1870. N°. 107.
Woensdag 7 September.
28 Jaargang.
Uitgever
A. A. BAKKER Cz.
BINNENLAND.
Episodes uit den Fransch-Duitschen oorlog-.
HELDERSCHE
EN MEUWERIEPER COURANT.
..VS huldigen het goede."
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
ff franco per post - 1.65.
Bureau;
MOLENPLEIN, N°. 163.
Prya der AdvertentiënVan 14 regels 60 cent
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
.H.-T
Per eersten trein vnn den Helder vertrekt
Woensdag den 7 dezer over Triest en per laatsten
trein Honderdag den O dezer over Harsellle de
mail naar Oost-Indië, China, Japan en Australië.
Bondedagr den 14 dezer vertrekt, per laatsten
trein van den Helder, de West-Indische mail over
Southampton.
HELDER en NIEUWEDIEP, 6 September.
„Keizer Napoleon Is krijgsgevangene," dit was, onder
meer andere berigten, de gewigtigste tijding, die wij in ons
rorig nommer opnamen. Terwijl wij ons voornemen om
ten aanzien van deze gebeurtenis de meest belangrijke
bijzonderheden mede te deelen, slaan wij eens even het
geschiedboek open, ter plaatse waar het ons gelijksoortige
gebeurtenissen van Fransche vorsten verhaalt. In den
oorlog, die van 1340 tot 1420 tusschen Frankrijk en
Engeland heerschte, behaalde de in de geschiedenis onder
den naam van den Zwarten Prins bekende Prins van
Wallis eene schitterende overwinning op bet Fransche leger
bij Maupertuis (1355). De toenmalige Koning van Frankrijk,
Jan de Goede, die in het gevecht door persoonlijken moed
had uitgeblonken, werd gevangen genomen en naar Londen
gevoerd. Voor dat het losgeld (3 millioen gouden kroonen)
in Frankrijk was bijeengebragt, stierf Koning Jan in
1364 te Londen. Frans I, die in de eerste helft der
16de eeuw over Frankrijk regeerde, moest ook een dier
gelijk lot ondergaan. In den eersten oorlog, dien hij met
Keizer Karei V voerde, werd zijn leger in den slag bij
Pavia (1525) volkomen geslagen en hij zelf gevangen
genomen. Hij werd naar Madrid gevoerd en daar tot in
het volgende jaar gevangen gehouden. Hij werd tot een
hoogst nadeeligen vrede gedwongen en verhond zich door
een plegtigen eed tot naleving van dit verdrag. In vrijheid
gesteld, bleek het terstond, dat hij voornemens was geene
zijner verpligtingen te vervullen. Een tweede oorlog
tusschen beide vorsten was daarvan het gevolg, aan het
Uit een brief uit Leipzig. door Friedrich Hoffmann aan
de Gartènlaube geschreven.
Twaalf jaar ruim is het geleden, dat ik in Leipzig kwam wonen,
en menigen avond bij maneschijn bezocht ik toen der tijd het stille
marktplein om daar te peinzen en te dweepen. Altoos betrad
ik met eerbied die plek van geschiedkundige herinneringen vervuld,
want iedere groote Europesche verwikkeling der drie laatste
eeuwen heeft vriend en vijand hier elkander doen ontmoeten, of
althans hen over dit plein gevoerd.
Luther en Karei V, Tilly en Wallenstein, Gustaaf Adolf en
Hertog Bernard, Karei de Twaalfde en Frederik de Groote, zij allen
traden hier langs, met honderd anderen die de geschiedenis noemt
en met duizenden van wier namen wij niets weten en die slechts
golden als legio. Maar meer nog dan naar al die helden en grooten
trokken mijne gedachten gedurig mij heen naar de herinnering
aan hen die 18 Oct. '13 de bloedige overwinning daar buiten op
de velden dezer stad hebben behaald: Hoe ratelt en dreunt het
over de steenen 1 Geheel Frankrijk slaat op de vlugt, en ginds
komt uit de Grimmastraat Napoleon met zijn stoet in haastigen
ren het marktplein, over slechts even toevend voor het koningshuis
om den Koning, wien hij te gronde rigtte, vaarwel te zeggen, met
een kortadieu heeren Saksersneemt hij afscheid van den zwaarst
geteisterden zijner bondgenooten en voort rent hij met ijlend gevolg
op de Hainstraat aan, ten einde de Elsterbrug, de eenige uitgang
der stad die hem nog open is te bereiken; maar zie de Hainstraat
is vol en verstopt door de massa der menscben, de vlugtende
Keizer wendt nu zijn paard, nog eens overziet zijn oog de markt
van Leipzig, de Petersstraat op vliegen hem zijn trawanten na, langs
het kanaal jaagt de stoet, achter den in veiligheid geraakten zelf
zuchtige, vliegt de brug over den Elster in de lacht en de vloek
van millioenen volgt den verderver van de welvaart der volken
En daarna: de zegekreten van vele volken stijgen naar den Hemel
op, naar deuzelfden Hemel waarheen in den omtrek op kouden
met bloed doorweekten grond duizenden met brekend oog de blikken
rigten, en waarheen duizenden gekerm en klagten over hun kwetsuren
en wonden doen opgaan. Eu dat alles naar denzelfden Hemel, naar
boven, tot denzelfden God!
En alle jubel en alle gekerm kwam naar binnen, en werd vooral
op de markt het hart der stad gehoord, maar de jubel der
overwinning liet zich boven alles vernemen, en voor alle volgende
eeuwen is aan Leipzig's naam een onverwelkbare krans gehecht!
Zoo dweepte ik menigmaal, met Duitschen trots die dagen van
verlossing en roem gedachtig, maar verder ging dan mijn blik,
en het verdriet, over al de teleurstellingen die het trouwe Duitsehe
volk dertig, veertig ja vijftig jaar lang heeft moeten dragen, welde
inij op in de borst en maakte het heden mij bitter. „Wanneer komt
de dag, dat in Duitschland, weer een geest allen verheft, allen ver-
eenigt tot eene daad en met een doel?" Be verduisterde nacht
had geen antwoord op mijn vraag! Slechts een troost namen de
vrienden des vaderlands toen ter tjjd meê ter rust en zij stonden
einde waarvan Koning Frans 2 millioen ducaten te
betalen had, als losgeld voor zijne zonen, die hij bij het
sluiten van den vrede van Madrid als gijzelaars in Karel's
handen had moeten stellen.
De val van Napoleon I, zijne overgave aan de edel
moedigheid der Engelschen, en zijne gevangenschap op het
eiland St. Helena, waar hij in 1821 overleed, zijn nog
herinneringen, levendig in het geheugen geprent van ouden
van dagen. Thans beleven wij het oogenblik, waarop de
neef, die zich de erfgenaam noemde der grootsche herinne
ringen van het eerste keizerrijk, in een oorlog voor Frank-
rijk's eer en aanzien, ten val is gebragt. De gevolgen van
het gebeurde in het laatst der vorige week zijn, ook zelfs
bij gissing, niet te bepalen. Dat het tweede keizerrijk had
uitgediend, dit werd reeds voor verscheidene dagen met
genoegzame zekerheid voorspeld en door onderscheidene
gebeurtenissen bevestigd. Maar thans, nu daaromtrent volle
zekerheid bestaat, zal er nu een republiek of eene konink
lijke regering onder een Prins van Orleans verrijzen op
de puinhoopen van het keizerlijk gezag? Zal Pruissen nu
gestand doen, wat Koning Wilhelm herhaaldelijk in zijne
proclamatiën te kennen gaf: Ik voer geen oorlog tegen
het Fransche volk, maar tegen den Franschen Keizer?
Zal Parijs nu nog eene belegering afwachten, of het thans
reeds vergoten bloed voor meer dan genoeg houden, ten
einde vermeerdering van slagtoffere te voorkomen? Zullen
de onzijdige groote mogendheden dit tijdstip niet uitermate
geschikt achten om bemiddelend tusschenbeiden te treden
en zoodoende een einde te maken aan de verschrikkingen
van den menschenmoordenden krijg? Zal men geen mede-
doogen gevoelen met de vreeselijke ellende, die binnen
Straatsburg's muren wordt geleden en zal men de beleger
den in Metz niet willen sparen voor zoo wreed een lot?
Zal menmaar laat ons de verdere vragen opschorten
en den wenscb ontboezemen, dat de gruwelen des oorlogs
nu ten einde zijn gekomen.
Onder onze laatste berigten zullen we ook In dit nommer
weder de belangrijkste tijdingen van het oorlogstooneel
opnemen. Welligtdat sommige dezer mededeelingen eenig ant
woord bevatten op enkele hierboven te berde gebragte vragen.
er meê op in den morgenHet gevoel dat alle Duitschers te zamen
behooren, dat was gewekt en geen druk van reactie zou het ooit
weêr kannen verstikken! En omdat bet niet tot daden kwam, klem
den wij ons aan de groote herinneringen vast en huldigden ons
ideaal in de Duitsehe nationale feesten. Het Schillersfeest en de
gedenkdag van den slag bij Leipzig bekwamen voor de ontwikke
ling der Duitsehe geesten de waarde van daden. Tot de voltrekking
der nationale eensgezindheid ontbrak nog maar alleen de eendragtig
meewerkende hand der regerende vorsten! Hoelang bleef die hand
niet weerstrevig? wie weet niet nog van slagvelden na '13 op va-
derlandschen grond!
En dat alles heden te midden van den stormachtige zomer
van 1870 roept geheel Duitschland het uit dat alles 't was een
leerschool van God voor vorsten en volken, heden zijn wij uitge
leerd, de proef stenden wij door, wij treden als meerderjarige op
te midden der levende volken, als eene magt dien wij niet eer
konden verwerven dan toen onze tweedragt was overwonnen.
En Leipzig? 'f is weldadig voor mijn hart, dat ik dit juist te
Leipzig kan schrijven, de geest der burgers onzer wijdvermaarde
stad is niet bij den tijdgeest ten achter. Wij kunnen met vreugde
verhalen hoe hier deel wordt genomen aan de algemeene opgewekt
heid. Reeds dadelijk onder den eersten indruk der oorlogsverklaring
leidde de practische zin onzer handels- en nijverheids mannen tot
arbeid voor het vaderland; naar vier zijden strekte zich de snelle werk
zaamheid met hare bemoeijingen heen. Wijl in '66 Leipzig als gast
huisoord had gediend, lag de gedachte om voorzorgen ten dienste
van gekwetsten te nemen voor de hand. De mobielverklaring van
landweer en reserve spoorde tot deelneming aan in het lot der
vrouwen en kinderen der armen uit deze klassede overweging dat
de krijg vele van deze tot weduwen en weezen maken zou, riep
nieuwe voorzorgen wakker, en tegelijk waren er voorbereidselen
noodig tot ontvangst en verkwikking der troepen, die hieruit weg
en doortrekken zouden. Eenige bijzonderheden wil ik niet verzwijgen.
Onder de Kroonprinses Caroline van Saksen, als beschermvrouw,
trad een Saksisch internationale vereenigiug op tot verpleging van
gekwetsten. Zij rigtte zich vooral tot de Saksische vrouwen en
jutters en opdat er streng gehandhaafde orde mogt wezen gaf men
een kort en klaar onderrigt uit onder den titel„Raadgevingen aan
hulpvereenigingen, betrekkelijk aanschaffing en bewerking van hulp
middelen voor verpleging van gekwetsten." En zóó krachtig ver
toonde zich de vaderlands- en mensehenliefde onder de Leipziger
vrouwen dat reeds na weinig dagen haar dank kon worden toege-
bragt voor gansch niet onbeduidende leverantiën van verbandsmid-
delen van allerlei soort. Deze bereidwilligheid om offers te brengen
werkt rusteloos voort en dit is te hooger te waarderen, omdat bij
niet eerst toen de nood drong, maar veel vroeger ontstond.
Hartroerend vertoonde zich van den beginne af het hulpbetoon
bij het bezorgen van ondersteuning voor de betrekkingen van onze
reserve en landweer-lieden. Dit werd als een nationale pligt geacht;
oud en jong, vereenigingen en bijzondere personen, mannen en
vrouwen, wedijverden met elkaar in de vervulling er van. De in
zameling van giften bereikte weldra alleen in Leipzig de som van
6000 thaler. Niet weinige patroons en arbeidgevers zorgen dat
De 30ste verjaardag van Z. K. H. Willem Nicolaas
Alexander Frederik Karei Hendrik, Prins van Oranje,
werd jl. Zondag alhier gevierd door het uitsteken van
vlaggen van de openbare en onderscheidene bijzondere
gebouwen en van de in de haven liggende schepen. Des
namiddags ten 1 ure werd op den zeedijk, op het terrein
tusschen het Provinciaal Observatorium en de kustbatterij
Kaaphoofd parade gehouden, onder hoofdcommando van
den rnajoorStoop. Achtereenvolgens stonden aldaar geschaard:
het artillerie-vrijkorps, het bataillon infanterie, het koloniaal
werfdepot, het gedeelte mariniers, de compagniën artillerie
en eindelijk het depot van discipline. De verzamelde
troepen werden geïnspecteerd door den kolonel, stelling
commandant, Engelvaart en de verschillende hoofdofficieren
der landmagt. Een zeer talrijk publiek was getuige van
deze militaire plegtigheid, die door de uitvoeringen der
muziekkorpsen van het vrijkorps en van het werfdepot
zeer werd opgeluisterd.
Z. M. de Koning wordt heden te 'sHertogenbosch
verwacht. Groningen vleit zich, even als de gemeente
Helder, met een bezoek van Z. M.
Gisteren avond werd van uit den spoortrein, die ten
8 u. 15 m. alhier aankwam, op de hoogte van Schagen
een felle brand gezien. Men zegt, dat een boerderij in
den Waard en Groet-polder door de vlammen is vernield.
Gisteren avond is alhier uit de Oostzee op de reede
gearriveerd het Fransche oorlogsadviesjacht Reine Hortense,
om kolen te laden.
Tot president van het Prov. geregtshof in Drenthe
is benoemd jhr. mr. P. A. von Ilolthe tot Echten, thans
raadsheer in gemeld geregtshof.
Heden heeft in de naburige gemeente Anna Paulowna
de verkiezing plaats van leden voor den gemeenteraad
aldaar.
Te Amsterdam heeft de commissie tot ondersteuning
der onverzorgd achtergeblevene betrekkingen van miliciens,
blijkens de jongste opgave, ontvangen desomvan ƒ21,955.921.
Jl. Vrijdag werd door haar aan wekelijksche toelagen, die
ahhlmtggamihi
het loon der uitgetrokken mannen aan hunne gezinnen wordt uit
betaald en verbinden zioli daartoe zoolang de oorlog duurt; en
terwijl de zangersbond Züllner uit zijn kas tot dit oogmerk duizend
thaler afstond, verbonden 50 bakkers zich om in de eerste 3 maanden
wekelijks 12 a 15 pond brood te leveren; deze ongeveer zes hon
derd ponden brood in de week hebben reeds menigen traan gedroogd
en menige zorg helpen verzachtenook vond dit voorbeeld van
Leipzig navolging in alle naburige dorpen. De deelneming in het
lot der betrekkingen van de mannen, die in hun armoedigen stand
het grootste offer aan het vaderland brengen in eigen persoon, wordt
hoe langer hoe sterker; op het waagplein niet ver van het Thuringer
station stond eene compagnie landweermannen, reeds uit de verte
was zij als zoodanig kenbaar, ook zonder dat men de uniform nog
onderscheidde, door de menigte vrouwen en kinderen die bijkans
een derde rij met die der soldaten vormden. Zoolang het maar
kon, hielden velen dezer mannen de jongste hunner kinderen op den
arm en liefkoosden met de andere hand hun overig kroost. Een
dezer kleinen was uitbundig vrolijk over den ransel dien zijn vader
droeg en sprak vleijend van al bet lekkers dat Papa er in meê
brengen zouHet geleide van vrouwen en kinderen bleef tot het
spoorwegstation, ja tot het laatste bevel om in te stijgen; toen rukte
dat woord van elkaar wat de Hemel, de kerk en de natuur voor
eeuwig hadden verbonden. Allen die het hoorden werden innig
bewogen, toen eene der vrouwen uitriep: Acb wat beteekent onder
al die duizend daar mijn eenige man, die toch voor mij alles, alles
in de wereld is!
Zou het nu werkelijk voor zulke vrouwen genoegzamen troost
zijn, als zij dagelijks lezen hoe ijverig voor hen gezorgd wordt ik
geloof er niets vanmaar toch is die zorg zoo edel als pligtmatig,
en met der tijd zal het zeker een troost worden voor goede moeders,
als zij het oog slaan op hare kinderen, die door een te vreezen be
schikking tot weezen kunnen bestemd zijn 1
Deze betrekking tusschen die scheiden moesten en die terugbleven
gaf het vertoef op het station een gansch ander karakter als het
daarop volgende doortrekken van andere Noord-Duitsche regimenten
deed zien. Niettegenstaande de onverzwakte geestdrift voor den
beslissenden kamp voor Duitland's en Europa's toekomst, was toch
de droefheid en de smart uit de huiskamer, waar zij anders zich
verborgen hielden, nu meê naar buiten en in liet openbaar te voor
schijn gekomen. De vrouw had zich over haar aangeboren schuwheid
voor publieke uitingen heen gezet, en liefde, trouw, vriendschap en
echtelijk geluk vertoonden zich openlijk op de straten omhelzen,
kussen en weenen, alles deed men openlijk, en menige verborgen
genegenheid brengt nu onbevreesd de jonkvrouw aan 't licht met
den eersten bloemenkrans, welken zij ook als laatste den jongeling
onder de wapens heeft toegereikt. Vader en moeder staan daarbij
en vermoeden, door eigene smart overweldigd, in het minste niet,
welke stil uitkiemende levensknoppen hier door vrees voor ver
nieling sidderen. Daar staan ze gereed de transportwaggons,
ze bevatten vaders en mannen, zonen en broeders, geliefden en
vrienden, en daarbuiten ziet ge de vrouwen en moeders, de zusters
en kinderen, de bruiden en beminden, hoe rigten zij liefdevol met
den laatsten blik het oog op elkaar!