HELDERSCHE
EN VIEl H ERIEPER COURANT.
1877. N°.80.
Vrijdag 6 Julij.
Jaargang 35.
Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Hollands Noorderkwartier.
Binnenland.
„wy huidige»
het goede."
Vorochijnl Diugsdag, Donderdag eu Zaturdag uamiddag.
IbftBnêaèntipfijs pér V\f£ft5il 1.30.
r i fraDeo per post - 1.65.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Baretu: MOLENPLEIN N°. 163.
Prij der Advertentien: Van 14 regelt 60 Centi,
elke regel meer 15 Cents.
Groote letters of vignetten worden ntar plaatsruimte berekend.
flülken Uonderdng vertrekt de mail nanr
Oost-Indiê. Laatste ligting 's avonds 6 uur.
Pleitrede van een burgerman voor
P, II, Bruijn,
Edel-achtbare heeren! Deze man, die voor u teregtstaat,
heeft een paar ton weggenomen. Hij had vier duizend
gulden tractement en leefde, alsof hij twintig duizend
gulden inkomen bezat. Hij leefde, alsof hij, die 't werk
deed bij de Kanaalmaatschappij, even goed betaald werd,
als directeuren en commissarissen, die niets doen, zelfs
niet eenmaal toezien en toezigt houden, waarvoor zij betaald
worden! In den tijd toen hij weinig geld verdiende, en
veel geld wegnam, heeft hij een ridderorde gekregen. Dit
staat nu heel gek, en is alleronpleizierigst voor sommige
menschen, die dezelfde ridderorde gekregen hebben op eene
fatsoenlijke manier, bijv. omdat zij president zijn geweest
van eene eerewacht bij eenigen koninklijken intogt, of omdat
zij lang bij de schutterij gestaan hebben. Men moest,
voortaan geen ridderorden geven aan menschen, die iets
te maken hebben met maatschappijen, actiën, aandeelen en
beursspeculatiën, want men weet nooit, hoelang deze men
schen schoone handen zullen houden. Men moest ook geen
tractementen geven, waarvan men niet leven kan. Een
directeur van de Kanaalmaatschappij, die dagelijks bidt:
«leidt ons niet in de verzoeking,» is een sinistre grappen
maker, terwijl hij de brandkast met het geld der Maat
schappij, dat van den aannemer en van zijne mede-com
missarissen, toevertrouwt aan een slecht bezoldigd ambtenaar.
Zoo'n directeur rekent eene dagelijksclie portie «verzoeking»
tot den werkkring van den secretaris, even als het houden
der notulen
Edel-achtbare heeren! Wanneer ge straks uw veroor-
deelend vonnis over dezen man uitspreekt, bedenkt dan
wel, dat hij gezondigd heeft in Amsterdam.Ik weet niet,
of hij aan kunstmanie lijdt; ik geloof zelfs, dat met die
bewering zijn verdediger een onmogelijke poging heeft
aangewend, om een interessanten krankzinnige te maken
van een opligter, hoewel ik niet ontken, dat de lucht in
Amsterdam iemand gek maken kan. Maar dat deze man
geleefd heeft jaren lang in het verstikkend miasma, dat
zekere hoeken van de Beurs uitwasemen, en dat hij daar
van ziek is geworden, staat bij mij vast. Moreel ziek,
een kwaal, die gepaard kan gaan met bloeijende wangen
en krachtig ontwikkelde spieren, en die zich alleen verraadt
door onrustige oogen en een enkelen diepen rimpel tusschen
de wenkbraauwen.
Bij dezen man was het gevoel voor het mijn en dijn,
was de eerlijkheid verloren gegaan. Hij is even incom
pleet, als iemand zonder arm of zonder oogen; geestelijk
even onvolkomen en onvolledig georganiseerd, als een
doove ligchamelijk onvolmaakt is.
Dat heeft hem het Amsterdamsche miasma gedaan. De
beurskoorts, erger dan de rotkoorts en de zwarte pest.
Die tasten het leven, deze de eer en de ziel aan.
Ziet om u heen, hoevelen zijn er niet, die leven van
slecht gewonnen geldZiet, hoe ze geëerd worden, hoe
hun aanzien in den schoot valt, hoe naar hunne stem
geluisterd wordt, hoe hun rijkdom geëerbiedigd wordt, hoe
niemand vraagt naar de bron hunner weelde!
Deze man staat voor u teregt. Hij heefi misbruik
gemaakt van vertrouwen; hij is een opligter. Het zij zoo;
waarom? Omdat hij geld nam, dat hem niet toekwam?
Dat straft men in Amsterdam niet. Ooidat hij speculeerde
met het geld van anderen? Dat is in zekere kringen regel.
Omdat hij aandeelhouders bedroog? Maar aandeelhouders
zijn immers de negentiende-eeuwsche opvolgers van lijf
eigenen, des gens corvéab'.es et taUlables a merci? Welke
Maatschappij bekommert zich nbg om hunne regten en
belangen? Geduldige schapen, wordt hun een dividend
uitgekeerd; als het noodig is de aandeelen te doen rijzen
ter beurze, wordt hun, als de directie of hare bankiers
gaarne willen inkoopen, een ongunstig verslag voorgelegd!
Neen, daarom niet, maar omdat hij minder voorzigtig is
geweest, omdat hij zich heeft laten vangen!
De schande en de straf zijn van 't gebrek aan slimheid
gevolgen, niet van de daad; neen, niet van de daad. Want
indien slechts... maar ik wil niet aangeven, hoe deze be
klaagde gerusteüjk en kalm de vruchten had kunnen genieten
van zijne handigheid. Gij behoeft slechts de deskundigen
te raadplegen, die gij vinden kunt overal, zelfs wel op
uwe sociëteit!
Er is eene schuld van doen en eene schuld van laten.
Aan het lot van dezen man is ook het Openbaar Ministerie
schuldig. Door nalatigheid, door wat ons, burgerlieden,
dikwerf heeft geschenen onverklaarbare nalatigheid, wat
wij in ons burgerlijk onverstand dikwerf hebben genoemd
gebrek aan moed.
Toen grootere en kleinere firma's ons land beweldadig-
den met Amerikaansche spoorwegen, toen Hollandsche
namen voor een deel in den buit geleend werden aan
Amerikaansche zwendelaars, om de spaarpenningen te lokken
door leugenachtige programma's en in 't beste geval half
ware mededeelingen, toen verwachtten wij allen, dat de
justitie een onderzoek zoude instellenen nu nog, terwijl
de lijst der verliezen dagelijks grooter wordt, nu meer en
meer blijkt, hoe de weelde van emittemen en hunne hand
langers gekocht is met de tranen van bedrogen weezen en
weduwen, en alle klassen der maatschappij op contributie
zijn gesteld en hebben moeten offeren op het onzuivere
altaar der schaamlooze money—making, verbazen wij ons,
dat de justitie den tijd niet gekomen acht, om, als zijniet
«alles gelijk kan doen,» de kleine dieven, de geringere
overtreders van de wet en het regt m rust te laten, ten
einde althans een onderzoek in te stellen, dat licht zoude
brengen in de vraag, welke dier emissiën gelijk te stellen
zijn met opzettelijke opligterij, en welke ons door onver
gefelijke ligtzinnigheid alleen hebben uitgeplunderd!
Het is waar, deze beklaagde heeft veel geld verteerd,
dat hem niet toekomt, en het is billijk, dat hij gestraft
worde, zoo als het ook billijk is, dat uwe Rotterdamsche
collega's de hand leggen op den koopman, die assuradeuren
bedriegt. Maar onbillijk en onregtvaardig is het, en het
geweten van het publiek komt er tegen op, wanneer deze
kleinere schuldigen gestraft worden, terwijl de daden van
hen, die als met den vinger worden aangewezen, de uit
gevers van zekere Landgrant— and Railway-compagniën,
en andere Amerikaansche zwendel-compagniën, zelfs geen
onderzoek uitlokken
Wanneer de justitie tegenover deze grootcn niet gezwe
gen had, deze kleinen zouden thans niet teregtstaan.
Wanneer sommige menschen, die in koffij doen, plotse
ling failleeren met een enorm passief; wanneer blijkt dat
hunne boeken niet, of althans niet behoorlijk in orde zijn,
en er geschiedt dan niets, letterlijk niets; de justitie houdt
zich tevreden met de wetenschap, dat er op de eene of
andere manier een accoordje van vijftien procent tot stand
komt, dan verliest langzamerhand het publiek het bewust
zijn, dat, behalve slimheid en handigheid, ook eerlijkheid
in den handel regt heeft van medespreken. Dan wordt
meer en meer het speculeren met het geld van anderen
een hoogst fatsoenlijk bedrijf, dat ingeval van slagen zijn
man rijk maakt, en bij nederlagen eindigt met een vriend
schappelijk accoordje. Dan wordt liet uitzenden van be-
driegelijke programma's, het noteren van kunstmatige
beurskoersen, in één woord het exploiteren van het goed-
geloovige en eerlijke publiek, een tak van nijverheid, zoo
als elke andere, eervol en deftig! Dan wordt het lang
zamerhand eene gewone zaak, die ons thans nog verbaast,
dat aandeelhouders in hunne déconfiture nog weêr geld
beschikbaar stellen aan dezelfde emittenten, die hen in 't
vuur hebben gebragt, om de laatste restes uit den brand
te redden door een reorganisatieplan, of de een of andere
manoeuvre waaraan «weêr wat te verdienen valt.»
Edel-achtbare heerenOok door deze rustige rust der
justitie, die zich heeft neergelegd bij en tevreden gesteld
met de vervolging dier eenvoudige misdrijven, die een
minder crediet-misbruikend geslacht omschreef in den
Code Pénal, en zelfs geen poging heeft gewaagd om de
moderne zwendelarijen te brengen onder de letter der wet,
wat toch zoo onmogelijk niet schijnt, heeft de smetstof
zich uitgebreid, totdat zij magtig is gewordeil, zoo als wij
haar thans zien, slagtoffers makende regts en links, het
gevoel van eer verstom pen de, en den handel verlagende tot
een prijsrennen, waarin de slimste en de sluwste, den
eerlijken man vertrappend, tot belooning een leven van
weelde zich opbouwt uit de spaarpenningen van eerlijke lieden!
Neen! deze man is schuldig, al is hij minder te veroor-
deelen, dan zoovelen, wier rijtuig voor uw huisdeur het
publiek laat zien, dat gij hunne bezoeken ontvangt
Maar meer dan een schuldige is deze een slagtoffer van
de verregaande ligtzinnigheid zijner superieuren en van de
verderfelijke werking, die de omgeving, waarin hij leefde,
schijnt uit te oefenon op ieder die de lucht inademt,
waarin zich de financiers van deze tweede helft onzer eeuw
bewegen. In die atraospheer, waarin rijkdom meer geldt
dan eer, slimheid meer dan regt, beursgeknoei meer dan
handel geldt, waarin geld verdienen een verouderd begrip,
geld bij elkaar krijgen de levende daad is!
De Hemel helpe hem en ons, en behoede ons voor
gelijke verleiding; behoede ons voor den clemoraliserenden
invloed van slecht verkregen geld! Maar dat zij, voor
wien het pligt is dezen Augiasstal te zuiveren, de hand aan
't werk slaan en zich niet langer trevreden stellen met.de
gemakkelijk verkregen bekentenissen van de kleine zondèn,
maar den grooten zondaren het zwaard der wet niet mogen
sparen.
En nu, edel-achtbare heeren! Of gij dezen man tot
eenige maanden gevangenisstraf meer of minder veroor
deelt, is voor hem en mij volkomen hetzelfde. Zelfs al
verwijst gij hem tot het maximum dér cellulaire straf, zal
hij nog ruim f 100,000 verkregen hebben voor ieder jaar
straf. Uit een financieel oogpunt nog een prachtige specu
latie! Maar dat uw vonnis zij een gloeijend brandmerk
voor hen allen, die zwendelaars in effecten en in goederen
de handelswereld verpesten, is de conclusie van
EEN BURGERMAN.
HELDER en NIEUWEDIEP, 5 Julij.
De 36ste verjaardag van II. K. H. Prinses Maria,
gemalin van Z. D. H. Prins von Wied, wordt heden alhier
op de gebruikelijke wijze gevierd.
De gevallen van oogziekte aan boord van het oplei
dingsfregat Evertsen hebben een goedaardig karakter. Tot
op heden zijn circa 60 manschappen in 's Rijks hospitaal
onder behandeling.
Als een bewijs dat 't «schapen-boeren,» bij de ver
bazend hooge prijzen van het vee, een zeer winstgevende
industrie is, deelen we het feit mede, dat de spoorweg
wachter L. alhier een schaap heeft van slechts één jaar
oud, dat 2 lammeren heeft gebragt. Die beide lammeren
zijn dezer dagen verkocht voor f 34 en de wol van het
schaap bragt f 8.50 op.
Als onze lezers dit nummer der courant in handen
nemen, is de kermis in vollen gang. Aan gelegenheden
tot ontspanning is waarlijk geen gebrek. Er is veel, dat
men niet moet verzuimen te bezoeken. Niet minder dan
drie tooneel gezel schappen beijveren zich, avond aan avond,
om het publiek aangenaam bezig te houden. Bij Judels
en Bouwmeester vond de beide eerste avonden «De reis
door Berlijn in 80 uren,» om de afwisseling van allerlei
zotte tafcreelen, grooten bijval, terwijl gisteren avond aan
de beminnaars van meer ernstige stukken een avond van
ontspanning werd verschaft, 't Gezelschap van Driessens
heeft mede gedurende de beide tooneelavonden getoond,
dat het alles aanwendt wat mogelijk is om aan eene degelijke
keuze van stukken een goede opvoering te paren. We
maken onze lezers attent dat do begaafde actrice, mej.
Beersmans nog aan dit tooneel is verbonden. Niet minder
hulde komt toe aan de directie Prot en Kistemaker. Wie
daar de opvoering van «Een misdaad op den bodem der
zee» nog niet heeft bijgewoond, haaste zich, heden avond
er nog een kijkje te nemen. Alleen reeds het keurige
decoratief maakt een bezoek aanbevelenswaardig. De ver
schillende directiën kondigen voor de nog volgende speel
avonden allen stukken van het beste genre aan. Wij willen
hopen, dat de moeite en kosten, aan de opvoeringen ver
bonden, door talrijke opkomst mogen beloond worden.
Niet het minst belangrijk zijn de voorstellingen onder
dii'ectle van den heer Blanus op het Molenplein en van de
heeren Blanus en Schuitenvoerder, op het Westplein. De
artisten, daar werkzaam, geven blijken van groote vlug
heid en bekwaamheid.
De muziek- en zanguitvoeringen in de bovenzaal van den
heer Caarls vingen eerst gisteren aan, doch lokten al dadelijk
door netheid en degelijkheid een groot aantal bezoekers,
even als aan de beide andere etablissementen ten deel viel.
Van verschillende zijden vernemen wij, dat onder de
overige uitspanningen vele zijn, die mede niet onbezocht
verdienen te blijven. Inzonderheid voor 't jonge volkje
moet een bezoek aan de beide Paardenspellen, en vooral
aan het Théatre van den heer Spriet, zeer aan te bevelen zijn.
De heer Blanus op het Molenplein geeft morgen (Vrijdag)
eene kindervoorstelling.
Houdt het schoone weder nog wat aan, dan verwachten
wij, dat dit volksfeest onder de «drilkke kermissen» zal
kunnen worden gerangschikt.
Door de Holl. IJz. Spoorweg-Maatschappij is eer
gisteren te Amsterdam o. a. aanbesteed: het veranderen
der treksluitboomen langs den Noordholl. Staatsspoorweg
tusschen HelderZaandam; minste inschrijvers de heereri
Gebr. Moorman, alhier, ad f 2050.
Naar men verneemt, zijn bij het departement Van
Oorlog in bewerking wetsvoorstellen, strekkende tót gedöël-
telijke herziening zoowel van bet Crimineel Wetboek voor
het krijgsvolk te land, als van het reglement van krijgs
tucht voor het krijgsvolk te land.
Velen schijnen te meenen, dat de centen met 1 Julij
geen wettig betaalmiddel zouden zijn. Zij kunnen echter
