1872. N". 101.
Vrijdag 23 Augustus.
30 Jaargang.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
De Noordhollandsch-Friesche Spoorweg.
iart
iwe
16;
60,
EIELDERSCHE
KV MEI WEIMEPEK 01 RAM
„Wij huldigen het goede."
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
ff franco per post - 1.65.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 163.
Prijs der AdvertentiënVan 1—4 regels 60 cent.
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
.2,50
3,75,
'ools,
ardb.
dito
9,75,
VERTREKDAGEN DER BRIEVENMAILS
Naar Oost-lndië: via Triest 3 Sept. 's avonds 6 u. 25 m.
Marseille 29 Aug. 's avonds 6 u. 25 m.
Brindisi 5 Sept. 's avonds 6 u. 25 m.
West-lndië: viaSouthampton 31 Aug., 's morg. 6 u. 25 m.
Suriname via St. Nazaire 4 Sept., 's avonds 6 u. 25 m.
Kaap de Goede Hoop: 23 Aug., 's morg. 6 u. 25 m.
via Triest 22 Aug., 's m. 6 u. 25 m.
E 65,
puike
teelt
l. li
S'
.oetei
prim
mailt
19,55,
jarigt
7. vit
12,51
er fl
In 1864 vormde zich, onder het voorzitterschap van den
leer Wouda, toenmaals burgemeester van Sneek, een comité
ot aanleg van eenen spoorweg, die de beide Frieslanden
iet elkander en de noordelijke provinciën op de kortste
ijze met onze groote handelsplaatsen en zeehavens zou
erbinden. Uitgaande van Leeuwarden, zou die weg langs
icharnegoutum, Bozum, Sneek, IJlst en Oudega, en met
ombuiging naar de zijde van Hindeloopen, de haven
Stavoren bereiken, en van daar, door middel van
foote stoomschepen, in verbinding treden met de in Noord-
lolland aan te leggen lijnen, uitgaande van eene nieuw te
laken haven aan de Ven, benoorden Enkhuizen, en langs
iie stad en Hoprn zich eensdeels richtende naar Alkmaar,
tnderieels door de Beemster en langs Purmerende tot nabij
Amsterdam, met welke stad de lijn zou verbonden worden
over den afsluitdam van het IJ bij Schellingwoude, of,
!en later beter geoordeeld werd, door van Purmerende
de richting naar Zaandam te kiezen en aldaar bij den
Staatsspoorweg aan te sluiten. De Maatschappij van Handel
Nijverheid verklaarde zich bereid om van de op 18
oiljoen gulden geraamde kosten 13 miljoen te verschaffen,
idien hier te lande de overige 5 miljoen werden inge
geven en eene vereeniging van Amsterdamsche makelaars
la van die 5 miljoen de helft aan de beurs te plaatsen,
dien voor de wederhelft in de provinciën werd geteekend.
leeds was die inteekening tot 2,400,000 geklommen, toen
genoemde Maatschappij in ongelegenheid geraakte,
D Kil
.n 7/«
ilverei
66tf
661
871
30Ü
25tf
25;
181
42A
981
861
97A
90
751
LOOI
601
601
651
65}
5651
1601
521
871
98t
991
Naar de Diamantvelden.
(Vervolg.)
Na den paarden eenige rust gegund te hebben, stapten wij weder
en reden met zang en hoera den berg af, aan welks voet ons
ffl, volgens het zeggen van den gaard, lekker maal wachtte.
nt.dk in veertienstemmig koor deed de echo het „Yon fly don't bother
enmtt e« duizendvoudig weergalmen en den waard van Darlingbridge,
n mei wpyol en rond, de deur van zijn hotel uitstappen. Nog eens
le vet ilmt de hoorn hetzelfde lied.... de wagen wordt bliksemsnel tot
w het hotel getrokken.... staat stil.... en zijn inhoud stort
pêle-mêle naar buiten, reeds in gedachten te goed doende
in het beloofde maal. Maar dit is nog niet klaar, zeer zeker
»!t men nog een half uur daarop te wachten. De waard wist
iffl beteren raad te geven dan «volgt mijn voorbeeld." Met deze
oorden zette hij zich onder den, voor zijn huis staanden blue
m- (blaauwe gom) boomen. Wij schaarden ons om hem heen
nogmaals klonk het chorus, terwijl de beker verscheidenmalen
hand tot hand ging. Duitsche, Engelsche, Hollandsche lie-
ïen en de Marseillaise wisselden elkander af, terwijl het «Yon fly"
fomrlijk niet vergeten werd. Dit lied werd honderden malen op
nen togt gezongen en wordt het «diggerslied" genaamd. De
oorden zijn als volgt:
Yon fly don't bother me!
Yon fly don't bother me!
Yon fly don't bother me!
For I belong tho the Diamondfields
I feel, I feel, I feel,
I feel, like a morning star,
I feel, I feel, I feel,
I feel like a morning star!
Chorus: You fly don't bother me! enz.
i Listen how the diggers sing,
Listen how the diggers sing,
Listen how the diggers sing,
Lor Sam the diggers king.
Chorus: Yon fly don't bother me! enz.
I feel, I feel, I feel,
I feel, like an evening star,
I feel, I feel, I feel,
I feel, like an evening star.
Chorus: Yon fly don't bother me! enz.
Finis.
ziet dat dit lied niet veel innerlijke waarde heeft. Ik kan u
niet mededeelen of het door de welluidendheid zijner melodie,
door den geest die in de woorden opgesloten is, of door
anders verheven is geworden tot den geliefkoosden zang der
"Oantgravers.
ftttling-bridge is de naam van eene farm, hotel, posthuis en
Zooals het meestal in de koloniën het geval is, is ook
posthuis opgerigt om de brieven den farmers, die inden
Chorus
Solo
Solo:
diep
waarom het comité besloot, de hulp van het buitenland in
te roepen en als grondslag voor eene aanneming a forfait
uitgewerkte plannen deed vervaardigen, waarvan de kosten
20000 bedroegen. De tijdsomstandigheden waren echter
niet gunstig voor het slagen van dergelijke aanneming; het
comité moest tot het besluit komen om betere tijden af te
wachten en inmiddels zijne plannen en berekeningen te
herzien en te volmaken, in verband met de plaatsing van
het te Amsterdam te bouwen centraal station en met de
resultaten van de exploitatie der Staatsspoorwegen in
Friesland en Noordholland. In 1870 schenen de kansen
gunstiger te worden, maar de oorlog deed die weder
verdwijnen.
Na het sluiten van den vrede werd er, onder het voor
zitterschap van den heer Bloem te Hoorn, een tweede
comité gevormd, dat eveneens den aanleg van een Noord-
hollandsch-Frieschen spoorweg beoogde. Het koos tot punt
van uitgang het station Grouw van den Staatsspoorweg
tusschen Leeuwarden en Heerenveen, richtte de lijn langs
Sneek, Bolsward en Workum naar Hindeloopen, van daar
over zee naar Medemblik en verder over Hoorn (met een
zijtak naar Enkhuizen), Avenhorn, Beemster en Purmerende
en langs den afsluitdijk bij Schellingwoude naar Amsterdam.
Dit comité trof eene overeenkomst met de Engelsche firma
Hutton, Vignoles Cie., waarbij deze zich bereid ver
klaarde het werk tot stand te brengen, indien hier te lande
voor 2| miljoen ingeschreven en 1 miljoen als subsidie
toegestaan werd. Het bedrag der (voor een groot deel voor
waardelijke) inschrijvingen mocht het cijfer van ongeveer 2
miljoen, dat der subsidie van nog geen 23000 bereiken.
De provinciale besturen van Friesland en Noordholland en
het gemeentebestuur van Amsterdam, aangezocht om ook
door hunne deelneming de zaak te bevorderen, verklaarden
doordrongen te zijn van het hoog belang van een Noord-
hollandsch-Frieschen spoorweg, maar zich niet te willen
verbinden tot eene bijdrage, zoolang het onbeslist bleef aan
welk der beide comité's de concessie zou verleend worden.
De ontwerpen van het comité van 1871 werden bovendien
als te vaag beschouwd, om welke reden de regeering ook
de voorloopige concessie geweigerd en den termijn van
indiening der plannen reeds verlengd had. Eerst dezer
omtrek wonen, te bezorgen. Dikwerf wonen die farmers tien en
twintig uren van zulk een posthuis verwijderd en heb ik op mijnen
geheelen togt ééne buitenpost gezien in welker onmiddelijke nabij
heid een farmer woonde. De postmeester is steeds farmer, herbergier
en winkelier. Vroeger, toen maar enkele togtgangers naar het
binnenland trokken, om aan Kaffers en Hottentotteu hunne goederen
te verkoopen, toen waren die herbergen slechts van weinig beteekenis;
tegenwoordig eohter leveren de farmers het beste wat zij in huis en
hof hebben, om het verblijf den vermoeiden reiziger zoo aangenaam
mogelijk te maken. Doeh niet overal is het eten smakelijk; niet
overal de wijn en het bier aanlokkelijk.
Om u niet telkenmale te vermoeijen met eene lijst van het
eten en drinken op de veelvuldige stations genoten, deel ik u
hierbij slechts de menu's mede van Darling-bridge (eerste station)
en Secretaris-farm (laatste station.)
Darling-bridgesoep, gebraden varkensbout, lamsbout, tuinboonen,
doperwtjes, gebakken en gekookte aardappelen, botersauee, vleesehnat,
wijn, bier, sodawater en ijswater.
Seeretaris-farmsalade zonder olie of azijn, karnemelk, honig,
zuur bier en bedorven water.
Hierbij mag ik niet vergeten te zeggen, dat het water zeer
ongezond is te drinken op die reis naar de velden. Op elke
plaats is het water verschillend van kleur en van gehalte. Ik
heb water gezien als melk, en donkerbruin. Ik heb water gedronken,
waarbij ik, ik verzoek mij deze woorden niet ten kwade te duiden
mijn neus heb moeten digtknijpen.
Darling-bridge bestaat dan uit één enkel huis, met eene schuur
en een stal. Vijf of zes treden geleiden ons over een stoepje en
door eene lage deur in het woonhuis. Den Hollander overvalt bij
bet aanschouwen der hier heerschende reinheid een gevoel van
behagelijkheid, want onwillekeurig denkt hij terug aan de ste
den en dorpen van zijn vaderland. Wit geschuurd zijn de
tafels en banken, ofschoon slechts uit ruw hout vervaardigdwit
is de eenvoudig met kalk gepleisterde muur. De huisvrouw, in
eene nette kleeding gedost, verhoogt nog dit beeld van netheid en
geeft ons, zooals zij daar staat, aan dochter en maagd hare bevelen
gevende, een beeld van landelijken eenvoud, kalmte en rust. Ja,
alles ademt bier kalmte en rust. De zwaluw heeft hier haar nest
gebouwd midden in de woonkamer en vloog om ons terwijl wij
aan het maal neergezeten waren, en deed ons, door haar vrolijk
gesjirp, vergeten, dat wij tot digt bij de poorten der woestijn
genaderd waren. Zij liet zich zelfs niet verschrikken door fiet
opstaan van tafel, het inspannen der paarden, het bestijgen van
ons rollend buisja toen wij wegreden, omkreitste zij nog onzen
wagen en sjirpte ons een «veel geluk» achterna.
Dit zijn geen gedachten die zich in mijn brein hebben ontwikkeld,
doeli alles werkelijkheid, zooals ik het in mijn notitieboekje op
mijne reis vlugtig geschetst heb.
De weg welke ons nu geleidde was een der prachtigste dien ik
ooit aanschouwd heb. Midden door het smalle dal rolde de wagen
langs een snelvlietend beekje, dat ons door zijn zacht gemurmel
de rust die hier heerscht nog meer deed smaken. Lange gras
gewassen, waartusschen prachtig gekleurde bloemen op den dunnen
dagen meldden de dagbladen ons, dat tot het vervaardigen
van meer bepaalde en uitvoerige plannen besloten en daar
voor 20000 aangewezen is.
Het oude, meermalen dood gewaande, comité, overtuigd
dat het nieuwe zich op een dwaalspoor bevond en daarom
niet kunnende besluiten zijn taak op te geven, had inmiddels
niet stil gezeten. In Januari dezes jaars bad het andermaal
op een overgelegd globaal plan concessie gevraagd, welke
echter niet verleend werd, wegens den aan het nieuwe
gestelden termijn; het werd echter in kennis gesteld met
de plannen tot het wijzigen der richting van het Noord-
hollandsch Kanaal hij Purmerende en tot het beschermen
der noordelijke toenaderingen van Amsterdam, en uitge-
noodigd om, ook in verband daarmede, meer uitgewerkte
plannen in te dienen, ten einde deze overwogen konden
worden, ingeval het nieuwe comité verzuimde in tijds de
zijnen te verstrekken. Het deed nog eene officieuse poging
om tot eene samensmelting met het nieuwe comité te
geraken, en toen deze mislukte, diende het bij de regeering
een volledig project in, met eene overeenkomstig den tegen-
woordigen prijs van arbeid en materialen herziene hegrooting.
Toen Gedeputeerde Staten van Friesland aangezocht
waren om de zaak van het nieuwe comité financiëel te
ondersteunen, oordeelden deze, met het oog op de vroeger
door de provincie aan het oude toegezegde ondersteuning,
het noodig te informeeren, of het laatstgenoemde nog in
functie was en bij zijn ontwerp bleef volharden. Tot antwoord
daarop bekwamen zij de hierboven door ons gedane mede-
deelingen.
Voor oningewijden is het niet gemakkelijk te beslissen,
of het verschil tusschen de beide ontwerpen zeer belangrijk
is en aan welk, met het oog op de belangen van het
handelsverkeer en van den landbouw, op den overtocht
der zee, den afstand, de kosten van aanleg en de uitzichten
der exploitatie, de voorkeur dient gegeven te worden. De
heer H. Linse, civiel-ingenieur te Dordrecht, lid van het
oude comité, heeft daaromtrent eenige artikelen in het
bouwkundig weekblad de Opmerker geplaatst, welke, daaruit
overgedrukt, bij D. A. Thieme te Arnhem in het licht zijn
verschenen en waaruit wij het een en ander wenschen
mede te deelen.
stengel zich wiegden, groeiden aan zijne oevers, terwijl kleine
hagedisachtige dieren zich baadden in zijne, het licht weerkaatsende,
golfjes. Hooge bergen omringen het smalle dal, hetwelk bij Conradis-
farm een einde heeft. Dit huis is versierd met roode en witte rozen,
die tot onder het dak het huis omgeven. Yoor het huis is een
klein, lief tuintje met keurige bloemen, die den omtrek met haren
geur parfumeren. Achter strekt zieh een groote, welvoorziene moestuin
uit. Een menigte kippen en pluimvee hoorden wij reeds uit de
verte kraaijen en snateren. Wij hadden bijna eenige kuikens over
reden, maar de liefelijke en werkelijk schoone dochters van den
hier wonenden Hollandschen farmer deden ons het gevaar bemerken,
waarin die arme diertjes, ofschoon niet zweefden, toch liepen.
Wanneer ik hier schrijf «Hollandsche farmer", zoo meen ik niet
een Hollander die hier aan het boeren is, maar den afstammeling
(misschien reeds het vierde geslacht) van die Hollanders, welke zich
in vroeger eeuwen hier gevestigd hebben. Bijna alle boeren die ik
op mijne reis ontmoet heb, zijn afstammelingen van onze natie en
spreken allen onze taal. Ik behoef wel niet aan te merken, dat
hunne taal erg verbasterd is; zoo zelfs dat zij mij, wanneer ik
eenigzins vlug sprak, niet konden verstaan. Zoo vroeg ik eens:
«Is de koffij reeds klaar of zal zij gaauw klaar wezen?" Wie schetst
u mijne verwondering toen ik ten antwoord kreeg: «Kan ni
Engelsch praat ni." Geen enkele boer bijna spreekt de Engelsche
taal, want zij willen die niet leeren, noch hunnen kinderen die
taal laten oiiderwijzen. Hieruit moet men echter niet afleiden dat
hunne liefde tot de Hollanders zoo groot is. Want al beminnen
zij de Engelsche taal nietzoo verachten zij de Hollanders toch.
Menigmaal hoorde ik den boer, die vriendelijk tegen mij sprak en
mij oogenschijnlijk de voorkeur gaf boven mijne medereizigers, achter
mijnen rug zeggen: «Die verd.... Hollanders!" Waardoor is die
haat ontstaan Ik voor mij geloof doordat onze voorouders hunne
Afrikaansche stamgenooten geheel en al aan de willekeur der Engelschen
overlieten, zonder eenige bepaling te maken voor bet welzijn van
hen, die zij in de binnenlanden achterlieten; doordat bet Hollandsche
gouvernement geen enkele poging in het werk stelt, om de beschaving,
om de kennis der Hollandsche taal, die zij het liefste spreken, te
helpen bevorderen. Bijna overal vond 'ik Vader Cats door zijne
werken vertegenwoordigd en bijna overal beklaagde men Zich hem
niet geheel en al te verstaan. Waarom vergeet het gouvernement
dat er in Afrika nog menschen zijn, zoo na verwant aan de Holland-
sche natie door de banden des bloeds? Waarom doet het geene
moeite de Nederlandsche taal in stand te houden, de beschaving
die in Nederland op hoogeren trap staat dan in Engeland, ook in
de binnenlanden van Afrika te doen doordringen Waarom wordt
er door tusschenkomst van het gouvernement, ten minste door zijne
hulp, geen kosteloos onderwijs gegeven in Kaapstad en de bloeijende
dorpen der Kaapkolonie? Is het omdat de departementaal school
hier in Kaapstad schipbreuk geleden heeft? omdat zij weldra hare
lessen heeft moeten staken? Ik geloof niet dat dit de oorzaken
zijn, want deze zijn te nietig. Wat kan eene Maatschappij als „het
Nut van 't Algemeen" ook uitrigten in een land, zoo groot als
Afrika Hoe ver kan daar zulk eene Maatschappij haar nut verspreiden?
(Slot volgt.)
