HËLDERSCHË
EN NIEUWEDIEPER COURANT.
1876. N°. 122.
Woensdag 11 October.
34 Jaargang.
Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Hollands Noorderkwartier.
Binnenland.
Brieven uit de Hoofdstad.
„W ij li u 1 d i g e n
li e t goed e."
Verschijnt Dingsdtg, Donderdag en Zaturdag namiddag.
Abinnementsprija per kwartaal1.80.
w franco per post - 1.65.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN N°. 163.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regels 60 Cents,
elke regel meer 15 Cents.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Eiken Donderdag vertrekt de mail naar
Oost-Indlë. Laatste ligting 's avonds 6 uur.
De sluiting der mail naar Batavia en Padang, te ver
zenden per mailboot Koning der Nederlanden, geschiedt
voor drukwerken den 13 October, na aankomst van trein III
(Noordhollandsche Spoorweg), ten 10.58 des avonds, voor
brieven den 14 October, na aankomst van trein I, ten 9.47
des morgens.
Met bovengenoemde mailboot geschiedt geene verzen
ding via Napels.
HELDER en NIEUWEDIEP, 10 October.
Het ijzerwerk voor den nieuwen vuurtoren werd dezer
dagen alhier aangebragt. Aan het Westplein gelost, wordt
het per as naar de plaats van bestemming vervoerd. De
woningen voor de beambten bij de kustverlichting zijn inmid
dels opgebouwd.
Het standbeeld van Prinses Hendrik, is in het park
te Luxemburg, jl. Vrijdag ochtend op het voetstuk geplaatst.
Men roemt de bewerking van liet beeld, evenals die van
alle overige deeleu van het monument. De plegtige ont
hulling is op 30 dezer vastgesteld.
H. K. H. Prinses Marianne bragt jl. Vrijdag een
bezoek aan 's Gravesande en begaf zich daarna naar den
Hoek van Holland. In 't dorp teruggekeerd, bezocht H. K. H.
de openbare school onder de middagoefeningen. Van vele
gebouwen wapperde de vlag.
Bij een dezer dagen door den minister van Marine
genomen besluit worden aan een rammonitor en een schroef-
stoomschip 4de kl., te Fijenoord in aanbouw, de namen
gegeven van Matador en Bonaire. Aan de bij de fabriek
van stoom- en andere werktuigen en de Maatschappij
Atlas, beiden te Amsterdam, in aanbouw zijnde stoomrivier-
vaartuigen die van Rhenus en Isala, en aan de stoom-
kanonneerbooten, op stapel gezet bij Christie, Nolet en de
Kuyper te Delfshaven, die van Wodan, Thor en Freya, terwijl
het gepantserd riviervaartuig den naam zal voeren van Vahalis.
XII.
8 October.
Amice
Er komt geen olifant in.
Ook geen drommedaris.
Zelfs geen paard
En toch is gedurende de afgeloopen week in den Stadsschouw
burg op het Leidscheplein voor een dichtbezette zaal een tooneol-
stuk opgevoerd, dat door het publiek met ingenomenheid ontvangen
is eu de beste verwachtingen opwekt voor de toekomst van ons
nationaal tooneel.
De DaniscJiejfs, een liussisch tooneelspel in 4 bedrijven van
Pierrc Nevsky (Alexandre Dumas Jr.), is voor de Vereeuiging „Het
Nederlandsch Tooneel", die thans onzen schouwburg exploiteert,
een volkomen succes. De hoofdrol, de trotsche slavin Danischeff,
is in handen van mevrouw Kleiue-Gartmann en behoort tot een
hater beste scheppingen. Vooral in het eerste bedrijf schitteren zij
en hare aangenomen dochter Anna (mevr. Ellenberger) in de vollo
ontwikkeling van talent en kunst. Ik zou het eerste bedrijf een
der bestgeslaagde gedeelten van het geheele stuk durven noemen
en het behoort zeker tot de meest aangrijpende. De fiere, onbuig
zame gestalte van de oude Russische gravin, die naar welgevallen
over leven en dood, over lichaam en ziel van haar lijfeigenen meent
te kunnen beschikken, wordt door mevr. Kleine wegsleepend schoon
voorgesteld. Slechts ééue macht vermag voor een oogenblik de
ijskorst om haar hart te doen smelten: het is de innige, godsdien
stige, afgodische liefde voor haar eenigen zoon Wladiraïr, de stam
houder van het geslacht der Danischell's. Het klinkt haar dan ook
als een afschuwelijke onmogelijkheid iu de ooren als die zoon
door den heer Moor meestal zeer goed getypeerd haar zijne
liefde bekent voor de schooue Anna, de lijfeigene der gravin. Zij
weet hem echter te bewegen eeu jaar geduld te hebben, zich naar
Moscou te begeven en daar verstrooiing te zoeken, om zoo mogelijk
Auna te vergeten. Nauwelijks is hij vertrokken of de gravin besluit
Anna in het huwelijk te doen treden met haren koetsier Osip, dien
zij de vrijheid zal schenken. Het tooneel waarin zij Anna van dat
voornemen kennis geeft en deze haar gebiedster smeekt dat besluit
niet te volvoeren, is overweldigend schoon en biedt den toeschou
wer een zeldzaam verkwikkelijk kunstgenot. Osip bemint de aan
vallige Anna, maar hij huldigt haar als zijne meerdere, hij ziet tot
haar op met aanbiddende vereering, als tot een heilige, en hij
besluit het huwelijk te laten voltrekken, maar om niets meer te
zijn dan haar broeder, haar beschermer, en dat alles uit dankbaar
heid jegeus Wladimir, dieu zij bemint en die eenmaal Osips ouders
yan de doodstraf redde. Te Moscou komt Wladimir iu aanraking
met de schooue Priuses Lydia, die geen middel eu geenc intrigues
pntzict om hem in hare strikken te vangen, doch Wladimir blijft
zijne eerste liefde getrouw en toen hij in het salon een prachtig
naar Russischeu trant gemeubeld vertrek verneemt, dat Anna
de vrouw van een ander geworden is, op bevel zijner moeder,
Naar men verneemt is aan het departement van
Financiën een ontwerp tot wijziging der zegelwet in bewer
king, en zal het, binnen een betrekkelijk kort tijdsverloop,
aan het oordeel der Staten-Generaal worden onderworpen.
De afdeeling Rotterdam van de vereeniging Het
Roode Kruis heeft f 1500 beschikbaar gesteld voor de ge
kwetste militairen te Atsjin, welke som door liet hoofdcomité
te 's Hage zal worden overgemaakt.
De Hooge Raad heeft jl. Maandag arrest gewezen in
de bekende zaak van zekeren Huygen en dr. Mensert te
Amsterdam, de eerste veroordeeld wegens bedelarij, de
tweede wegens medepligtiglieid door het afgeven van een
onwaar certificaat van ziekte. De Hooge Raad heeft het
arrest van het Hof te Amsterdam, zoo wat qualificatie als
straften betreft vernietigd, maar toch ten slotte H. veroor
deeld tot 3 maanden eenzame opsluiting en daarna opzending
naar een bedelaarsgesticht en dr. M. tot 45 dagen eenzame
opsluiting.
Men schrijft ons uit Schagen, dd. 8 dezer
«Gisteren werd hier weder de winteïcursus geopend, in
het bouwkundig teekenen, voor jongelieden tot den ambachts
stand behoorende, en welke cursus, even als den voorgaandeu
winter, een gevolg is der bemoeijingen van de afdeeling
Schagen en omstreken der Maatschappij tot bevordering
der Bouwkunst. Bij die opening werd door den voorzitter
der afdeeling, den heer A. W. Gezellen, eene korte rede
gehouden over de kunst en de wetenschap van het teekenen, en
daarna den leerlingen op het hart gedrukt, vooral te waar-
deeren, de medewerking in hun belang, van het bestuur
der gemeente, 't welk, even als vroeger, de raadzaal met
genot van verlichting en verwarming, voor het te geven
onderwijs heeft beschikbaar gesteld, en de zaak verder nog
welwillend steunt door eene kleine subsidie.
Dat de teekenschool succes heeft, bewijzen welsprekend
de volgende cijfers. Den vorigen winter geopend met 7,
telde zij bij sluiting van den cursus 17 leerlingen. Bij de
tegenwoordige opening bedroeg het getal ingeschrevenen 25.
De begrooting voor deze gemeente, dienst 1877, is den
3 dezer door den Raad vastgesteld tot een bedrag, in ont-
volgt er een heftig tooneel tusscheu de trotsche, berekenende gravin
en haar zoon, waarin deze wraak zweert en zoowel Anna als Osip
met den dood bedreigt. Met een zweep in de hand, als ging hij
op zijn honden af, verschijnt hij in Osips woning. Hoe belang
wekkend onder deze omstandigheden de ontmoeting is tusschen den
wraakzuchtigen Wladimir en den edelen, grootmoedigen Osip, behoef
ik u niet te zeggen. Wij hadden hier ruimschoots gelegenheid den
heer Spoor (Osip) als een tooneelspeler van groot talent te leeren
kennen, die zijn hoogst dankbare, dramatische rol met buitengewone
voortreffelijkheid vertolkte. Wladimir is ten prooi aan haat en
toorn, totdat hij van Osip de onverwachte, ongehoopte, verrassende
ontdekking verneemt, dat hij voor haar, die Wladimirs liefde bezit
en beantwoordt, niets meer dan een oprecht vriend, een trouwe
besohermer is geweest. De herhaalde betuigingen van dankbaarheid
en toegenegenheid van den verbaasden Wladimir jegens Osip wor
den eensklaps afgebroken door de komst der trotsche gravin, die
nu overtuigd is, dat de liefde van haar zoon voor de schoone Anna
onuitroeibaar is en daarom.... aan Osip komt voorstellen, dat hij
naar een afgelegen gedeelte des lands zal verhuizen, opdat Wladimir
gelegenheid hebbe langs den ongeoorloofden weg te verkrijgen wat
de gravin op wettige wijze niet wil toestaan. Hier vertoont Osip
zich in de volle kracht zijner edele ziel; hij weigert te vertrekken,
hij zal Anna blijven beschermen, tegen iedereen, tegen den boos-
aardigen hoogmoed der gravin, ja zelfs tegen Wladimir zoo deze
onedele bedoelingen mocht koestereu. Er blijft de gravin niets
over dan een scheiding van het huwelijk aan te vragen en dan
de liefde voor haar kind blijkt sterker dan haar adellijken hoog*-
moed dan in Godsuaam aan Wladimirs wensch gehoor te geven.
Maar het verlof tot scheiding wordt geweigerd, een gevolg van dc
intrigues der schoone Prinses Lydia, die, uu Wladimir haar hand
versmaadt omdat hij een lijfeigene bemint, gezworen heeft zich te
wreken en alle middelen te zullen aanwenden om den band, die
Anna aan Osip snoert, onverbrekelijk te maken. Het tooneel waarin
zij Osip op honenden toon bekent, dat haar dit plan maar al te
wel gelukt is en zij de eenige oorzaak is van het mislukken der
pogingen om dcu uitslag zijner zelfopofferende toewijding te ver
ijdelen, acht ik eeu der schoonsten van het vierde bedrijf. Osip
wekt echter nieuwe angst bij haar op door de herinnering, dat hem
nog een ander middel rest om de vereeniging van Anua en Wla
dimir mogelijk te maken. Zijn dood? Dien uitweg behoudt hij zich
voor iu het uiterste geval: maar er is nog een anderen weg. Hij
verzoekt de graviu, haar zoon, Anna, allen die in het kasteel zijn,
binnen te komen om zijn besluit te hoorenj ook de pope Aridreas
moet komen. En nu vraagt Osip den pope (godsdienstleeraar) of
het niet waar is, dat een huwelijk feitelijk ontbonden is, zoo de
man besluit zich aan den geestelijken staud te wijden en een dienaar
der Kerk te worden? De priester antwoordt toestemmend, doch
wordt daartoe een dispensatie vercischt, die slechts zeer zelden
verleend wordt. Dat is voor Osip geen bezwaar, want met een
triomfeerenden blik overhandigt hij den geestelijke het vereischte
stuk, plaatst zyn handteekeniug onder zijne verklaring van toetre
ding tot den dienst der Kerk ende ongeveinsde betuiging van
hoogachting der gravin, de dankbaarheid van Anna en Wladimir,
vangst en uitgaaf van f 22,235.42L (De Schager Courant,
ouder gewoonte, mijn laatste berigt, zonder vermelding der
bron, uit uw blad overnemende, heeft de begro oting waar
van ik de aanbieding aan den Raad vermeldde, reeds toen
op eigen hand vastgesteld met een totaal f 300 lager dan
het bovenstaande. Ik releveer deze vergissing om de Schager,
door overneming van dit berigt in zijn geheel, de rectifi
catie der curieuse fout gemakkelijk te maken. Redactiën
welke blijkbaar geen tijd voor behoorlijke correctie kunnen
vinden, moet men vriendschappelijk te hulp komen.
De begrooting is in hoofdzaak vastgesteld als volgt:
a. ontvangsten: van vroegere diensten f 1284.92|, inkomsten
van gemeente-eigendommen enz. f 1670.50, opbrengst van
belastingen en heffingen, waaronder f 4250 van hoofdelijken
omslag, f 18,724, ontvangsten van verschillenden aard f 503,
buitengewone ontvangsten f51; b. uitgavenkosten van
huishoudelijk bestuur f 1595, invordering van belastingen
enz. f 301, onderhoud gemeente-eigendommen f 5524,
openbare veiligheid en brandweer f 1860, gezondheids—
politie f 56, onderwijs (waaronder f 3730 voor jaarwedden)
f 4765, armwezen (waaronder f 700 voor jaarwedde van
plaatselijke genees- en verloskundigen, en te verstrekken
geneesmiddelen) f 1406, renten en aflossingen van geld-
leeningen f 3435.621, pensioenen f 450, uitgaven niet tot
de voorgaanden behoorende f 236, buitengewone uitgaven
f 101, onvoorziene idem f 505.80.
In de reeds genoemde raadszitting is wijders nog vast
gesteld eene verordening, waarbij straf wordt bedreigd op
het rijden met wagens of andere voertuigen op de publieke
loopstraten in de gemeente.»
Men schrijft uit Hoorn, dd. 8 dezer:
«De appel- en perenboomen in Noordholland, althans in
onze streek, in den omtrek van 3 a 4 uren, hebben nog
al een redelijken oogst opgeleverd, nadat men meende, dat
er weinig van teregt zou komen. Immers, als men nagaat,
dat de hoeveelheid, die wekelijks sedert den pluk hier ter
markt komt, telkens ruim 1000 k 1500 HL. bedraagt, dan
heeft men nog geen reden van klagen; de prijzen zijn,
eenige soorten uitgezonderd, ook niet al te hoog.
en niet het, minst de schaamte en ergernis, waaraan de boosaardige
Prinses lydia ten prooi is, zijn voor hem als zoovele onloochenbare
getuigenissen, dat zijn oogmerk geslaagd is: hij heeft het offer
zijner dankbaarheid aan graaf Wladimir gebracht en zijne liefdé
voor Anna op de meest schitterende wijze aan den dag gelegd, door
haar als eene kostbare parel, die veilig was onder zijne hoede, over
te geven aan den redder zijner ouders, die hare liefde verwierf.
Ziedaar den hoogst interessanten inhoud van „De Danischeffs",
het derde tooneelstuk dat door de Vereeniging „Het Nederlandsch
Tooneel" wordt opgevoerd, maar ontegenzeggelijk hét eerste watlt-
mede zij voortdurend een welverdiend succes zal behalen. Mèt
welk een niet genoeg te prijzen zorg is dit stuk gemonteerd, en
hoe weldadig voor liet oog is het gezicht van die fijne, keurige
decoratiën, die onberispelijke assescoires, met vermijding van allèn
noodeloozen opschik. Ziedaar een stuk dat de man van smaak
weder zonder ergenis van het begin tot het einde kan bijwonen.
Over de acteurs in dit stuk kau het oordeel meerendeels gunstig
zijn. Mevrouw Kleine bovenal oogstte rechtmatige bewondering:
haar Graviu Danischeff is een schoone dramatische figuur en zij
wordt door mevr. Ellenberger als Anna zoo voortreffelijk mogelijk
ter zijde gestaan. Ook de hoeren Moor en Spoor, als Wladimir
en Osip, mej. Verwoert als Lydia, en zelfs de meeste personen
van den tweeden rang kweten zich hoogst verdienstelijk.
Ik raad u in gemoede, amice, de opvoering van „De Danischeff'"
te gaan zien en gij zult u een groot kunstgenot verschaffen. Het
stuk zal waarschijnlijk nog vele malen gegeven worden. Dan krijgen
we de beroemde „Lastertongen"naar het Engelsch van Sheridan
Alberdingk Thijms voortreffelijke pen vertolkt reeds „La jïlle de
Roland"mr. van Hall bewerkt „Le Lulhier de CrcmoneWij
zijn op den goeden weg! Gliick auf, gij imnuen van goeden wille;
wij kussen dankbaar de hand die ons zooveel schoons biedt.
De Dingsdagavonden zullen, als gewoonlijk, dezen winter in den
Stadsschouwburg aan de opvoering van groote opéra's en opéra-
comiques gewijd zijn. Om beurte geven de Eransche artistcn uit'
Den Haag en de Duitsche uit Rotterdam hier een voorstelling.
Gepasseerden Dinsdag hadden we de Faustdie zeer meeviel; en
tegen overmorgen is de Don Juan van Mozart aangekondigd.
Jammer echter dat de hooge toegangsprijzen, f 3.75 en f 2.60 op
de eerste rangen, liet geregeld bezoeken dezer voorstellingen wel
wat bemoeielijken. De opvoering van De Reis tiaar de Maan bij
de heeren Prot en Kistemaker in de Nes, blijft voortdurend het
publiek lokken; voortaan zullen echter alleen Woensdags, Zaturdags
en Zondagsavonds voorstellingen worden gegeven te Amsterdam,
de overige avonden speelt het gezelschap in de provinciesteden.
In het theater van Lier, in de Amstelstraat, een heel gezellige,
comfortabele zaal, worden tegenwoordig allerliefste Duitsche operettes
opgevoerd door goede artisteu, met keurige balletten. Zaturdagavond
is daar ook voor het eerst de geheimzinnige „spreekmachine" van
„professor" Eaber aan de kijkgrage Amsterdammers tentoongesteld
geworden. Ook zullen we hier in de hoofdstad waarschijnlijk binnen
kort kennis maken met een Erauschman die de kunst verstaat om
uit een paar regels schrift iemands karakter, humeur, enz,, enz. te
