T
1872. N". 121.
Woensdag 9 October.
30 Jaargang.
k
Een stap op den goeden weg,
Ier,
ie.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Binnenland.
HELDERSCHE
E\ MEÜWEDIEPER COURANT
„Wij huldigen het goede."
gEgBgg3gKKgflfi*sr^:*a^y^^
Maai
19.
3. 0
maas:
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
M franco per post - 1.65.
VERTREKDAGEN DER BRIEVENMAILS!
Naar Oost-lndiê: via Triest 15 Oct. 's avonds 6 u. 25 m.
Marseille 10 Oct. 's avonds 6 u. 25 m.
Brindisi 17 Oct. 's avonds 6 u. 25 m.
West-lndië: \iaSouthampton 15 Oct., 's morg. 6 u. 25 m.
Suriname via St. Nazaire 4 Nov., 's avonds 6 u. 25 m.
Kaap de Goede Hoop: 23Oct., 's morg. 6 u. 25 m.
via Triest 22 Oct., 's m. 6u. 25 m.
f20,-
iks.
De regeering heeft bij de Tweede Kamer een zeer
gewichtig voorstel ingediend, vervat in een viertal nota's
van wijzigingen in de begrooting van Neêrlandscli Indië
voor het dienstjaar 1873. Zij wenscht n.1. de vermoedelijke
overschotten der Indische dienst over de jaren 1868, 69
en 70, gezamenlijk ten bedrage van 18T75 miljoen, voor
ongeveer 5^ miljoen toe te voegen aan de middelen onzer
dienst van het loopende jaar, 10 miljoen te bestemmen tot
aflossing der schuld aan de Handelmaatschappij en nage
noeg 3 miljoen tot voorziening in behoeften van buiten
gewonen aard in Indië, met namehet aanleggen van eene
laven te Batavia, van werken tot beveiliging van Batavia
Samarang tegen overstroomingen, van een vasten stuw
dam met sluizen in de Sampeanrivier, het bouwen van
een krankzinnigengesticht te Buitenzorg, het aanbouwen
van 3 stoomschepen, het reorganiseeren van het bestuur
der buitenbezittingen en het uitbreiden van het bestuurs-
personeel ter oostkust van Sumatra. Dat alles is op verre
aa niet voor 3 miljoen te verrichten of te bekomen; het
bedrag betreft dan ook alleen wat men daarvoor in het
volgende jaar denkt uit te geven, zelfs is de laatste post
Voor memorie uitgetrokken.
Drie miljoen voor buitengewone behoeften in Indië
Welk een ongehoorde verspilling, niet waar? ten koste van
jhet moederland, dat nog door een aanzienlijken schulden-
y, last gedrukt wordt, dat zijn spoorwegnet nog niet voltooid
'ileeft, dat in weerwil der Indische bijdrage van 10 miljoen
kwalijk het jaar weet rond te komen en vele dringende
'N.tieigen behoeften onvervuld moet laten! Zulk eene vrijge
vigheid is ongehoord en in strijd met alle traditiën. En
bovendien 10 miljoen te besteden, niet tot amortisatie
van Nederlandsche, maar van Indische schuld, hoe komt
men er toe? Wat doen wij met bezittingen in den vreemde,
het niet is om de overschotten in onze schatkist te
doen vloeien, onze lasten dragelijk te maken? Als de
voordeelen van Indië ten bate moeten komen van Indië
30 zelf, wat nut geeft ons dan het bezit?
Zacht wat! Gij ziet toch dat de minister, behalve de 10
miljoen, reeds als Indische bijdrage in onze loopende begroo-
opgenomen, nog 5| miljoen uit de oude Indische
overschotten aan onze middelen wil toevoegen?
Des te erger; dan hinkt de minister op twee gedachten.
Dat is niet radicaal. In zijn systeem past het, dat wij ons
vergenoegen met de indirecte voordeelen, welke het handels
lui
ingee
niem
6.'
a 6,91
Haam
kilo
alvei ti
lard.
ning
s en
L Sk
et, 8
Z.)
■n, (D
Md#
Qua
en.
2 ja»
i
evenli
inkelii
Feh«
öootji
Dord1
We!
;hter'
seling
t. u
dod
P.T«
verkeer met Indië ons verschaft, dat er van de kolonie
niets voor het moederland overschiet. Daartoe hebben de
liberalen immers sints lang getracht het cultuurstelsel te
lopen.
Maar die overschotten dan, onder liberaal bestuur, boven
en behalve de gewone jaarlijksche bijdragen, verkregen,
getuigen die van sloopzucht, van het streven om wat Indië
oplevert door Indië te doen verbruiken, van miskenning
der directe voordeelen?
't Is den liberalen niet te danken, dat die voordeelen
g zijn blijven bestaanhadden de conservatieven hen niet
tegengehouden, er ware van het cultuurstelsel niets over
gebleven. Zie wat het in weerwil der radicale sloopzucht
verschaft heeft, en reken wat het bij krachtige handhaving
en uitbreiding had kunnen verschaffen.
Misschien een tijd lang veel meer, indien althans de
natie de stem van het ontwaakte geweten had willen ver
smoren. Die stem doet zich luider en luider hooren,
behalve in de gemoederen der conservatieven. Nu het
liberale „wanbestuur" niet de door hen voorspelde nood-
ottige gevolgen heeft gehad, erkennen zij hunne dwaling
oonmet, maar beschuldigen zij de liberalen van inconsequentie.
Neen, de liberalen zijn geene aanbidders van het cultuur
stelsel, maar zij zullen het ook niet onberaden prijsgeven.
Zij trachten het in de eerste plaats van overdrijving te
zuiveren en voor de bevolking minder drukkend te maken.
Zij meenen, dat het niet steeds zal kunnen blijven bestaan,
maar, wijl er zooveel op geschoeid is, ook niet plotseling
Vallen kan, zonder eene, ook voor de inlanders nadeelige,
Kar* stagnatie te veroorzaken; maar dat men pogen moet, door
£api® ontwikkeling der bronnen van welvaart, nieuwe middelen
308 o van inkomsten (zooals de landrente en bedrijfsbelasting) te
scheppen, die in staat zullen zijn om tegen de geldelijke
voordeelen van het cultuurstelsel op te wegen.
Bureau: M O L E Si P L E Ilï, K0. 163.
Naarmate die middelen toenemen, 'tgeen reeds in aan
zienlijke mate geschiedt, zullen de verplichte cultures los
gelaten kunnen worden. Dat is eene geleidelijke vervanging,
die, de voorhanden miljoenen bewijzen het, aanvankelijk de
beste vruchten draagt. Dat is niet radicaal, zooals de
conservatieven het zoo gaarne doen voorkomen, maar liberaal.
Evenmin willen de liberalen, wat ook de conservatieven
beweren, de Indische baten alleen in het belang van Indië
besteed hebben. Gelijk het eene gewest van ons vaderland,
buiten verhouding tot zijne grootte en bevolking, meer aan
de schatkist toevoert dan het andere, maar de overmaat
van het eene ten goede komt aan de behoeften van het
andere, zoo ook is er niets tegen, dat de overwinst van
Indië ten goede komt aan de behoeften van het moeder
land. Al hebben Nederland en Indië, wegens den verren
afstand en de verschillende toestanden, bijzondere geldelijke
administratiën, tegenover de schatkist zijn zij niet anders
dan twee deelen van hetzelfde Rijk. Maar gelijk nu de
opbrengst van het eene gewest niet zoozeer ten bate mag
strekken van een ander, dat het er zelf onder lijdt, dat
eigen behoeften over het hoofd gezien worden om anderer
behoeften te bevredigen, zoo mag ook aan het schatten
afwerpende Indië niet onthouden worden wat het noodig
heeft. Jaren lang heeft de tactiek bestaau om de Indische
behoeften te beperken en te miskennen, tot opdrijving van
het door het moederland begeerde -batig slot. Dank zij de
liberalen, is daaraan een einde gemaakt en zijn de Indische
uitgaven belangrijk gestegen, hoewel de koloniën nog lang
niet bezitten wat zij noodig hebben en waarop zij recht
matig aanspraak mogen maken.
Met waar genoegen namen wij dus kennis van het
voornemen der regeering „om de overschotten uit vroegere
diensten alleen te bestemmen tot voorziening in behoeften
van buitengewonen aard, hetzij in Nederland, hetzij in
Indië." In overeenstemming met dit voornemen stelt zij
alsnu de bovengenoemde maatregelen voor, omtrent welker
raadzaamheid kwalijk verschil van meening kan bestaan.
Het doorloopend voorschot der Handelmaatschappij van
10 miljoen op de aan haar ter verkoop toevertrouwde
producten is als waarborg dier soliede cn rijke instelling
overbodig, de afbetaling geeft eene rentebesparing van 3^
ton. De haven- en rivierwerken te Batavia en Samarang
zullen door ieder, die met de ellendige gelegenheid tot
lading en lossing der schepen en met de gedurige over
stroomingen aldaar, bij eigen ondervinding of door lezing
der dagbladen, bekend is, als volstrekt noodzakelijk be
schouwd worden. De uitbreiding van het bestuur op Sumatra
en andere buitenbezittingen, waarvan de belangrijkheid
dagelijks door uitbreiding van handel en landbouw stijgt,
is evenzeer wenschelijk. 1
Wordt aan het voornemen der regeering nu en in het
vervolg de hand gehouden, wordt dan ook het lang en
schromelijk verwaarloosde onderwijs van de inlandsche be
volking ter harte genomen, dan kan ons gezag een zegen
voor Indië worden; dan zullen wij niet langer behoeven te
blozen, als wij bedenken wat Indië voor onze Staatsbe-
hoeften, voor onze spoorwegen, voor onze (van 35 tot 28
miljoen aan rente verminderde) schulden heeft gedaan, en
hoe weinig wij het voor al die miljoenen in ruil hebben
gegeven.
HELDER en NIEUWEDIEP, 8 October.
Grant of Greeley dat is in Amerika nog altijd de groote
vraag. De politieke hartstogt bereikt hier en daar het
toppunt van razernij, ofschoon duizenden bij duizenden niet
kunnen zeggen, wat Grant eigenlijk misdreven heeft, of
waarom Greeley verdient de president der Unie te worden.
Of de voornaamste stad der Yereenigde Staten bepaald
vóór Greeley is, kan nog moeijelijk uitgemaakt worden,
doch het is wel waar, dat er ten voordeele van dezen nog
steeds raadselachtigen candidaat voor den presidentsstoel in
New-York eene monster-demonstratie heeft plaats gehad,
die al de kenmerken van een overwinningsfeest droeg.
De Union-Square is de grootste opene plaats in New-York,
die op den avond der meeting, bij het licht van fakkels,
bengaalsch vuur, vuurpijlen en zwermpotten eene menschen-
massa van omstreeks 40,000 zielen bevatte, die, zoo als de
bladen der Greeley-partij vertellen, uit enthusiasme voor
Greeley, uit ijver voor de democratische beginselen en om
aan het volk te toonen, welken steun Greeley in de bevol
king dezer reusachtige stad heeft, daar was bijeengestroomd.
De bladen der Grant-partij steken den draak met deze
bewering en zeggen, dat de bevolking van New-York uit
alle wijken der stad was zamen gekomen, om een schitterend
vuurwerk te zien. Inderdaad zullen deze bladen wel de
waarheid gemeld hebben, als men bedenkt, hoe gaarne de
groote massa het schouwspel van een vuurwerk geniet, en
Prijs der AdvertentiënYau 14 regels GO cent.
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend
als men verder weet, dat in New-York nog nooit te voren
een vuurwerk is gezien, zoo prachtig en groot, als dat men
ter eere van Greeley ontstak. Veelkleurige vuurpijlen
doorkruisten onophoudelijk de lucht, zwermpotten en fonteinen
deden onophoudelijk een vuurregen van groene, roode,
zilverwitte en oranjekleurige vonken over de toeschouwers
want men kon deze 40,000 personen moeijelijk toe
hoorders noemen nedervallen, en de vijf redenaars, die
tegelijk spraken, hadden het ondankbaarste publiek ter
wereld voor zich. Luchtballen werden er opgelaten, die
insgelijks in verkwistenden overvloed gouden vonken deden
regenen. Om het publiek toch te herinneren wat eigenlijk
de" bedoeling was van het feest, liet men het dikwijls genoeg
de namen van Greely en Brown, alsmede die van Kerman
en Depend (de beide laatsten zijn de candidaten voor de
hoogste regeringsposten in den staat New-York) in vurig
schrift lezen en „bravo!" toeroepen. Eene lange fakkel-
optogt, aan welken duizenden opgewonden Greeleyners deel
namen, nam vervolgens de belangstelling der toeschouwers
in beslag, welke optogt, door korte opschriften op de
banieren en de transparanten, mèer zeide, wat de bijeen
komst beteekende, dan de grootste redenaars, uit de verte
overgekomen, dien avond hadden kunnen doen. Niettegen
staande de 40,000 menschen op het plein, het prachtige
vuurwerk, enz., deelden de Grantsclie bladen mede, dat de
demonstratie volkomen mislukt was. Een Duitscher deed
in de courant leukweg de vraag: „Hoe gaat het er dan
wel toe, als eene demonstratie wel gelukt?"
Bij al dien Amerikaanschen bluf vermeerderen de kenteeke-
nen van Greeleys nederlaag. Wanneer een democraat een
weddenschap van 10,000 dollars aangaat op de keuze van
zijnen kandidaat, maar nu reeds 1000 dollars rouwkoop
biedt, is het een even goed teeken als dat de ratten een
schip verlaten. Ook meent men, dat zijne groote rondreis,
3000 Engelsche mijlen, die hij tegen het gebruik, als kandi
daat-president gemaakt, en waarbij hij 200 toespraken
gehouden heeft, hem niet veel zal baten. Het was geene
kleinigheid, zelfs voor Greeley niet; overal waar de trein
stopte, een toespraak te houden, meermalen onder regen
en wind, 200 malen - over het zelfde themamaar
Greeley hield vol. De scènes waren elkander vrij gelijk.
Een enkelen dag slechts volgen wij hem. Den 18 September
ging hij uit New-York. Te Newjersey nam hij gouver
neur Randolph mede. Van daar ging hij naar Trenton,
Mantua (waar hij een corps van sprekers en comitéleden
opnam) en zoo naar Lancaster, 60 mijlen van Philadelphia.
De volgende rede was te Harrisburg, weder 40 mijlen
verder. Weêr voort naar Lewiston, 166 mijlen van Phila
delphia. Het volk was bijeen en wilde, dat hij sprak. Te
vergeefs zeide hij moede te zijn. Hij sprak slechts kort en
Randolph zette het voort. Ten 10 ure 's avonds sprak hij
te Altona onder een plasregen. Dat was de eerste reis-
en speech-dag. Den anderen dag begon het te Pittsburg.
Overal werd verteld, in afwisseling van woorden, wat
iedereen in Amerika even goed weet.
Heden middag is alhier aangekomen de mailboot Prins
Hendrik, kapt. Hendriks, vertrokken van Batavia den 25
Augustus 11.
-De mailboot Prins van Oranje is Zondag ten 10 ure
voormiddag Dungeness gepasseerd; alles wel.
Wij zijn verzocht mede te deelen, dat er gedurende de
maand October des Woensdags avonds half zeven ure
gewone godsdienstoefening zal gehouden worden in de
Doopsgezinde kerk.
Morgen (Woensdag) avond zal in het lokaal Tivoli
alhier de jaarlijksche vergadering plaats vinden van het
concert-gezelschap Apollo. Wij zouden van deze ver
gadering waarscbijnlijk geen melding gemaakt hebben,
ware het niet dat ons ter oore is gekomen, dat de finantiëele
toestand dier vereeniging zeer ongunstig is. Het tegen
woordige volijverige bestuur, dat met zoo weinig middelen
zooveel heeft weten te geven, zal zich stellig niet disponibel
stellen wanneer in die onhoudbare positie der kas niet
wordt voorzien. Het aantal leden, dat naar men ons ver
zekert in 1870 bijna 200 bedroeg, is thans tot 90 geredu
ceerd. Merkwaardig is het, wij herhalen het, hoeveel het
tegenwoordige bestuur met de weinige geldmiddelen gegeven
heeft. De winterconcerten, ze waren in één woord buiten
gewoon goed de solisten met zorg en smaak en afwisselend
van instrument gekozen. Het orkest is bepaald vooruit
gegaan. De daarop volgende zomer-concerten gaven mede
stof tot algemeène tevredenheid. Wij hebben er menigen
Zondag avond gejouisseerd, zoowel door het harmonie
concert in den tuin als door het strijkconcert bij minder
gunstig weêr in de zaal. Niettegenstaande de aanhoudende
zorg en moeite van bet bestuur is Apollo kwijnende, en
dat in eene gemeente van bijna 20,000 zielen, waar geen
i enkele concurrerende vereening bestaat. Apollo's concerten
zijn, naar onze wijze van zien, de eenige vereeniging
