HELDËRSCHE
E!V N1EUWED1EPER ('OIR T.
1878. N .89.
Zondag 31 Maart.
Jaargang36.
Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Hollands Noorderkwartier.
„W ij huldigen
li c t goed c."
Verschijnt Dingsdag, Donderdag en Zuturdag namiddag.
Abonneinentaprijs per kwartaalƒ1.80.
franco per post - 1.05.
U i t g- e v e r A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN N°. 103.
Prijs der AdTertentiün: Van 14 regels 00 Cents,
elke regel meer 15 Cents.
Groote letters of vignetten worden nuar plaatsruimte berekend.
Eiken Donderdag vertrekt de mail naar Oost-Indië.
Laatste ligting 's avonds G uur.
HELDER en NIEUWEDIEP, 30 Maart.
De zesde en laatste Volksbijeenkomst in dit saizoen
werd gisteren avond in Tivoli gehouden. Talrijk was de
opkomst van belangstellenden niet; mogelijk had het ruwe
weer daarop invloed uitgeoefend, ofschoon de omstandig
heid, dat door eene bepaling der Commissie, in deze
en de vorige bijeenkomst geen tooneelstukje ten besluite
zouden worden gegeven, daartoe zeker het hare had
bijgebragt.
Spreker was de heer dr. J. Pool, die in zijne inlei
ding zijne groote ingenomenheid betuigde met de bepaling
der Commissie, waarop we zoo even doelden, en verder
zijn gehoor bepaalde hij het groote nut van het sparen.
Spreker beschouwde dit met het oog op de gewone uit
gaven voor kleeding en voeding, op de behoefte aan eene
goede en geriefelijke woning en op die aan ontspanning.
Na eene korte pauze zette hij zijne beschouwingen voort,
wijzende op het groote gewigt van ;t sparen, met het oog
ook op de gezondheid des ligclmams. Tal van nuttige en
behartigenswaardige wenken en opmerkingen werden door
spreker ten beste gegeven, die, zoo wo hopen, in den
kring der hoorders aanleiding mogen geven tot nadenken
cn opvolging.
Ten slotte werd door den heer A. B. Weber voorge
dragen het dichtstuk: „De Wraak," van Tollens.
Muziek-uitvoeringen wisselden het. gesprokene af.
Uit Brussel meldt men nader omtrent het verblijf
van Prins Hendrik, dat niet alleen aan 't Hof en in hooge
kringen, maar bij de geheele bevolking het bezoek des
Prinsen met groote sympathie is begroet. Op zijn togten
door de stad heeft de Prins dit overal kunnen ontwaren.
Het koninklijk gezin is vol oplettendheid voor den Prins
geweest. Z. M. de Koning had, na den brief, om de
medewerking van den Prins voor HDs. plan tot bescha
ving van Midden-Afrika te vragen, waarop Z. K. II. op
de meest welwillende wijze had geantwoord, te Berlijn de
gelegenheid, den Prins tot een bezoek uit te noodigen, en
diens reis naar Parijs bood daartoe eeue ongezochte aanleiding.
Jl. Donderdag morgen ten 9 ure heeft Z. K. II. Prins
Hendrik Brussel weder verlaten en zich naar Parijs begeven.
Brieven uit de Hoofdstad.
Donderdag 28 Maart.
Amice,
De pliysionomie van Amsterdam is tegenwoordig niet zeer ver
kwikkelijk. Hagel- en sneeuwbuien aan de orde van den dag;
onafgebroken een koude, natte atmosfeer, die de inenschen ontstemt
en de stad ontsiert. Gelukkig nog slechts een drietal dagen en
we zijn alweer voor een jaar verlost van een maand, wier naam
de bitterste satyre is op haar karakter.
Doch laat ons schoon onvoldaan toch niet geheel ondank
baar zijn. Deze Lentemaand van het jaar onzes Heeren 1878
bracht en beloofde ons althans heel wat, dat voor de hoofdstad en
ook gedeeltelijk in wijder kring niet zonder beteekenis te achten is.
Daar hebt ge b. v. om met het nieuwste nieuws te beginnen
het onderwijs-debat dat gisteren avond, op initiatief van Burger
plicht, in Maison Wnckwitz plaats luid. Doch vergun me, dit
chapiter nog even ter zij te stellen, oru eerst een blik te slaan op
de dingen van minder recenten datum, die in deze maand opmer
king verdienden.
Natuurlijk staat daarbij de verkiezing van een lid der Tweede
Kamer bovenaan op de eerste plaats. Ge weet: de heer van Tien
hoven was de gelukkige, wien het mandaat van Volksvertegenwoor
diger werd uitgereikt. En onze wethouder van linantiën beschouwt
de op hem uitgebrachte keuze inderdaad als een groot geluk, en
als de vervulling van een zijner liefste wenschen, hetgeen hij vol
strekt niet onder stoelen of banken heeft gestoken. Waartoe ook?
Een man in den bloei des levens, vol energie en ambitie, zeer
gefortuneerd, niet gebukt gaande onder den last der huisvaderlijke
zorgen, lacht hem een schitterende toekomst tegen, en de voor
spelling is niet gewaagd dat de titel van Excellentie eenmaal de
zijne zal worden. Op de politieke beteekenis dezer verkiezing zal
ik, na hetgeen ik daarover in mijn vorigen epistel gezegd heb, niet
terugkomcu. Bij de herstemming toch liep de kwestie in de verste
verte niet over politieke beginselen.
Met niet geheel onverklaarbaar ongeduld ziet men hier dag aan
dag uit naar de officiëele benoeming der beide nieuwe hoofd
commissarissen van politie. Eiken dag brengt echter een nieuwe
teleurstelling en wat men er van hoort bepaalt zich tot de bekende
gissingen en ondits. Het tractemeut der titularissen is onlangs,
na een vrij stekelig en onvruchtbaar debat, door den Gemeente
raad wat meer in overeenstemming met de eischeu des tijds ge
bracht er van f 3500 (de bezoldiging van Mr. de Klopper) op
f 4000 vc vi.bogd. Heel ruim is het nog niet, als men nagaat wat
de positie a vooral de verplichtingen zijn van een Hoofdcommis
saris van I'q _iie in de eerste stad des Rijks; maar er komen er nu
Door liet centraal bestuur van liet Algemeen Necler-
landscli Werkliedenverbond is een adres gezonden aan de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, er op aandringende,
dat zij het ontwerp van wet op liet lager onderwijs des
ministers Kappeyne niet aanneme, dan na er ingebragt te
hebben, 1. leerpligt, 2. kosteloos onderwijs, 3. voorbereidend
onderwijs en 4. herhalings en voortgezet onderwijs.
Bij de nadering van liet voorjaar heeft de minister
van Waterstaat, Handel en Nijverheid het nuttig geacht,
de commissarissen des Konings in dc provinciën te ver
zoeken, de ingezetenen op nieuw tot voortdurende waak
zaamheid op te wekken en de burgemeesters uit te noodigen,
ingeval insecten mogten worden gevonden, die vermoed
worden colorado-kevers te zijn, daarvan onverwijld een
exemplaar aan zijn departement op te zenden.
Benoemd tot hoofdonderwijzer te Assendelft de heer
G. II. van Dalen, te Barneveld.
Men meldt ons van Zuid-Eijerland, op Texel,
dd. 29 dezer:
„Onder de voorwerpen van kunst en smaak, welke te de
Cocksdorp tentoongesteld zijn, trekt hijzonder de aandacht
een natuurschoon zeegewas, door iemand van den Burg
bereidwillig afgestaan, en dat voorzeker een der hoofd
prijzen mag genoemd worden.
Wie de tentoonstelling nog niet bezocht heeft, raden wij
aan dit morgen nog te doen, en men zal ervaren dat het
kleinste werk van Gods schepping, aller menschen werk
verre overtreft. De verloting blijft bepaald op Maandag
1 April."
Het Vaderland betreurt bet, dat de commissie uit de
Tweede Kamer, belast met bet instellen eener enquête naar
de longziekte onder bet rundvee, baar in vele opzigten
verdienstelijk rapport eindigt met een voorstel, even wei
felend van inhoud als gebrekkig van vorm. Er moet geen
schadevergoeding meer verleend worden, is bet advies van
dit orgaaner moet niet langer afgemaakt of onteigend
worden. Schatten gouds beeft deze handelwijze der natie
reeds gekost, maar zonder baat. De longziekte is en blijft
er. Het middel tot beteugeling der ziekte moet gezocht
worden in belemmering van liet bedrijf van den veehouder.
Wanneer met kracht de hand gehoudep wordt aan de wet
telijke bepalingen, wanneer op alle stallen, op alle markten
streng toezigt wordt gehouden, dan bestaat er alle kans,
dat de veehouder alles zal aanwenden om zijn koppel te
twee, en we zijn tegenwoordig toch al niet te ruim bij kas.
Ondertussehen als liet op den een regent, druipt het op den
ander werd bij diezelfde gelegenheid het Iraclement der vijf
sectie-commissarissen op f 3000 gebracht. De finaneicele kwestie
is daarmee afgedaan. Vervolg hierna. Over de politie sprekende,
kan ik niet nalaten u er even op te wijzen dat de behandeling van
het proces contra dé heeren Munzebruek en Oruys tot dusver
geheel den loop genomen heeft, dien ik u in mijn vorig schrijven
als de. meest waarschijnlijke voorstelde. Na de vrijspraak door de
Rechtbank zal de zaak nu iu de volgende weck voor liet Gerechts
hof komen, vermoedelijk weder met denzelfden uitslag. Onder
tussehen is en blijft de heer Munzebroek steeds in hechtenis, trots
de bondige vertoogeu van zijn advocaat dat de kerker van zijn
cliënt (kerker in overdrachtelijken zin natuurlijk) wederrechtelijk of
althans onnoodig gesloten blijft. Wat den mede-beklaagde betreft,
den heer Cruys, die zich echter op vrije voeten bevindtja,
ziet ze, Amice, ik z.ou u, op grond van vertrouwbare informa
tici!, met alle liefde mededeelen wat eigenlijk aanleiding gegeven
heelt tot de veelbesproken onrustbarende geruchten omtrent eene
bekende industricele onderneming hier ter stede, welke door de
onhandigheid van een correspondeut der Middelb. Ct. eene zoo
ongewenschte publiciteit hebben verkregen. Maar hoe stellig ik
ook van de juistheid mijner inlichtingen overtuigd ben, nu er
sprake is geweest van een plainte bij de rechtbank, en nu de
Middelb. Ct., de les betrachtende van liet spreekwoord dat écu
rotte appel licht een gansche ben aansteekt, haar Amslerdamsehen
correspondent voor eeuwig uit den kring harer medewerkers heeft
verbannen, nu acht ik het voorzichtiger, mijne mededeelingen op
dit stuk tot gelegener tijd uit te stellen en dit teedere onderwerp
voorshands te laten rusten.
Veel liever wijs ik u op eeuige veelbelovende bloesems en
knoppen, die deze gure en kille T.enteraoand ons dan toch gebracht
heeft. Vooreerst het door eenige wakkere mannen ontworpen plan
om hier ter stede een Burger-Ziekenhuis op te richten, iets waaraan
ontegenzeggelijk te Amsterdam groot gebrek bestaat. De behoeftige
kan in geval van ziekte ten allen tijde een beroep doen op de
alleruitstekendste verpleging in de Gasthuizen; de rijke heeft ten
zijnent ruimte cn middelen te over om daarin te voorzienmaar
voor den burgerstand schoot er tot dusver niet anders over, dan
te roeien met de riemen die men had, zoo goed en zoo kwaad als
het dan ging. Geen wonder dus dat het plan tot vestiging van
een inrichting, waar voor de middenklasse in geval van ziekte
gelegenheid bestaat tot huisvesting en verpleging, tegen een matige
vergoeding, in een stad met een zoo uitgebreide bevolking als de
orze algeineene sympathie verwekt. Een ander -punt, dat even
eens met de volksgezondheid in nauw verband staat, is de bouw
van een nieuwe Bad- en Zweminrichting in het IJ bij den Wester-
vrij waren voor dc ziekte, dan zal liij misschien zorgen
voor goede stalling, voor goed voedsel, voor allerlei hygië
nische maatregelen, die hij nu verzuimt, hetzij uit onkunde,
hetzij uit kwade trouw of om welke andere reden ook, en
welk verzuim de vatbaarheid voor de ziekte bevordert.
Men breke dus met het tot dusverre voorgestane stelsel
van schadevergoeding en onteigening. Men voere in een
streng toezigt op de aangifte en het vervoeren van ziek of
verdacht vee. Dc regering stelle zich daartoe in staat door
het aanschaffen van een voldoend personeel, dat goed
bezoldigd wordt en waarvan veel geëischt kan worden.
Wil men dit niet, men doe dan liever niets. Zooals tegen
woordig gehandeld wordt, lijdt de schatkist groote schade,
zonder dat er eenige lioop bestaat, dat de ziekte over
wonnen wordt.
Hoewel liet nog ruim twee maanden duurt alvorens
de landbouw-tentoonstelling te Apeldoorn wordt gehouden,
kan men tocli reeds het begin der toebereidselen daarvoor
opmerken in liet Oranjepark. Deze week werd namelijk
reeds eene aanzienlijke hoeveelheid Noorsch ijs in blokken
aangevoerd en op practische wijze op liet terrein naast liet
gynmastiek-lokaal opgestapeld ter bewaring. Om het geheel
is een flinke stroohut gebouwd. Daar het voor velen
wat vreemd zal klinken: „ijs op eene landbouw-tentoon
stelling,''' zoo deelt men mede, dat dit ijs moet dienen tot
afkoeling der melk bij het verbeterd systeem van boter-
bereiding. Naar men verneemt, belooft de tentoonstelling
zeer luisterrijk te zullen zijn.
In de jl. Dingsdag te Veendam gehouden vergadering
van de aldaar bestaande afdeeling van liet Anti-dienst-
vervangingsbond, is die afdeeling, ruim GO leden tellende,
met algemeene stemmen ontbonden. Dat is liet antwoord
op liet dood-verklaren, van dr. Winkler Prins, president
der Yeendammer afdeeling, door liet hoofdbestuur van het
Anti-dienstvervangingsbond.
Als een nieuw staaltje van onzen stadhuisstijl ont
leent de Standaard het volgende aan oen rapport van het
Amsterdamsche gemeentebestuur betreffende de nieuwe
groenmarkt
„De meerderheid wenscht zich bij liet terrein aan den
Buitensingel tegenover de Rozengracht neêr te leggen,
mits dc Bloemmarkt daaraan worde verbonden."
Sedert eenigen tijd verneemt men veel van Liberië-
koffij. Die koffij zou door eene bijzondere grootte der boon
doksdijk, onlangs voor een kleine f 12,000 aanbesteed. Ecu lang
gekoesterde wensch is daarmede vervuld. Als er nu een doeltreffend
reglement voor die inrichting wordt vastgesteld, mogen we de hoop
voeden, in den aanstaanden zomer verlost te zijn van het aan-
stootelijk schouwspel der zwemmende straatjongens in de singels en
stadsgrachten. En dan de plannen, ja waarlijkde plannen voor
de organisatie van den stadsreinigingsdienst, dezer dagen eindelijk
cn ten langen laatste bij het Gemeentebestuur ingediend! Schreef
ik u niet in mijn Februari-kroniek dat Burg. en Welh. de voor
stellen van den Directeur wijzigen zouden? Nu, men heeft ze
gewijzigd! Van bijna 7 ton op nog geen 3 De voorstellen zien
er nu heel wat aannemelijker uit, maar het blijft altijd een raoeiclijk
vraagstuk, met weinig geld voel tot stand te brengen. Toch is
zuinigheid ons geboden. De leening van 21 millioen is zoo goed
als verbruikt, en de finaneicele Commissie uit onzen Gemeenteraad
is druk aan het ramen en cijferen, om met een nieuwe leening
van vrij wat grooter bedrag dan dc vorige de steeds klim
mende uitgaven te bestrijden. Een nieuwigheid, van practischcn
aard, die ik hier ter loops nog aanstip, is de „Amsterdamsche
Glazeuwasscherijblijkbaar ontstaan uit deernis met het onveilige
standpunt van de Amsterdamsche dienstmeisjes, die drie of vier
verdiepingen hoog haar leven wagen om de ruiten te doen blinken.
In Arli hadden wij in den loop dezer maand een korte tentoon
stelling van de schilderijen die door Hollandschc meesters le Parijs
zullen geëxposeerd wordenecu collectie die over het geheel onzen
goeden naam in den vreemde geen schande, zal aandoen. De
jaarlijksche Tuinbouwtentoonstelling in Volksvlijt zal binnen kort,
in den loop van April, geopend worden; en voorts wacht ons een
andere expositie, namelijk van voorwerpen door werklieden iu hun
vrijen tijd vervaardigd, die reeds veel sympathie vindt zoowel in
den kring der handwerkslieden nis daarbuiten. Met die naderende
tentoonstellingen ik noemde slechts een paar die stellig door
gaan stappen wij zoo zachtjes in het nieuwe seizoen over. Dc
winter gaat ons weldra verlaten, wat ook het best te zien is aan
dc verschillende amusementenCarré heeft, als ge dezen onder dc
oogeu krijgt, de stad reeds verlaten hij heeft zeer hoffelijk in de
dagbladen afscheid genomen van het Amsterdamsche publiek, dat
hem dan trouwens ook niet weinig zijn kas heeft helpen stijven.
In de kleinere schouwburgen worden de oude schotels nog eens
opgcdischt; en zelfs op het Leidscheplein zal a. s. Zaterdag avond
het Nederlandsch Tooneel ons een oude kennis in een nieuw pakje
presenteerenOnschuldig veroordeeld, alias „Een beroemd proces,"
dat bij van Lier en Juclels reeds afgekeken is. Alleen liet debuut
van juffr. Baart iu dit stuk geeft er eeuig reliëf aan en zal misschien
wat „volk" trekken. Over de beruchte „Gabrielle," die meer
besproken dan bezien is, zal ik hier liever niet uitweiden: de op
voering van zulk onzinnig maakwerk is en blijft een jammerlijke