1872. N°. 11.
Vrijdag 26 Januarij.
30 Jaargang.
Uitgever A
A. BAKKER Cz.
Binnenland.
IIËLDERSCHE
EN NIEEWEDIEPER COURANT.
„Wij huldigen het goede/
Yerscliijnt^Dinqsdaq-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per ïwartaal 1.30.
franco per post - 1.65.
Bureau: M O L E Si I* L E I N, N°. 1C3.
Prijs der Advertenticn: Yan 14 regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
VERTREKDAGEN DER BRIEVENMALEN
Naar Oost-Indii: via Triest 6 Februarij, 's avonds 6 u. 25 m.
a r Marseille 1 Febr., 's avonds 6 u. 25 m.
-Bn'»idfoi8Februarij, 's avonds 6 u. 25 m.
West-Indiè: via Southampton 31 Jan. 's morg. 6 u. 25 m.
Suriname via St. Nazaire 4 Febr. 's avonds 6 u. 25 m.
de Kust van Guinea: 27 Januarij 's morg. 6 u. 25 m.
t Kaap de Goede Hoop: 8 Febr. 's morg. 6 u. 25 m.
f i via Triest 7 Febr. 's m. 6 u. 25 m.
HELDER en NIEUWEDIEP, 25 Januarij.
Voor de reis naar Oost-Indië per mailboot Prins
van Oranje zijn reeds een aantal passagiers aangenomen.
Naar men ons mededeelt zijn reeds alle hutten 1ste klasse B.
besproken.
Aan den marinier 1ste klasse H. Bosman, bier in
garnizoen, is jl. Maandag morgen voor liet front van dat
corps de gouden medaille, uitgereikt voor 36jarige getrouwe
dienst, benevens de daarbij toegekende geldelijke gratificatie.
Met genoegen vernemen wij, dat de politie zeer
waarschijnlijk op liet spoor is van de dieven, die in den
laafsten tijd onderscheidene inbraken alhier hebben gepleegd.
Een matroos der Marine, die een horologie ten verkoop
aanbood, dat afkomstig was uit den winkel van den heer
S. P. M., is in verzekerde bewaring gesteld.
De onderofficieren der artillerie alhier in garnizoen,
zoo deelt men ons mede, zijn voornemens op den lOden
der volgende maand eene toeneelvoorstelling te geven, ten
voordeele der algemeene armen in deze gemeente.
Het tooneelgezelschap onder directie van den heer
Driessens gaf gisteren avond in Tivoli weder eene voor
stelling, opvoerende bet drama-vaudeville: „De Nachtdieven,
of wat schuilt er niet al in Parijs." Niemand dergenen die
dit stuk zagen opvoeren, zal er zeker dramatische verdienste
aan toekennen; de wijze van opvoering was echter verdienstelijk.
Judels, die in ieder der zes bedrijven in een bijzondere
rol optrad, was als altijd overal op zijn plaats en werd
steeds door de overige leden van 't gezelschap zeer goed
ter zijde gastaan. Het nastukje: „De Parijsche grisette,"
werd mede flink afgespeeld.
Even als ten vorigen jare, wordt thans de gelegen
heid aangeboden om door de aanschaffing van een almanak
voor het pas aangevangen jaar een nuttig werk mede te
verrigten. Wij bedoelen liet „Jaarboekje der Maatschappij
CIIARLES GOODYEAR,
BEK 8TBIJDEB IK *T GEBIED DEB NIJVERHEID,
(Slot.)
In stoomschepen en fabrieken komt ons deze grondstof voor
onder eenen vorm, welke al zeer weinig de aandacht trekt, ofschoon
zij toch dient voor een doel van welligt ongeëvenaard nnt. Werktuig
kundigen weten, dat sedert den tijd van James Watt tot 1850 de
groote wensch van den machine-bouwer bestond in eene volkomen
digte afsluiting eene afsluiting, welke evenmin stoom toe- als uit
liet. Een stoomwerktuig nu is als bezaaid met afsluitingen en
kleppen, waarvan de meesten spoediger of later stoom zouden laten
ontsnappen, daar een werktuig in gang eene voortdurende schuring
veroorzaakt, die ten slotte de beste afsluitingen vernielt, welke de
kunst kan maken. Het aanbrengen der middelen tot volkomen
afsluiting ging dan ook vroeger met groote kosten gepaard. Be
beide oppervlakten van het ijzer moesten zorgvuldig worden geschuurd
cn gepolijst, voorts op elkander geschroefd en de randen door lood
opgesloten. Door bet gebruik van een dun plaatje gevulcaniseerd
gom-elastiek, tusschen de beide oppervlakten gevlijd, zijn niet alleen
al deze kosten gespaard, doch er werd tevens eene afsluiting ver
kregen, welke volkomen digt en duurzaam heeten mag. Het is zelfs
niet noodig het ruwe van het gietwerk af te vijlen, want hoe ruwer de
oppervlakte, des te digter de afsluiting. Goodyear's uitvinding nu
voorziet in de behoefte aan een artikel, naar hetwelk Watt en
Fullon te vergeefs zochten, terwijl tegenwoordig aan geen stoom
werktuig dergelijke afsluitingen en kleppen ontbreken, welke stoom
besparen, de schuriug verminderen en het uit elkander nemen der
onderdeelen zeer vergemakkelijken. Het is moeijelijk, de waarde
dezer verbetering in geld uit te drukken. Wij durven echter op
voldoend gezag beweren, dat een stoomvaartuig van 2000 tonnen-
last door het gebruik daarvan f 25,000 per jaar bespaart. Zoo
groot is dan ook de vraag naar eene gom-elastieken pakking,
zooals de ingenieurs dit noemen, dat de eigenaars der fabriek,
waarin deze hoofdzakelijk vervaardigd wordt, na liet grootste
waterrad ter wereld te hebben doen bouwen, dat nog ongenoeg
zaam bevonden om aan de steeds toenemende bestellingen te voldoen,
en zich verpligt zagen er eene stoommachine van 200 paarden
kracht aan toe te voegen. De agent dezer vennootschap te New-
lork verkoopt ongeveer voor 2J millioen gulden waarde aan
pakking in het jaar.
Drijfriemen voor werktuigen is nog een ander artikel, waarvoor
Goodyear's mengsel de voorkeur verdient boven eenig ander, daar
de oppervlakte van het gom-elastiek beter tegen het ijzeren wiel
aansluit dan leêr of zeelen. Leêr schuurt zich glad en glipt van
de velg af; gom-elastiek wordt niet glad geschuurd en sluit zich
van Weldadigheid," in netten band gebonden, van een
sierlijk plaatje voorzien en bevattende welgeschreven proza
stukjes en een aantal gedichten, die zich aangenaam laten
lezen. Niemand, die dit Jaarboekje aanschaft alleen met
het doel om er genot van te hebben, zal zich de geringe
uitgaaf van ƒ1, daaraan besteed, beklagen. Het motto evenwel,
door de redactie op het titelblad geplaatst, doet zien dat er
bovendien een belangrijk doel aan de uitgave is verbonden,
een doel wel waardig aller belangstelling en ondersteuning.
Dat motto luidt aldus: „De baten van het Jaarboekje
strekken geheel tot bevordering en aanmoediging van het
onderwijs in de koloniën, in den uitgestrekten zin van het
woord en worden dus besteed, niet alleen ten behoeve
van liet onderwijs der leerlingen van de dag- en avond
scholen, maar ook voor die der teeken-, naai- en brei-
scliolen." Wie zou niet gaarne zulk een heilzaam doel willen
schragen? De gulden, daarvoor uitgegeven, is niet verloren,
maar werpt vrucht af in het belang der jeugdige kolonisten.
Heeft men vooral in den laatsten tijd leeren inzien, dat
onderwijs de magtige hefboom is tegen armoede en onze
delijkheid, de pogingen aangewend om in de koloniën van
weldadigheid den fakkel van beschaving en verlichting te
ontsteken, verdienen zeker in de eerste plaats onze toe
juiching, onzen steun.
Het boekje is uitgegeven bij den boekbandelaar D. B.
Centen te Amsterdam en bij bestelling alom verkrijgbaar.
Moge onze aanbeveling voor velen ten aansporing zijn om
zich het werkje aan te schaffen I
Op 31 Dec. 1870 waren in het Rijk gevestigd 349
medicinae doctoren met algemeene bevoegdheid, 625 med.
doet. met beperkte bevoegdheid, 52 artsen, 1188 plattelands-
en stedelijke heelmeesters, 34 eervol ontslagen officieren
van gezondheid 1ste en 2de kl., 64 tandmeesters, 767
vroedvrouwen, 820 apothekers en 170 droogistwinkels.
Verder waren er 75 geëxamineerde apothekers als bedien
den bij anderen werkzaam, 305 apothekers-bedienden, be
voegd- volgens art. 34 der wet van 1 Junij 1865 (Stbl.
No. 61), 45 hulp-apothekers en 113 leerling-apothekers.
Beroepen te Groningen de heer C. Nonhebei, pred.
te Middelburg; te Zaandam de lieer dr. G. J. van derFlier,
pred. te Heemstede.
Voor een paar dagen werden do diakenen der Her
vormde Gemeente te Oude Niedorp hoogst aangenaam ver
rast, toen aan een hunner, door iemand die onbekend
wensclit te blijven, eene som van 200 werd ter band
gesteld, onder voorwaarde, dat daarvan zoo spoedig mogelijk
eene buitengewone uitdeeling aan behoeftigen dier gemeente
zoo digt bij het ijzer aan, dat er eeue aanmerkelijke hoeveelheid
kracht bespaard wordt. Het is trouwens al geen te versmaden
voordeel, leêr te kunnen besparen voor andere doeleinden, daar
dit een artikel is, waarvan de toevoer binnen bepaalde grenzen
beperkt blijft. Het is toch niets ongewoons, dat er gom-elastieken
riemen geleverd worden, tot welke, indien ze uit leêr vervaardigd
werden, stellig honderd koehuiden zouden verbruikt zijn. In den
jongsten tijd heeft men ook schuur- of smergelwielen van deze
grondstof in den handel gebrngt. Vroeger werden ze vervaardigd
uit hout, bekleed met amaril of smergel, dat er al zeer spoedig
afsleetvolgens de nieuwe methode wordt het amaril door de
gansche massa van liet wiel heengekneed, zoodat dit kan afgeschuurd
worden totdat liet bijna geheel op is. Naar dezelfde beginselen
vervaardigt men tegenwoordig ook werktuigen om zeisen te wetten.
Dat eindelijk gom-elastiek insgelijks met vrucht gebezigd wordt
als een grondslag voor kunstgebitten, is bereids aan menigeen
bekendnaar men wil zijn ze ligter, aangenamer in het gevoel,
minder kostbaar dan die van goud of platina, en niet minder
duurzaam. Ook hebben we zeer nette horologie-kasten van deze
grondstof gezien, welke zeer smaakvol met goud waren ingelegd.
Het blijkt alzoo, dat de uitslag van Goodyear's langdurige en
smartvolle worsteling bestond in het verkrijgen eener grondstof,
welke nu met de hoofdartikelen van handel en nijverheid, als glas,
koper, staal, papier, porcelein verfstoffen, wedijvert in belangrijkheid.
Met betrekking tot zijn bijzonder en veelvuldig nut staat het ge
vulcaniseerd gom-elastiek welligt alleen beneden papier, staal en
glas. Wij zien ook, dat het bezigen dezer veredelde grondstof het
verbruik vermindert van verscheidene artikelen, als ivoor, ebbenhout
en leêr, waarop het juist wenschelijk was te kunnen besparen,
omdat de vraag naar die artikelen sneller toeneemt dan de aanvoer.
Wanneer een stel ivoren billartballen honderd vijf-en-twintig
gulden kost, en de beschaving beperkt het gebied van den olifant
binnen steeds euger grenzen, dan is het wel geraden onze kammen
en vouwbeenen uit eene andere grondstof te vervaardigen.
Dat zoo schatbare uitvindingen betwist en de daarbij verkregen
regten niet geëerbiedigd zouden worden, was iets, waarop de
geschiedenis van alle groote uitvindingen aan Goodyear zouden
hebben kunnen leeren verdacht te zijn. Wij behoeven hier niet in
het breede op te halen, welke geschillen te dien aanzien zijn leven
verbitterden; zijn gestel ondermijnden en zijnen tijd verslonden.
We kunnen er meê volstaan te doen kennen, dat menig pleidooi
door hem voor de regtbank moest gevoerd worden, alvorens hij
zijne uitvindingen als wettig eigendom erkend zag en bereids vroeger
voerden we enkele voorbeelden van getuigenissen bij dergelijke
gelegenheden aan. Nog in 1858 verkreeg hij eerst na groote
moeite eene uitbreiding van zijn octrooi tot het vulcanisceren van
zou worden gedaan. Aan die yoonvaarde is uitvoering
gegeven. Erwten, gort en rijst zijn reeds aangekocht,
welke levensmiddelen over circa 50 huisgezinnen, naar
gelang van de behoeften, zullen worden verdeeld.
Ook te Noordscharwoude heeft zich een commissie
gevormd, ter ondersteuning van de nationale feestviering
op 1 April a. s. Zij wil daartoe niet alleen gelden ver
zamelen ter bevordering van de plannen der Brielsche
commissie, maar ook voor het houden van een schoolfeest
aldaar.
Johannes Moud 24 jaren, deurwaarder der
directe belastingen in het Arrondissement Alkmaar, werd
gisteren morgen, bij arrest van liet Prov. Geregtshof te
Amsterdam, onder aanneming van verzachtende omstandig
heden, veroordeeld tot eene cellulaire gevangenisstraf van
6 maanden en 38 geldboeten ieder van 50, ter zake van
10 verduisteringen van gelden den Staat toebehoorende,
10 knevelarijen, 25 valschheden in geschriften en het 13maal
gebruik maken daarvan. (Kl. Crt.)
Als bijdrage tot den hoogen huurprijs der weilanden
in het algemeen kan ook van Scliermerhorn gemeld worden,
dat het zoogenoemde Kerkeland aldaar thans verhuurd is
voor bijkans een derde hooger dan dit twee jaar geleden
gebeurde. Toen bragt het op ruim 1000 en thans ruim
1400.
De arrondissements-regtbank te 's Hage heeft den
magnetiseur J. J. "VVeteling, te Amsterdam, wegens het
onbevoegd uitoefenen der geneeskundige practijk, veroor
deeld tot eene geldboete van f 100. De regtbank besliste,
dat de heer W. wel bevoegd is om consulten te geven,
doch niet om recepten voor te schrijven.
Men weet dat hij de arrondissments-regtbank te Amster
dam een dergelijke zaak aanhangig is.
Jl. Vrijdag morgen is uit den stal van de wed. P. S. te
Rosendaal een paard ontvreemd. De dief, die den Nispenschen
weg er mede was opgegaan, liet op het gezigt van iemand, die
hem wat vlug volgde, het ontvreemde ros op den weg staan
en koos het hazepad. De gewaande politie-agent leidde
daarop het paard naar de gemeente terug en bragt het bij
den eigenaar J. v. d. W. te Rosendaal. De dader is nog
niet ontdekt.
De Arr. Regtb. te Arnhem heeft den wisselwachter
te Heeg, door wiens onachtzaamheid een botsing tussehen
twee treinen ontstond, veroordeeld tot oen cellulaire ge
vangenisstraf van 2 maanden.
In Friesland circuleren adressen van landbouwers aan
den Minister van Binnenl. Zaken, ten einde eenige wijziging
gom-elastiek, en toen men vier jaren na zijn dood ten behoeve
zijner schuldeischers en naaste betrekkingen op eene verlenging van
dit octrooi voor nog andere zeven jaren meende te mogen aan
dringen, werd de eerbied voor zijn genie gesmoord in de kuiperijen
van 't eigenbelang, dat onder de lens van „geen monopolie" den
strijd in de dagbladen van dien tijd aanvaardde en helaas in de
afmatting van 't Congrrs de beste bondgenooten vond, om de be
slissing te doen verschuiven, totdat het octrooi van zelf verloopen was.
Toen Goodyear de fabricatie van gom-elastieken schoenen en
weefsels in de Yereenigde Staten naar wensch gevestigd zag, en
zijne regten tegen alle aanranding schenen gewaarborgd te zijn
door een in 1852 te Trenton verkregen vonnis, vertrok hij, nog
steeds ouder schulden gehukt, naar Europa, om zijne grondstof
onder de oogen der kapitalisten te brengen. De groote fabrieken
van gevulcaniseerd gom-elastiek in Groot-Brittanië, Frankrijk eu
Duitschland zijn liet gevolg van zijne bemocijingendoch de
eigenaardigheid der octrooiwetten in die lauden, of wel zijn eigen
onbedrevenheid in het doen gelden zijner regten te dien aanzien,
belette hem de vruchten van zijn werk te plukken. Hij bleef zes
jaren buiten 's lands. Op de wereldtentoonstellingen te Londen
en Parijs maakte bij een grooten naam met zijne menigvuldige
voorwerpen uit gom-elastiek, welke zoowel zijn land als hemzelven
tot eer verstrekten en eenen aanloop gaven lot den voorspoed dier
velen, die rijk zijn geworden door zijne ontdekkingen. Bij de
tentoonstelling te Londen had hij drie inéénloopende vertrekken
geheel gemeubeld en opgesierd met louter gom-elastiek; zelfs lagen
er gom-elastieken vloerkleedeu in. Te Parijs vertoonde hij een
groot assortissement van gom-elastieken bijouterieën, toiletkistjes,
werkdoozen, schilderij-lijsten, enz., welke de grootste aandacht tot
zich trokken. Zijne belooningen waren vier dagen verblijf in de
gijzeling en het kruis van het Legioen van Eer; een gebrek in de
Amerikaansche bescheiden van uitklaring bezorgde hem de eerste,
des Keizers gunst de laatste.
Wij hebben in den aanvang ook nog gezien, dat hij door middel
van een reddingsgordel met het gom-elastiek bekend werd. Zijne
laatste bemoeijingen golden insgelijks toestellen tot het redden van
menschenlevens, waarvan hij trouwens eene groote verscheidenheid
uitvond of aan de hand gaf. Zijne waarlijk uitmuntende vrouw
las hem op zekeren avond een artikel voor uit een tijdschrift,
waarin vermeld stond, dat er elk uur twintig personen in 't water
omkomen. Het bijéénzijnd gezelschap verschrikte bij zoo onverwachte
bewering en kwam er over in druk gesprek, terwijl Goodyear zelf
stil en ingetrokken bleef zitten mijmeren. Verscheidene nachten
achtereen kon hij alsnu geen slaap vatten, zooals gemeenlijk liet
geval met hem was wanneer hij over eene nieuwe toepassing van
zjjne grondstof nadacht. Daar deze vlagen van overspanning ge-