HELDERSCHE
EN MEI R EIIEPER COURANT.
Nieuws- et Advertentieblal voor Hollands Noorderkwartier.
1879. N°. 50.
Vrijdag 25 April.
Jaargang37.
BEKENDMAKING.
W ij huldigen
li e t goed e."
Verschijnt DingscUg, Donderdag en Znturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaalƒ1.30.
p u franco per post - 1.65.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN N°. 103.
Prijs der Advprtentiën: Van 11 regel» 60 Cent»,
elke regel meer 15 Cent».
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Eiken Donderdag vertrekt de mail naar Oost-Indië.
Laatste ligting 's avonds 6 uur.
Pc BURGEMEESTER der gemeente MELDER mankt ter voor
koming van ongelukken bekend, dat met Mei a. s. de schietoefe
ningen van Zr. Ms. artillerie-instructieschip «HET LOO" met
gcschnt aan „DE IIORS" een aanvang zullen nemen.
Op den dig van oefening tal één uur vóór den aanvang een los
schot gedaan en een roode vlag am den voortop van genoemden
bodem geheschen worden.
PE HORS zul dan over de geheele lengte in de rigting der
rooilijn en ook in eene zijdelingsche rigting van ongeveer G00 meters
voor vaartuigen, personen, enz. onveilig zijn.
Helder, De Burgemeester,
den 21 April 1879. STAKMAN B038E.
HELDER en NIEUWED1EP, 24 April.
Morgen zal liet 50 jaar geleden zijn, dat onze geachte
plaatsgenoot, de lieer J. E. Janzen, voor de firma Gebrs.
Janzen, voor de eerste maal bij openbare aanbesteding,
aannemer werd van een der gemeentewerken, 't Gold de
aanbesteding der gemeenteschool aan de Hoofdgracht,
sedert voortdurend in gebruik. De aanbesteding liad plaats
in 't toenmaals bestaande logement „De lloode Leeuw."
De aannemingssom bedroeg f 8023. Het proces-verbaal
van deze besteding werd geteekend door den burgemeester
J. In *t Velt en den secretaris C. Jongkees.
Het 4de bat. 7de reg. infanterie, alhier in garnizoen,
zal, naar wij vernemen, in den loop van dit. jaar tijdelijk
elders worden gekazerneerd, met liet oog op herstellingen,
die de kazerne moet ondergaan.
Onze Marine-etablissementen werden dezer dagen door
een tweetal Deensclie zeeofficieren bezocht, die mede namens
hun gouvernement naar Engeland zijn geweest om ook daar
de voornaamste inrigtingen der zecmagt in oogenstrhouw
te nemen.
Naar bet Dagblad meldt., heeft Z. K. H. Prins Frederik
de uitnoodiging om de gala-voorstelling in den Stads
schouwburg te Amsterdam te komen bijwonen, aangenomen.
Dr. F. M. Cownn, arts, oft'. van gez. 1ste kl. bij de
Koninklijke Xederlandsclie Marine, is wegens ligcliaams-
gebreken afgekeurd voor de dienst en zal op pensioen
gesteld worden.
De lieer Cowan zal zich te Amsterdam vestigen, waar
wij dezen ervaren geneesheer eene uitgebreide praktijk
toewenschen.
Beroepen te Rotterdam dr. A. Kuyper, te 's Hage.
Bedankt voor het beroep naar Alkmaar door ds. van der
Dussen, predikant te Rlienen.
Het rapport der Friesclie commissie betredende
de Heensclie zuivelbereiding;.
Vervolg
Met ingenomenheid maakten (1e reizigers vervolgens kennis met
den grijzen dichter in de plat-Duitsche volkstaal, prof. Klaus Groth,
te Kiel, die, zooals hij zeide, „die Ilolliinder liebte." Zij weiden
door hem naar het proefstutiou voor zuivelbereiding, staande onder
de leiding van dr. Jensen aldaar, begeleid. Hoewel deze ongelukkig
niet te huis en het bedrijf, wegens vacantie aan de academie, niet
in werking was, toonde toch de welwillende directeur, dr. Kirchner,
alle onderdeden der nog jeugdige inrigling en deze maakte op de
bezoekers een hoogst gunstigeu indruk.
Een leerrijk voorbeeld van de toepassing van het Swartz'sche
afkoelings-systecm, maar zonder het gebruik van ijs, leverde de
meijerij van den groothertog van Oldenburg, in gebruik van den
heer Drenklialin, tc Steiulorf. Het ufkoriwater (waarvan hierbij
veel noodig is), uit een artesische put afkomstig, dat steeds ecu
temperatuur van ongeveer 7 gr. C. had, vloeide in den melkkelder
aanhoudend uit een kraan in de bassins, waarin de vertind ijzeren
vaten stonden af te rooincn, om aan de andere zijde weder af te
loopen. 't Was koel en friscli in den kelder en hoewel zonder ijs,
wordt de melk er dubbel zoo koel gehouden als in de Eriesche (of
Nederlandsche) melkkelders. Van de G bassins waren er 3 in gebruik
en er was ruimte genoeg beschikbaar om de melk van 500 (zegge
vijf honderd) koeijen af te koelen. De melk wordt driemalen afge
roomd na 12, 24 en 36 uren, en vervolgens voor het bereiden
van kaas gebruikt. Van de talrijke en blijkbaar met zorg verzamelde
opgaven mogen de volgende hier niet achterwege blijven. Met het
akkerland mede was liet bedrijf 540 hectaren groot. Onder de
gebouwen kwamen o. a. voor: een koestal met ruimte voor 300
stuks ruudvee, een stalling voor 4G paarden, varkensstal met 138
oude en jonge varkens, een kuiperij voor botervaten met bergplaats
voor beukenhout, woningen voor de gehuwde arbeiders met gezinnen
enz., te zanien een klein dorp met bijna 100 bewoners. Van de
225 stuks melkvee (het gemiddelde getal van zomer en winter)
werd gemiddeld van elke koe 2200 liter melk, 74 kilogr. biter
a f 1.5G en 100 kilogr. kaas tegen 48 cents in het jaar verkregen.
Voor 1 kilogr. boter was 27 en voor 1. kilogr. kaas 12 liter melk
noodig. De pachtprijs van het goed bedroeg 14400 gulden.
Over een stormachtige zee naar Denemarken overgestoken, woonden
de reizigers een groote landbouwtentoonstelling te Svendborg op
het eiland Eüucu bij. Over de tentoongestelde boter luidt het
oordeel niet gunstig, de kwaliteit was gemiddeld niet beter, eerder
minder dan die der zoogenaamde boerenboter van den eersten rang
op de Friesche markten. Alleen in vastheid en drooger bewerking
(dus niet in smaak en geur, zooals ook uit later opgedane onder
vinding bleek) onderscheidt zich de beste Deensclie boter. Met
lof wordt daarentegen de kaas vermeld, als vetter, fijner, geuriger
De lieer II. Kromhout, van Vlieland, is toegelaten
als derde stuurman, groote vaart.
Het Xederl. schip Nijverheid, kapt. Bossinga, van
Vlissingen met dakpannen naar Memel, is 22 dezer in de
Noordzee verlaten en 2 uur later gezonken. Plet volk is
gered en te IJinuiden aangebragt.
Men schrijft ons van Texel, dd. 23 dezer:
„In het zoo rustige dorpje de Waal heeft jl. Maandag
de ontdekking eencr belangrijke diefstal groote sensatie
gemaakt. Naar wij vernemen is de heer II. Roeper, aldaar,
in den nacht van Zondag op Maandag eene som van f150
of f 160 ontvreemd.
Op welke wijze de diefstal heeft plaats gehad, ligt nog
in het duister; alleen weet men dat dit bedrag uit een
kabinet in de voorkamer is verdwenen. De justitie doet
onderzoek."
Van Texel meldt men aan de N. Rott. Crt.:
„Sedert het maken in 1517 van een gedeelte zeewering
alhier was bij toenmaals gesloten contract het grasgewas
daarvan als vruchtgebruik aan een particulier afgestaan,
liet bestuur der 29 Gemeenschappelijke Polders op Texel,
dat onder anderen ook dit gedeelte dijk in beheer heeft,
vermeende met de bestendiging van dit contract geen
genoegen meer te mogen nemen, besloot 4 jaren geleden
ook dit grasgewas te verhuren, en liet door den Rijks
veldwachter tegen (1e steeds voortgaande beweiding door
de gebruikers proces-verbaal opmaken.
De kantonregter, hierin een betwist eigendomsregt ziende,
achtte zich onbevoegd beslissing te nemen, waardoor het
geschil bij de regtbank te Alkmaar aanhangig werd gemaakt.
Deze sprak een vonnis uit ten gunste van 't polderbestuur
in liooger beroep echter werden door het geregtshof te
Amsterdam de erfelijke vruchtgebruikers in het gelijk
gesteld, en nu is door !t polderbestuur met 10 tegen 4
stemmen besloten van deze uitspraak zich in cassatie te
voorzien en de zaak voor den Hoogen Raad te brengen."
De Enkh. Crt. protesteert tegen de beweging, die in
Amsterdam wordt op touw gezet, om de vrije vaart op
het Noordzeekanaal te verkrijgen. Men tracht die riiet te
verkrijgen door te beraadslagen over de som, die zal worden
bijeengebragt, om den Staat de overneming van het Kanaal
gemakkelijk te maken, maar men bereidt meetings voor en
petitioneert misschien weldra, oin de regering tot die over
neming te nopen. De schrijver meent, dat in de plannen
der Amsterdammers vrij wat meer eigenbelang en gemak
zucht spreekt, clan waarachtige handelsgeest en energie.
De boer heet bekrompen, maar de handelsman is 't. Een
vrije vaart is mest op den akker van den handelsman.
Alle mest nu moet vooruit betaald worden en wordt in
den grond gebragt op hoop van winst. Maar geen boer
denkt er aan den Staat op te dragen, om een meststation
dan de Noordhollandsche handelskaas, terwijl de kanterkaas veel
smakelijker was dan de Friesche; deze bragt dan ook, volgens een
uittreksel met vele belangrijke gegevens, uil den catalogus der
tentoonstelling, meer op dan het dubbele van de beste Friesche
nngelkaas.
De eerste, door de commissie bezochte groote Deensclie meijerij,
met toepassing vau het systeem-Swartz en van liet gebruik van ijs,
was die van vrouw Nielsen op de hoeve Havaartliigaard, nabij het
station Solloiöd. De zuivelproducten van deze meijerij zij i iu
Kopenhagen en omstreken algemeen en gunstig bekend eu de tafel
des Kouings wordt er uitsluitend van voorzien. De genoemde,
hoogst kundige en geachte vrouw onderrigt voortdurend cenige
boerendochters (de commissie ontmoette er een achttal) in zuivel
bereiding. Drieërlei soort van kaas, voor prijzen van 70 tot 150
cent hel kilogram verkocht, worden door haar gemaakt, en onder
persoonlijk toezigt (des namiddags is zij er bij tegenwoordig) in
een eigen winkel in Kopenhagen verkocht. Een menigte prijzen
werden door deze bewonderenswaardige vrouw op tentoonstellingen
behaald, waaronder verscheidene voor de netste, volledigste en
duidelijkste ninuier van nieijerij-boekhouden. Wel een zeldzaam
voorbeeld van kunde en energie!
Wij volgen thans de reizigers op Zweedschen boden, waar zij
door den Zweedschen consul, even als in Deneraarken door den
Deenschcn vice-consul begeleid worden. Zeer wordt de verdienste
lijke en vriendschappelijke wijze geroemd waarop deze en nog ver
scheidene andere, meest ain een der consulaten verbonden heeren,
de commissie met raad cn daad ter zijde stonden eu tevens de taak
van tolk vervulden. Wij vermelden dit met voordacht, omdat het
uitmuntende resultaat der rondreis voor een groot gedeelte het gevolg
was van dit voortreffelijke, natuurlijke van te voren verzochte geleide.
Voor de meeste Nederlanders zou, wijl zij de Noordsehe talen niet
verstaan, en zulke gidsen niet ter hunner beschikking hebben, een
reis in die streken veel minder nut opleveren.
Twee melkerijen, een nieuwe en een oude, in de havenstad Molmö,
met omstreeks 30000 inwoners, groot genoeg naar het schijnt om
twee ïnclkverkooperijen rentegevend te doen zijn, werden het eerst
bezocht. In de nieuwe melkerij was de boter van de overschietende
melk gemaakt, weder zeer stevig en goed bewerkt, maar zij voldeed
toch niet zoo goed als die in de uitmuntende, boven reeds beschreven
fabriek te Slagelse. Ze was minder geurig en fijn, een gevolg wel-
ligt van bet te oud worden der room voordat men ze karude, als
mede van de kelderachtige minder frissche inrigting der gebouwen,
midden in de digt bebouwde stad gelegen. Het vaatwerk, dat hier
aanwezig was, wordt als „veel beter dan het Friesche" zeer geroemd.
Evenals in de volgende door de commissie bezochte meierijen
(op slechts eeu enkele uitzondering na) was hier het Swartzsche
systeem toegepast.
De landbouwschool te Alnarp lag vervolgens aan de beurt. Behalve
theoretisch onderwijs, wordt hier ook onderrigt in de praktijk ge-
te stichten, waartoe ieder den vrijen toegang heeft. De
schrijver beweert, dat de aandrang van den Amsterdamschen
handel, om eene vrije vaart op het Noordzeekanaal te ver
krijgen, eigenlijk neerkomt op den wenscli om vrij te zijn
van te offeren voor wat toch in zijn belang, tot zijn
voordeel noodig is.
Zaturdag jl. geschiedde eene proefdekking met het nieuwe
dok der Amsterdamsehe Droogdok-Maatschappij. De proef
neming slaagde uitmuntend, en zoowel het zinken a's rijzen
van het gevaarte, liep zonder ecnige stoornis af.
Te Amsterdam is o. a. aanbesteed: het voltooijen van
den beklecdingsinuur der handelskade huiten den Oosterdoks-
dijk en den onderbouw der bascule-brug met bijbehoorende
werken. Laagste inschrijver de heer J. L. van der Steenhoven
en Co. te Dordrecht, voor f 1.213.700;
Te IJmuiden heeft zich een reederij gevestigd tot
het uitoefenen van de beugvisscherij. Voorloopig zal men
met twee vaartuigen beginnen.
De uitslag der verkiezing van een lid der Tweede
Kamer te Dordrecht, jl. Dingsdag gehouden, is geweest
dat eene herstemming moet plaats hebben tussclicn de
heeren mr. J. B. van Osenbruggen, die 431 en G. A. Loeff,
die 314 van de 1051 geldige stemmen verkregen.
Een schaap van den landbouwer Egge Busz te Spijk
heeft 6 levende lammeren ter wereld gebragt.
De land- en tuinbouw is te Renkuin in vollen gang.
Overal is men druk bezig met het bewerken van den grond
en het zaaijen en poten der gewassen. De winterrogge
staat uitmuntend en de vruchtboomen beloven een rijke
opbrengst. De prijzen van het vee zijn langzaam dalende.
Vooral voor weidevee wordt aanmerkelijk minder besteed
dan verleden jaar, hetgeen vooral moet toegeschreven
worden aan de daling der huurprijzen van de landerijen.
Een jl. Dingsdag te Deventer gehouden openbare
verhuring van 204 weideregten voor melkgevende koeijen
heeft opgebrngt f 9712, dat is gemiddeld f 47.60 voor elk
weideregt of ruim f 6 minder dan in 1878, toen de gemid
delde opbrengst f 53.78 was.
Uit Almelo verneemt men dat (1e margarinc-boter-
fabriek te Enschedé en een te Oldenzaal, wegens de goed-
koope prijzen der melkboter, voorloopig de werkzaamheden
hebben gestaakt.
Een vreeselijk geval van koffijdamp-vergiftiging,
meldt het Alg. Dagbl., is op een van Tjilatjap vertrokken
schip voorgekomen, dat midden in zee na 34 dagen reis
door een ander schip ronddrijvende gevonden is met elf
dooden en acht doodzieken aan boord. Eenigen tijd geleden
had men een geval vernomen, waarin de bemanning ook
wonderlijk ziek werd op een schip met volle lading koffij,
totdat een der zieken op het dek in (1e open lucht werd
nedergelegd en hersteldemen had toen bemerkt, dat
geven aan toekomstigs opzigters (inspectors) op groote Zweedsclie
landbouwbedrijven en zelfs aan toekomstige boeronarbeidersBij
deze gelegenheid wordt het eerst melding gemaakt van het een
weinig zuur maken der room, (die echter niet ouder is dan 24,
hoogstens 36 uren), om bij het karnen den „frisscheren smaak der
boter te verkrijgeu, welke de Londensche markt, waarheen ook
Zweden veel verzendt, verlangt. Dit „aanzuren" (niet zuur laten
worden) der room, meet bij de becordceling der boter-kwestie niet
uil het oog verloren worden. Voor de boter, iu de bekende bussen
naar de tropische gewesten verzonden, geschiedt dit niet; de room
moet hiervoor volkomen zoet gekarnd worden, waardoor wel de
duurzaamheid wint, maar zcoals het schijnt, de eigenaardige geurige
smaak der boter iets vermindert. Op de volgende bladzijden van
het. rapport wordt hierop gedurig terug gekomen.
De school tc Alnarp, grootendeels voor onderrigt in de zuivel
bereiding bestemd, hield 140 stuks melkvee, terwijl het voornemen
bestond om de stallen nog zooveel te vergrooten, dat men er 200
konde plaatsen. Stalvoedering is hier, evenals in geheel Zweden
en ook in Denemarken, de hoofdzaak. Er waren dan ook omstreeks
40 paarden. Iu alle opzichten noemt de commissie de inrigting
een model-boerderij, die zeker veel nut voor de landbouwpraktyk
oplevert. Dat zij een regeringsscliool is, spreekt wel van zelf. De
commissie uit in een noot. den wensch, dat „te Wageniugen slechts
zooveel onderrigt werd gegeven op melkerijgcbied, als te Alnarp
geschiedt", 't Zou, meent de commissie, „een, groote leemte aan
vullen bij haar ouderwijs." Eenige bijzonderheden, bij deze gelegen
heid vermeld, verdienen hier nog kortelijks medegedeeld te worden.
Voor 1 kilogr. boter was 27 tot 28 liter melk noodig, die gemiddeld
15 pet. room bevatte. Dc melk van vee op zilte weiden (aan zee
gelegen) leverde veel room, maar betrekkelijk weinig boter, waar
schijnlijk tengevolge van minder dichtheid der room. Verder was
de oogst der halmgewassen grooter dan men ze in 100 jaren gekend
had, zoodat de zeer ruime schuren te klein waren om alles te
bevatten, Vulgeus de niededceling van den consul werd de waarde
van den geheelen oogst in Zweden dau ook 300 millioen gulden
hooger geschat dan vau een oogst in andere jaren.
Van een ander groot bedrijf, met 140 koeijen van zeer verschillend
soort en ras, in de nabijheid van Ystad werd o. a. vermeld, dat
het voeden en opfokken van het vee daar veel te wenschen over
liet en dat men dit in Friesland beter doet. Gunstiger is het oordeel
over de boter en kaas daar vervaardigd. De room werd bij het
karnen, dat elkeu avond van de 's morgens verkregen room geschiedde,
ook hier weer een weinig zuur gemaakt. Behalve de melk van eigen
vee werd ook die van een twintigtal koeijen van buren verwerkt;
men leverde wekelijks 13 a 14 vaten boter van 50 KG. inhoud
af en bovendieu dagelijks veel zoete en afgeroomde- benevens karne
melk, die met den spoortrein naar de stad werd gevoerd. Een
bolerkneeder met een bord van 85 eM. doorsnede, deed ook hier
weder wonderende boter was zeer dicht cn stevig, ongelukkig
