HELDERSCHE
EN VIEI n EIEPER COURANT.
1878. N". 92.
Vrijdag 2 Augustus.
Jaargang 36.
Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Hollands Noorderkwartier.
„W ij huldigen
het goed e."
Verschijnt Dingsdag, Donderdag en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.80.
H 00 franco per post - 1.65.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN N°. 163.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regels 60 Cents,
elke regel meer 15 Cents.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Eiken Donderdag vertrekt de mail naar Oost-Iudië.
Laatste ligting 's avonds 6 uur.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der gemeente
ANNA PAULOWNA brengen ter openbare kennis, dat de
REKENING der INKOMSTEN en UITGAVEN dezer
gemeente, over het dienstjaar 1877, op gisteren den Raad
aangeboden, gedurende de eerstvolgende veertien werkdagen,
op de Secretarie der gemeente, voor een ieder ter lezing
nedergelegd en in afschrift, tegen betaling der kosten,
algemeen verkrijgbaar is gesteld.
Anna Paulowna, den 31 Julij 1878.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
C. E. PERK, Burgemeester.
A. J. DE JONGH, Secretaris.
HELDER en NIEUWED1EP, 1 Augustus.
«11. Dingsdag avond werd in het lokaal Tivoli alhier
eene vergadering gehouden door de leden der Winkel-
vereeniging van Eigen Hulp, onder presidium van den heer
van den Hurk. Door den heer Aberson werd, namens de
finaneiëele commissie, verslag uitgebragt en medegedeeld,
dat de administratie in goede orde is bevonden. Door
den president werd medegedeeld, dat het aantal leden
thans tot 135 en het bedrijfskapitaal tot f 3115 is geste
gen; dat het debiet in den winkel, aanvankelijk be
dragende f 471, thans is geklommen tot gemiddeld f 607
per weekdat de zuivere winst, tot heden verkregen,
bedraagt f 461.78|. Nog werd medegedeeld, dat het debiet
heeft bedragen in April f 2467.58, in Mei f 2595.421 en
in Junij f 2832.54, totaal f 7895.54^.
Na de behandeling der zaken betreffende den winkel
werd aan de orde gesteld de aanschaffing van brandstoffen
voor den a. s. winter. Het voorstel van een der leden
om alsnog eene circulaire tot alle leden te rigten, opdat
ieder lid, ook die niet tot de Winkelvereeniging behoort,
in de gelegenheid gesteld worde om tegen lagen prijs de
noodige brandstoffen te verkrijgen, werd aangenomen.
Brieven, uit de Hoofdstad.
30 Juli.
Amice
De tijden veranderen en wij veranderen met henDat bewijst
b. v. de bloei der zoogenaamde „zomer-theaters" hier en elders,
die vroeger zelfs in de hoofdstad, waar het publiek nog al schouw-
burglievend is, een ongekende weelde waren. En dat de menschen
met de tijden veranderen, bleek mij gisteren avond op nieuw toen
ik mijn oog liet gaan over de dicht opeengepakte schare toeschou
wers, die reeds een half uur vóór den aanvang der voorstelling
zich had meester gemaakt van elk bezitbaar of bestaanbaar plekje
van de „schouwburgloge" in de Plantage, waar het tooneelgezel
schap van Prot en kistemaker 's zomers optreedt. Want hoe velen
uit diezelfde schare toeschouwers zouden zich vroeger diep beleedigd
geacht hebben, zoo ge ze er op had durven aanzien dat ze tot de
bezoekers behoorden van „de tent van Grader," zooals deze schouw
burg-loge vroeger in de wandeling genaamd werd. Men voerde er
toen de bloederigste en verschrikkelijkste draken op, onder bege
leiding van oorverdoovende bom-bom-muziek, voor een publiek dat
uitsluitend uit de achterbuurten was saamgestroomd en hier voor
een heele of halve schelling ontspanning en genot zocht. En nu...
nu zat in ditzelfde lokaal een overtalrijk publiek, van vrij wat
beter gehalte, met spanning het opgaan der gordijn te verbeiden,
en scheen men zich op zijn plompen paardenharen stoel evenzeer
a son aise te gevoelen als elders in de kussens der weelderig bc-
kleede loge. De tijden veranderen en wij met hen
En wat was nu de groote aantrekkingskracht die zoovelen ver-
eenigd had in dit voormalig theater van den vierden rang en ook
uw briefsehrijvenden vriend hier een ganschen zomeravond in de
nabijheid van het voetlicht deed slijten Niets meer of minder
dan de opvoering van
DE JONGE HERTOG,
Operette in 3 bedrijvennaar het Eransch Le petit Duc;
muziek vau Charles Lecocq.
Dat was het! De nagalm van den bijval dien het ietwat scabreuse
libretto bij den Parijzenaar had genoten is tot hier doorgedrongen
en heeft de heeren Prot en Kistemaker doen besluiten met hun
personeel geen operazangers van professie! een Hollandsche
opvoering te wagen.
Ik ben er zeker van dat niemand uit dc eivolle zaal zich zijn
avond beklaagd heeft. Het stuk is geestig en vroolijk, de muziek
allerliefst en de costumes en decoraties zijn over het geheel met
zorg uitgevoerd.
Laat mij u den gang van het veelbesproken stuk hier in korte
trekken beschrijven. De hoofdpersoon is de achttienjarige hertog
Raoul de Parthenay, welke rol en travesti met onnavolgbaar talent
en charme wordt voorgesteld door mevrouw Sophie Spoor, ontegen
zeggelijk de eerste ster van het tooneelgezelschap. Bij het ophalen
De Zweedsche adelborst J. F. Scliütz is eergisteren
nacht in 's Rijks Marine-Hospitaal alhier overleden. Zijn
vader was korten tijd te voren te dezer plaatse aangekomen.
Het lijk wordt morgen, Vrijdag, voormiddag ten 10 ure,
met militaire honneurs ter aarde besteld.
De cadet C. H. O. von Arbin betert flink en vertrekt
spoedig naar zijn woonplaats Tangstad. Daar bij gelukkig
zijn regterhand behouden beeft, zal hij bij de administratie
der Zweedsche marine in dienst blijven.
Met genoegen vernemen wij, dat liet plan tot het
houden van eene landbouwtentoonstelling gepaard aan de
bloemententoonstelling van de Floralia-vereeniging alhier
veel bijval vindt. Getuige daarvan het schier dagelijks
toenemen van het ledental. Door het hoofdbestuur der
Hollandsche Maatschappij van Landbouw is de som van
f 25 geschonken, voor aankoop van prijzen. Ter bevor
dering van bet plan tot liet houden der tentoonstelling
heeft de Oommissie, die daarvoor werkzaam is, in groote
mate ondersteuning en medewerking gevonden bij den heer
J. Zander, landman te Koegras. Als blijk der erkenning
van die goede diensten, heeft de Commissie den heer Zander
tot haar medelid benoemd.
Zijn wij wèl ingelicht, dan bestaat liet plan om vee en
pluimgedierte tentoon te stellen uitsluitend uit deze gemeente,
doch voor landbouw-werktuigen de mededinging ook open
te stellen voor inzenders van buiten.
Zaturdag a. s. houdt de afdeeling eene vergadering,
waarin over de tentoonstelling nader zal worden gehandeld.
Beroepen naar Callantsoog ds. B. H. Habbema, te
Eijerland op Texelnaar Ursem ds. J. Benit, te Warder.
De locomotief van den trein, die gisteren avond ten
7 u. 5 m. alhier verwacht werd, is bij Schagen defect
geraakt. Een andere locomotief, onmiddellijk van hier
gezonden, arriveerde ten 8 u. 15 m. met den trein.
Aan boord van Zr. Ms. ramschip Guinea had deze
week op de gewone plegtige wijze de uitreiking plaats van
de bronzen medaille voor 12jarige getrouwe en eerlijke
dienst aan den machinist bij de Kon. Ned. Marine Christoffel
Beudeker. De borst van genoemden jeugdigen zeeman
prijkt reeds met de Atsjin-medaille en het eereteeken voor
krijgsverrigtingen. 'Ingezonden
van dc gordijn zijn we verplaatst in de balzaal van het kasteel te
Versailles, waar op feestelijke wijze het huwelijk wordt gevierd van
den jeugdigen heitog Eaoul en eene jonkvrouw van nog jeugdiger
leeftijd. Nadat de militaire leermeester vau het hertogje, de heer
de Montlandry, en zijn wetenschappelijke gouverneur, de heer
Erimousse, een tijdlang in een alleraardigst duet gekibbeld hebben
wie van beiden den hertog thans na zijn huwelijk uitsluitend onder
zijn leiding zal hebben, komt het jeugdige paartje uit de kerk
terug en ontvangt het de felicitaties der feestgenooten, eindigende
met het dansen eener gavotte, een grappig, ouderwetsch dansje,
waarna de jonggehuwden alleen blijven. Alleen met hun
tweecn! Onbeschrijfelijk koddig is het tooneel dat nu tusschen
de twee groote kinderen volgt, liet hertogje staat verlegen aan de
puntjes van zijn dasje te draaien; het hertoginnetje verkreukelt
bedeesd de plooitjes van haar kleedje. Hij waagt het eerst, schuch
ter, een: „lief vrouwtje!" wat zij fluisterend beantwoórd met een:
„lieve man;" hij doet een stap naar haar en zij een halven naar
hem, maar beiden houden nog steeds de oogen naar den grond
geslagen; hij vat bedeesd haar vingertjes en zij trekt ze niet terug
hij stelt voor dat ze elkaar nu maar voortaan „jij" en „jou" in
plaats van „u" moesten noemen, wat zij wel wat erg vindt; en
als hij het waagt om: „ik bemin je" te fluisteren, valt ze half in
zwijm in zijn armen. Dat tooneeltje, met kostelijke naïeveteit
gespeeld, bracht het publiek reeds in extase. Maar het hertogje
waagt reeds een kus, en zegt dat hij zelfs nog wel wat meer durft,
als.... als op eenmaal zijne zaligheid verstoord wordt door de komst
der bruid sju fiers, die het jonge vrouwtje wegvoeren, niet in het
bruidsvertrek, maar in de postkoets, waarmee zij naar de adellijke
meisjes-kostschool te Luneville gebracht wordt. Want de ouders
der jongelieden hebben het huwelijk alleen doen sluiten uit finan
ciëele en politieke oogmerken en achten het nu raadzaam de
kinderen nog twee jaar tc scheiden. Dien tijd zal zij op de
kostschool doorbrengen; terwijl hem het gemis zijner vrouw vergoed
wordt door eene effectieve benoeming tot kolonel bij het regiment,
waarvan hij vroeger slechts kolonel-titulair was. Maar zoodra ver
neemt het hertogje niet dat hij nu voortaan met zijn regiment doen
kan wat hij wil, of zijn eerste bevel is: Trompetters, blaast het
signaal, opgestegen en op weg naar Luneville! Ik wil mijn vrouw
terug hebben! Het pensionaat zal belegerd worden! Daarmede j
loopt het eerste bedrijf af.
liet tweede bedrijf opent met een zangles op Luneville. Dit is
het eenige nommer dat gebisseerd werd, maar het verdiende dat
succes ten volle. De jonge hertogin, op spottenden toon „mevrouw"
genoemd, en de overige meisjes staan met muziekstukken in de hand j
in een kring rondom de directrice, die de maat slaat bij het
instudeeren eener oude melodie. Dat tooneeltje, de wijze waarop
het gespeeld wordt, de grappige begeleidende muziek, dat alleen is
reeds een bezoek aan den schouwburg waard. De les wordt echter
gebroken door de komst van Erimoussc, de voormalige taalmeester
van het hertogje, thans op potsierlijke wijze geïnstalleerd als „docent
Zr. Ms. schroefstoomscliip Leeuwarden wordt, naar
wij vernemen, den 1 Sept. a. s. buiten dienst gesteld en
vervangen door Zr. Ms. seliroefstoomschip Marnix, welke
bodem met spoed voor de dienst wordt gereed gemaakt.
Vooruit maakt naar aanleiding der eisclien, den 15
jarigen jongeling gesteld, die examen voor de Koninklijke
Militaire Academie wil afleggen, een vergelijking met het
geen van den hoofdonderwijzer voor zijne acte wordt
gevorderd. In veel opzigten zijn die eischen veel hooger
bijv. in rekenkunde, meetkunde, geschiedenis (waarbij o. a.
kennis van 't kenmerkend karakter van de meest belang
rijke tijdvakken wordt gevraagd); bij aardrijkskunde is het
niet veel minder, en voor talen wordt behalve het Neder-
landsch, ook kennis van 't Fransch, Duitsch en Engelsch
gevraagd. Van de 1000 leerlingen der Hoogere Burger-
School, die drie jaren den cursus hebben doorloopen, kunnen
geen 33 aan de opgegeven eischen voldoen. Of neemt men
liet er zoo naauw niet mede, waarom dan dat boerenbedrog?
Is liet dat niet, dan mag men nog wel eens er aan herin
neren, dat onze krankzinnigengestichten vooral worden
gevuld, door hen die misbruik maken van sterken drank,
die door de godsdienstige manie worden aangetast, of die
in hun jeugd door overprikkeling der hersenen hebben
geleden. Geneesheeren waarschuwen voortdurend, dat het
eindeloos blokken verderfelijk is, dat de examen-manie, waar
door een derde deel der Nederlandsclie bevolking behoort tot
hen, die examen afnemen, of examen doen, de jeugd bederft.
Het baat niet; evenals 't gros der Nederlanders is dood-
gepreekt, wordt 't gros der Nederlandsclie jongens op vak
studie half dood gemarteld, om ze, als ze door hun examen
zijn gerold of gekropen, de boeken voor goed vaartwel te
doen zeggen. Öp de H. B. S. wordt bijv. plantenkunde
geleerd, maar de leerling kent dikwerf geen garst uit tarwe,
er wordt de horizontale en verticale vorm van Patagonië
en Australië geleerd, maar over Nederlandsehe gronden
weet de jongen niet te spreken, er moet over de litteratuur
van vier talen wat nagepraat worden, maar een eigen
oordeel uitspreken leert hij niet, liefst onmogelijke vraag
stukken worden gegeven, om naar een onbekende te zoeken,
die in het dagelijksch leven nooit onbekend is; en wat
't ergste is, de hersenen lijden onder die broeikasontwik-
in de taal- en letterkunde" op de meisjes-kostschool, waar zijne
bijzondere leelijkheid zijn beste aanbeveling was. Doch.... daar
luidt de huisbel: de school is omsingeld door dragonders; een
parlementair (niemand anders dan de Montlandry, de voormalige
militaire gouverneur des hertogs) met vier trompetters eischtterug
gave van de hertogin. zoo niet: bestorming der school! Maar
de directrice verkiest den oorlog en geeft den bloöliartigen Frimousse,
den taalmeester, last om alle dienstboden te wapenen en het pen
sionaat te verdedigen. Weer een luid geschel! Een boerin, door
dragonders in 't nauw gebracht, komt op de school een schuilplaats
zoeken. Beladen met een mand eieren, heeft zij een zware taak
gehad: zij moest haar eieren en haar onschuld tegen de dragonders
verdedigen
„Toeu was het, dat 'k het lontje rook,
Op mijn bezit zag 'k alleen vlassen,
'k Dacht: al breken de eieren ook:
Ik moet goed op mijn onschuld passen,"
zingt ze in een geestig rondeau.
Maar het schalksche boerinnetje is niemand anders dan het jonge
hertogje, dat op deze wijze vermomd in het pensionaat is gedrongen
om zijn vrouwtje terug te halen. Maar reeds is hij alleen en
heeft hij het cachot van zijn vrouw ontdekt en met haar gesproken
daar verschijnt Erimousse met zijn heldenstoet: vier koks,
gewapend met pooken, vorken, braadpannen enz. De boerin besluit
nu, bij den oude de verliefde te spelen, hem te verleiden, en zoo
de sleutels meester te worden. Die pogingen om den ouden paai
verliefd te maken, doen het publiek schateren vau 't lachen.
Erimousse ontsteekt in gloeiend minnevuur:
„'t Is een idylle
't Is een idylle op en top!
Het lijkt ten minste sprekend op
Die scènes die Virgiel' bevielen!"
kweelt hij zoetsappig; en reeds heeft de hertog-boerin de sleutels
van zijn gordel gerukt om af te tellen of hij haar al dan niet
bemint als de landelijke schoone op eens haar vermomming
aflegt, het zwaard trekt en Erimousse met zijn heldenschaar op de
vlucht drijft. De hertog bevrijdt zijn vrouw; de dragonders stormen
intusschen do zaal binnen; reeds wil hij met haar vertrekken
daar ontvangt Raoul een billet, met bericht dat de oorlog is ver
klaard de vijand staat aan de grenzenzijn plicht roept hem
Hij laat zijn vrouwtje op de kostschool achter, en trekt met de
zijnen ten strijde. De bange Frimousse moet mee als soldaat, of
hij wil of niet.
Het derde bedrijf mist de naïeve, kostelijke tooneeltjes als in het
eerste en tweede, maar is levendiger, rijker aan actie. We zijn in
het Eransclie leger, voor een ingesloten stad. Doch de soldaten
leggen de zaakjes op hun gemak aan en doen zich te goed aan
wijntje en trijntje. Luid zingende en drinkende, schertsen en stoeien
met de vrouwen. Yau die verminderde waakzaamheid maakt dc
vijand gebruik om het leger te overvallen, dat bijna in de pan