HELDERSCHË
E\ MIEUWEftlEPER COURANT.
1876. N°. 71.
Woensdag 14 Junij.
34 Jaargang.
„Wij huldigen het goede.'
Verachijnt Dingsdag, Donderdag en Zaturdag namiddag.
Abonnementaprijs per kwartaal f 1.80.
at franco per poat - 1.65.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN N°. 16S.
Prija der Adrertentiën: Van 14 regela 60 Centa,
elke regel meer 15 Centa.
Groote lettera of vignetten worden naar plaatarnimt berekend.
Eiken Donderdag vertrekt de mail naar
Oost-Indië. Laatste ligting 's avonds 6 uur.
INENTING EN HERINENTING.
De Burgemeester der gemeente Helder brengt ter openbare
kennis, dat door den plaatselijken heelmeester, den Heer H. BITTER,
op aanstaanden Woensdag den 14 dezer maand, des namiddags ten
drie ure, in een der loculer. van de Werkinrigtiug op de Kerkgraclit,
eene zitting zal worden gehouden tot kostelooze inenting en her-
ineuting, en maant belanghebbenden aan om van die gelegenheid
gebruik te maken.
Helder, De Burgemeester voornoemd,
den 10 Junij 1876. STAKMAN BOSSE.
Uittreksel uit het Verslag van
Burgemeester en Wethouders der
gemeente Helder aan den Raad,
omtrent den toestand der gemeente
over het jaar 1§?5.
(Slot.)
Onderwijs, kunsten en wetenschappen. In dit hoofdstuk wordt
mededeeling gedaan van het getal der gemeentescholen, zes bestemd
voor betalende en niet-betalcnde leerlingen en een uitsluitend voor
betalende leerlingen. Op al deze scholen wordt onderwijs gegeven
iu de vakken vermeld bij letter a—i van art. 1 der wet op het
lager onderwijs van 13 Aug. 1857; op de school uitsluitend be
stemd voor betalende leerlingen, bovendien in de Fransche taal,
de wiskunde en het teekeuen (letter k, l en o).
Aan de vijf grootste scholen zijn tevens avondscholen verbonden.
Verder worden vermeld de bestaande gesubsidieerde bijzondere
scholen, vijf in getal, en de eenige niet gesubsidiëerde bijzondere
school in de Nieuwstad alhier.
Het aantal leerlingen op de gemeentescholen was gemiddeld
1274 jongens, 919 meisjes, totaal 2193 en op de bijzondere scholen
178 jongens, 344 meisjes, totaal 522. Van de leerlingen der
gemeentescholen wordt voor 800 door de ouders het schoolgeld
betaald.
De kosten van 't lager onderwijs door de gemeente, volgens
art. 32 der onderwijswet, bedragen f 32,139.19.
Er zijn 9 bewaarscholen en kleine kinderschooltjes, met 524
jongens en 483 meisjes. Aan het hoofd der scholen staan drie
onderwijzeressen en 18 helpsters. Geen dezer schooltjes wordt door
de gemeente gesubsidieerd.
Aan de Normaalschool genoten bij het einde des jaars 13
kweekelingen (9 mann. en 4 vrouw.) het, onderwijs om tot hulp
onderwijzer of hulpouderwijzeresse te worden opgeleid. Drie kweeke-
liugen deden in 1875 met goed gevolg examen als hulponderwijzer.
Als inrigtingeu voor middelbaar onderwijs worden vermeld:
a. de burger-avondschool, vroeger industrieschool, met 122 leer
lingen; h. de school voor zeevaartkunde, die door 13 leerlingen
werd bezocht, waarvan 1 het diploma van eersten en 3 dat van
derden stuurman bekwamen; c. de teekenschool, met 38 mann. en
10 vrouw, leerlingen; en d. de gymnastiekschool, met een getal
ran 151 leerlingen.
Nog wordt vermeld de zangschool van den heer W. Kuijk, met
60 mann. en 45 vrouw, leerlingen.
Armwezen. De toestand van bet armwezen staat gelijk met die
van het jaar 1874. Buitengewone middelen ter voorkoming of
leniging van armoede zijn niet aangewend.
Volgens de in 1875 opgemaakte en goedgekeurde rekening over
bet jaar 1874, werden in het laatstgenoemde jaar door het gemeente
bestuur, zonder tusschenkomst van armbesturen, de volgende uit
gaven gedaan: bezoldiging van genees-, heel- en verloskundigen
f 2050.reispenningen en andere kortstondige ondersteuningen
f 90.50; verpleging van krankzinnigen f 2568.71; subsidicn aan
het Algemeen Weeshuis, het Burgerlijk Armbestuur en het Zieken
huis, te zamen f 27,337.66$. Mede in 1874 werden bij 't Bur
gerlijk Armbestuur ondersteund 330 hoofdeu van huisgeziunen en
30 eenloopendc personen. De uitgaven bedroegen f 9616.82$, de
ontvangsten f 9911.38$.
In het Algemeen Weeshuis werden verpleegd 90 kinderen en
een bejaard man, behalve de personen met het toezigt en de leiding
belast. De uitgaven bedroegen f 14,981. SIde ontvangsten f 15,004.7 5$.
In bet Ziekenhuis werden verpleegd 73 personen, met 3089
verpleegdageu. De uitgaven en de ontvangsten beliepen tot eeu
gelijk bedrag f 6560.64$.
Omtrent de iustellingen, die het voorkomen van armoede ten
doel hebben, de Bank vau Leening eu de Spaarbank, wordt het
volgende medegedeeld:
In 1874 werden in de Bank van Leening beleend of werd de
beleening vernieuwd van 9797, werden gelost 9189 en verkocht
140 pandeu. Op de beleende panden werd voorgeschoten f 43,630.25,
voor afgeloste panden terugbetaald f 40,104.75, en voor verkochte
panden f 578.
Bij de Spaarbank bedroeg het aantal deelnemers bij de opneming
der rekening 428. Aan de deelhebbers werd terugbetaald f 22,678.46;
het bedrag der inlagen was f 31,536.80. Bij het opmaken der
rekening bedroeg het kapitaal der Bank f 61,912.87$, en het door
haar verschuldigde f 55,362.04.
Landbouw en veeteelt. De algemeene toestand van den landbouw
was niet zoo gunstig als het vorige jaar, tengevolge vau de droogte,
die vooral in deze streken heeft, bestaan.
De koopwaarde der landerijen regelt zich naar de waarde. Voor
goed land wordt f 2000 en hooger per H.A. betaald. Voor sleoht
of minder goed land f 500 tot f 1000 per H.A. By eene openbare
verkooping, in September gehouden, is betaald: voor land in den
Helderschen Polder, groot 1 H.A 29 A. 30 c.A., f 3525, 22 A.
60 c.A. f 700, 77 A. f 2165; cn in den Huisduiner Polder, 2 H.A.
22 A. 90 c.A., f 5865, behalve 13 pCt. voor onkosten der verkooping.
De huurwaarde was in den Helderschen en Huisduiner Polder
f 100 tot f 180 per H.A., en op het Koegras van f 20 tot f 70 per HA.
Meststoffen zijn niet ingevoerd. Uitvoer van meststoffen bepaalt
zich alleen tot de ingezamelde beer en het straat-vuil, door den
pachter van het regt tot het ophalen van die stoffen.
De bezette oppervlakten en de opbrengsten van granen was als volgt:
Soort. Bezet. Opbrengst. Hoedanigheid.
Tarwe. 10 H.A. 300 H.L. goed doch ligt.
Rogge. 41 1025 id.
Zomergerst. 23 470 id.
Haver. 58 1558 id.
Erwten. 3 75 id.
Aardappelen. 31 1240 goed.
De toestand van wei- en hooilanden was tengevolge der lang
durige droogte alhier hoogst ongunstig.
De toestand van den veestapel was over het geheel gunstig. Er
zijn vier paarden wegens kwaden droes afgemaakt. Ter zake de
onteigening dier paarden werd door het Rijk vergoeding verleend
tot een gezamenlijk bedrag van f 1187.50.
Bij het einde des jaars waren in de gemeente aanwezig25
veulen-merriën, 37 veulens, 125 werkpaarden, 27 ezels, 45 spriug-
stieren, 725 melkkoeijen, 125 kalveren, 1985 schapen onder 60
houders. Het aantal lammeren buiten de gemeente vervoerd bedroeg
1000. Het aantal bokken en geiten bedroeg 47, dat der varkens 130.
Het aantal pluimvee was: 450 hoenders, 400 ganzen, 400 eenden
en 2 zwanen. De bijenteelt was van geene beteekenis. De tuinbouw
bepaalde zich voor verreweg het grootste gedeelte alleen voor eigen
gebruik. In de behoefte wordt meest door aanvoer van buiten
voorzien.
Het nadeel door zandverstuivingen van de duinen is zeer gering
geweest.
Nijverheid, Handel en Scheepvaart. De visscberij in de binnen
wateren was van weinig beteekenis. Daaromtrent worden geene
opgaven gedaan.
De vaartuigen voor de zeevisscherij behooren allen elders tehuis.
Door deze vaartuigen werden alhier ter afslag aangevoerd: 37,773
kabeljaauwen, 5576 lengen, 355 heilbotten, 372 tarbotten, 355,065
schelvisschen, 28,760 roggen, 39,585 tongen, 186 wigjes groote
en 4494 wigjes kleine schol, tot een gezamenlijk bedrag van
f 203,145.25.
De paling-, haring- en geepvangst langs de kust en het strand
was redelijk.
Uit de oude bewaarplaats van oesters werden afgeleverd150,000
stuks middelbare a f 40 per 1000 en 60,000 stuks groote a f 50
per f 1000. Uit de nieuwe bewaarplaats van oesters van deheeren
Bosch Reitz c. s. werden geleverd 55,000 stuks, tegen den gemid
delden prijs van f 40 per 1000.
De kleinhandel cn winkelnering was over het geheel van eenige
meerdere beteekenis.
Ter losplaats Helder werden ingeklaard 219 stoomschepen,
metende 153,265 ton en 237 zeilschepen, meteude 92,400 ton.
De aanvoer uit het buitenland bedroeg: ammunitie 437,845 KG.,
bindrotting 129,608, droogerijen 1,230,351, fabriek-, stoom- cn
andere werktuigen 147,096, garens 30,827, tarwe 140,000, rogge
25,254,740, rijst 18.844,685,scheepsbouw-en timmerhout49,532,022,
fijn werkhout 20,238, verfhout 64,004, huiden en vellen 64,600,
ongesponnen katoen 19,392, koffij 2,615,491, steenkolen 170,946,000,
onbewerkt metaal 635,480, olie 1,179,937, schors 379,907, spece-
rijën 106,996. steen 1,049,692, ruwe suiker 103,020, tabak en
sigaren 1,948,280, thee 25,387, traan 27,980, visch 68,850, versche
vruchten 745,493, andere vruchten 6,662,109, wijn 1,186,995,
zaad 7,863,107, zwavel 182,006 KG.
De uitvoer bestond in: boter 326,961 KG., granen 77,559,
meel van tarwe 177,084, oud ijzer 414,900, smeedijzer 1,056,839,
spoorstaven en gaspijpen 510,342, ijzerwerk 224,281, spijkers en
nagels 69,755, ijzerdraad 275,976, kaas 108,669, manufacturen
3.672,078, olie 159,012, papier 220,523, slagtvee 4149, visch
273,737, was 148,237, zwavel 3579 KG.
Door beëedigde meters werd gewogen: rogge 27,105,498 KG.,
lijnzaad 6,005,935, raapzaad 1,198,692, raapkoeken 138,170, rijst
13,367,571, boekweit 551,505, koffij 40,885, tabak 60,973$,
steenkolen 17,495,415 KG.
Op de twee alhier bestaande scheepstimmerwerven hebben de
werkzaamheden zich bepaald tot het herstellen van schepen en
vaartuigen.
Inrigtingen in verband staande tot de uitoefening van handel en
bedrijven. De dienst der pakschuit van den heer 1). Goedkoop, te
Amsterdam, tusschen Amsterdam en deze gemeente, werd vervangen
door eene stoomboot en daarvoor concessie verleend.
Andere mutatiën in de middelen van vervoer te water of te
lande zijn niet te vermelden. De verschillende diensten werden
geregeld vervuld. Klagten zijn bij hetg emeentebestuur niet inge
komen.
Aan de firma Hooglant en van Herwerden alhier werd vergun
ning verleend voor eene stoomsleepdienst op de Zuiderzee en iu de
zeegaten en havens vau Noordhollaud en Friesland. Van die ver
gunning wordt nog geen gebruik gemaakt.
Binnenland.
HELDER en NIEUWEDIEP, 13 Junij.
De 56ste verjaardag van Z. K. H. Prins Willem Frederik
Hendrik, broeder des Konings, wordt heden alhier op de
gebruikelijke wijze gevierd.
De officieren, belast met het doen van verkenningen in
deze provincie, zijn, met eenige manschappen van de husaren
en een twintigtal paarden, gisteren hier aangekomen.
Na afgelegd examen zijn o. a. benoemd tot machinist
leerlingen der 2de klasse bij de Marine de jongelingen:
J. van Bruggen, R. Colom, A. Fiorani, C. Fiorani, S.
Kikkert, B. Kuiper en G. Munnik, allen uit deze gemeente.
Gisteren is uit den Briel aangekomen eene compagnie
torpedisten om alhier gedurende eenigen tijd werkzaam te zijn.
De bisschop van Haarlem heeft tot kapelaan alhier
benoemd de heer T. L. Koxhoorn, assistent te Heiloo.
Beroepen bij de Chr. Geref. gemeente te Haarlem
mermeer de heer J. van Anken, pred. te Hallum.
De leden van de Eerste Kamer der Staten-Generaal
zijn ter vergadering bijeengeroepen op Maandag 19 Junij,
's avonds ten 8 ure.
Men schrijft ons van Texel, dd. 2 dezer
«Aan den Burg heeft zich een vrouw, moeder van vijf
kinderen, die reeds eenige dagen ongesteld was, in een put
verdronken. Zij had hare bewakers weten te misleiden.
De droefheid van haar man en kroost, laat zich beter
gevoelen dan beschrijven.»
«Jl. Zaturdag is een knaapje te Oude Schild onder een
wagen, die van den dijk afrolde, geraakt. Gelukkig is de
kleine er met eenige ligte kneuzingen afgekomen.»
«Een onzer visschers heeft bij de ansjovisvangst in de
Zuiderzee 't leven verloren. Ook zegt men, dat een knecht
van een Terschellinger schuit verdronken is.»
Dezer dagen was men te Texel getuige ran een
bloedigen strijd tusschen een paard en een schaap. Deze
strijd, die spelende begon, doch spoedig in een ernstigen
twist ontaarde, had het gevolg dat het schaap geheel werd
verscheurd, ten spijt van den veefokker, die, ofschoop hij
zich in de nabijheid bevond, te laat kwam om de twistenden
te scheiden.
Men schrijft ons van Schagen, dd. 12 dezer:
«Gisteren werd alhier, door de afdeeling Schagen en
omstreken der Maatschappij tot bevordering (Jer Bouwkunst,
in eene ook voor niet-leden toegankelijke vergadering,
eene prijsuitdeeling gehouden voor de leerlingen van de
door gezegde afdeeling alhier bij den aanvang des vorigen
winters opgerigte school voor het bouwkundig teekenen,
P. m. 170 teekeningen waren bij die gelegenheid in het
lokaal van den heer A. Knikker alhier tentoongesteld,
welke, volgens het algemeen oordeel der aanwezige des
kundigen, onwederlegbare bewijzen waren van het gunstig
resultaat, sinds dezen eersten cursus door dat onderwijs
verkregen.
Ofschoon aan elk der zeventien (in den aanvang slechts
zeven) élèves, welke in drie klassen zijn verdeeld, onder
scheidingen met een getuigschrift voor den algemeen be
toonden ijver waren toegekend, hadden echter die der 1ste en
2de klasse onderling gewedijverd in het leveren van een
daartoe voor iedere klasse bepaalde teekening, tengevolge
waarvan de 1ste prijs voor de 1ste klasse, door eene
commissie van beoordeeling, werd toegewezen aan Ks. Sel
derbeek, en die voor de 2de kl. aan P. Meurs Pz. In de
3de kl., die zoodanigen wedstrijd niet had gehouden, viel
de 1ste prijs ten deel aan J. Schenk Tz.
De prijzen, alle voorwerpen ten gebruike bij het teeke
nen, werden den jongelieden door den voorzitter der
afdeeling, den heer A. W. Gezellen, onder zeer gepaste,
korte toespraken ter hand gesteld, waarna hij de jonge
lieden met een ernstig woord op het hart drukte, hun tijd
vooral goed te besteden, daar in onze dagen, nu zooveel
geleerd moet worden, tijd goud mag heeten; hij wekte hun
vooral op, het hun hier geboden voorregt om met betrek
king tot hun vak ook te kunnen leeren, naar waarde te
schatten. De heer A. Dekker, lid der afdeeling, daarna
het woord nemende, spoorde hen krachtig aan tot zelf
standig werken, daar zonder dat, ook het beste onderrigt geen
vruchten draagtten slotte bragt gezegde heer warme hulde
aan het bestuur onzer gemeente, 'twelk, door het kosteloos
in gebruik geven van een geschikt lokaal met verlichting
en verwarming, benevens door het verleenen van geldelijke
ondersteuning, zoo krachtig had medegewerkt om de op-
rigting der teekenschool mogelijk te maken.
Daarna werd door den voorzitter nog een erkentelijk
woord gerigt aan de commissie van beoordeeling, en in
het bijzonder dank gebragt aan den jeugdigen onderwijzer,
den heer J. Roggeveen Wz., van wien hij, als lid der
commissie voor de teekenschool, met warmte getuigde, dat
hij zich alleszins lofwaardig van zijn moeijelijke taak had
gekweten.
Dat de oprigting onzer teekenschool in eene lang gevoelde
behoefte voorziet, kan o. a. blijken uit het feit, dat, niet
tegenstaande het onderwijs des winters wordt gegeven,
jongelieden uit de aangrenzende gemeenten Zijpe, Wierin-
gerwaard en Barsingerhoru koude en duisternis trotseren,
om er van te profiteren.»