Brieven uit Noordholland.
Te Vlissingen verkocht een winkelier een revolver.
Hij liet aan den kooper zien, hoe die werkte, en schoot
daarbij diens medgezel, hofmeester van een op de reede
liggend schip, in den hals. Gelukkig brengt de wond diens
leven niet in gevaar. De verkooper verklaarde niet te
weten, dat de revolver geladen was!
Tc Berlijn wil men de café-concerts, de tingel-tangels
moraliseren. Er zijn nu zulke bepalingen gemaakt, dat zij
alle aantrekkelijkheid hebben verloren voor hen, die
daar hunne uitspanning zochten. De regering heeft theo
retisch gelijk, dat zij tracht het volk zedelijk te maken,
maar het volk wil nu eenmaal ook ligten kost genieten,
en wat het nu niet meer in het openbaar mag hooren, zal
het voortaan in het geheim trachten te vinden. Wat dan
geschieden zal, laat zich wel begrijpen. In plaats van het
twijfelachtige, zal dan het gemeene den boventoon erlan
gen, en het publiek, dat tot dusverre controle hield en
zelf zorgde, dat de „artisten" van een café-concert binnen
de perken bleven, zal geheel ontbreken. Vrolijke avonden
zullen vervangen worden door schandelijke nachtelijke
bijeenkomsten, waaronder de zedelijkheid nog vrij wat
meer zal lijden, dan door liedjes met gewaagde zinspelingen,
welke driekwart der hoorders toch niet verstaat. (Arnh.Crt.)
Aan de Zwolsche Crt. wordt het volgende gemeld:
„Een der grootste brandkasten-fabrikanten uit Duitschland,
de firma Pohlschröder te Dortmund, heeft op jl. Woensdag
de tentoonstellings-commissie te Arnhem per deurwaarders-
exploit te kennen gegeven, dat zij zich van den wedstrijd
terugtrekt, daar de proeven, welke genomen worden, niet
beantwoorden aan het programma, waarbij verlangd worden
tegen billijken prijs brandkasten voor kleine kantoren en
particulieren; de proeven welke genomen worden zijn zeer
goed voor brandkasten van p. m. f 1000, doch niet van
p. m. f 350; het gevolg is, dat de tot dusverre beproefde
brandkasten allen gehavend te voorschijn komen.
Onder den titel „de Deensche boterbereiding// volgens
het Schwartz-systeem, toegepast in Nederland, schrijft Julles
van Hasselt, uit Kampen, het volgende:
„Als bewijs, dat het Deensche afkoelingsysteem (Schwartz)
der melk de voorkeur verdient boven de methode, welke
hier nog algemeen gevolgd wordt, kan dienen, dat de
eerste' prijs voor ingezonden boter den 6den dezer op de
tentoonstelling, gehouden te Wommels, werd toegekend
aan het i vat, ingezonden door M. B. de Vries teKnijpe,
welke zijn melkkelder zoodanig heeft ingerigt, dat de koperen
aden met de melk steeds in koud putwater staan uit te roomen.
„Dat de commissie van beoordeeling hier geheel onpartijdig
en onbevoordeeld te werk ging, wordt bewezen daardoor,
dat zij met de namen der inzenders geheel onbekend was,
daar de regelings-commissie had gezorgd, dat geen namen
op de deksels, maar alleen de letters a, b, c, enz. de ver
schillende inzenders aantoonden en hunne namen enkel bij
één lid dier commissie bekend waren.
Terwijl alle beoordeelaars bij de eerste steking het vat
gemerkt b eenparig als het waardigste en beste hadden aan-
geteekend, zonder elkander te hebben geraadpleegd, bleek
bij het opsporen van den naam, dat genoemde M. B. de Vries
te Knijpe de inzender was."
Zooals ik ook vroeger reeds de eer had in het N. v. d. D.,
de Kamper Crt. en andere bladen aan te tóonen, bestaan
de voordeden,, die het Schwartz-systeem oplevert boven de
oud-Hollandscke wijze van boterbereiding, hoofdzakelijk
hierin
1. dat de boter zoeter van smaak is;
2. dat ze zich veel beter conserveert, dewijl de kaasdeelen
achterblijven;
3. dat de boter, die ongewasschen gekneed wordt, meer
aroma heeft;
4. dat ze veel steviger is, (vooral in dit saizoen van
groote waarde);
5. dat er tengevolge van de snelle afkoeling der melk
zoete in plaats van vleutemelk overblijft, welke uit den aard
der zaak een veel beter en gezonder voedingsmiddel oplevert
voor het jonge fokvee dan de zure melk, die reeds een
gistingsproces ondergaan heeft.
De groote afnemers te Londen en elders stellen de resul
taten, die met het Schwartz-systeem bereikt worden, op
lioogen prijs, hetgeen blijkt uit de wekelijksche marktberigten
te Kopenhagen, waar tusschen Heerenhof boter van ligt
gezuurde room en die volgens de verbeterde methode bereid
nb. een verschil gemaakt wordt van 8 a f10 per vat van
20 kilogram gerekend.
Veehouders, ik wil u gevraagd hebben, is dit laatste niet
een sprekend bewijs, dat het nieuwe systeem van boter
bereiding oneindig veel voordeeliger is dan de oud-Holland-
sche wijze en zoude het de kosten en moeite niet dubbel
waard zijn, met het oude te breken en het nieuwe zoodra
mogelijk in te voeren?
Nadat de Friesche commissie in loco de zaak onderzocht
had en de heer Pasma te Heerenveen een rapport had
uitgebragt, dat zeer in het voordeel is van het Schwartz-
systeem, zijn er onmiddellijk in Friesland vele veehouders
toe overgegaan de uitvinding van den Zweed Schwartz in
toepassing te brengen.
Moge dit goede voorbeeld ook meer algemeen door de
veehouders in deze streken gevolgd worden.
Zeer spoedig zouden ze de ondervinding opdoen, dat even
goed als te Kopenhagen er op de botermarkten in Overijssel
ook groot verschil zal worden gemaakt tusschen boter van
zuren en zoeten room.
't Is een zeer treurig verschijnsel, dat de Nederlanders
zich op de markten te Londen, in onze Oost-Indische
bezittingen en elders door de wakkere Denen hebben laten
verdringen; ik bedoel in zooverre, dat hun boterfabrikaat er
vrij wat meer gewild is dan het onze, hetgeen een zeer
nadeeligen invloed heeft gehad en nog heeft op de prijzen,
die hier te lande bedongen kunnen worden.
Wij behoeven intusschen voor de Denen op den duur
niet onder te doen.
De kwaliteit van ons melkvee en onzer landerijen is veel
beter dan die in Denemarken, bijgevolg hebben wij het ons
zelf te danken, als de Nederlandsche boter op de buiten-
landsche markten niet minstens genomen even veel kan
opbrengen als de Deensche.
Niet langer gedraald veehouders, een reisje naar Knijpe,
Akkrum, Doifiawerstal, enz. ondernomen, om te zien hoe
ze daar de boterbereiding thans ingerigt hebben. Ik zou
haast raden reist naar Denemarken, om te Havarthigard bij
Kopenhagen en elders de inrigtingen van boterbereiding te
onderzoeken, als het niet zoo ver weg was en gij met de
Deensche taal bekend waart. Doet echter wat binnen uw
bereik is en schaft u bijvoorbeeld het rapport der Friesche
commissie aan, opdat gij u een heldere voorstelling kunt
maken van het Schwartz-systeem, (hetgeen op afkoeling
der melk gebaseerd is), en welk rapport veel nuttige wenken
bevat, die ieder uwer dagelijks kan opvolgen.
Mijnheer de redacteur! In het belang der goede zaak
geef ik u beleefd in overweging, de boterprijzen te Kopen
hagen wekelijks in uwe veelgelezen courant op te nemen,
evenals zulks door het N. v. d. D., de Ilaarl. Crt., de
Friesche Zuidwesthoek en vele andere bladen geschiedt,
opdat het verschil in prijs tusschen boter van zuren en
zoeten room telkens en telkens weder onder de oogen der
belanghebbenden kome.
De veehouders in deze streken hebben het over 't alge
meen Avel noodig, dat men hun van tijd tot tijd eens
herinnert, dat ze nog zeer achterlijk zijn in vergelijking met
hunne collega's in den vreemde.
In zake de zuivelbereiding o. a. moet er nog vrij wat
meer licht onder hen verspreid worden.
Onze volksfeesten draaijen in den regel op hetzelfde
neer, hoofdzakelijk wijl ligchaamsoefeningen bij ons niet
meer in zwang zijn. Men is daardoor verpligt steeds
zoowat in hetzelfde kringetje te loopen. Te Heerenveen
heeft men nu iets bedacht, namelijk een harddraverij waarbij
deloopers een stuiter op een plat blikken deksel moeten dragen.
In het hoofdkiosdistrict Dokkum is tot lid van de
Tweede Kamer gekozen de heer jhr. mr. J. F. van
Humalda van Eijsinga (liberaal) met 1275 stemmen. Op
dr. A. Kuyper (anti-revol.) werden 947 stemmen uitgebragt.
Het faillissement van de kassiersfirma D. Mulder Dz.
heeft te Winschoten een ware paniek teweeggebragt. Onder
de 800 schuldeischers bevinden zich een menigte kleine
burgers, weduwen en dienstboden, die aan Mulder hunne
spaarpenningen toevertrouwden, omdat hij hoogere rente
gaf dan andere kassiers of spaarbanken. Bovendien was
Mulder de man van't volk, sterk gekant tegen „de lieeren."
Nu echter liepen zijne aanhangers en vrienden woedend
en tierend door de straten, vermengd met weenende vrouwen.
Politiemagt en een proclamatie van den burgemeester waren
noodig om de orde te bewaren, en eerst te middernacht
werd het rustig.
De algemeeue tentoonstelling van vee, voortbrengselen van en
werktuigen voor den landbouw, vanwege de Friesche Maatschappij
van Landbouw en Veeteelt, werd jl. Woensdag te Leeuwarden op
het terrein der Nieuwe Veemarkt geopend. Het weder, dat in den
vroegen morgen weinig gunstigs voorspelde, was langzamerhand
goed geworden, en dit had er ongetwijfeld toe medegewerkt, dat
het met vlaggen, wimpels en wapenschilden versierde, ruitne feest
terrein al dadelijk met een groot getal bezoekers uit vele oordeu
der provincie was opgevuld. De feestelijke stemming werd verhoogd
door het Stedelijk Muziekkorps, dat zich bij lusschenpoozen liet hooren.
De tentoonstelling zelve mag hoogst belangwekkeud worden
genoemd. Zij biedt prachtige veesoorten, landbouw-voortbrengselen
en landbouw-werktuigen in ruime mate aan. En daarlusschen treft
men verscheideue parken bloemen, heesters en sierplanten aan, te
zamen uitmakende de tentoonstelling, vanwege de Friesehe Tuiu-
bouw-Vereeuiging georganiseerd. Het geheel legt getuigenis af, dat
de zamen werking van beide Vercenigingen de beste vruchten heeft
gedragen.
De stad heeft een feestelijk aanzienuit vele woningen en uit
sommige openbare gebouwen wappert de nationale of Oranjevlag.
Het weder, dat gedurende het tegenwoordige zoogenaamde zomer
seizoen reeds zoo menige feeslelijkheid in duigen deed vallen, heeft,
hoe meer de dag vorderde, de in den voormiddag eenigszins opge
wekte goede hoop voor het welslagen der tentoonstelling geheel
teleurgesteld, wat althans het bezoek' betreft, liegen en wind namen
gaandeweg zóó toe, dat er wezenlijk moed toe behoorde, den gang
naar het afgelegen terrein te doen en tevens om daar langer dan
volstrekt noodig was te verblijven.
Beter was het gesteld met de 's middags ten 12 ure in de
groote zaal van het Stadhuis geopende algemeene vergadering, die
door vele leden der Friesche Maatschappij van Landbouw werd
bezocht. De voorzitter der Maatschappij, de heer jhr. mr. C. L.
van Beyma tlioe Kingma, zette in zijne openingsrede het verschil
uiteen van de omstandigheden, waarin de landbouw in het begin
dezer eeuw en thans verkeerde, en wees er inzonderheid op, hoe,
vooral na 1848, een tijdperk van vrijheid, bloei en welvaart voor
hem was ingetreden. Deze vergelijking gaf spreker aanleiding tot
een bemoedigend woord: den tegenwoordigen kwijnenden toestand
niet te donker in te zien, maar vooral ook door inspanning en
ontwikkeling eene betere toekomst te trachten tegemoet te gaan,
soms overdadige weelde te doen vervangen door zoodanige werk
tuigen en hulpmiddelen, dat men den roem der Friesche producten
van weleer handhaven en op de wereldmarkt met Amerika concur
reren kan blijven, ja, dat land overtrelfen.
De heer mr. B. P. baron van llarinxma thoc Slooten, commis
saris des Konings in de provincie, werd benoemd tot honorair lid.
Omtrent reeds genomen proeven tot verbeterde wijze van boter
bereiding werdeu zeer belangrijke mededeelingen gedaan. Een
langdurig debat had plaats over een voorstel van den heer van
Konijnenburg om een wetenschappelijk en tevens practisch gevormd
man als wandelleeraar te benoemen voor verschillende takken van
landbouw, speciaal voor de zuivelbereiding. Een der sprekers, de
heer mr. E. Jongsma, zou liever zien, dat Friesche boerenmeisjes
een paar jaren in de leer gingen in Denemarken bij Iianna Nielsen,
om daarna de vruchten van het geleerde aan hare gewestgenooten
mede te deelen. Ten laatste werd besloten, af te wachten wat de
boter-producenten zeiven zullen doen. Van twee zijden werden
mededeelingen gedaan omtrent de inrigting van koestallen, ten
einde bij brand in den staltijd het vee spoedig te kunnen verwijderen.
Staande de vergadering hadden achtereenvolgens de keuringen
plaats van vierjarige merriën en van tuigpaarden. Daaronder werd
menig schoon exemplaar aangetroffen.
's Namiddags ten 5 ure had het diner plaats ouder de leden der
Maatschappij van Landbouw in dc zalen van den heer van dei-
Wielen, die keurig en toepasselijk waren versierd. Aan feestdronken
natuurlijk geen gebrek.
Voor de Donderdag gehouden harddraverij met paard en chais
waren 18 paarden ingeschreven. De prijs van f 300 werd gewonnen
door den heer Paarlberg, te Zijpe (Noordholland) en de premie van
f 200 door den heer Olivier, te Stiens (Friesland), terwijl een
geschenk werd vereerd aan den heer Kingma, te Jellum (Friesland).
i.
26 Augustus 1879.
'*t Is gelukkig 's avonds weer lichte maan. Dat is een
onbetaalbaar genot voor bewoners van plaatsen, waar men
er nog geene straatverlichting op na houdt. Als ik de
wereld had geschapen, dan zou eiken avond de maan
schijnen, ons pad ten licht', om 't donker op te klaren.
Nu dat echter het geval niet is, wat ik maar terstond
verklaar zeer goed te zijn, nu moest er wat op gevonden
worden, opdat wij ons in de lange winteravonden ook
zonder maanlicht in de soms Egyptische duisternis buitens
huis kunnen bewegen. Dat is eene behoefte, die algemeen
wordt gevoeld tot zelfs in Teheran in Perzië, waar eene
geregelde straatverlichting ingevoerd zal worden.
Beschamend voorbeeld voor die plaatsen in ons vader
land, waar de gemeentebesturen nog niet verlicht genoeg
zijn, om het nut eener goede straatverlichting in te zien.
't Is anders zoo heel moeijelijk niet om te begrijpen, dat
het rondtasten in duister niet alleen onaangenaam en lastig
is, maar ook gevaarlijk worden kan. Hoe menigmaal is
niet een menscli, door donker misleid, te water geraakt,
hoe menig rijtuig, met moeite door de kom eener gemeente
gehragt, kreeg een ongeluk, om van erger niet te spreken.
Wij verheugen er ons daarom in, dat men te Bergen,
Oudkarspel, Noord- en Zuidscharwoude, te Warmenhuizen
en op meer plaatsen straatverlichting vindt, ja zelfs de
enkele lantaarns te Petten en Krabbendam, op een geschikt
punt aangebragt, zagen wij met genoegen, want ongetwij
feld bewijzen die in hunne eenzaamheid belangrijke diensten.
Het is waar, er zijn gemeenten in onze provincie en
elders, waar de financiën geene extra-uitgaven toelaten,
daar zou men voor zoo'n noodige zaak, als die hier ter
sprake komt, eene leening moeten sluiten, en bij bezwaren
daartoe zouden particulieren de hand uit den mouw moeten
steken. Door zamenwerking van deze toch, wordt dikwijls
meer tot stand gehragt, dan men oogenschijnlijk zou
denken. Eendragt maakt magt. Eore in deze aan die
particulieren van 't Zand in de Zijpe, die niet alleen uit
eigen beurs den aanleg eener straatverlichting in hunne
woonplaats bekostigden, maar ook jaarlijks met elkander
datgene betalen, wat er voor petroleum, het aansteken en
onderhouden der lantaarns, enz. noodig is. Flink niet waar?
Moge dat voorbeeld elders navolging vinden, en dat zal
het wel, als er maar enkelen zijn, die de.zaak durven
aanpakken en weten voor te gaan. Of zou men in het
liberale Noordholland in donker willen zitten, of klein
geestig genoeg zijn, om te eischen, dat ieder voor zijne
bijdrage een lantaarn voor zijne woning kreeg? Neen,
zoo lichtschuw of bekrompen zijn Noordholland's platte
landsbewoners niet; de proef zou genomen kunnen worden.
Maar hoeveel zal er voor eene doeltreffende straatverlich
ting noodig zijn? vraagt misschien deze of die. Dat hangt
natuurlijk af van de grootte der gemeente, die verlicht
moet worden, het aantal te plaatsen lantaarns, het getal
der uren wanneer zij branden, enz. Doch welligt kan ik
den vrager wel eenigszins beantwoorden en op de hoogte
brengen.
Een ijzeren paal, lantaarn en lamp moeten te zamen op
f 25 a f 30 worden begroot. Neemt men Ilinks Dupley
lampen van 22 kaarsen lichtsterkte, dan is men verzekerd
van helder licht, want gasvlammen voor straatverlichting
hebben eene lichtsterkte van 10 tot 16 kaarsen.
Ik raad aan, de kap der lantaarns van melkglas te doen
vervaardigen. Het licht, dat anders nutteloos naar boven
straalt, kaatst dan terug en verlicht den weg. Zoo'n
lantaarn-lamp verbrandt, gerekend naar den tegenwoordigen
prijs van petroleum, cents per uur.
Wanneer men nu de lantaarns, met uitzondering van
lichte maan, laat branden van het einde van Augustus tot
aan het einde van April van uur na zonsondergang tot
half twaalf, dat is 1000 uren per jaar, dan kost iedere
lantaarn per jaar aan petroleum f 7.50. Reken daar nu
nog iets bij voor belooning van den lantaarn-opsteker en
andere kleine onkosten, dan heeft men eene bazis, waarvan
men bij zijne berekeningen kan uitgaan.
Zoowel voor straatverlichting, als voor huiselijk gebruik,
vestig ik nog de aandacht van de lezers van dit blad op
de veilige petroleum, die door den heer J. Bleuland van
Oordt, directeur der Petroleum-Gasfabriek te Voorburg,
wordt geannonceerd, bij wien ook de Ilinks Dupley-lampen
te bekomen zijn.
De veilige petroleum, die in bussen van 25 liter en ook
per vat gelevex-d wordt, is niet duurder dan andei'e petro
leum en heeft dit voor, dat ze onder 47 gx-aden Celsius
geene brandbax-e dampen ontwikkelt en dus met volkomen
gerustheid in lampen en kooktoestellen kan gebèzigd worden.
B.
Berigten uit Atsjln.
Blijkens een bij het Departement van Koloniën ontvan
gen telegram van den gouverneur-generaal van Ned.-Indië,
dd. 28 dezer, is door den gouverneur van Atsjin bex-igt,
dat de troepen van Selimoen naar hunne gewone stand
plaatsen zijn teruggekeex-d en op hun weg de bevolking
ovex-al vx-edelievend gevonden hebben; en dat de Hoofden,
die zich te Selimoen onderwierpen, den 20 dezer te Kotta-
Radja den eed hebben afgelegd.
V isoIiTDerigten.
Behalve de rog, die de blazers jl. Donderdag aanbrngten, is er
geen visch meer aangevoerd. Eenige schuilen gingen heden morgen
naar zee om een streek achter de Gronden te doen. De vangst zal
wel uit eenige mandjes scholletjes bestaan.
De Pollux, van de Maatschappij Neptunus alhier, arriveerde te
Vlaardingen met 165 tonnen zouteviscli en 31 tonnen leng.
Benoemingen, enz.
De luit. ter zee 1ste kl. H. R. J. J. Thorbecke, behoorende tot
de rol van het schroefstoomschip van Galen, wordt met den 10
September a. s. eervol ontheven van de waarneming der betrekking
van adjudant bij den korainandant der oefenings-divisie en op
non-activiteit gesteld.
De luit. ter zee 2de kl. P. II. Prager, dienende aan boord van
het ramschip Guinea, wordt met den 1 September a. a. overgeplaatst
in de rol van het wachtschip alhier en vervangen door den luit.
ter zee 2de kl. J. C. van Wessem.
De olf. van adm. 2de kl. P. K. S. Metman, dienende aanboord
van den monitor Adder, wordt met den 15den September a. s. op
non-activiteit gesteld en den volgenden dag vervangen door den
off. van adm. 2de kl. W. F. Klompó.
Fran Krljfe.
Een der Parijsche financiëele bladen, Pai'is Bourse, zegt
van Turkije: „het is niet bankroet, maar het kan onmo
gelijk leven." Of deze uitspi'aak waar is, kan men nagaan
na zich bekend te hebben gemaakt met de hieronder
genoemde cijfers, ontleend aan het rapport der Europesche
commissie over den toestand der geldmiddelen van het
Ottomanische Rijk. In dit rapport worden de inkomsten
op 14,250,000 p. st. en de uitgaven op 13,000,000 p. st.
geraamd. Maar vaix het actief moeten afgetrokken worden:
1. een verlies van 3,500,000 p. st. op het papiei'geld en
het in waarde verminderde zilvergeld; 2. 5,000.000 p. st.
die reeds verpand zijn; 3. 9,000,000 p. st. voor militaire
uitgaven, want de ï-egering houdt 300,000 man onder de
wapenen, hoewel op de begrooting van het departement
van Ooidog slechts in de behoefte van een leger van 100,000
