IIEIMIIS (IIK
EI MEU WEMEPER COMA NT.
1872. N°. 8.
Vrijdag 19 Januarij.
30 Jaargang.
A. A. BAKKER
Binnenland.
,,W jj huldigen het goed#."
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaalf 1.30,
franco per post - 1.65,
Uitgever
Bureau:
HOLE 1» I. E I Af, K0. 103.
Cz.
Prijs der AdvertentiSn:Tao 14 regels 60 ceut,
elke regel meer 16 cent.
Gro jte letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
VERTREKDAGEN DER BRIEVENMALEN
Naar Oost-Indië: via Triest 23Januarij, 's avonds 6 u. 25 m.
Marseille 1 Febr., 's avonds 6 u. 25 m.
nat BrindisiÜJanuarij, 's avonds 6 u. 25 m.
West-Indiêvia Southampton 31 Jan. 's rnorg. 6 u. 25 m.
Suriname via St. Nazaire 4 Febr. 's avonds 6 u. 25 m.
de Kast van Guinea: 21 Januarij 's morg. 6 u. 25 m.
Kaap de Goede Hoop: 23 Jan. 's morg. 6 u. 25 m.
HELDER en NIEUWEDIEP, 18 Januarij.
Gisteren avond werd in liet lokaal Tivoli alhier, de
tweede algemeene vergadering der Werklieden-Vereeniging
gehouden. De belangstelling in deze zaak bleek, sinds de
vorige bijeenkomst niet verminderdeen zeer groot aantal
leden was tegenwoordig. Thans bevonden zich gedrukte
exemplaren van bet Concept-reglement in aller handen,
zoodat nu meer geregeld met de behandeling van dat ont
werp kon worden voortgegaan. Het reglement der veree
niging is vastgesteld en zal ter goedkeuring aan de Hoogo
Regering worden opgezonden. Getrouw aan bet beginsel
van liefde voor het vaderland en bet stamhuis van Oranje,
in een der bepalingen van het reglement neergelegd, werd
de vergadering met het zingen van „Wien Neêrlandsch
bloed" besloten. In de volgende bijeenkomst zal het hoofd
bestuur worden gekozen.
Zeer voldaan keerden we jl. Dingsdag avond uit
Tivoli huiswaarts,na de allezins verdienstelijke opvoering
van bet drama: „De blinde en zijn arts," door het Rotter-
damsch tooneelgezelschap onder directie van den lieer
Louis Bouwmeester. Tegen den inhoud van het stuk zijn
wel is waar niet geringe aanmerkingen te maken, maar
dit geldt volstrekt niet van de opvoering, die ons uitstekend
beviel. De verschillende leden des gezelscbaps waren flink
in hunne rollen en hebben dus aanspraak op een woord
van lof en hulde, maar inzonderheid verdienen de directeur
als doctor Darcy en het jeugdige meisje, dat zoo natuurlijk
speelde, eene eervolle vermelding. Met genoegen zagen
wij de zaal zeer goed gevuld.
Gisteren is door de plaatselijke commissie der Noord
en Znidhollandsche Reddingmaatschappij alhier, namens het
hoofdbestuur, aan de bemanning der reddingboot, voor het
mm
CHARLES GOODYEAR.
EEN STKIJDEB IN *T GEBIED DEtt NIJVEBIIEID.
C Vervolg.)
Goodyear volgde het nieuwe spoor intussolien met eene geestdrift,
welke zijne vrienden in alle billijkheid met razernij haddon kunnen
bestempelen, indien de goede uitslag ten slotte hem niet geregt-
vaardigd had. Hij overtuigde zich spoedig, dat zijn mengsel bij
geenerlei graad van hitte smelten wilde. Vervolgens kwam hij er
toe na tè gaan, bij hoe lage temperatuur het ineenschrompelde of
wel verkoolde, en of het niet mogelijk was de schroeijing te stuiten
op het oogenblik, dat het gom-elastiek nog veerkracht bezat, maar
tevens van alle neiging tot aanhechting beroofd was. Eene enkele
proefneming deed in dit geval reeds blijken, dat zulks mogelijk
was. Na een stuk van zijn mengsel voor een open haard te hebben
geroosterd, bevond hij dat, terwijl een gedeelte daarvan verkoold
was, eene strook gom-elastiek rondom het verkoold gedeelte nog
veerkrachtig was, en zelfs nog veerkrachtiger dan zuiver gom
elastiek. Binnen weinige dagen overtuigde hij zich van drie feiten;
ten eersten, dat de rand van het gom-elastiek eene temperatuur
van 142° C. kon verdragen zonder te verkolen ten tweeden, dat
het bij geenerlei hitte smolt of in het minste week werdten derden,
dat het, tusschen brokken ijs gelegd en den ganschen nacht in de
open lucht gelaten, niet in het minste stijf of hard werd. Hij had
gezegevierd, en hij wist het. Hij deelt ons dan ook meê, dat hij
nu „zichzelven ruim beloond gevoelde voor liet verledene, en vol
komen onverschillig was wegens de beproevingen der toekomst."
Het was goed voor hem dat hij dus was gestemd, want de don
kerste tijden wachtten hem nog, en hij was zelfs nog zes jaren
verwijderd van eene werkelijk pructische uitkomst. Hij had alsnu
metterdaad bewezen, dat een mengsel van zwavel en gom-elastiek,
in gepaste verhoudingen en onder zekere toestanden, in geval het
gedurende een zekeren tijd aan een zekeren graad van hitte onder
worpen wordt, eene verandering ondergaat, welke het volkomen
geschikt maakt voor alle doeleinden, waarvoor hij het vroeger te
vergeefs had willen aanwenden. Er bleef echter nog over na te
gaan, welke deze gepaste verhoudingen, welke die toestanden waren,
welke die zekere graad van hitte was, wat die zekere tijd was, en
door welke middelen de hitte het best kou worden aaugebragt.
Welke bezwaren aan dit alles verbonden waren, kan gereedelijk
worden beseft,, wanneer wij doen opmerken, dat het tegenwoordig
aan een schrander werkman nog een jaar kost om te leeren, hoe
met zekerheid in de toerec ding te slagen, al is hij van den beginne
af voorzien van de beste gereedschappen en hulpmiddelen, welke
eene twintigjarige ondervinding konden verschaffen. l)c arme
Goodyear daarentegen was op dit oogenblik niet alleen tot volslagen
armoede vervallen, maar stond ook geheel op zichzelven. Geen
zijner vrienden kon zijn ongeduld verhelen, zoodra hij hem het
woord gom-elastiek hoorde uitspreken. Mannen van zaken krompen
louter op het hooren van dien naam van schrik inéén. Hij ver
redden der equipage van liet op de Noorderhaaks gestrande
en verbrijzelde Amerikaansche fregatschip General Cham-
berlaine op 18 Dec. jl., uitgereikt, behalve de reeds vroeger
gemelde gratificatie, aan J. Koningstein, schipper, P. van
Daalen, H. Gomes, P. Verberne, T. Meeuwenoord, J. van
der Wielen, J. Griek, S. Vos, J. Ham, A. Kooger en C.
Kok elk een loffelijk getuigschrift voor hunne menscli-
lievende hulp; terwijl de maatschappij haren dank heeft
betuigd voor het slepen der reddingboot door de stoom
sleper Noordzee naar de plaats des onheils en daarvoor een
herinnerings-medaille heeft toegewezen aan den gezagvoerder
dier boot P. van Vliet, en aan de overige bemanning eene
gratificatie van 25.
PI. M. de Koningin heeft voor de te houden loterij,
ten voordeele van een op te rigten gesticht voor oude
lieden te Egmond aan Zee, een prachtig canapé-kussen
beschikbaar gesteld.
Het contingent militairen, dat dit jaar naar Oost-Indië
zal worden uitgezonden, is 1150 man, daaronder zullen
wordeil begrepen 165 man voor het wapen der artillerie
en 140 voor dat der cavalerie. Dientengevolge is de over
gang van onderofficieren, korporaals en soldaten van het
leger hier te lande bij dat in Oost-Indië weder opengesteld.
Naar West-Indië zullen dit jaar geen suppletie-troepen
worden uitgezonden.
Beroepen te Middelburg dr. G. J. Vos, pred. te Goes.
Drietal te Rotterdam: J. W. Felix, te Utrecht; G. J.
v. d. Flier, te Heemstede; J. P. Nonhebei, te Middelburg.
Drietal te Groningen: J. P. Nonhebei, te Middelburg;
dr. G. J. van der Flier, te Heemstede; W. J. Immink,
te Kollum.
Zestal te HaarlemMossel, te Renkumv. d. Flier,
te Heemstede; Rozenmeyer, te Middelburg; van Ronkel,
te Zutphen; Wolf, te Dalfsen; Rademaker, te Sneek.
Bedankt voor het beroep naar Leiden door dr. G. J.
van der Flier, pred. te Heemstede.
Volgens het maandberigt no. 12, 1871, heeft het
Nederl. Zendeling-Genootschap aan contributiën, collecten,
enz., gestort bij den thesaurier van 1 Jan. tot ultimo Dec.
1871 en verantwoord in de 74ste rekening, ontvangen
78,217.18.
De heer mr. Groen van Prinsterer heeft aan al de
onderwijzers, die hem onlangs, bij gelegenheid van zijnen
haalt ons zelfs, dat er twee volle jaren verliepen nadat hij de
ontdekking gemaakt had, alvorens hij een sterfelijk wezen van de
waarde daarvan overtuigde.
Boveudien, zijne proefnemingen konden nu niet langer bewerk
stelligd worden met eenige weinige kilo's gom-elastiek, een paar
liters terpentijn, eene flesch sterkwater en een beetje lampzwart.
Hem ontbraken echter vooral de middelen om eenen hoogen,
eenparigen en regelmatigen graad van hitte voort te brengen,
iets, dat veel inoeijelijker bleek dan hij aanvankelijk onderstelde.
Laat ons hij deze gelegenheid een paar kijkjes nemen in het
procesverbaal der getuigen bij een later regtsgeding: we zien hem
alsdan op het oogenblik wachten dat zijne vrouw het brood uit
haar oven haalt, om er een ration gom-elastiek in te kunnen laten
roosten, waarop hij het den ganschen avond tot laat in den nacht
bleef gadeslaan, om te zien welken invloed één, twee, drie, zes
uren sohroeijen, roosten of bakken er op uitoefende. Wij zien
hem het gom-elastiek koken in de sauspannen zijner vrouw, ze
vóór de tuit van haren theeketel ophangende, of wel ze aan liet
hengsel in den ketel zeiven tot op een paar duim van het kokend
water latende afhangen. Wij zien hem het gom-elastiek roosten
onder de asch en onder heet zand, of wel voor een smeulend of
een levendig vuur, nu eens het voor één, dan weder voor vier-en-
twintig uren achteréén latende doorkoken, telkens de verhoudingen
van zijn mengsel wijzigende en de vermenging op verschillende
wijzen bewerkstelligende. Hij verkreeg echter geen goede uitkomsten,
zoolang hij zich met gewoon huisraad behelpen moest. Nu en
dan, wel is waar, bragt hij een klein stnk uitstekend gevulcnniseerd
gom-elastiek te voorschijn; maar onderwierp hij daarop andere
klompen derzelfde grondstof aan dezelfde behandeling, dan bladderden
zij of verkoolden.
Alsdan zien we hem de winkels en fabrieken in de nabijheid
van Woburn afioopen, ten einde als gunst te verzoeken om na
werktijd van een oven te mogen gebruik maken, of een stuk gom
elastiek in het „mangat" van den stoomketel te mogen ophangen.
He opzieners der fabrieken getuigen dat hij een ware plaag voor
hen was, en smeerden hunne toestellen met zijn kleverig mengsel
maar, ofschoon ze hem voor weinig minder dan een lastigen dwaas
aanzagen, zoo schijnen ze toch zeer bereidwillig geweest te zijn,
hem te helpen. Hij betuigt dan ook openhartig, dat hij te dier
tijd van giften leefde; want, hoezeer hij het zelfvertrouwen koes
terde, dat hij in staat zou zijn eenmaal de kleine sommen terug te
betalen, welke hij uit medelijden voor zijn gezin ter leen verkreeg,
zoo waren de buren, die hem het geld leenden, er toch verre van
af op eenige terugbetaling te rekenen. Ouder voorwendsel van te
leenen, meenden ze tc geven. De een nam op zich, zijne komenij-
rekeuing of het verschotbriefje zijner melkvrouw te verevenen; een
ander zond hem een vaatje meel; een derde nam in betaling eenige
artikelen uit zijn ouden voorraad van verwerkt gom-elastiek, en
enkele pachters veroorloofden aan zijne kinderen om op hunne
akkers hout te sprokkelen, dat hij noodig had ter verhitting van
70sten verjaardag, blijken van hoogachting hebben doen
toekomen, een present-exemplaar, met photographisch portret
en opdragt van den schrijver, toegezonden van liet in 1848
door hem uitgegeven werkje „Vrijheid, gelijkheid, broeder
schap." De opdragt luidt als volgt: „Aandoenlijker blijk
van hartelijkheid is mij op mijnen zerentigsten jaardag niet
te beurt gevallen dan de aanbieding van het pliotografisch
album van 238 onderwijzers der Christelijk-nationale school.
Overgatelijk de wijze, waarop het mij door eene commissie
uit uw midden, in de toespraak van onzen roortreffelijken
Schaberg, werd overgereikt. Verootmoedigend en bemoe
digend te gelijk. Indien ook op mijnen veeljarigen arbeid,
door menigeen en ook door uwe practische medewerking
gesteund, zegen gerust heeft, wij willen (voor dit loon naar
genade en niet naar verdiensten) opwaarts zien en voor
waarts. Opwaarts naar Hem, die ook den moeden kracht
geeft. Voorwaarts om, op dezelfde haan, eendragtig te
streven naar hetzelfde doel. In de sfeer eener aan Gods
"Woord en Dienst gebonden politiek, om den weg te be
reiden naar de volledige gewetensvrijheid, waarop in dit
land der martelaren .ook de Christen regt heeft. In de
Trije volksschool, om gebruik te maken van den, niet
zonder feilen weerstand, reeds veroverden grond. Ter
gezamenlijke bestrijding aldus van den revolutiekreet, niet
minder gevaarlijk thans, dan toen ik ze, ten jare 1848, in
het hiernevens u aangeboden hoekske beschreef. Voor
waarts Langs tweederlei weg. Met dezelfde, door ons aller
Meester op de veldbanier geschreven zinspreuk: „Laat de
kinderkens tot Mij komen, en verhindert zeniet."" (H.C.)
Bevolkingsstatistiek der gemeente Texel
Op 31 Dec. 1870 bedroeg de bevolking 3134 m., 3120 v.,
te zamen 6254. In 1871 werden geboren 118 m., 129 v.,
totaal 247, waaronder 3 tweelingen, 4 j. en 2 m. en 2
buiten huwelijk; in de gemeente gevestigd 39 m., 44 v.,
totaal 83; overl. 68 m., 42 vr., totaal 110; levenl. aange
geven 7; de gemeente verlaten 78 in., 85 v., totaal 163;
bevolking op 31 Dec. 1871 3145 m., 3166 v., totaal 6311,
verdeeld als volgt: 3859 Ned. Herv., 11 Evang. Luth.,
1142 Doopsgez., 3 Rem., 78 Afgesch., 1198 R. C., 20
Israëlietengesloten huwelijken 48, 41 jongm. en jonged.,
1 jongm. met weduwe, 4 weduwn. met jonged., 2 weduwn.
met weduwen; volgens den staat der betrekkelijke sterfte is
het overlijden geweest 1 op 57.
de hoopen zand, waarin klompen gezwaveld gom-elastiek bevat
waren. Bijaldien de bevolking van Nieuw-Engeland, nog prat
op hare afstamming van een echt Hollaudsch voorgeslacht, niet de
meest gastvrije der wereld geweest ware, dan zou zijn gezin van
gebrek hebben moeten omkomen, of hij had zijne proefnemingen
moeten laten varen doch ondanks al de meewarigheid zijner buren,
waren zijne kinderen toch dikwerf ziek, hongerig en verkleumd,
zonder geneesmiddelen, voedsel of brandstof. Een der getuigen
verklaarde; „Ik bevond (in 1S39,) dat zij geen brandstof hadden
om zich te verwarmen en geen voedsel oin te eten, terwijl zij ook
niet wisten waar van den eenen dag op den anderen eene bete
broods te krijgen, tenzij liet hun werd toegezonden." Wij kunnen
hun vader veroordcelen noch regtvaardigen. Verbeeldt n, Columbus
binnen het gezigt der Nieuwe Wereld, en zijne halsstarrige bemanning
steeds volhoudende dat het slechts eene luchtspiegeling was, zoodat
zij weigerden hem naar land te roeijen. Nooit was een sterfelijk
mensch zoo innig overtuigd dat hij een fortuin in zijne hand hield,
dan Charles Goodyear was, als hij een stuk verschrompeld en vuil
gom-elastiek uit zijn broekzak haalde, en de verwonderlijke eigen
schappen daarvan aan eene groep ongeloovige dorpelingen trachtte
uit te leggen. Geef hem slechts een oven, en zou hij u niet,
even spoedig als een bakker brooden kan afleveren, tegen vuur en
koude bestand gom-elastiek voorzetten? Ook was het niet uit
sluitend de hoop op verlossing uit zijne geldelijke bekommeringen,
welke hem aandreef. In alle verslagen en berigten nopens zijne
loopbaan, kunnen we sporen zien van iets edelers van deze drijf
veer. Zijne gezondheid was altijd zwak, en hij werd gejaagd door
de vrees van te sterven, alvorens hij zijne ontdekkingen gebragt
had tot een punt van rijpheid, waarop andere menschen, door
gewone beweegredenen gedreven, daarvan een r.uttig gebruik zoudeu
kunnen maken.
Toen hij het geduld van de opzigters in de fabrieken hij Woburn
had uitgeput, kwam hij tot het besluit, dat een oven het geschiktste
middel was om zijn mengsel aan hitte bloot te stellen. Hij nam
zicli hierop onverwijld voor, een oven te bouwen. Na het vrij
gebruik van een hoekje op liet erf eener fabriek te hebben ver
kregen, namen zijn bejaarde vader, twee zijner broeders, zijn
jeugdige zoon en hij zelf pikhouweelen en spaden in handen, om
eenen behoorlijken grondslag voor te bereiden, en toen zij alles
hadden gedaan wat van onbedreven werklieden te verwachten was,
wist hij een metselaar te overreden het werk te voltooijen, onder
voorwaarde dat hij hem zou betalen iu metselaars-voorschoten uit
gom-elastiek vervaardigd, dat inét sterkwater was toegereed. Deze
eerste oven bleek cvenwehecne ergerlijke mislukking; de hitte was
evenmin eenparig als regelbaar. Enkele stukken gom-elastiek
kwamen er zoo uitmuntend „gezuiverd" uit, dat men liet nut der
ontdekking niet betwijfelen kon; maar andere, op juist dezelfde
wijze behandeld, waren geheel bedorven, hetzij door dien ze blad
derden of wel verkoold waren. Hij was boven alle mate teleur
gesteld en ontmoedigd, en geen enkele stem vertrooste hem of
