1871. N'. 115.
Zondag 24 September.
29 Jaargang.
Een artikel zonder opschrift.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
m
m
00, j,
t kilos
1 f22,
Erwt*
f H,-
a f
in pr
ig mier
Cal vei
Schap
gevoel
r kilogr
f4
HEUERSUHE
KV NIEUWEDIEPER COURANT.
„Wij huldigen het goede;
;r hect(
ld el bat
O kilo»
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaalf 1.30.
franco per post - 1.65.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 103.
Prijs der Advertentien: Van 14 regels CO cent,
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
0 stull I
o f38,i
,prii
irrlinai
23 al
3jari
VERTREKDAGEN DER BRIEVBNMALEN
faar Oost-Indiëvia Triest Dingsdag 3 Oct. 's av. 6 u. 30 in.
u u Brindisi, Vrijdag 6 Oct. 's av. 6 u. 30 m.
West-lndk: viaSf.A7acatVe,Donderd.5Oct. 'sav. 6 u. 30m.
Souf/ram/?fonZondagISOct. 'sin.Gn. 25m.
de Kust van Guinea: Dingsdag 3 Oct 's m. 6 u. 25 m.
Kaap de Goede Hoop: Zaturdag 7 Oct. 's m. 6 u. 25 m.
over Frankrijk en Zondag 8 Oct. 's m. 6 u. 25 m.
10 Rui
:n, 61 De meeste mensclien zijn gewend 's morgens hunne
prijzi jourant te lezen; velen lezen 's middags een tweede blad
in enkelen kunnen niet rusten, voordat zij 's avonds nog
eens het /nieuws van den volgenden dag" uit eene derde
lourant, nog vochtig van de pers, met den laatsten trein
a
kw,
a 64
ilog
neuw
tot 11
merk
„ra|Wgekomen, doorloopen. Voor de maatschappij, zooals die
door stoom, electriciteit en drukpers geworden is, zijn de
louranten even onmisbaar als broodaan deze om de markt-
erigten voor zijne zaken, aan gene om de beursnoteringen
r N. t 'oor zijne speculatiën, aan allen om het telkens afwisselende
lieuws, dat zij brengt. Geen roman heeft zooveel boeijends,
ki'oj een kunstig verhaal geeft zooveel te denken, geen spel
er verbeelding is zoo bont, als 't eerste 't beste dagblad,
oor wie weet te lezen. In dien korten, gedrongenen,
elden fraai gevormden stijl, die de noodzakelijkheid om
snel" te schrijven, weldra ieder doet aannemen, die aan de
edactie van eenig blad zijne krachten wijdt, verhaalt ons
e courant dagelijks zooveel van de vreugde en het lijden
er wereld, toont zij ons in haren bonten kaleidoscoop
ïendi!)0vee' van '1° vee' omvattende geschiedenis van den dag,
ie wij juist hebben doorleefd, dat elke bladzijde, elke kolom
tof tot nadenken zoude geven voor weken, indien de lezer
Iriess lechts nadenken wilde. Maar dat doen wij zeldenniet
Rem| ikwerf leggen wij het half gelezene blad uit de hand en
te Gr ragen de reden, het hoe en het waarom, van de feiten,
sje 7 |ie ons zijn medegedeeld.
I Soms echter, maar dan moet het al heel erg zijn, worden
pij uit onze onverschilligheid gewekt, soms wordt door
snig berigt onze verbeelding of ons gevoel zoodanig
Wnfceschokt, dat wij niet kunnen nalaten onze aandacht bij het
elezene te bepalen.
,,De acte van beschuldiging is opgemaakt tegen W.
jgeling, oud 16 jaar, geboren te Angerlo.
®r' „Donderdag werd die zaak voor het Hof van Gelderland
(behandeld."
inluid De historie van Willem Regeling is eene van die weinigen,
k0B1( lie zelfs den meest verharden courantenlezer treft en in 't
;emoed grijpt. Zestien jaar oud! Die zonnige leeftijd,
aarin de jongeling zijn levensdoel begint te zien, de leef-
ijd, waarin het hart ontwaakt, waarin het oog gevoel krijgt
Sep 'oor 'let schoone in de natuur, waarin de zorgen des levens
log niet dien alles overheerschenden invloed hebben gekregen,
lien ze op zoo velen van ons in lateren tijd zullen uitoefenen,
iestien jaar en een moordenaar! En welk eenen! Niet
lit drift, niet vervoerd door de opwellingen van den hartstogt
Ier jeugd, zelfs niet uit haat, niet uit hebzucht, uit begeerte
laar geld en goed, dat alles zou te begrijpen zijn. Maar
len moordenaar zonder reden, uit lust tot moorden, uit
leiging tot het kwade om het kwade! Zonder uitgetergd
zijn, slaat hij eene weerlooze vrouw, die hem naar den weg
agt, dood met zijne spade! En daar naast staat een
indere knaap, die geen hand uitsteekt om de getroffene
)ij te staan, maar die het slagtoffer laat liggen, als ware
lij geen arm lijdend medcmensch, maar een door den slagter
;etroffen dier; die geen medelijden voelt voor het kind dat
moeder vergezelt.
En dat alles is mogelijk in het geprezene, beschaafde
Nederland, in de tweede helft der XlXde eeuw! Gij onver-
cliillige courantenlezer, gevoelt gij niet dat wij, en gij met
ins, leven boven een vulkaan met een afgrond van ellende
m onwetendheid aan onze voeten? Ziet om u heen, overal
;8$rerrijzen kerken en bedehuizen, overal vindt gij scholenen
18$ ®ch schuilt er in het volk een wezen, dat misschien
[eknield heeft in de kerken, dat de handen gevouwen heeft
oen de leeraar had, dat de school heeft bezocht tot voor
weinige jaren, en waarop al het goede is afgestuit; een
ifezen, dat in brooddronken bloeddorstigheid eene arme
Rrouw vermoordt. Zie, dat is een hartstogt, een akelige
^lierlijke hartstogt, waarvan gij u geen denkbeeld maakt,
ttien gij meendet dat niet bestond!
Gelooft gij niet, dat zulke dingen een blik doen slaan
)7$ln toestanden, die wij maar al te gaarne vergeten Gelooft
Rij niet, dat de hardvochtige onverschilligheid van des
53f
63f
84$
338-
28$
288
35^
96
8H
948
854
05
47
42
188
118
458
Ui
>08
99
05
98
44
958
>78
f0
'0}
loordenaars makker, die de verslagene vrouw zonder om
zien laat liggen op den weg, een smartelijk bewijs is,
ioe weinig een menschelijk leven geteld wordt in die
ïringen, waar harde handenarbeid naauw een stuk brood
Verdient
En gij optimist, die zoo gaarne doet hooren, dat in
Nederland, het beste land, alles zoo goed mogelijk is ge
regeld, die meent dat wij in liet beschaafde, vrije, rijke
Nederland reeds zoo digt mogelijk bij de volmaking zijn,
gelooft gij niet, dat Regeling en zijn makker schandvlekken
zijn voor onze geprezene maatschappij Dat zij geen regt
heeft trotsch te zijn, geen regt heeft te spreken van
„gedaan werk," indien hare godsdienst, haar onderwijs niet
in staat zijn bij hare burgers zooveel regtsgevoel, zooveel
menschenmin op te wekken, dat zij althans niet aan elkander
tot moordenaars wordenDat is toch waarlijk niet te veel
gevraagd! Zult gij zeggen: die knaap is eene uitzondering,
een krankzinnige? Is zijn laf-hardvochtige makker dat
ook En die andere personen uit het drama, de man, die
de gewonde vrouw zonder hulp te bieden voorbij rijdt,
hoewel hij zag, dat zij bloedde; die voorbijgangers die
weigerden haar te helpen, haar weg te dragen, omdat zij
er zoo akelig uitzagen omdat de zaak hun niet aanging,
zijn al die treurige bewijzen van ongevoeligheid en zelf
zuchtige wreedheid, die deze instructie aan 't licht heeft
gebragt, daden van krankzinnigen?
Of zijn dit uitingen van een zielstoestand, die in zekere
volksklassen maar al te dikwerf voorkomt, en die in den
persoon van Regeling alleen zijn paroxysmus hoeft bereikt?
Ziet, wij leven voort, en zijn tevreden en meenen, dat,
omdat het ons goed gaat, niemand te klagen heeft, totdat
wij plotseling worden opgeschrikt door brutale feiten, die
ons wijzen op gruwelijke wonden in het maatschappelijke
ligchaam, die den wetgever, den staatsman, den staathuis
houdkundige, den godsdienstleeraar toeroepen: geneest dat,
v<5<5r gij denken moogt aan rust! Feiten, die doen zien,
hoe onze geprezene beschaving tot niet anders in staat is
dan om een mantel te leggen over 't ergste lijden, dan de
natuurlijke ruwheid en wildheid van den mensch met een
oppervlakkig vernis te bedekken!
Zelfzucht heet de ziekte, waaraan Nederland lijdt. Het
gevoel van solidariteit tusschen alle burgers, krachtig ont
wikkeld in de tijden van nationale rampen, door den
tachtigjarigen oorlog, do oorlogen met Frankrijk en Enge
land en door de Napoleontische onderdrukking, is verzwakt
door de lange periode van rust, van voorspoed en „geld
verdienen," die wij sedert mogten beleven. Het gevoel, dat
wij allen bij elkander belmoren, en ten opzigte van elkander
nog andere verpligtingen hebben, dan die welke in 't be
hoorlijk betalen van onze rekeningen bestaan, de zich in
daden uitende overtuiging, dat alle klassen en standen der
bevolking tot één geheel behooren, dat de rijke, de be
schaafde, de onderwezene verpligtingen heeft tegenover
den armen, den onontwikkelden en onwetenden medeburger,
is verzwakt. Wij houden den roem der Nederlandsche
liefdadigheid tamelijk op; geld geven wij, maar niets van
onzen tijd en onze kennis. In plaats van scholen te bouwen
bij honderden in eiken hoek des lands, en schoolmeesters te
beloonen zoo als ze verdienen, twisten wij over de neutrale
school en betalen schoolmeesters weinig beter dan sjouwerlui;
ondertussclien wordt het volk niet onderwezen.
In plaats van de magt der godsdienst aan te wenden
voor het welzijn van hen die daar lijden, hitsen zoogenaamde
confessioneele dag- en weekbladen de Catholieke helft des
volks tegen de Protestantsche op, en omgekeerd; het geld
voor den arme gegeven wordt besteed aan nuttelooze
prachtbouw van kerken en torens. Het orthodoxe deel van
Nederland verkettert de andere helft, cn van de kerkelijke
betrekkingen, die oin Godswil behooren te worden waarge
nomen door de besten, maken menig werf vulgaire eerzuchtigen
voor zich een klein kanseltje, waarop ze zich in hunne eigene
zelfvoldaanheid bewonderen. Onderwijl leert het volk liefde
noch menschenmin, maar onderlinge haat en eigenge-
regtiglieid
Voor lange jaren reeds is den mensch gezegd: doe wat
uw hand vindt om te doen! Wie durft zeggen, dat niet
voor, naast en achter hem dingen liggen, die hij behoorde
te doen en niet doet
En dan, van tijd tot tijd, als een bliksemstraal door de
wolken, stoort ons de courant in onze tevredenheid, en
brengt ons de historie van een Willem Regeling! De
geschiedenis van een baldadigen moord en eene grenzelooze
onverschilligheid; en het klinkt als hoongelach: twist
Nederland! over vormen, verdeelt uwe kinderen! het papier
is geduldig, en de dagbladschrijvers zijn niet zenuwachtig
van aard; zij zijn bereid u nog menig dergelijk berigt te
brengen, als gij niet zorgen wilt voor opvoeding en onder
wijs en volksbeschaving, en voor goed loon voor goed werk
B I X IV E X L A i\ I).
HELDER en NIEUWEDIEP, 23 September.
In de gisteren gehouden vergadering van het depar
tement Helder der maatschappij tot Nut van 't Algemeen
deed de afgevaardigde ter algemeene vergadering, de heer
Vos, verslag van die bijeenkomst. De hoeren Bron en
Oudenhoven werden als bestuursleden, de heer Vos als
voorzitter herkozen.
Do heer Swets werd gekozen tot lid van het bestuur
der volksbibliotheek; en eindelijk werd aan eene commissie,
uit twintig leden bestaande, het organiseren van volksvoor
lezingen opgedragen.
De minister van Oorlog, de luit.-generaal Engelvaart,
is, naar het Vaderland verneemt, ongesteld en heeft zich
naar een badjxlaats begeven.
Te 's Ilage is jl. Donderdag aanbesteedhet maken
van de gebouwen voor het spoorwegstation te Vlissingen,
met de verdere werken ten behoeve van den spoorweg
over het kanaal te Walcheren. Minste inschrijver de heer
Linskens, te Blerik, voor 317,700.
De heer E. J. van Wisselingh J.Pz., predikant bij
de Herv. gemeente te Haarlemmermeer, heeft voor de
beroepingen naar IJsselstein en Wageningen bedankt, doch
het beroep naar Serooskerke op Walcheren aangenomen.
Door den bisschop van Haarlem is o. a. ter vervan
ging van den heer J. L. A. Kerschncr, die benoemd is
tot assistent in het Aloysius-gesticht te Amsterdam, tot
kapellaan te Schagen benoemd de heer G. A. E. Eeije,
te Amsterdam.
Men schrijft ons van Texel, dd. 21 dezer:
„In onderscheidene bladen en ook in dit blad is mede
gedeeld, dat de heer C. J. van Vledder, predikant te AVaal
en Koog, het beroep naar Loenen op de Veluwe had
aangenomen. Dit berigt is bezijden de waarheid. Ik kan
u verzekeren, dat hij reden heeft gevonden om voor dat
beroep te bedanken.
Ds. Koekebakker, beroepen' predikant bij de Doopsge
zinde gemeente te Waal en Burg, zal op a. s. Zondag 24
dezer zijn dienstwerk aldaar aanvaarden.
Naar ik verneem, heeft de commissie voor de Werk
verschaffing reeds de eerste stappen gedaan, ten einde in
den a. s. winter weder werk en brood te bezorgen aan de
behoeftigen in deze gemeente."
De drielingbroeders, de lieeren Gouwe te Alkmaar,
zullen Maandag e. k. voor het eerst sinds hun kinderjaren
te zamen vereenigd hun geboortedag en wel hun 40sten
vieren. Hunne verschillende maatschappelijke betrekkingen
verhinderden dit tot nu toe.
De uitslag der besteding van straat- en grindwegen
in de gemeente Schoorl, jl. Woensdag gehouden, is als
volgt1ste perceel, minste inschrijver A. Kapitein te
Schagerbrug, voor 33,000; 2de perceel, minste inschrijver
Jacob Oldenburg te Bergen, voor 25,580.
Naar men verzekert, heeft zich te Purmerend iemand
laten doodhongeren, na bij herhaling getracht te hebben
zich door ophanging van het leven te berooven. Droefheid
over en het gevoel van verlatenheid na den dood van zijne
vrouw moeten de oorzaken zijn.
De tweede helft der infanterie, die te Zaandam tijde
lijk gevestigd is geweest, is naar Haarlem teruggekeerd.
In de Wekker geeft de heer Boeser te Weesp een
antwoord op de vraag door den heer Jansen gedaanOf 't
Rijk volslagen gek is? Neen, zegt de heer Boeser, het
Rijk is volslagen wijs, want de heer Jansen heeft voor
bijgezien, dat de onderwijzers minderjarigen, pupillen zijn.
De onderwijzer toch staat vooreerst onder een school
commissie; ten tweede onder een schoolopziener en ten
derde onder een inspecteur. Een tweede staaltje: Wil
iemand in een of ander vak examen afleggen, hij wordt
geëxamineerd door mannen van het vak, notarissen door
notarissen, officieren door officieren, apothekers door apothe
kers, enz., alleen do onderwijzers niet door onderwijzers
maar door advocaten, doctors, notarissen, maar door advo
caten het meest. Zoo zouden nog verscheidene staaltjes
zijn op te noemen.
Volgens den heer Boeser zou de hooge regering aldus
redeneerenHoe ouder men wordt, hoe kindscher. Met
veertigjarige dienst staat de onderwijzer gelijk met een
knaap, en hij krijgt een mooi boek; met vijftigjarige dienst
(dan is men zoo wat bij de tachtig) is men kind, en wat
zal men een kind om 't te paaijen en zoet te houden ge
paster kunnen geven, dan een mooije, blinkende zilveren
medaille?
De heer J. Buysman, te 's Hage, deelt in het Bijblad
van de Landb. Crt. mede, dat de steenkolenasch als mest
stof voor aardappelvelden gebezigd, de aardappelziekte te
keer gaat. Deze meststof moet uitsluitend en in droogen
toestand gebezigd worden.
Op den 22 Junij dezes jaars werd door den 34jarigen
Rotterdamsclien sleeper G. J. Koogje een paard gestolen
uit een aan de regter Rotterkade gelegen weiland, in huur