HELDERSURE
EN NIEUWERIEPER COURANT.
Nieuws- ei Advertentieblad voor Hollands Noorderkwartier.
1879. N°.49.
Woensdag 23 April.
Jaargang37.
„W ij huldigen
het goed e."
Verschijnt Dingtdag, Donderdag
Abonnementsprijs per kwartaal
Zaturdag namiddag,
franco per post
1.80.
- 1.65.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN K°. 163.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regel» 60 Cents,
elke regel meer 15 Cents.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Eiken Donderdag vertrekt de mail naar Oost-Indiê.
Laatste ligting 's avonds 6 uur.
HELDER en NIEUYVED1EP, 22 April.
Met den 1 Junij a. s. worden in dienst gesteld: het
ramschip de Stier, liggende alhier, de rammonitor 2de kl.
de Adder, liggende te Amsterdam en de monitor 2de kl.
de Krokodil, liggende te Hellevoetsluis.
Twee in Engeland vervaardigde torpedobooten zijn
jl. Zaturdag hier ter reede met gunstig gevolg beproefd.
Aan deze booten kan een vaart worden gegeven van 20 mijl.
Den 20 April 1859 gaf de Zangvereeniging Cecilia
haar eerste concert in het toenmaals hier bestaande Noord-
hollandsch koffijhuis, thans woonhuis van den heer C.
Maalsteed. Oprigters dier Vereeniging waren de heeren
J. Mol, J. Verheijen, J. Heeres, Bottemanne en J. F. Groen,
laatstgenoemde sedert bestendig lid gebleven. De leuze der
oprigters was: bevordering van beschaving, veredeling,
weldoen en ontspanning. Onder de leiding der elkander
opvolgende directeuren, de hoeren J. Verheijen, F. Hille,
Philhert, C. A. Bekker en II. A. Egberts, streefde men
steeds op den ingeslagen weg voort en bevorderde men
menigmaal de beste oogmerken. Concerten werden gegeven
ten voordeele van watersnoodlijdenden, van nooddruftigen
door den brand te Enschedé, van de armen in deze ge
meente, en bovendien steunde de Vereeniging herhaalde
malen door het geven zanguitvoeringen de Commissie voor
Volksvoordragten in haar edel streven. Bij den terugkeer
der strijders uit Atsjin was weder Cecilia werkzaam oin
de feestelijkheden te dier gelegenheid op te luisteren.
Veler steun en medewerking werd ondervonden gedurende
het verloopen vijfde gedeelte eener eeuw; de heer mr. Stak man
Bosse was gedurende al dien tijd kunstlievend lid.
Het bovenstaande maakt uit den hoofdinhoud der rede,
waarmede de heer C. Ruijgh, president der feestvierende
Vereeniging, jl. Zondag avond de buitengewone vergadering
in de toepasselijk versierde zaal van Musis Sacrum opende,
en waarin hij hulde bragt aan den steeds ijverigen
directeur en aan allen, die met hunne muziekale en vocale
talenten Cecilia steun verleenden. Een keurig programma,
uit zes welgekozen nommers bestaande, werd daarop zeer
verdienstelijk uitgevoerd. Bij den aanvang der tweede
afdeeling werd het woord gevoerd door den heer J. F.
Groen, die, ofschoon er, sedert hij zich tot deze Vereeni
ging met zijne mede-oprigters verbond, 20 jaren zijn heen
gegaan, zijne voortdurende ingenomenheid met Cecilia
betuigde, blijkbaar ook door de omstandigheid, dat drie
zijner kinderen voor en na tot de Vereeniging zijn toe
getreden. Met toepasselijke dichtregelen eindigde de heer
Groen zijne rede.
Een zeer geanimeerd bal besloot deze feestelijke bij
eenkomst.
Aangenomen het beroep naar de Christ.-Geref. gemeente
alhier door ds. Klercq, predikant te Zuid-Beijerland.
Z. K. H. Prins Alexander zal zich, naar het Dagblad
verneemt, heden of morgen via Parijs naar Algiers begeven.
Het rapport der Friesche commissie betreffende
de Deensche zuivelbereiding.
Ingeruimen tyd.zegtdeZwol.Crt., is er op landbouwgebied geen zoo be
langrijk geschrift in het licht verschenen als bovengenoemd rapport. Wel is
waar ontbrak het niet aan talrijke mededeelingen of beschrijvingen,
die ons een denkbeeld konden geven van de wijze waarop de zuivel
in Denemarken en aangrenzende landen bereid wordt, en aan ver
klaring van bet feit, dat nu reeds aan onzen landbouwersstand eu
onzen handel aanzienlijke schade wordt toegebragt door de sterke
daling der zui vel prijzen, vooral die der boter; maar een flinke uit
eenzetting der kwestie door knappe practici met aanwijzing van de
middelen tot herstel van het bestaande kwaad, ontbrak tot nu toe.
Aan de drie heeren der commissie, vergrijsd in de beoefening van
het landbouwbedrijf, komt groote lof toe voor de wijze waarop zij
de taak, die zij bereidwillig, op verzoek van het hoofdbestuur der
Friesche Maatschappij van Landbouw, op zich namen, hebben uit
gevoerd. Hun rapport is verblijdend in zooverre daaruit blijkt, dat,
hoeveel goeds elders aanwezig is, 't geen wij bij otis missen, daar
tegenover ook ten onzent veel prijzenswaardig voorkomt, dat in
audere landen ontbreekt. Met klem wordt gewezen op onze voor
treffelijke weiden en uitmuntend vee, op den trap van ontwikkeling
der bij ons heerschende cultuurstelsels, welke iu veel opzigten uit
munten boven die iu de Noordscbe rijken, maar vooral ook op de
mogelijkheid om, op den duur in onzen boterhaudel met goed gevolg
tegen onze Noordsche naburen te concurreren mits... het ouzen vee
houders slechts ernst is met het verwisselen van eenige vast inge
wortelde, eeuwenoude doch verkeerde handelwijzen bij de zuivelbe
reiding voor erkend betere.
De genoemde commissie, bestaande uit de heeren C. L. van Beyma
thoe Kingma, P. Walma en H. Pasma Tz., nam 28 Junij van het
vorige jaar de reis aan. De laatstgenoemde geeft, in den vorm van
een dagboek, een zeer belangwekkende beschrijving van de onder
vinding, betreffende de zuivelbereiding opgedaan en tevens van andere
bijzonderheden omtreut de bezochte oorden en steden. Wij moeten
ons hier natuurlijk bij de eerste bepalen. Het eerste rustpunt op
de reis was een bezoek aan den heer C. Petersen te Oldeuburg,
algemeen secretaris der Oldenburgsche Landbou w-Maatschappij en
redacteur der bekende Milchzeitung. Onder zijn geleide werd de
zoogenaamde „Milchkeller" te Oldeuburg bezocht, een nieuw, ruim
en doelmatig ingerigt gebouw, dat met inventaris en alle benoo-
digdheden voor den handel in melk en room, voor boter- en kaas
bereiding, benevens kelder en kaasvertrekken, stallen en ijshuis,
Gisteren heeft de Prins, na gedurende geruimen tijd zijn
kamer gehouden te hebben, voor het eerst weder een rijtoer
gemaakt.
Op het onlangs van Ursem ingediende verzoek aan
den minister van Waterstaat, Ilandcl en Nijverheid, om
verbetering van het postverkeer te dier plaatse, is tot veler
teleurstelling dezer dagen afwijzend beschikt.
Men schrijft ons van Waal op Texel, dd. 20 dezer:
,Heden is alhier tot predikant beroepen de heer F. T. de
Mazure, te Bennebroek. Met hem stonden op het drietal
de hh. B. H. Habbema en J. F. L. Boonacker."
De talentvolle tooneelspeler Albregt is weder ingestort;
zijn toestand moet thans niet zonder ernstig gevaar zijn.
De Hollandsche Hypotheekbank deelt over 1878 een
dividend uit van f 7 per aandeel.
Het dividend der Katholieke Illustratie over 1878 is
bepaald op f 6.65 per aandeel van f 100.
Het dividend der Utrechtsche brood- en meelfabriek
over 1878 is bepaald op 10 pCt. of tien gulden per aandeel.
Het dividend der Koninklijke Tapijtfabriek te Deventer,
over 1878, is f 164 per aandeel van f 1280.
De Tijd geeft een verslag van de oneenigheid, welke
in den laatsten tijd in den boezem der Ned. Herv. kerk te
bespeuren is, en besluit haar overzigt aldus: //Het hooge
gewigt van den thans begonnen strijd blijkt uit het mede
gedeelde genoegzaam. Dat liet eenmaal zoover moest komen
en zelfs dat het hierbij niet blijven zal was en is voor ons,
Katholieken, geen vraag, maar zekerheid. Uit het oproer
is de Nederlandsche Hervormde kerk geboren, in oproer
zal zij ten onder gaan.
„Zeer juist is reeds voor ettelijke jaren door den modernen
predikant dr. Jorissen het oude Hervormde kerkgenootschap
aangeduid als: een hinkende Katholieke kerk op krukken.
Het Protestantisme had zich van het door den God-mensch
gevestigde gezag der eene ware kerk losgerukthet gevoelde
echter dat het, om zijne massa's bijeen te houden, toch een
steunpunt noodig had en nam zijn toevlugt tot de krukken
van het magtig opgeworpen menschel ijk gezag, daar leunde
het op. Dit ging eenigermate, zoo lang het hout, waaruit
de krukken vervaardigd waren, gaaf bleefmaar nu dit
eindelijk vermolmd geraakte, is het gevaar van reddeloos
neer storten niet te voorkomen. Of dit heden of morgen
geschiedt, doet minder af, eens komt de val.* Deze ramp
zijn noodlot en tevens zijn straf ontgaat het oproer niet."
Naar aanleiding van deze opmerkingen schrijft de Standaard:
,/Al dit lijden en heel deze krankheid is alleen daaruit
voortgekomen, dat er nog te veel van het oude Rome in
de kerk was overgebleven, en dat, had ze voor twee eeuwen
met de Staatskerk-idée maar durven breken, haar verloop
een heel ander zou geweest zijn. Voor een doodelijken
afloop moet dan ook niet de minste vrees bestaan. Hoog
stens voor eene amputatie van wat toch reeds afstierf
van het organisch leven en er eigenlijk nooit toe heeft
behoord."
Uit Rumpt (Gelderland) wordt gemeld, dat bij de
verpachting der landerijen de prijzen hooger zijn geweest
stoommachine enz. enz., alles te zamen ruim f 30,000 heeft gekost.
De benootligde melk werd door verschillende veehouders aan de
inrigting verkocht en na onderzoek der kwaliteit, volgens een vast
tarief, met gebruik maken van tabellen ter becijfering, betaald. De
melk, die bij inkoop gemiddeld 7 cents de liter kostlc, werd voor
12 cents in de stad aan de klanten afgeleverd. De niet verkochte
melk werd in jjjswater tot 4 a 5 graden Celciu3 afgekoeld en daarbij
20 pCt. der room verkregen, die men tegen 72 cents de liter verkocht.
Het karnen geschiedde van de zoete melk; de boter bragt f 1.62
per KG. en de uit de afgeschepte melk gemaakte kaas 48 cents mede
per KG. op. Er wordt bijgevoegd, dat gelijktijdig in Friesland de
marktprijs der boter f 1.30 en die der kaas nog geen 24 cents per
KG. bedroeg. Het Swartzsche systeem, hier gevolgd, leverde de
volgende voordeelen: 1. de versche melk, tot 4 graden Celcius
afgekoeld, zet veel spoediger room af, dau bij hoogere temperatuur
plaats heeft2, de rootn van melk. slechts 12 tot 24 uren oud, is
geuriger, zoeter en smakelijker, dan wanneer eerst na 36 eu 48 uren
(gewone methode) afgeroomd wordt; 3. de lage temperatuur verhindert
het zuur worden der melk en heeft op de stevigheid van het boter-
product een gunstigen invloed, zoodat 4. de boter steviger, vaster
(of digter) en drooger is dnn die bij de gewone wijze van handelen
verkregen wordt. Het karnen, dat in 30 minuten afliep (de commissie
was hierbij tegenwoordig) en hst kneden der boter geschiedde met
behulp van een stoommachine van 4 paardekracht.
Het volgende bezoek gold een gunstig bekende inrigting voor
opleiding van meisjes, door vele belangstellenden bezocht, te Rastede
aan den Wilhclmshavener spoorbaan. Kortheidshalve bepalen wij ons
hier tot de mededeeling, dat de afrooming der melk hier niet volgens
de Swartzsche methode geschiedt, maar op de gewone wijze. Ook
hier echter wordt de beroemde fijne tafelboter uit room bereid, die
slechts 25 tot 36 uren oud is. Met de afgeroomde zoete melk mest
men met uitstekend gevolg kalvers vet. „Zegt het voort," voegt de
verslaggever hierbij. Van eeu deel der afgeroomde melk wordt kaas
gemaakt. Zeer accuraat houdt men hier boek en daardoor bleek,
dat de bruto opbrengst van elk rund per jaar gemiddeld f 393.60
bedroeg, dat elke koe jaarlijks 3400 liter melk gaf enz. Er werd
veel krachtvoeder bijgebragt en een zeer hooge pacht betaald en toch
leverde het bedrijf een goede winst, niettegenstaande de grond niet
vet was.
Van een geheel anderen aard bleek een bedrijf van ruim 100
hectaren groot op zwaren kleigrond te Rodekirche te zijn. Vetweiding
van prachtig Durham-of gekruist Shorthornras was hier de hoofdzaak.
Dc zeer ontwikkelde eigenaar erkende wel de voordeelen, verbonden
dnn in de laatste jaren het geval was. Sommige verpachters
hébben tot 20 pCt. meer gemaakt dan verleden jaar. Het
is ongeloofelijk, dat de prijzen weer zooveel hooger zijn,
want het jonge groen ziet er nog zeer slecht uit.
De handel in guste koeijen is in de streken langs den
IJssel sedert eenige dagen zeer levendig. De prijzen, die
besteed worden, zijn nagenoeg even hoog als in 't vorige
jaar, zoodat het Vooruitzigt der vetweiders, die toen wegens
den hoogen inkoopsprijs van 't vee over 't algemeen weinig
verdiend hebben, thans niet zeer bemoedigend is.
Het aardappelen pooten langs den IJsselkant is in
vollen gang. De wintergranen staan uitnemend, terwijl
boven bedenking alle wintergewassen door strenge koude
eu gevarieerd weder niets geleden hebben. Vee loopt hier
en daar reeds in de weide.
Bij gelegenheid, dat in de provincie Groningen dezer
dagen werd gediscussieerd over de wenschelijkheid van
deelneming aan het rundveestamboek, werd het volgende
medegedeeld nopens eene koe van den veehouder Joh. de
Vries, te Baard in Friesland, die in het stamboek voorkomt
onder den naam van Koningin, sub No. 197, inlandsche
koeijen. De koe was hoog bij het kruis 156 cM., op de
schoft ook 156 cM. en breed over het kruis 65 cM. De
koe had geen goeden melkspiegel, en daarom zou ze eerst
niet in het stamboek worden opgenomen. De Vries beweerde
echter, dat de koe twee maajiden lang altijd 40 liter per
dag gaf, en dat dan de melk wat minder werd. Men nam
nu zelf de proef, en de Vries kreeg geluk. De koe werd
opgenomen. Zij werd verkocht in Maart 1878 voor f 700,
met bestemming voor de tentoonstelling te Parijs. Daar
werd zij bekroond. Het kalf, dat ze bij zich droeg, was
vóór de geboorte reeds verkocht voor f 200. Ook door
deze koe heeft de theorie van den melkspiegel veel van
hare waarde verloren.
De Ilaagsche briefschrijver der N. Gr. Crt. verzekert,
dat alle onrustbarende tijdingen omtrent den gezondheids
toestand van leden der koninklijke familie verzinsels zijn;
dat Z. M. de Koning en H. M. de Koningin in de laatste
dagen herhaaldelijk des middags wandelden en redendat
Z. M. volkomen gezond en, naar 't uiterlijk te oordeelen,
innig gelukkig is, waarvoor, volgens een geloofwaardig
gerucht, een bijzondere aanleiding zou bestaan, een aan
leiding, die in zeker opzigt een reden van nationale vreugde
zou kunnen worden. Wat daarvan is, zal spoedig blijken.
Ook in de Ilaagsche kout, van de Prov. Gr. Crt. vindt
men daaromtrent een mededeeling: „HH. MM. de Koning
en de Koningin zijn zoo gezond en welgemoed, als men
zou kunnen wenschen. De Koningin heeft zelfs haar gemaal
het blijde vooruitzigt geopend, haar niet alleen als gade,
maar ook als moeder te kunnen begroeten. Het spreekt
van zelf, dat de Koningin nu nog meer dan vroeger met
allerlei oplettendheden overladen wordt. Sedert eenige dagen
gebruiken nu Koning en Koningin het middagmaal zonder
eénig verder.gezelschap; kamerheer, adjudanten en hofdames
kunnen gezamelijk aan eene afzonderlijke tafel in een ander
vertrek plaats nemen."
aan liet maken van boter en kaas, docli de aanzienlijke kosten,
verbonden aan hel verkrijgen van geschikt werkvolk (werkmeiden
moesten tegen hoog loon uit Zweden, ja zelfs uil Finland komen),
dongen niet weinig af op dat geldelijk voordeel. De vraag of
landbouw of veeteelt en veefokkerij, melkerij of vlccschproductie het
meeste voordeel in een bedrijf zal geven, is, zoo zegt de verslasrgever,
niet te beantwoorden, dan met inachtneming van plaatselijke omstan
digheden, soort van grond, veerassen, die daar aarden enz.ook van
den smaak en den aanleg van den eigenaar.
Na hel bezoek aan de vette landerijen in de omstreken van
Oldenburg ging de reis door zeer schrale en zandige, maar om de
vlijt en den vindingsgeest der bevolking des te merkwaardiger streken
naar Hamburg. In de nabijheid van die welvarende en scboone
koopstad, bezocht de commissie de meijerij van den heer Drehse.
Zeer wetenswaardige bijzonderheden lezen wij weder van deze
inrigting voor het bereiden van boter cn kaas cn voor het ver-
koopen van melk op groote schaal. Behalve een directeur is hier
ook een boekhouder geplaatst. De prijzen bij in- en verkoop der
melk, die door nabijwonen.de veehouders geleverd wordt, is hier
7 en 12 cents; het vervoer naar de stad geschiedt in afgesloten
karren, waarin door ijswater het Auur worden der melk tegengegaan
wordt. Alle mogelijke voorzorgen zijn daarbij genomen, opdat de
klanten de melk onvervalscht in huis bekomen. De onverkochte
melk wordt terstond afgeroomd door middel van een centrifuge,
door een stoommachine van 4 paardekrachten in beweging gebragt
en die 1000 omwentelingen in een minuut mankt. In 30 minuten
zagen de bezoekers de zuivere, dikke en suikerzoete room zich
daarbij volkomen afscheiden en in een vat verzamelen; dit laatste
is een verbetering, die eerst iu den laatsten tijd in deze methode
is gebragt. Van 20 liter room,- uit 100 liter melk, verkrijgt men
4 KG. boter, welke voor f 1.50 en de, uit de afgeroomde melk
bereide, kaas, voor 48 cents het KG. verkocht wordt. Verder
deelde de eigenaar der melkerij mede, dat de centrifugaal- of
afroomings-uiacbine hein gekost had f 720, de stoommachine f 2100
en de overige onderdeden van den inventaris van de fabriek f 300,
dus te zamen f 3120, waarbij dan nog moet gerekend worden de
rente of huur der gebouwen, die veel minder kostbaar waren, zegt
de commissie, dnn bij de toepassing van het Swartz'sche systeem
vereischt wordt. Zij was tevens van oordeel, dat niet alleen de
burgerij van deze inrigting veel profiteerde, maar ook de onder
nemer een ruime rente verkreeg, en zij wenschte aan elke (groote)
gemeente in Nederland zulk een onderneming toe.
Wordt vervolgd).
