en politie, geen wet
meer noodig, ja! de staat zelf ware eene overbodige in
stelling.
De wet nu omschrijft de regten van alle burgers. Is die
wet passend voor het volk en den tijd, dan wordt er zel
den ernstig inbreuk op gemaakt; justitie en politie zijn
in staat die regten te handhaven, en het volk heeft een
goed regeringstelsel.
Zijn die inbreuken op de wet talrijk, ernstig, dagelijks
en gewigtig, dan wordt het volk slecht geregeerd, dan
heeft het of meer vrijheid dan het verdragen kan, of 't ge
voelt zich beklemd tusschen clwangbepalingen die het
ontgroeid is.
't Spreekt dus van zelf, dat elk volk in oenen bepaalden
tijd, zijne eigene wetten behoort te hebben, overeenkomstig
zijne zeden, gewoonten, aard en geschiedenis.
De hoofdzaak is dus, dat de wet goed is.
Wat doet het er nu toe, hoe en door wien die wet ge
maakt wordt, en ten uitvoer gelegd? Elk stelsel, dat
waarborgen geeft voor eene eerlijke uitvoering van de
gemaakte wet, is goed, en dat de meeste waarborgen geeft
is het beste.
Welk stelsel geeft nu in Nederland de meest mogelijke
waarborgen voor het maken eener goede wet, en eene
eerlijke ten uitvoerlegging dier wet?
Dan antwoorden wij volmondig: de constitutionele mo
narchie onder het huis van Oranje.
De talrijke partijen in ons land, strijdende voor eigen
belang en eigen beginsel hebben één band noodig, om ze
te herinneren, dat ze kinderen zijn van één land. Die band,
die hoogere eenheid vinden zij gepersonificieerd in den koning
boven de partijen.
Die koning is een vorst uit het huis van Oranje, een
geslacht zamengeweven met onze geschiedenis. Indien de
uitvoering der wetten aan iemand moet worden opgedragen
en men zal zich toch wel niet verbeelden, dat eenig
stelsel buiten een uitvoerende magt kan stand houden
dan kan dit door niemand beter geschieden dan door een
vorst uit dit Huis. De eerbied voor de wet wordt ver
meerderd door de liefde, die de overgroote meerderheid
des volks koestert voor den vorst.
Men zegge niet, dat wij 's konings rol verminderen;
integendeel. Het levend werkend symbool te zijn van
onze volkseenheid is geen geringe taak, en de laatste
feesten aan de Bildt bewezen het geen nuttelooze sine
cure; de eerbied voor de wet te handhaven, een schild te
zijn voor het regtsbewustzijn des volks, uitgedrukt in zijne
wetten, dat is de grondwettige kroon op ons staatsgebouw.
En wij herhalen het: republiek of monarchie is een
quaestie van nut, niet van beginselen; maar in Nederland
is thans, men moet blind zijn om het niet te zien, de
constitutionele monarchie uitnemend voor onze behoeften
geschikt.
BINNENLAND.
HELDER en- NIEUWEDIEP, 4 September.
Volgens de berigten uit Frankrijk, neemt Keizer Napoleon
in beterschap toe en is zijne ongesteldheid, zonder bijkomende
ongunstige omstandigheden, volstrekt niet zorgwekkend. De
vrees, die er voor eenige dagen voor het leven des Keizers
bestond, heeft der dagbladen ruime stof tot het berekenen
van gevolgen opgeleverd. De behandeling van het wets
ontwerp tot Parlements-liervorming in Frankrijk wisselt
thans weder de berigten omtrent 's Keizers ziekte af De
beraadslagingen over die wet trekken niet zonder roden
de algemeene aandacht. Prins Napoleon heeft dezer dagen
als lid van den Senaat het woord gevoerd en zich vóór het
ontwerp verklaard. Met het oog op zijne bekende liberale
denkwijze, moet ons die houding volstrekt niet verwonderen.
De aanneming van die wet houdt men voor zoo goed als
verzekerd. Het liberalisme dringt thans heinde en verre
door, ondanks den hevigen tegenstand zijner bestrijders.
Vindt het een schuilplaats onder de bescherming van liet
Fransch-keizerlijk bewind, blijkens de volgende woorden
van een Spaanschen priester, Santoz de la Hoz genaamd,
worden de vrijzinnige begrippen ook in dien stand gehuldigd.
/Eenige kwaadwilligen onder de priesters, wanhopig over
het verlies van verouderde en ongerijmde privilegiën,
trachten met eene dwaze hardnekkigheid den loop des tijds
te stremmen, alle met het bloed der volken geschreven
bladzijden van de geschiedenis der beschaving te verscheuren
en op een troon van lijken een bespottelijk anachronismus
onder den naam van Koningschap van het goddelijke regt
te plaatsen. Die onzinnigen! Begrijpen zij dan niet, dat
zoo iets, mogelijk en welligt noodzakelijk toen het Rijk
des gewelds de wereld met puinlioopen bedekte, eene be-
lagchelijke aanmatiging is geworden, sedert hoven die
heerschappij des gewelds eene wereld van nieuwe denk
beelden is verrezen die, onsterfelijk als haar oorsprong, niet
meer kan verdwijnen, noch vernietigd kan worden?"
Klagen particulieren wel eens over een ledige beurs en
een slechten toestand hunner financiën, zij kunnen zich
troosten, dat ook in het groot die kwaal des tijds niet
onbekend is en ernstig gevoeld wordt. De Koning van
Portugal sloot dezer dagen de zittingen der wetgevende
kamers met eene rede, waarin hij sprak van het ontzag
dat steeds in den vreemde voor de onafhankelijkheid en
zelfstandigheid dezer roemrijke natie werd aan den dag
gelegd; maar waarin hij ook sprak van den slechten toe
stand van 's lands financiën als eene algemeen bekende
zaak. De Koning stelt voor, om volgens een vast plan
naar verbetering te strevendoor vereenvoudiging tot bezui
niging te geraken; door vermeerdering van de belastingen
in evenredigheid van de gegoedheid der ingezetenen en
door herstelling van het crediet, te komen tot een beteren
toestand van de schatkist. Wij deelen in hoofdzaak de
plannen der Portugesche regering mede, misschien is er
iets in, dat ook voor particulieren behartiging verdient.
De Onderkoning van Egypte heeft, zooals bekend is,
eene beleefde uitnoodiging ontvangen om eens een bezoek
af te leggen aan het hof te Constantinopel. Het is zeker,
dat de geïnviteerde hoogen prijs stelt op die uitnoodiging;
maar toch nog hooger prijs stelt hij op zijne persoonlijke
vrijheid. Bij de spanning, die er tusschen hem en de Portc
bestaat, eischt hij vóór liet op reis gaan de noodige waar-
horgen, dat hij ook weer in goede orde naar zijn land kan
terugkeeren. Het is niet onmogelijk, dat Z. H., krijgt hij
die waarborgen niet, van dat reisje zal afzien. Er is altijd
wel een reden van verhindering te bedenken.
De 29ste verjaardag van Z. K. H. Willem Nicolaas
Alexander Frederik Karei Hendrik, Prins van Oranje, wordt
heden alhier op de gebruikelijke wijze gevierd. Op het
terrein nabij het Provinciaal Observatorium is heden middag
parade gehouden door de alhier garnizoen houdende troepen.
De nieuwbenoemde adelborsten van het Koninklijk
Instituut voor de Marine alhier zijn gisteren aangekomen
en gekleed. De lessen aan het Instituut zullen op Maandag
e. k. weder aanvangen.
Met den trein van 3 u. 38 min. wordt op morgen
namiddag alhier verwacht het muziekkorps van het 7de reg.
infanterie, met het doel om gedurende de volgende week
eenige muziekuitvoeringen ter dezer plaatse te geven. Naar
wij vernemen zullen gdurende de geheele week des namid
dags muziekuitvoeringen plaats hebben voor de sociëteit
»de Eendragt" aan de Dijkstraat alhier.
Naar wij vernemen is van hoogerhand bepaald, dat
de officieren van alle wapens voortaan hunnen koppel onder
den uniform zullen dragen, even als reeds voor de officieren
der artillerie was voorgeschreven.
- Aan het provinciaal gouvernement van Noordholland
is jl. Donderdag aanbesteed1°. het herstellen en verbeteren
van rijzen-hoofden op het Noorderstrand van Vlieland;
minste inschrijver de heer C. de Jong Cz., te Ameide,
voor 7750; 2°. het verrigten van werkzaamheden aan de
i Rijks-zeeweringen op het eiland Wielingen; minsteinschrijver
j de heer B Beukenkamp, te Wieringen, voor 3868.
