HELDERSOHE
EiV MEI WERIETER COURANT.
1877. N°. 110.
Jaargang 35.
Vrijdag 14 September.
Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Hollands Noorderkwartier.
De dood van Thiers.
„W ij huldigen
het goed e."
Verschijnt Dingsdag, Donderdag en Zntuvdug namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
franco per post - 1.65.
Uitgever AA. BAKKER Cz.
Bureau: H O L E X P L *5 I V K°. 103.
Prijs der Advertenti (Li: Van 14 regels 60 Cents,
elke regel meer 15 Cents.
Grootc letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Eiken Sonderda^ vertrekt de mail naar
Oost-Indië. Laatste ligting 's avonds 6 nur.
De sluiting der mail naar Oost-Indië, te verzenden per
stoomschip MADURA, geschiedt voor drukwerken den 14
dezer, naaankomst van trein III(NoordhollandscheSpoorweg),
ten 10.58 des avonds, voor brieven den 15 dezer, na aan
komst van trein I, ten 9.47 des morgens.
Er heeft geene verzending via Napels plaats.
Zeker is het overlijden van dezen staatsman op dit
oogenblik, zoo kort voor de verkiezingen, die een oordeel
zullen vellen over den coup d'état, die zich Mac-Mahon
onder clericalen en reactionairen invloed den 16den Mei
heeft veroorloofd, eene gebeurtenis, waarvan men het gewigt
moeijelijk kan overschatten. Voor de republikeinsche partij
kan het verlies onherstelbaar blijken. Immers, wanneer
men zich voorstelt wat die partij op het oogenblik is, kan
men niet ontkennen, dat zij behoefte heeft, minder nog
aan een leider, dan aan een naam, een banier. Het woord
van den overledene: «de republiek is het gouvernement,
dat ons het minst verdeelt,» is eerst eene waarheid ge
worden geruimen tijd nadat het was uitgesproken, is eerst
eene waarheid geworden na 16 Mei. Men herinnere zich
den toestand vóór dien datum. De Fransche Kamer was
verdeeld in een aantal schakeeringen, minstens negen
fractiën: de Bonapartisten, de Orleanisten en de zuivere
monarchisten aan de eene zijde, de drie schakeeringen der
republikeinen aan den linkerkant, de drie groepen van het
centrum, verdeelden de Kamer, en aan die verdeeling
beantwoordden een minstens gelijk getal politieke overtui
gingen in de natie, een minstens gelijk getal nuances van
de publieke opinie. De gelukkige inval van Gambetta
en een zoodanige inval alleen zou in staat zijn iemand
tot staatsman te stempelen om met ter-zijde-stelling
van alle, dikwijls zeer ingrijpende, verschillen van meening
de stemming in de Kamer, die na 16 Mei plaats vond,
als grondslag te nemen voor eene nieuwe partijvorming,
het door hem gegeven wachtwoord, van den éénen hoek
van Frankrijk tot den anderen met verwonderlijke een
stemmigheid aangenomen en herhaald, om de ruim drie-
5)
LÜCRETIA.
Naar het Italiaansch van CLATJDE VIGNON.
{Vervolg.)
Op een avond trad zij, van eene wandeling terugkeerend, de kerk
Santa-Croce binnen. Zij had behoefte, bij de schimmen der groote
mannen uit de gloriedagen haars vaderlands bemoediging en vrede
te zoeken. In plaats van zich echter hiermede bezig le houden,
verdiepte zij zich in droomerijen en vond zij niets dan een chaos
in haren geest, evenals in haar hart.
Plotseling, toen zij het schip der kerk verliet, bemerkte zij in
de nabijheid van een wijwaterbekken Marcel, die in ernstige gepeinzen
verzonken scheen.
Zij herkenden elkaar tegelijkertijd en bleven beiden een oogenblik
onbewegelijk, als betooverd bestaan. De kerk was bijna ledig.
Eeuige monniken sloegen een kruis en sleepten met hunne sandalen
over de grafsteenen, waarop met elk vijftal jaren een letter uit den
naam van een beroemd man wegslijt. liet verdwijnende daglicht
wierp nog slechts eene zwakke schemering door de vensters en de
onzekere gloed der altaarkaarsen vermengde zich met dat flauwe licht.
Het oogenblik was als aangewezen voor bekentenissen, vragen en
onvoorzichtige woorden. Ze zweefden beiden op de lippen hem de
betuigingen zijner liefde, haar meer dan éénc vraag die een vurige
belangstelling zou verraden hebben.
Beiden aarzelden, en hunne oogen bekenden het. Lucretia ge
voelde dat er een gevaar dreigde. Wel wantrouwde zij hare kracht
niet, want zij was nog nooit in verzoeking gekomenmaar tegenover
de liefde van Marcel bekroop haar een instinctmatig gevoel van vrees.
Met gebogen hoofd deed zij eene schrede voorwaarts. Marcel
waagde het niet, haar te volgen, docli hij strekte de hand uit om
haar het wijwater aan te bieden. Een hevige ontroering maakte
zich van beiden meester, toen zij elkanders vingers aanraakten.
Gravin Palaudra raapte al haar wilskracht bijeen, dankte hem met
een buiging en verliet met haastigen tred het kerkgebouw.
Dien avond voelde zij zich onrustiger dan gewoonlijk. Zij nam
zich voor, niet naar graaf de Lantori te gaan, maar het besluit
viel haar moeielijk en zij bracht de lange uren met mijmeringen
over Capellani door.
//Wat deed hij in Santa Croce Was hij mij gevolgd vroeg zij
zich af. //Neen, zijne verbazing, toen hij mij bemerkte, was volkomen
ongeveinsd. Bad hij? Zocht hij naar eene inscriptie op de
grafzerken Is hij vroom, geleerd, oudheidsvorscher of kunstenaar
Zij kon zich niet uit dien gedachtenloop losmaken.
Den volgenden dag dineerde zij bij de marchesa Malespini en
vond daar tot hare bevreemding ook Capellani. Daar het gezelschap
intusschen slechts uit vertrouwde vrienden bestond, kon zij niet
lionderd afgevaardigden, die zich hij stemming tegen het
kabinet de Broglie-Fourtou als een aaneengesloten partij te
stellen tegenover de reactionair-clericale politiek, die door
het ontslag van Jules Simon was ingewijd, heeft der
republikeinsche partij eene magt en een invloed gegeven, die
zij vroeger niet had, en die de beste verwachtingen van
de aanstaande verkiezingen opwekte. Met zeldzame vol
harding en onder medewerking van bijna alle hoofdorganen
der republikeinsche partij, is die eenheid bewaard geworden,
heeft men den grondslag gelegd tot eene partijvorming op
zoo breeden basis, dat niet alleen alle republikeinen van
beginsel, maar ook de groote inassa des volks, die niets
anders verlangt dan een eerlijk, onpartijdig en vooral
blijvend gouvernement, zich kouden en moesten scharen
binnen de aldus wijdgetrokken grenzen der partij.
Maar, om dit mogelijk te maken, moest deze republi
keinsche partij alles verliezen, zich ontdoen van alles wat
de herinnering kon opwekken aan de bloedige dagen van
de eerste Fransche republiek, of van de socialistische wan
orde, die de republiek van 1848 heeft gekenmerkt.
Gambetta's naam aan het hoofd der nieuwe partij, zou
hare vorming hebben belet; de redevoeringen van den
weisprekenden maar radicalen pleitbezorger, de decreten
van den dictator van Bordeaux, benemen het groote publiek
het geloof aan en het vertrouwen op de daden van den
weioverwegenden bezadigden staatsman, waartoe Gambetta
meer en meer toont zich te zullen ontwikkelen.
De republiek moest republiek blijven om de kiezers in
de steden te behouden, en toch zoo weinig mogelijk repu-
blikeinsch zijn om de kiezers op het platteland te winnen.
Aan het hoofd eener zoodanige partij kon niemand beter
staan dan de grijze Thiers. Hij was, men zou kunnen
zeggen de personificatie van een groot deel des Franschen
volks. Hij bijna alleen in het Wetgevend Ligchaam had
zich verklaard tegen den oorlog met Pruissen, en het
Fransche volk, wel te onderscheiden van de ligtbewogen
massa's der groote steden, was hem dankbaar, dat hij
woorden gegeven had aan zijn eigen tegenzin tegen den
oorlog, en de voor Frankrijk vei'derfelijke afloop van dien
krijg had hem in de oogen van velen een aureool van
onfeilbare wijsheid om het hoofd gelegd. Maar buitendien,
Thiers was republikein uit nood. Als de meesten zijns
volks, was hij monarchaal uit gevoel, neiging en beginsel,
als de meer ontwikkelde bourgeoisie uit overtuiging een
nalaten, zich over deze ontmoeting te verheugen. Zoo bood zich dan
eindelijk de gelegenheid aan, in een ongedwongen gesprek met dezen
man wederkeerig elkanders meeningen en denkbeelden te vernemen
zij kon nu zonder gevaar beproeven het raadsel op te lossen.
Het onderhoud was levendig en geanimeerd. Duizcnde vragen,
die men destijds in groote gezelschappen vermeed, werden op het
tapijt gebracht. Lucretia betoonde zich buitengewoon stoutmoedig.
Zij waagde het, over Napoleon te spreken en vroeg aan den Minister
van Marie Louise, bij welke gelegenheid hij zijn eerekruis ver
diend had.
„Men heeft mij gezegd, dat Napoleon zelf liet u overhandigd
heeft; is dat waar?" vroeg de marchesa.
„Ja,, mevrouw; bij Austerlitz," was het antwoord.
„Zulk een eereteeken op het slagveld verdiend te hebben, is
groot en schoon," zeide Lucretia. „Er wordt in ieder geval veel
moed en dapperheid vereischt, om door een man als Napoleon te
worden opgemerkt."
Marcel glimlachte en wierp het hoofd in den nek, alsof die
roem voor liem niet veel te beteekeuen had.
„Ik was toen achttien jaar oud," sprak hij; „en is men in een
wetteloos land geboren, waar de meerdere of mindere roekeloosheid
en vermetelheid over 's menschen lot beslist; is men te midden
eener revolutie opgegroeid, welker leiders niets dan stoutmoedigheid
en altijd weder stoutmoedigheid prediken, dan deinst men op dien
leeftijd voor niets terug en verricht men wonderen. Wordt aan
de jeugd in tijden van politieke koortsvlagen gelegenheid geboden
om zich te onderscheiden, dan brengt zij de wereld in verbazing.
Het is dan een aera der helden en het enthousiasme zwaait den
scepter. Maar gij hebt gezien hoe diezelfde mannen, die ten tijde
van den slag van Marengo hun leven dagelijks vol doodsverachting
op het spel zetten, en te voet, in lompen gehuld, de Eransche vlag
door de wereld droegen, in het jaar 1815 hunnen Keizer ver
loochenden en verkochten. Het kwam doordat zij inmiddels veertig
jaar oud en rijk geworden waren
„Op zijn veertigste jaar is men dus voor geen heroïsme, voor
geen toewijding meer vatbaar?
„Op zijn veertigste jaar weet men te veel en nog niet genoeg....
Het heroïsme kan slechts uit twee bronnen voortspruitenuit de
heilige eenvoudigheid der eerste jeugd, of uit de onverschilligheid
des ouderdoms omtrent alle aardsche dingen. Om zijn geheele
geluk op één worp te zetten, moet men of het nog niet kennen of
het verachten. Men moet daarvoor een kind wezen, of een
Christen."
Lucretia waagde het niet, het gesprek van de hoogte, waarop
Marcel het door zijne antwoorden gebracht had, weder op persoonlijke
kwestiën terug te brengen. Maar hoe meer zij dezen man, die sedert
eenige weken hare gedachten bijna onophoudelijk bezig hield, poogde
voorstander van een constitutioneel en liberaal, maar
krachtig bewind; in zijn ouderdom was hij republikein
geworden, omdat, zooals hij zelf verklaarde, deze regerings
vorm hem voor het oogenblik de minst slechte, de eenige
mogelijke scheen.
Men mag aannemen, dat Thiers deze opvatting deelde
met de overgroote meerderheid der kiezers van het platteland.
Fransche dagbladen gaven dan ook het voorbeeld, om te
spreken van een republique-Thiers, als een bijzonder,
eigenaardig soort van staatsvorm, daarmede uitdrukkende,
dat de geheele. loopbaan van Thiers, die minister was van
een constitutioneelen Staat, en die als schrijver o. a. in
zijn «Histoire du Consulat et de 1'Empii'e» zich een voor
stander had getoond van een sterk centraal gezag, waar
borgen gaf, dat deze republiek onder zijne leiding, waaraan
hij zijn naam leende, niet ontrouw zoude zijn aan de
pligten, wier vervulling men voor alle andere in Frankrijk
van den Staat eischt, nl. uitgebreide zorg voor de materiële
welvaart, krachtige handhaving van inwendige orde en
rust, onderdrukking van alle anti-sociale elementen.
Indien het goed gezien was, om van den grijzen staats
man den naam te leenen, die de verspreide elementen
vermogt te vereenigen tot ééne volkspartij, de ondervinding
heeft toch ook hier wederom geleerd, hoe gevaarlijk het
is, op één persoon te steunen voor het heil des volks,
welk een hoog spel eene natie speelt, wanneer zij hare
toekomst, ook al is het de meest nabijliggende, van een
man in plaats van van een beginsel afhankelijk maakt.
Thiers is gestorven voor dat zijn taak volbragt wordt,
en de algemeene verslagenheid, die zijn dood in Frankrijk
veroorzaakt heeft, de overdreven lof, die hem thans te
beurt valt, de moedeloosheid, die zich van sommige fractiën
der republikeinsche partij heeft meester gemaakt, de on
zekerheid omtrent den uitslag der verkiezingen, die ontstaan
is, de triomfkreten, die de clericale pers, waarvan zich
ten onzent de «Tijd» tot de schaamtelooze echo heeft
gemaakt, aanheft, de verbeterde kansen der reactionaire
politiek, dit alles zijn zoovele bewijzen, dat de omstandig
heden Thiers op een voetstuk hadden geplaatst, hooger
dan waarop hij (en gaarne voegen wij er bijof iemand
anders) regt had.
Thiers was zonder twijfel een bekwaam man, die tot in
hooge jaren zijn helderen blik en scherp verstand had
bewaard; hij was een staatsman van meer dan gewone
te doorgronden, des te meer gevoelde zij te weifelen tussclien be
wondering en verachting. Hij behoorde tot geen der typen, die
hare fantaisie zich geschapen had; en niettemin maakte zijne
persoonlijkheid een zoo diepen indruk op haar, dat al de ideale
figuren, waaraan zij sedert twintig jaar geloofd had, daardoor uit-
gewischt werden.
Hare nieuwsgierigheid was in de hoogste mate geprikkeld. Zij
voelde als een gloeiende koorts door hare aderen stroomenzij ge
voelde dat een machtig, onwederstaanbaar iets haar overheerschte.
Bijna onwillekeurig gat zij Marcel een teeken om haar naar de
aangrenzende galerij te volgen.
„Volgens uwe theorie dus zou er noch iets schoons, noch iets
waars en goeds op deze wereld bestaan!" riep zij met een uitdruk
king van nauw bedwongen toorn, alsof zij tevens tegen de bedwelming
wilde protcsteeren, die haar dreigde te overvallen. „Volgens uwe
theorie dus zouden zielenadel, toewijding en offervaardigheid slechts
een kwestie van leeftijd zijn? En toch zijn er Franschen geweest,
die medegingen naar St. Helena;en Italië
Zij hield, eer zij dit gevaarlijke terrein betrad, een oogenblik stil
doch haar moed verkreeg spoedig de overhand.
„Wat denkt ge b. v. van de Carbonari?" vroeg zij.
„Mevrouw de gravin, de grootheid ligt niet meer waar gij die
zoekt; gij zijt verscheidene eeuwen bij onze beschaving ten
achterenLieden die zich laten dooden, zijn ongetwijfeld voor
anderen zeer nuttigdat is iets wat het leven den man, die
niet moedwillig de oogen sluit, al heel spoedig leert."
Een plotselinge aanval van woede, een gevoel van haat, een on
overwinnelijke behoefte aan wraak maakte zich van Lucretia meester
eu deed haar het besef harer woorden en handelingen verliezeu.
J a. gij hebt. gelijkhet is beter tot die anderen te behooren
en de lichamen van lieu, die zich dooden laten, als voetbank te
gebruiken, om daarmede tot de macht op te klimmen, niet waar?"
ging zij met bevende stem voort; „ik zie wel, mijnheer vou Capellani,
dat gij den leeftijd achter u hebt, waarop meu een hart bezit; dat
gij daarentegen met de grondstellingen onzer beschaving uitnemend
bekend zij t."
En met een snelle beweging greep zij het roode lint, dat in
Marcels knoopsgat prijkte, en rukte het er uit
Nauwelijks had zij die ongehoorde daad bedreven, of Marcel om
vatte haar en sloot haar als een razende in zijne armen.
En Lucretia maakte zieli niet vol ergernis uit zijne omhelzing
los, en zij slaakte evenmin een kreet van angst of woede, Het
bloed bruischte haar in de aderen als een watervaler steeg een nevel
voor hare oogen op; zij viel in Capellani's armen en ontving zonder
tegenstand te bieden zijne gloeiende kussenZoo verliep er een
minuut, welke zij zich, toen zij een uur later in hare kamer alleen
was, herinnerde, zonder er geloof aan te kunnen slaan.
