1875. N°. 94.
Vrijdag 6 Augustus.
33 Jaargang.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN N°. 103.
Binnenland.
HELDERSCHE
EN NIEUWEDIEPER COURANT
„Wij huldigen het goed
Verschijnt Dingsdag, Donderdag en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaalƒ1 80.
nu franco per post - 1.65.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regels 60 Cents,
elke regel meer 15 Cents.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Klken Donderdag vertrekt de mail naar
Oost-Indië. Laatste ligting 's avonds 6 uur.
De sluiting der mail naar Padang en Batavia, te ver- j
zenden per mailboot PRINS VAN ORANJE, geschiedt j
voor drukwerken den 6 Augustus a. s., na aankomst van I
trein III (Noordhollandschen Spoorweg) ten 10.58 des avonds,
voor brieven den 7 Augustus, na aankomst van trein I
ten 9.47 des morgens.
Uittreksel uit het verslag van den toestand
der provincie Noordholland, gedaan aan de
Provinciale Staten van dat gewest, door de
Gedeputeerde Staten, in de zomervergadering
van het jaar 1875.
(Vervolg.)
Onderwijs. Aantal lagere scholen in de provincie: openbare 834,
gesubsidieerde bijzondere 16, niet gesubs. bijz. 195, totaal 545.
Er waren werkzaam 470 hoofd-, 1004 hulponderwijzers en 256
kweekelingen (m.)verder 79 hoofd-, 425 hulponderwijzeressen en
170 kweekelingen (v.).
Op 15 Oct. 1874 was het aantal leerlingen: 41,274 jongens en
37,590 meisjes, totaal 78,864 leerlingen.
Uit de provinciale fondsen zijn o. a. in 1874 ten behoeve van
het lager onderwijs subsidiën verleend aan de gemeentenHelder,
Anna Paulowna, Petten, Terschelling, Texel en Vlieland.
Het verslag bevat talrijke opgaven omtrent de verbetering der
schoollokalen en verhooging der onderwijzers-jaarwedden. Deze
verhoogingen betreffen vooral de tractementen der hulponderwijzers.
Tengevolge van 't gebrek aan hulppersoneel heeft men zich in
onderscheidene gemeenten genoodzaakt gezien hij herhaling die
wedden te verhoogeri.
Herhalings-scholen bestaan er in deze provincie 21, met 43
onderwijzers, 11 onderwijzeressen, 633 mannelijke en 472 vrouwe
lijke leerlingen.
Het getal naai- en breischolen in dit gewest is 55, met 81
onderwijzeressen en 2234 leerlingen. Gedeeltelijk werden herha-
lings- en naai- en breischolen opgerigt en in stand gehouden door
gemeentebesturen, eenige door 't Nut en onderscheidene ook door
andere vereenigingen en particuliere personen.
Bewaarscholen zijn er 9 van gemeentewege, 46 bijzondere en 12
klein-kinder- of maitressen-scholen. Te Helder is het aantal
leerlingen op de bijz. bewaarscholen 1326 en op de maitressen-
scholen 671.
Onderscheidene gelegenheden voor de opleiding van onderwijzers
worden gunstig vermeld: de normaalscholen en de opleidings
cursussen voor de hulponderwijzers, ter hunner voorbereiding tot
het hoofdonderwijzers-examen. Ook wordt vermeld, dat de school
opzieners eenparig van oordeel zijn, dat de onderwijzers-gezel
schappen een gunstigen invloed op het onderwijs uitoefenen.
Voor den tijd van 5 jaren werd aan de gemeenteHaarlemmermeer ont
heffing verleend van de verpligting tot oprigting eener burgerschool
(dag- eu avondschool); aan de gemeente Helder werd die ont
heffing verleend voor den tijd van 2 jaren.
De beide industriescholen te Amsterdam (ambachtsscholen) telden
respect. 90 en 106 leerlingen. De industrieschool voor de vrouwe
lijke jeugd aldaar had 173 leerlingen. De gesubs. industrieschool
te Helder werd door 123 leerlingen bezocht.
Teekenscholente Edam 28 leerlingen, Helder 33, Hoorn 67,
Purmerend 78 leerlingen. De cursus voor jongejufvrouwen te
Helder werd met-9 meisjes voortgezet.
Van het onderwijs op de hoogere burgerscholen werd gebruik
gemaakt: te Alkmaar door 46 leerlingen voor 't volledig onderwijs
en 13 voor enkele vakken; die getallen waren te Amsterdam 194
en 4, te Enkhuizen 17 en 1, te Haarlem 5jarigen cursus 115 en
8, te Zaandam 41 en 9, te Hoorn voor 't voll. onderwijs 21 en
te Haarlem 3jarigen cursus 28.
Bij het toelatings-examen voor de hoogere burgerschool te
Alkmaar was het aantal candidaten 22toegelaten werden 14. Te
Amsterdam waren die getallen 106 en 71, te Enkhuizen 1 en 1,
te Haarlem 65 en 57, te Hoorn 9 en 9, te Zaandam 37 en 25.
Aan het eind-examen, bedoeld bij art. 57 der wet op het
middelbaar ouderwijs, dit jaar te Haarlem afgenomen, namen deel:
13 leerlingen der school te Amsterdam, 8 te Haarlem, 1 te Alk
maar en 1 te Zaandam. Afgewezen werden 4 leerlingen der
Amsterdamsche en 2 der Haarlemsche school.
De in 1873 te Amsterdam opgerigte B. C. hoogere burgerschool
voor jongens telde op 1 Mei 1874 35 leerlingen. Aan het admissie-
examen namen 14 jongelieden deel, allen werden toegelaten.
De gesubs. bijzondere school voor uitgebreid lager- en middel
baar onderwijs te Helder telde hij 't begin van 1874 79 leerlingen.
De nieuwe cursus werd met 87 leerlingen geopend.
De handelsschool te Amsterdam telde op 't einde van den
cursus 1873/74 65 leerlingen. Aan het admissie-examen werd
door 39 jongelieden deelgenomen. Van deze werden 6 afgewezen.
De hoogere burgerschool voor meisjes te Amsterdam telde op 't
einde van 1874 51 leerlingen en 1] toehoorderessen, die te
Haarlem 125 leerlingen. De tuinbouwschool Liunaeus te Water
graafsmeer had 30 leerlingen, waarvan 24 interne.
De kweekschool voor de zeevaart en de zeevaartkundige school
in 't Zeemanshuis te Amsterdam telden respectivelijk 31 en 68,
de zeevaartkundige school van den heer Leijer te Helder 16, de
wis- en zeevaartkundige school op Vlieland in 't laatst des jaars
24 leerlingen. De zeevaartkundige school op Terschelling, voor
wier oprigting bijdragen van ingezetenen en subsidiën van het
ltijk en de provincie verleend zijn, is eerst met der: aanvang van
1875 geopend. De school wordt gehouden in het. lokaal van een
der openbare lagere scholen te Westterschelling, tot wier opheffing
tevens werd besloten.
In het Instituut tot onderwijs van blinden te Amsterdam werden
32 jongens en 15 meisjes verpleegd. De school voor spraak-
gebrekkigen en doofstommen van den heer Yntes Kingma werd
door 46 patiënten bezocht.
Gymnastiekscholen bestaan in dit gewest: te Alkmaar met 100,
te Amsterdam onderscheidene met toenemend aantal leerlingen, te
Enkhuizen met 35, te Haarlem met 783, te Helder met 139, te
Medemblik met 23, te Twisk met 40 leerlingen.
Te Amsterdam bestaat een Zwemschool met 222, te Haarlem
eene met 180 leerlingen.
In deze provincie bestaan 6 Latijnsche scholen: te Alkmaar,
Amsterdam, Enkhuizen, Haarlem, Hoorn en Zaandam, die respec
tivelijk 10, 103, 4, 27, 3 en 8 leerlingen tellen.
Het getal studenten aan het Athenaeum Illustre te Amsterdam
bedroeg 373.
Zangscholen bestaan o. a.te Alkmaar 1 met 29, te Enkhuizen
1 met 48, te Haarlem 2 te zamen met 278, te Helder 1 met 100,
te Hoorn 2 met 36, te Medemblik 1 met 28, te Nieuwe-Nicdorp
1 met 89, te Purmerend 1 met 85, te Schagen 1 met 51 leerlingen.
Hoofdstuk IX van het Verslag vangt volgenderwijze aan: „Over
het algemeen was de toestand van het armwezen in 1874 gunstig.
De gezondheidstoestand was meerendeels goed. In vele gemeenten
was ruimschoots werk, terwijl de zachte winter van 1873/74 toe
liet, dat vele werkzaamheden, die anders door de vorst moeten
gestaakt worden, voortgang konden hebben."
Door het Burgerlijk Armbestuur te Alkmaar werden bedeeld:
32 weezen en verlaten kinderen, waarvan 11 doorloopend en 21
tijdelijk; 34 eigen armen, waarvan 17 doorloopend en 17 tijdelijk.
Te Barsingerhorn was op het einde des jaars een gesticht tot
opneming van behoeftigen in aanbouw. De bouw geschiedt voor
rekening van het algemeen burgerlijk armbestuur, met eene bijdrage
van f 6000 van het Weezen-Armbestuur.
Te Egmond aan Zee is de in 1873 aangevangen houw van een
gesticht voor onden van dagen voltooid.
Te Schagen is door den kerkeraad der Gereformeerde gemeente
in het afgeloopen jaar, een oude mannen- en vrouwenhuis gesticht.
Banken van leening worden vermeld als instellingen ter voorkoming
van armoede en in twee soorten orderscheiden1ste administratiën
van weldadigheid: 2 instellingen, op voorwaarden verpacht. Van
de eerste soort bestaan te Alkmaar (met 1 Sept. echter opgeheven
aldaar werd op panden voorgeschoten f 4960425 en terugbetaald
f 51011, Te Amsterdam waren die cijfers f 2242316, en
f 21453S3.30; te Enkhuizen f 21459.50 en f 20977.50; te Haarlem
f 166,147.25 en 165408, te Hoorn f41554,75 en f42777,
te Texel f 6158.18 en f 6938.01 en te Zaandam 50289.05 en
f 51332.20.
Van de 2de soort te Edam f 11698.66 en f 11434.71 teHelder
f 43630.25 en f 40104.75; te Hilversum f 8960, en f 6475,
te Naarden f 6958, en f 4130, en te Uithoorn f 9173.90
en f 4917.35.
In het afgeloopen jaar zijn de opheffing met 1 Sept. van de
bank te Alkmaar in aanmerking genomen meer panden heleend,
maar ook meer gelost dan in het jaar te voren. Het gemiddeld
bedrag der voorschotten was ook hooger dan in 1873.
Sedert 1871 zijn in deze provincie spaarbanken opgerigt te
Abbekerk, Assendelft, Berkhout, de III Egmonden, Oosthuizen,
Oudendijk, Wieringen, Texel, Schagen (ter vervanging der aldaar
bestaande spaarkas) en twee te Barsingerhorn. Als opgeheven
worden vermeld de banken te Wieringen en te Monnikendam. Het
getal deelnemers was te Abbekerk 62, te Alkmaar 1993, te Andijk
122, te Barsingerhorn 68, te Beverwijk 179, de III Egmonden 117,
te Enkhuizen 359, te Grootebroek 156, te Helder 428, te Hoog-
karspel 145, te Hoogwoud 89, te Hoorn .903, te Medemblik 157,
te Nieuwe-Niedorp 41, te Oosthuizen 49, te Oudkarspel 101, te
Purmerend 736, te Schagen 56, te Texel 56, te Wervershoof 286,
te Wieringen (in liquidatie) 25, te Winkel 51, te Wognum 10, te
Wormerveer 445, te Zaandam 1580.
De paragraaf „Grondbelasting" van het hoofdstuk dat over Rijks
middelen handelt vangt volgenderwijze aan: Volgens de laatste
opmetingen bedraagt do geheele oppervlakte der provincie, met
uitzondering der drooggemaakte gronden in het IJ en Wijkermeer,
waarvan de juiste grootte nog niet hekend is, 271,454.7454
H.A. tegen 271, 547. 1112 H.A. in 1873. Dit verschil is hoofd
zakelijk een gevolg van de hermeting van een groot gedeelte van
Texel, waarbij de grootte dezer gemeente ongeveer 100 H.A. minder
dan het vorige jaar werd vastgesteld."
De opbrengst der grondbelasting in 1874 was: gebouwde eigendom
men f 1,077,263.82, ongebouwde f 679,046.06, totaal f 1,756,309 88.
De personele belasting bragt over 1873/74 op: f 2,015,440.175.
(Onder deze en de vorige opgaaf zijn de rijksopcenten mede berekend.)
Het patentregt gaf als opbrengst over 1873/74 f 1,289591,67.
De geheele opbrengst der directe belastingen in Noordholland
was in 1870 f 4648893.261. in 1871 f 4.697,435.25!, in 1872
f 4,707,315.93, in 1873 f4,824,497.61 en in f 1874 f 5,061,341.721.
11e in- en uitgaande regten over 1874 bedroegen f 1,513916,24
tegen 1,484238.961 in 1873, en f 1,428,857.78! in 1872.
De opbrengst dei* aeeijnsen was over 1874: f 8777238.36! tegen
f 8631090.77 in 1873 en f 8139557.46! over 1872.
In deze provincie waren in 1874 in werking 10 zoutziederijen,
als 1 te Haarlem, 1 te Hoorn, 1 te Enkhuizen, 2 te Medemblik,
2 te Alkmaar, 1 te Muiden, 1 te Purmereud en 1 te Edam.
Gezamenlijk werd daarin geraffineerd 3,471.865! K.G. zout.
Te Amsterdam vindt men 2 harde-zeepmakerijen en 3 zachte-
zeepziederijen, verder te Haarlem 1 zachte-zeepziederij en 1 harde-
zeepmakerij, te Hoorn en Monnikendam 1 en te Alkmaar 2 zachte-
zeepziederijen. Bovendien is te Enkhuizen een dergelijke fabriek
buiten werking.
Bierbrouwerijen zijn er 13: 5 te Amsterdam, 3 te Haarlem, 2 te
Alkmaar, en te Hoorn, Bussum en Weesp ieder 1.
Azijnmakerijen telt men er 24 als: 14 te Amsterdam, 3 te
Haarlem, 1 te Hoorn, 1 te Medemblik, 1 te Weesp, 1 te Beverwijk,
2 te Edam, en 1 te Rijp.
Branderijen vindt men 1 te Amsterdam en 3 te Weespdistilleer
derijen 37 te Amsterdam en te Haarlem, Helder, 's Graveland en
Rijp ieder 1.
De opbrengst van zegel-, registratie-, hypotheek- en successie-
regten was in 1874 (met inbegrip der opcenten) f 6,134,950,41!
tegen f 4,631,078.83 iD 1873 en f 4,040,465.50 in 1872.
In 1874 werd wegens regten van waarborg op de gouden en
zilveren werken in 's Rijks schatkist gestort f 132448,84 tegen
f 131,501.47 in 1873 en f 119,440.26! in 1872.
De rijksdomeinen, wegen, vaarten en veren hebben opgebragt in
1874 f 293892,57, in 1S73 f273,978.79! en in 1872 f 280,597.22!.
De geheele opbrengst der Rijksmiddelen in deze provincie was
in 1874 f 21,913,896.15!, in 1873 f 19,976,505.44, en in 1872
f 18,716,232.25. (Wordt vervolgd.)
HELDER en NIEUWEDIEP, 5 Augustus.
Het prachtig Russisch stoomjagt, dat voor eenige dagen
op een togt naar Frankrijk en de Middellandsche Zee ook
onze haven aandeed, vertrok gisteren weder van hier.
De passagiers bragten gedurende hun verblijf een bezoek
aan Amsterdam.
Gisteren heeft alhier op plegtige wijze plaats gehad
het leggen van den eersten hoeksteen aan de nieuwe R. C.
kerk in de Nieuwstraat. Tal van belangstellenden woonden
dit bij. De uitvoering van een Te Deum door muziekuit
voering begeleid, luisterde deze plegtigheid op.
Op 's Rijks werf alhier is men bezig Zr. Ms. fregat
Admiraal van Wassenaer gereed te maken, om naar
Amsterdam te worden gebragt, met bestemming aldaar tot
logementschip te dienen voor nieuw aangenomen jongens.
Naar men zegt, zullen de jeugdige aanstaande zeelieden
eenigen tijd, aan boord van dit fregat verblijven, alvorens
op actieve schepen geplaatst te worden; zij zullen daar,
zonder dat lijfstraffen toegepast worden, aan orde en tucht
gewennenzij zullen schoolonderwijs ontvangen en geoefend
worden in alles wat hun later nuttig zal zijn.
Terwijl deze maatregel op de werving zeker gunstiger
zal werken dan het geven van telkens verhoogde hand
en aanbrenggelden, bestaat ook het vooruitzigt, dat de
bemanningen der actieve schepen eenmaal weder uit mannen
en jongelingen zullen bestaan en men bij het zien dér
equipages niet meer aan een bewaarschool zal behoeven
te denken. (Handelsbl.)
Eenige officieren der Marine alhier hebben ten behoeve
van de slagtoffers der overstrooming in Frankrijk f 79.
bijeengebragt.
Een der zeeofficieren van den torpedodienst alhier is
benoemd om met een officier der artillerie in Denemarken
de proeven met torpedos, die eerstdaags aldaar zullen ge
nomen worden, bij te wonen.
De stoom-kanonneerboot Ever is op 's Rijks werf te
Amsterdam gearriveerd. Dit vaartuig wordt heden buiten
dienst gesteld en onder de reserve-schepen opgenomen.
Beroepen hij de Doopsg. gemeente te Zuidzijpe
de heer S. J. Dekker, proponent.
Bedankt voor het beroep naar Dordrecht door ds. H.
Smeding, pred. te Haarlem.
Gisteren werd de algemeene kerkelijke vergadering
der Herst. Evang. Luth. kerk in het Koningrijk der
Nederlanden geopend. Als afgevaardigden waren tegen
woordig: van Amsterdam, de heeren P. J. Heiwig, J. P.
G. Westhoff, J. C. O. Meijer, D. Hekker jr., D. Bonnerman,
C. W. Matthes, W. H. Kirberger en H. J. B. Wolff;
van Enkhuizen, J. A. Heiwig; Medemblik, G. Limperg;
Gorinchem, F. Braakman; Harlingen, H. Joosten; Zwolle,
F. W. G. Kemman en A. K. WoutersHelder, D. Snijder
jr. en J. Waldenmaier; Hoorn, J.H.Schwill. Het moderamen
dezer vergadering bestaat uit de heeren F. W. G. Kemman
als voorzittter, J. P. G. Westhoff tweede voorzitter, P.,J.
Heiwig secretaris en D. Bonnerman adjunct-secretaris.
Bij de jl. Dingsdag gehouden herstemming voor een lid
van den gemeenteraad te Texel zijn uitgebragt 185 geldige
stemmen. Hiervan bekwamen de heeren Jan Jacobz. Roeper
91 stemmen, dr. J. Ensing 88, W. H. Bruno Bok 4,
P. J. Roeper en Michiel Ran ieder 1 stem.
Aldus gekozen de heer J. Jbz. Roeper.
De uitslag van de herstemming voor een lid van den
Raad te Schagen tusschen de heeren K. E. Numan en J.
Buis is als volgt: ingekomen 122 geldige stemmen waarvan
de heer J. Buis er 67 en de heer Numan 55 erlangde;
zoo dat eerstgenoemde tot lid van den Raad is benoemd.
Gekozen tot lid van den gemeenteraad te St. Maarten
de heer J. Dekker.
Bij de herstemming te Zaandam is tot lid van den
gemeenteraad gekozen de heer A. Latensteijn van Voorst.
Bij herstemming is tot lid van den gemeenteraad te
Beverwijk gekozen de heer P. Schuckinck Kool.
Gekozen tot lid van den gemeenteraad te Haarlem
mermeer de heer J. IJ. Ran.
