HELDERSCHE
WIËUWËDIEFËR COURANT.
1873. N". 145.
Woensdag 3 December.
31 Jaargang.
Aanval tegen de bevoorrechting
van het jachtvermaak,
Uitgever
B u r ea n:
A. A. BAKKER Cz.
„Wij huldigen het goede."
Verichijat Dingsdaq-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
A-bonnementspx^s per kwartaal1.30.
franco per poat - 1.65.
MOLENPLEIN, N°. 163.
Prijs der Adverteutiën Vsn 14 regels 80 cent,
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
VERTREKDAGEN DER BRIEVENMAILS 1
Naar Qost-lndii: via Triêst 9 Dec. 's avonds 6 u.
Marseille 4 Dec., 's avonds 6 u.
0 Brindisi 15 Dec., 's avonds 6 u.
Naar Curafao en Suriname, 16 Dec., 's morg. 6 u.
0 Kaap de Goede Hoop, via Sonthampton13 Dcc.,
Is morg. 6 u.
Gij zijt landbouwer of warmoezier en hebt last van
schadelijk gedierte, dat uwen grond omwroet of uwe ge
wassen vernielt of verslindt. Gij vervolgt het met val,
sprenkel of strik, gij doodt de kloine vijanden, die u de
vrachten van uwen arbeid ontrooven, en gij hebt er recht
toe het uwe dus te verdedigen, recht ook om te dooden,
daar waar geen ander middel bestaat om de aanranding van
uw eigendom tegen te gaan. Gij doodt dus een mol (indien
ge althans meent dat dit een schadelijk dier is) of een
bunsing, en niemand deert er u om. Gij zijt immers eige
naar van den grond en al wat zich daarin en daarop
•bevindt, en waarvan niemand anders zich de eigenaar noemen
kan, is onbetwist het uwe. Zoo meent ge, maar vergrijpt
ge u aan een haas, die uwe planten benadeelt, dan loopt
gij gevaar wegens overtreding der jachtwet vervolgd te
worden. Om dit gevaar te ontgaan, voorziet ge u van een
jacht-acte en voldoet gij de daarvoor gevorderde en voor
uwe middelen nog al hooge som, welke gij misschien be
schouwt als eene belasting om het gebruik van schietgeweer
te beperken. Nn zijt ge gereed, gij houdt uw geweer bij
de hand, gij ontdekt den haas en schiet, maar ge wordt te
gelijk -bekeurd, omdat gij niet geweten hadt, dat het jagen
op Zondag of in gesloten jachttijd verboden is.
Waartoe toch die belemmering van iemands recht van
eigendom, van zijn recht om zijn eigen goed te beschermen?
Waartoe hem geld afgevorderd om hem te veroorloven het
Brieven nit Noordholland.
Ouder dezen titel bevat de Gron. Crt. het volgende:
Droeviger dan _poit hing de dikke grijze nevel over onze kaal
geworden akkers; de vrolijke bedrijvigheid van voorheen was ten
eenenmale geweken. De diepste stilte heerschte alom in ons een
voudig dorp en niemand dacht aan iets anders, dan aan het plegtig
uur, dat weldra geslagen zou zijn
Wij zouden een doode begraven, die zich de achting en liefde
hij allen had verworven. Laat ik aan mijne lezers mogen verhalen,
wat er bij eene begrafenis in deze oorden al zoo valt op te merken.
Als hij gestorven is, dan wordt het doodsberigt aan alle bloed
verwanten en vrienden van 't dorp zoo spoedig mogelijk bekend
gemaakt. Buur Jaap of Antje-moei nemen gaarne op zich om de
treurige tijding in 't kerspel bekend te maken. O, als ze dan
komen met het droevig nieuws, dat deze of gene buur „gerust"
ie, dan wordt er heel wat gepraat aan de deur, dingen, die
allen met den overledene in betrekking staan, en die, als men het
luisteren niet moede wordt, ons soms zeer naauwkeurig kunnen
zeggen, wat eigenlijk de levensgeschiedenis van den „geruste" kan
worden genoemd.
Wanneer de naastbestaanden en vrienden de doodstijding reeds
een paar dagen in huis hebben gehad, dan wordt ge officieel ter
begrafenis gevraagd; 't spreekt van zelf, de menscben moeten toch
worden „genood!" Ik schrijf hier menschen, want van familie en
vrienden alléén kan geen sprake zijn. Ook verschillende buren
worden genoodigd, de domine' van 't dorp, de schoolmeester en
andere „meester" (zoo heet de geneesheer) en last not least
ook de timmerman, die de kist heeft gemaakt, wordt niet vergeten.
Het inviteren van al deze autoriteiten geschiedt, gelijk gezegd is,
in meer officiëelen trant. Daar komt zij, eene kloeke vrouw, plegtig
in 't zwart, gelukkig niet in 't rood-zwart, gekleed. Gedoken in
haar groote, zwarte kaper of huik, die tot ver over de schouders
neerhangt, is zij eene regt droevige figuur. Zij heeft in haar voor
komen niet dat terngstootend deftige, noch dat koude en stereotype,
noch dat houterige van onze bidders uit de steden. Neen, zij heeft
veel te veel natuurlijken eenvoud, dan dat zij ons zou herinneren
aan een dwazen poespas, die, in al zijne zwart-roodheid, langs de
straten wandelt en meer onze hilariteit, dan onzen ernst opwekt.
Zij doet ons werkelijk denken aan eene brengster van droevige
tijding, al is haar gewaad ons ook een bewijs, dat de lieden, wier
dienares zij is, geene burgers zijn van den eersten rang, maar
eenvoudige lieden van het platteland.
Wij willen ons thans voorstellen, dat wij lot de genoodigden
bebooren, die men gaarne op eene begrafenis tegenwoordig ziet.
Wij gaan de voordeur van het sterfhuis in. Zij is bij deze
gelegenheid geopend; straks moet het lijk er uit worden gedragen.
Hoe kunnen de „taiden" veranderen! Immers, diezelfde deur was
pas geleden ook ontsloten, maar toen was er een bruiloftsfeest in
hnis. Reeds staan we vóór de groote boerenwoonkamer. Wij treden
binnen. Wij ontdekken het hoofd en nemen plaats. Stil, doodstil
rien allen diep bedroefd voor zich neêr. Geen benaauwende tabaks
walm, veel minder de renk van sterken drank doen n onaangenaam
wild, dat zich ten zijnen koste voedt, te verdelgen? Alleen
om het jachtveld in stand te houden, met andere woorden,
om het wild niet te doen uitroeien, opdat het in genoeg
zame hoeveelheid zal voorhanden zijn als zij, die er vermaak
in vinden om dieren te dooden, van den lust bevangen
worden om dat vermaak te genieten. Daartoe moet de
iandman vergunnen, dat het wild zijn oogst vernielt en
verslindt, daartoe wordt de jacht gedurende een gedeelte
van elk jaar gesloten, daartoe bestaan wettelijke bepalingen
en ambtenaren om ze te handhaven, daartoe worden tal
van overtredingen geconstateerd en gevonnisd. Vissering
zegt in zijn Handboek van praktische Staathuishoudkunde
„De jacht houdt bij beschaafde volken geheel op, tak van
den voortbrengenden arbeid te zijn. De bijzondere bescher
ming, die zij nog overal geniet, dient slechts tot vermaak
van enkelen, niet zelden ten koste der wezenlijke belangen
des volks, vooral ten nadeele van den landbouw.,/ Zoo
oordeelt de staathuishoudkunde over de begunstiging van
het jachtvermaak, en het volk denkt er niet beter over.
Het ziet -in de bepalingen op de jacht een streven tot be
houd van een overblijfsel van vroegere tijden, tot het hand
haven van een privilegie van enkelen, ten schade van het
algemeen. En toch dateert onze wet tot regeling der jacht
en visscherij pas van 1857, van een tijd waarin de grondwet
van 1848 reeds lang in werking was, en waarin men geene
hernieuwing of bevestiging van privilegiën zou verwacht
hebben. Die wet heeft ook hare zeer nuttige zijde. Wat
ten aanzien van het wild afkeuring verdient, valt ten aanzien
van de visch te prijzen. Voor het instandhouden der visch
dient gewaakt te worden, onbeperkte vrijheid van de vangst
zou haar met vernietiging bedreigen, iets wat eene groote
ramp zou zijn, dewijl de visscherij een volksbestaan, een
volksvoedsel, een handelsartikel levert. Daarbij komt, dat
de visch niet, zooals het wild, aan iemand schade toebrengt,
zij bederft het water niet, zooals het wild de vruchten van
den akker. Reden genoeg om het te billijken, dat de staat
voor eene regeling der visscherij de noodige zorg draagt.
De leden der Tweede Kamer Oldenhuis Gratama, Idzerda
en van Kerkwijk hebben thans een voorstel ingediend om
van de wet van 1857 het goede te behouden, het nuttelooze
aan. Alleen bemerkt ge, vooral als de gestorvene eene besmette
lijke ziekte had, dat er desinfectie-middelen aanwezig zijn, zaken,
die de geneesheer wel weet te verschaffen. Neemt het ter ooren,
gij burgers en boeren in stad en op het platte land, want het is
te betwijfelen, of gij in dit opzigt zoo verstandig en wakker zijt,
als de bewoners van het Noorderkwartier!
Midden in 't vertrek staat, op een paar schragen, de kist, met
de lijkwa er overheen geslagen. De aanwezigen vindt ge natuurlijk
in het zwart; de mannen veelal in een deftigeu rok, terwijl de
vrouwen het gezigt in haar bovenkleed of ook in een vrij dikken
sluijer verbergen. En dan, o kinderlijke, heilige eenvoudigheid
allen zijn om de houten woning, die een dierbaren schat bewaart,
ten minste een half uur lang, neêrgezeten. Bovenop de kist zijn
een boor en schroeven neêrgelegd, want de kist blijft in den regel
geopend, tot de torenklok „ientje" in den middag geslagen heeft.
Eensklaps worden alle aanwezigen in hunne stille overpeinzingen
gestoord; de schoolmeester is gekomen. Hij geeft allen een
eenvoudigen groet en opent weldra het boek. „De dagen des
menschen zijn als het gras, gelijk eene bloem des velds, alzoo
bloeit hij;» dat zijn de woorden, waarmee hij aanvangt. En
als hij dan eindelijk eenige verzen heeft gelezen, waarin gesproken
wordt: „Zalig de dooden, die in den Heere stervenhoort,
daar slaat de klok, met doffen dreun en schier onophoudelijken
nagalm, het lang verbeide uur: ien! Hierna is het woord aan den
predikant. Hij tracht der arme weduwe en kinderen een riem
onder het hart te steken, door zijn gevoel van medelijden in har
telijke woorden uit te drukken en wekt alle „genooden" op om
de ongelukkige overgeblevenen met woord en daad te steunen.
Intusschen is buur Jaap een weinig naar voren getreden en
zegt, op bedremmelden toon geen wonder, hij spreekt thans
voor 't eerst in 't publiek dat het „meer dan taid" is. Nu
nog den laatsten afscheidsgroet aan den doode en ach, de
timmerman, die de kist heeft gemaakt, doet zijne onmisbare diensten.
Ongedwongen, ja zelfs eenigzins onordelijk volgen bloedverwanten
(zoowel vrouwen als mannen) en vrienden het lijk, dat op een
open boerenwagen langzaam naar het kerkhof wordt gebragt. Hier
wordt het aan de zorg van een achttal „dragers" toevertrouwd, die
het, op hunne schouders, naar de grafplaats dragen.
Niettegenstaande al de vreemde gewoonten en vaak hinderlijke
overtolligheden, die er bij plaats vinden, heeft eene begrafenis op
een dorp toch altijd nog iets plegtigs en roerends. Het somber
klokgelui, de doodelijke stilte en glurende nieuwsgierigheid der
dorpsbewoners, de eerbied voor den doode, dien zelfs de scharen
slijper aan den weg betoont, door 't afzetten van zijn ruwe muts,
als de lijkstaatsie voorbijgaat, dit alles wekt ongewone en soms
ernstige gewaarwordingen op. Ten minste, ik vind znlk een klei
nen, ongekunstelden optogt in een dorp veel natuurlijker en meer
waar, dan eene stads-begrafenis, met al haar noodeloozen omhaal,
klassen en mannen,
„Met steken op, h«el raar en groot,
„Met dassen om, als beddelakens,
„Met zwarte rokken, vreeselijk rood."
Ik geloof, dat men op het platteland meer dan elders luistert
en schadelijke op te geven. Zij wenscken dé bepalingen op
de visscherij in stand te houden, althans zich er niet mede
in hun wetsontwerp te bemoeien, en slechts uit de wet van
1857 te doen vervallen wat tot de jacht betrekking heeft.
Bestaande en verkregen rechten laten zij ongedeerd, wie
het jachtrecht op eens anders gronden bezit kan daarvan
niet ontzet worden, eerst bij overeenkomst met den eigenaar,
die weet onder welken last hij zijn goed verkregen heeft,
kan hij het laten varen. De voorstellers bedoelen het
recht van eigendom, ook op de niet afgesloten gronden, te
versterken, en de publieke actie te doen vervallen. Wat
nu, als overtredingen der jachtwet, wanbedrijven zijn,
houden op dit te wezen, de openbare ambtenaren bemoeien
er zich niet meer mede. Schending van eens anders eigen
dom tot achtervolging of dooding van zich daarop bevindend
wild, kan als zoodanig gestraft worden en aanleiding tot
het vorderen van schadeloosstelling geven.
De voorstellers hebben hun ontwerp in eene zeer uit
voerige memorie toegelicht door historische gegeven»,
rechterlijke uitspraken, litteratuur en administratieve
beslissingen. Zij splitsen die memorie in de volgende
paragrafen: 1°. Wat is jacht? Wat is jachtrecht, zoowel
in het algemeen als naar art. 641 B. W.? 2°. De jachtwet
strijdt met beginselen van natuurrecht en zedelijkheid. 3°. De
jachtwet is in strijd met de Grondwet en hetBurgerlijkWetboek.
4°. De jachtwet strijdt met de beginselen der staathuis
houdkunde. 5°. De jachtwet stoort eene goede verhouding
tusschen de in het wild levende dierenzij doet éen dóór
niets gerechtvaardigden greep in de verhoudingen Van de
dierenwereld. 6°. De jachtwet is nadeelig voor den land
bouw. 7°. De jachtwet is als belastingwet geheel en bepaald
af te keuren. 8°. Herstelling 'van de rechtsveiligheid, den
grondeigenaar op zijnen grond toekomende. 9°. Het on-
noodige van policicmaatregelen ter beperking van het
voeren van schietgeweer.
Inderdaad eene geduchte acte van beschuldiging tegen
de jachtwet, een wolk van argumenten Men kan echter
ook te veel willen bewijzen, en tot dit te veel behoort o. i.
5. De dieren breidelen heet het elkanders te
sterke vermenigvuldiging. „De jachtwet treedt roekeloos
naar de goede les, die in het versje vervat is
„Brengt tooh uw dooden onder de aarde
„Zóó, dat ik bij 't aanschouwen zucht,
„En duldt niet op 't zoo ernstig kerkhof,
„Wat moet doen denken aan een klucht!"
Zoodra de lijkkist op de plaats harer bestemming gekomen is,
hier vatten we den draad van ons verhaal weêr op wordt
zij in een grafkuil neêrgelaten, die zóó diep is uitgegraven, dat
allen het gelaat onwillekeurig afwenden. Zachtkens werpen de
buren de opgeworpen aarde neder en spoedig geeft één hunner het
teeken, dat de plegtigheid is volbragt. Door geene geplante bloem
of kunstig bewerkte zerk wordt de laatste rustplaat» onzer dooden
aangewezen. Natuur zelve moet Onze begraafplaats indrukwekkend
maken; misschien, dat men denkt: „de dood is arm en heeft
hare eigene poëzij."
Wanneer de lijkstoet in het sterfhuis is teruggekomen, dan
wordt aan wie 't verlangt een kop koffij aangeboden en zeer spoe
dig gaan allen uiteen; behalve een paar buurvrouwen, die vrien
delijk genoeg zijn om zich met het huiswerk, dat nog te verrigten
valt, eenigen tijd onledig te houden.
Geene maaltijden dus Geen gezwets en gesprek van onbeduidende
kwezelaars, die onder 't genot van ham en rijstenbrij zoo gaarne
over andersdenkenden een oordeel vellen, er intusschen uiet aan
denkende, dat zij zichzelven schier een oordeel etenGelukkig
niet. Deze wijze van nabetrachting-houden is noe niet uit Drenthe
en Overijssel tot ons overgekomen en zeker zal zij hier nimmer
inheemsoh kunnen worden.
Men moet met eenige verbazing vragen, hoe het wel komt, dat
die begrafenismalen, in genoemde provinciën, nog niet geheel zijn
afgeschaft. Mij dunkt, dat ze toch al te veel in strijd zijn met
den geest der beschaving, die ook in deze gewesten langzaam
ondsr den landbouwenden stand begint doof te dringen.
Nog niet lang geleden heeft een geestig schrijver, toen hij de
begrafenisfeesten ter sprake bragt, de vraag gesteld, waaruit deze
onhebbelijke zamenkomsten en eet- en drinkpartijen (zoo niet erger)
wel zouden zijn voortgekomen. Met alle regt vraagt hijIs het
een misbruik maken van de omstandigheid, dat de treurende
familie niet in de stemming is om te letten op hetgeen er naar
binnen wordt geslagen? Of is het, onder den indruk van het
kerkhofbezoek, eene haastige toepassing van den regel: Laat ons
eten en drinken, want morgen sterven wij? Of is het eene tmlde
aan den afgestorvene? Ik weet het niet. In laatstgenoemden tin
echter vatte die arbeider het op, die, na al verwonderlijk veel
broodjes met ham onzigtbaar gemaakt te hebben, er, op aandrang
van zijn buurman aan tafel, nog eentje bijnam, met de zuchtende
ontboezeming: „Nou, kom an dan! 't is toch ook de laatste eer
die ik den overledene kan aandoen."
Die ruwe arbeider had, van zijn innemend standpunt, misschien
niet zulk een groot ongelijkmaar de meer ontwikkelde landlieden
moesten zorgen, dat zulke dwaze uitvallen, ter bedoelde plaatse,
-niet meer konden gedaan worden.
V. 28 Nov. Dr, L.
