die aan boord niet geheel begrepen werden, bragt de Timor
hem naar Edi over. Van daar werd den 17den weder
vertrokken, nadat het Hoofd zich op nieuw had inge
scheept Koeala-Bekas werd onderzocht en den volgenden
dag vergezeld van de Bronbeek en de gewapende boot
no. 12 naar Passei gestevend, ten einde Ibrahim af te zetten
en nader berigten in te winnen. Den 19den kwam hij
weder aan boord, na Kertie bezocht te hebben en berigtte,
dat Tjoet Laté daar sedert 6 dagen met 2 praauwen en
40 man was aangekomen. De vorst van die plaats had
geen kennis van den brief van den Sultan willen nemen
vóór het eindigen der Poeasa, doch verklaart in geen geval
partij voor Atsjin te zullen trekken. Het berigt der 40
praauwen scheen zeer onzekernu heette het, dat er slechts
20 waren en Laté over land reisde uit vrees voor de
oorlogschepen.
De Timor stoomde daarop weder digt langs de kust
voorbij de Koeala's Manplan Belang Lentjang, beiden in
verbinding met Telok-Samoi en Kroeng Kogoea, zonder
iets te bespeuren en vertrok dienzelfden dag met Ibrahim
naar Edi, waar hij 20 Nov. aankwam's avonds van dien
dag werd deze plaats weder verlaten met bestemming naar
Atsjin, doch bij Simpang-Olim werd de Argus ontmoet
met order om de station over te nemen en te blijven. De
Timor stoomde daarop naar Passei, zette de inlandsche
ooten af en keerde den 21sten te Edi terug, op welken
turn de commandant de station overnam.
Den 23sten werd bij Simpang-Olim geankerd en den
24sten, na Koeala-Bekas onderzocht te hebben, Diamant-
punt gerond, 's nachts op en neder gehouden, daarna langs
Telok-Samoi en Agoem-Agoem geloopen en den 25sten
voor Passei geankerd.
Eene 2 mast praauw, verdacht van opium smokkelen,
werd onder weg aangehouden en onderzocht, doch in orde
bevonden. Het liet zich aanzien, dat zij door slecht weder
hare reis naar Singapore niet kon vervolgen en werd later
op sleep naar Edi medegenomen, 's Middags kwam Tong
koe Bintam Ibrahim aan boord en berigtte, dat Tjoet Laté
nog steeds te Kerti was, alwaar het Hoofd tot tweemaal
toe geweigerd had den brief van den Sultan aan te nemen
en eerst per brief raad wilde vragen aan Toengkoe Moeda
Angkasa. Deze brief werd werkelijk 27 Nov. ontvangen
en alstoen besloot de commandant tot beter onderzoek dier
zaak Tongkoe Bintara naar Edi mede te nemen; hetgeen
dien zelfden dag geschiedde.
De brief behelsde betuigingen van trouw, deelde mede,
dat Laté geene oorlogzuchtige plannen had en zelfs met
den Sultan overhoop lag. Yoorzigtigheid werd bij al deze
tegenstrijdige berigten aanbevolen.
De brief van den Sultan, die Tongkoe Tji Moeliam (het
Hoofd van Kerti) voor de derde maal geweigerd had aan
te nemen, en om welke reden hij als vijand van Atsjin
zoude beschouwd worden, behelsde den wensch van den
Sultan, dat de onderhoorige Staatjes in vrede zouden leven;
van een directen aanval van Laté met bondgenooten op
Edi was geen sprake. Waarheen deze nu vertrok, was
onbekend.
Den 28 Nov. vertrok de Timor om de n.-w. tot aflos
sing der Bommelerwaard, die station op de noordkust zou
innemen.
Zr. Ms. raderstoomschip 3de kl. Sumatra, luit. ter zee
lste kl. Dijserinck, was 16 Nov. van zijne dienstreis naar
Edi teruggekeerd, had onderweg de verschillende schepen
aangedaan en met de Bommelerwaard het rif, waarop beide
schepen gestooten hadden, de Sumatra op zijnen togt
naar Deli, bepaald.
Dit vaartuig, opgeroepen zijnde voor andere diensten in
den Archipel, werd aan de maritieme middelen onttrokken
en vertrok 25 Nov. naar Singapore. Bij Tamian werd
echter het transportschip Alexander ontmoet, waar aan
boord zich de opperbevelhebber bevond, die de Sumatra
order gaf het transportschip Sumatra te convooijeren of te
slepen, daar dit vaartuig een mankement aan de machine
had. Zulks geschiedde en den 29sten werd de reede Atsjin
bereikt.
Den 1 Dec. vertrok nu de Sumatra andermaal ter opvol
ging harer bestemming.
Zr. Ms. schroefstoomschip 4de kl. Schouwen, luit. ter
zee lste kl. C. P. van der Star, verliet 13 Nov. Atsjin
om de w. kust te bekruisen en ankerde den volgenden dag
in de Karang Babebaai, waar tot den 17den verblijf werd
gehouden en de tijd benuttigd werd met de baai goed te
verkennen en op te nemen. Op het strand stond, niet
tegenstaande den aflandigen wind en kalme zee, nog al
branding met uitzondering tusschen de kali en de hooge klip.
Tal van gewapende lieden patrouilleerden gedurig langs
hetzelve en hier en daar werden in het kreupelhout ver
borgen vaste posten opgemerkt., die geregeld werden afge
lost. Ook kon men duidelijk zien, dat er op eene open
vlakte naast het plateau voortdurend met geweer geëxer
ceerd werd. Bepaalde versterkingen kon de commandant
niet ontdekken; wel was er een wal benoorden, de kali,
doch aangezien hij zonder geschut of schietgaten was en
er somtijds gewapende menschen werden gezien, maar er
ook nu en dan vee graasde, hield hij het niet voor eene
versterking.
Op de sloepen, die, met de loodingen belast, digt onder
den wal kwamen, werd slechts eens met een enkel geweer
gevuurd bij het n. gedeelde der baai en zonder letsel te
veroorzaken.
Den 15den des namiddags te 4 uur echter werd de'
Schouwen op zijne ankerplaats, waar hij reeds gedurende
den nacht gelegen had, plotseling met geschutvuur, waar
schijnlijk met een 8- of 12 ponder beschoten van den lin
keroever der rivier.
Deze wal of onregelmatige hoogte was wel verdacht
voorgekomen, doch geschut was zelfs uit het tuig niet te
zien geweest. Geen der kogels bereikte het op 5j kabel
lengte gelegen schip. Het vuur werd dadelijk met het
M.kanon a 30 pond beantwoord. Na 2 kogels en 4 gra
naten op de versterking geschoten te hebben, die allen
goed doel troffen, en niet meer terug gevuurd wordende,
werd dit gestaakt. Den 17den met de opname gereed
zijnde, werd de benting op korteren afstand nogmaals
beschoten zonder dat de vijand het vuur beantwoordde, en
daarna stoomde de Schouwen naar Siddo-punt, doch toen
zij den 20sten onder stoom wilde gaan om de z. te bekrui
sen, werd averij aan de machine gekregen, zoodat de togt
tot den 21 sten onder zeil moest worden vervolgd; daarna
werd bezuiden Bigas gestoomd en van daar terug naar
Atsjin, waar de Schouwen den 24sten het anker liet vallen
zonder andere schepen of vaartuigen te zien dan eenige
kleine praauwtjes digt onder den wal.
Zr. Ms. schroefstoomschip 4de kl. Biouw, luit. ter zee
lste kl. W. Steffens, dat 15 Nov. ter reede Atsjin kwam,
had, na kolen geladen te hebben, den lOden Singkel ver
laten. De commandant was dienzelfden middag geankerd
bij Poeloe-Doewa, waar hij de Atsjinesche vlag zag waaijen
en waar eenige inlandsche vaartuigen onder Nederlandsche
en Troemonsche vlaggen lagen.
Deze werden door hem onderzocht en in orde bevonden.
Aan de order om de vlag neêr te halen, werd niet alleen
onmiddelijk voldaan, maar de Kadja kwam den volgenden
morgen aan boörd, vergezeld van baginda Itam, die met
brieven van de Hoofden van Soesoe en Laboean Hadji
voor den resident van Tapanoli naar Sibogha op weg was.
Verder kwam mede zekere Toankoe Batoe Barra, afkom
stig van de plaats van laatstgenoemden naam op de Oost
kust, doch sedert jaren in het gebied van Datoe-Oessim
gevestigd. Hij deelde mede, dat verscheidene Hoofden van
de Staatjes, tusschen Tampat, Toean en Troemon gelegen,
zich aan het Nederlandsche gezag wenschten te onderwerpen.
Den 13den Nov. was de Biouw weder vertrokken om
de n. stoomende, de kust tot 1| kabellengte naderende en
op aanwijzing van een medegenomen djoeragan Sinaboe
aandoende. Wat den commandant hiervoor aangewezen
werd, was eene vlakte, waarin uit het tuig slechts 4 a 5
huizen te zien waren zonder eenige versterking en gelegen
op een landtong, gevormd door de monden eener uitge
breide lagune, waarvan de monding door het opgeworpen
zand der zee geheel gesloten is.
De bevolking, in het geheel een lOtal menschen, stond
op het strand het schip te bekijken. De reis werd daarna
op dezelfde wijze tot Tampat-Toean vervolgd en de zeker
heid verkregen, dat tusschen Troemon en Laboean-Hadje
geen enkele kampong ligt, die niet op 3 kabellengten dooi
de schepen te naderen is.
Versterkingen zag de commandant alleen op laatstge
noemde plaats, doch onbeduidend; er zijn daar slechts 2
stukjes aanwezig.
Den 17den ging de Biouw van de reede Atsjin onder
stoom ter verkenning van een om de n. w. gezien stoom
schip, dat echter bleek de Java te zijn.
Zr. Ms. schroefstoomschip 4de kl. Banda, luit. ter zee
lste kl. C. E. T. van Woelderen, verliet 5 Nov. Singkel,
stoomde digt onder den wal tot PJ.-Troemoen en stak van
daar over naar P3.-Doewa, tusschen welke plaats en
P°.-Caijoo ten anker werd gekomen. Bij laatstgenoemd
eiland werden eenige praauwen gevisiteerd, die te Troemon
te huis behoorden. Den 8sten werd een gids aan boord
genomen en Sinaboe bezocht, waar men echter tot dezelfde
ontdekking kwam als de Biouw, volgens den gids ligt de
kampong een uur landwaarts in. 's Avonds werd voor
Toeboegan geankerd en den volgenden dag de reis,
zoo digt mogelijk onder den wal houdend, vervolgd en op
de hoogte van Mukkoe de Argus aangetroffen met orders
van den commandant der maritieme middelen.
Dientengevolge wendde de Banda den steven om de z.
ten einde orders ook aan de overige schepen over te brengen.
Den lOden werd daartoe Singkel aangedaan, waar de Biouw
ontmoet werd; daarna werd naar het kruisveld terugge
keerd en den llden voor Soesoe geankerd, alwaar de reede
werd opgelood. Den 16den werd deze plaats verlaten en
17 Nov. ter reede Atsjin geankerd, om gedurende den
18den een togt naar de w. kust te doen, met orders voor
de Schouwen.
Zr. Ms. schroefstoomschip 4de kl. Amboina, luit. ter zee
lste kl. jhr. A. F. Meijer, was 13 Nov. met de gidsen
van Penang ter reede Atsjin gearriveerd, opbrengende de
Penang, die zij herhaaldelijk op hare togten ontmoet had.
Dit vaartuig werd den 18den door de Semiroe naar
Penang gesleept, hare bestemming door slecht weder niet
kunnende bereiken. Van 21 tot 23 Nov. maakte de Am
boina eenen kruistogt langs de n. en o. kust tot aan Edi,
inet order vooral op de hoogte van Telok-Samoi op de
praauwenvaart te letten. Geene schepen of vaartuigen
werden op dien togt gezien, dan alleen de Penang buiten
de blokkade-linie.
Zr. Ms. schroefstoomschip 4de kl. Bommelerwaard, luit.
ter zee lste kl. J. H. Haakman, 28 Oct. te Telok-Samoi
aangekomen, bewerkstelligde tusschen 1 en 4 Nov. eenige
herstellingen aan de machine en stoomde den 5den ter ver
kenning langs de kust, ankerde bij de kampong Pallada,
tusschen Pasangan en Oedong-Badja gelegen.
Den 6den arriveerde aldaar ook de Citadel en werd de
Bommelerwaard met depêches gezonden naar de Maas en
Waal, om daarna bij Telok-Samoi post te vatten. Den
13den de Sumatra aldaar passerende, werd onder stoom
gegaan en met dit vaartuig zamen het rif bij Agoem-
Agoem opgenomen, daarna victualie uit de Soerabaija bij
Kloempang-Doea overgenomen en den 17den naar Edi
vertrokken, alwaar de commandant van 1921 de station
van den commandant van de Koopman overnam. Van
22-28 Nov. gekruist tusschen Edi en Diamant-punt, met
order zich voornamelijk voor de n. riviermondingen op te
houdendaarna afgelost door de Timor en naar de n. kust
vertrokken, na den kolenvoorraad uit dien van dat vaar
tuig te hebben aangevuld.
Zr. Ms. schroefstoomschip 4de.kl. Maas en Waal, luit,
ter zee lste kl. L. C. Holtzapffel, hield tot 23 Oct. station
te Telok-Samoi. In dien tusschentijd maakte eene enkele
praauw van het nachtelijk duister gebruik om digt onder
den wal uit een der o. kali's die van Telok-Samoi binnen
te loopen, doch waagde geen enkele het langs den n. w,
hoek der baai om de w. te gaan.
Den 23sten werd het w. gedeelte van de station bekruist
en daarna tot 1 Nov. benuttigd tot het repareren der
ketels. Op 8 Nov. zocht de Maas en Waal de Citadel
op, nam, deze bij Sawang vindende, uit haren voorraad
eenige kolen over en vertrok den lOden naar Deli ter
verdere aanvulling en victualering. Den 22sten te Edi
teruggekeerd, werd den 23sten de station bij Tamian
betrokken.
Zr. Ms. schroefstoomschip 4de kl. den Briel, luit. ter
zee lste kl. H. J. van Broekhuijzen, deed steeds wacht-
scliipsdienst te Edi, intusschen ketels en distilleertoestel
reparerende. In de eerste helft van Nov. waren geene
vaartuigen de rivier in- of uitgegaan.
Zr. Ms. schroefstoomschip 4de kl. Coehoorn, luit. ter
zee lste kl. C. de Klopper, vertrok 30 Oct. met de gewa
pende boot 110. 26 op sleep naar Edi, om de Timor voor
de Soengei-Bekas af te lossen. Zij nam op 4 en 6 Nov.
deel aan den coup de main tegen Djoelok en Arakoendoer
en betrok tot den 8sten weder haren vorigen post, keerde
daarna naar Edi terug en bewerkstelligde daar eene belang
rijke herstelling aan machines en ketel, die haar tot 28
Nov. bezig hield. Den daaraan volgenden dag vatte zij
post voor Simpang-Olim.
Zr. Ms. raderstoomschip 4de kl. Admiraal van Kinsber-
gen, luit. ter zee lste kl. H. P, König, verving 22 Nov.
de Hertog Bernard, in station bij Poeloe—Boeroe, waar zij
tot den 28sten bleef, om daarna het eskader voor Atsjin
te rejoigneren.
Het gouvernements-stoomschip Hertog Bernard, militair
commandant luit. ter zee lste kl. jhr. C. C. Six, kwam
4 Nov. met de Eindhoven, te Penang aan, alwaar de ver
dere kolenvoorraad uit dat schip werd aangevuld. Den
9den hiermede, zoowel als met aanvulling van den voor
raad victualie en water gereed zijnde, werd slagtvee gela
den en den llden de terugreis aanvaard, om den 13den
Atsjins reede te bereiken. Na het vee overgescheept te
hebben op de Ardjoeno, die het op de schepen zou rond
brengen, werd den 14den post bij Poeloe-Boeroe ingeno
men en aldaar station gehouden tot den 22sten.
Het gouvernements-stoomschip Siak, militair commandant
luit. ter zee lste kl. P. E. Winkelman, keerde 4 Nov.
van Biouw via Singapore, Bengkalis en Deli naar Edi
terug, waar het den llden aankwam. Den 12den werd
het op post voor Simpang-Olim gezonden en van daar
vertrok het 20 Nov. met de stoomwaterpraauw op sleep
naar Atsjin, waar het den volgenden dag arriveerde.
Het gouvernements-stoomschip Bronbeek, militair com
mandant luit. ter zee lste kl. J. P. Mercier, kwam 30
Oct. ter reede met de gewapende boot no. 12de Engelsche
schoener Algerine, van Penang naar Edi bestemd, was
onder weg afgewezen en naar Deli vertrokken; kolen
werden ingenomen en daarna werd den volgenden dag
met de gewapende boot weder vertrokken en bij Tamiang
geankerd gevonden de Engelsche jonk Knie Soon Cheng
Lie, met lading, waaronder opium voor Langkat en Lamiang.
Naar Edi opgebragt, werd zij door den stations-comman
dant in beslag genomen en den 2den door de Bronbeek
zelve naar Deli gesleept, tevens eenige officieren medene
mende, die voor hetprijsgeregt aldaar moesten gehoord worden.
Victualie, kolen en water werden ingenomen en 11 Nov.
te Edi teruggekeerd. Van 1217 werd de post op nieuw
gekruist, doch niets van praauwen geziendaarna de Timor,
gewapende boot no. 12 slepende, vergezeld naar de n. kust
om te trachten de praauwen van Tongkoe Tjoet Laté te
onderscheppen bij Telok-Samoi. Nadat bij onderzoek niets
van de praauwen bespeurd was, vervolgde de Bronbeek de reis
tot Atsjin, waar zij 20 Nov. ter reede het anker liet vallen.
Onder weg was aan eene Engelsche brik de blokkade
aangezegd en de schoener Penang ontmoet, die door de
Semiroe wegens slecht weder losgelaten, hare reis onder
zeil vervolgde.
Het gouvernements-stoomschip Argus, gezagvoerder J.
A. de Jongh, deed advies-diensten en sleepte de gewa
pende boot no. 26 van Edi naar Atsjin. Den 14 Dec. vertrok
zij met depêches naar Penang, met verdere orders wegens
haren lekken toestand naar Batavia door te gaan, alwaar
zij 30 Dec. arriveerde.
Het gouvernements-stoomschip Boni, gezagvoerder P.
van der Leeuw, doet voortdurend sleepdienst te Deli.
De gewapende booten nos. 12 en 26 deden dienst ter
oostkust en werden daarna naar Groot-Atsjin gesleept om
bij de verdere operatiën aldaar benuttigd te worden.
De ingehuurde vaartuigen zijn nog steeds ter beschik
king van den commandant der maritieme middelen.
Stoomdrukkerij van A. A. Bakker Cz. Nieuwediep.
