W. J. BLITZ, Tandarts,
MARINE.
NOORDHOLLANDSCH KANAAL.
STREMMING DER VAART.
BERICHT UIT
Kostefs Kleine Mei te Scton.
KACHELS! KACHELS!
Kosier's Kleine Wel te Sclap,
Levensmiddelen en Brandstoffen.
NOORDHOLLANDSCH KANAAL.
STREMMING DER VAART.
Onder nadere goedkeuring van den Minister van Marine
zal, op WOENSDAG den 4^n NOVEMBER 1S85, des
voormiddags ten elf ure, bij inschrijving worden
aanbesteed: de levering van:
Versch Rundvleesch en Soep
groenten, ten behoeve der equi-
pagiën van Zr. Ms. schepen en
vaartuigen van oorlog, gedurende
het jaar 1886, ter reede Texel en
in het Nieuwediep.
De inschrijvingen op gezegelde biljetten, voor elk bestek
afzonderlijk, bevattende den aaunemingsprijs in cijfers en
letters en de namen van aannemer en borgen, zonder
doorhalingen en bijconditiën, door den inschrijver onder
teekend, zullen vóór het bepaalde uur, bij de Directie te
Willemsoord, moeten bezorgd worden.
De voorwaarden van aanbesteding, waarin wijzigingen
hebben plaats gehad, alsook het model inschrijvings
biljet voor de soepgroenten, liggen van heden tot aan den
dag der aanbesteding, gedurende de werkdagen, op de
gewone kantooruren, ter lezing en inzage bij de Directie
voornoemd.
Willemsoord, 22 October 18851
De Vice-Admiraal,
Directeur en Commandant der Marine,
W. K. VAN GENNEP.
MARINE.
Onder nadere goedkeuring van den Minister van Marine
zal, op DONDERDAG den' 5<len NOVEMBER 1885, des
voormiddags ten elf ure, bij inschrijving worden
aanbesteed: de levering van:
Versch Vleesch, Witbrood,
Groenten, Aardappelen (voor het
tijdvak van 1 Januari tot ultimo
Juni en zoo noodig ultimo Juli
1886), Bier en Melk, ten behoeve
van het Hospitaal der Marine te
Willemsoord, gedurende het jaar
1886.
De biljetten van inschrijving, op gezegeld papier, voor
elk bestek afzonderlijk, zullen vóór of op den dag der
aanbesteding, vóór het bepaalde uur, bij de Directie der
Marine te Willemsoord, franco moeten bezorgd worden.
De voorwaarden van aanbesteding, waarin evenals in
het model Inschrijvlngsbiljet voor de groenten,
wijzigingen hebben plaats gehad, liggen gedurende
de werkdagen, op de gewone kantooruren, ter lezing en
inzage bij de Directie voornoemd.
Willemsoord, 22 October 1885.
De Vice-Admiraal,
Directeur en Commandant der Marine,
W. K. VAN GENNEP.
Voor het leggen der zinkbuis voor de Alkmaarsche
Duinwaterleiding door den bodem van het Kanaal, zal, even
benoorden de dubbele draaibrug te Alkmaar, de vaart op
dat punt worden gestremd:
Gedeeltelijk, blijvende eene doorvaartopening voor
gewone vaartuigen, van af Dinsdag den 27 October 1885
's morgens 7 uren tot den 21 November 1885 's avonds 5 uren.
Geheel, van af Woensdag den 11 November 1885
's morgens 1 uur tot Donderdag den 12 November 1885
namiddag 11 uren.
De Concessionarissen der
Alkmaarsche Duinwaterleiding.
Ruim gesorteerd in Rachels en Open llaardcn,
gegoten en gelakte Kolen- en Turfbakken, Haard
stellen, Poken, Tangen en Kolcnlepcls, Stal lampen
en Lantaarns, prachtige Opschuiflanipcn, Petroleum-
kooktoestellen zonder brandgevaar, giftvrije Potten,
Pannen en Ketels voor alle mogelijke huishoudelijke
artikelen, alsmede Boeren- en Bouwgereedschap, als:
Vorken, Graven, Schoppen, Dorschgereedschap,
Stofbrillen, Machine-olie, Thermometers en Maat
glazen, eerste soort Bascules, Maten en Gewichten,
Tafel-bascules, Hout-, Touw- Mand- en Borstelwerk,
alsmede Stalkettingcn, Koeien- en Paardenscharen.
NB. Ook voorhanden de wijdvermaarde Vul-regula-
teur-kachels, die van 12 tot 24 uren achtereen
branden, zonder bijgevuld te worden.
Buskruit (Crèpée N°. 1) en Hagel.
Alle soorten van Maten en Gewichten,
Toonbank- en Grondbascules,
Winkelbussen en Trommels.
O". O". K.UJUper, Oosterend (Texel).
Voor het tijdvak van
1 Januari 1886 tot en
met ultimo December
1886.
Levering van
De Garnizoens-Voedings-Commissie zal, op MAANDAG
dcit *2 NOVEMBER 1885. des middags te 12 uren, ten
bureele van den Garnizoens-Commandant, in het openbaar
aanbesteden, de levering van:
VLEESCH en VET,
GEROOKT SPEK,
ZOUT,
BRANDSTOFFEN,
bestaande uit Turf en Coaks,
en GROENTEN.
Verder kan op ongezegelde biljetten worden ingeschreven
voor de levering van:
KOFFIE,
MELK, I Voor het tijdvak van
AZIJN, 1 Januari 1886 tot en
PEPER, met ultimo December
MOSTAARD, 1886.
en PETROLEUM.
De voorwaarden van aanbesteding en van levering liggen
ter lezing ten bureele voornoemd, van af den 22 October tot
op het uur der aanbesteding, van des morgens 10 tot des
namiddags 2 uren.
Helder, October 1885.
De Majoor-Voorzitter,
REDEMAGNI.
De lfte Luü.-Kwartierm.-Secretaris,
J. M. VAN BAAK.
Voor het leggen der zinkbuis ten dienste van de
gemeente-gasfabriek, door den bodem van het Kanaal, zal,
even benoorden de dubbele draaibrug te ALKMAAR, de
vaart op dat punt GEHEEL worden gestremd
Van Woensdag den 4 November 1885. 's morgens I uur,
tot Donderdag den 5 November 1885, namiddags II uren.
De Directeur der gemeente
gasfabriek te Alkmaar,
KENENS.
HANDELSDRUKKERIJ.
I&olenplein 163.
AFLEVERING VAN ALLE MODELLEN BOEK- EN
STEENDRUKWERK GESCHIEDT SPOEDIG, NET
UITGEVOERD EN TEGEN DE LAAGSTE PRIJZEN.
ARTILLERIE-VRIJKORPS.
De schietoefeningen zullen voortaan geregeld iederen
Zondag, des namiddags te 14 uren, in MCJS1S SACRUM
plaats hebben.
Het Bestuur.
Jacob van Kampenstraat, 124, Amsterdam,
is den eersten en derden Donderdag van iedere maand,
's namiddags van 1 tot 3 ure, te spreken wegens tand
heelkundige operatien en het plaatsen van kunst
tanden in het Hótel Toelast te Nieuwediep.
Ook, is hij te spreken des Zaturdags in den Burg en
des Maandags in de Jager te Alkmaar, beide dagen tot
s voormiddags 11 ure; des Donderdags, tot 's voor-
middags-11 ure, in het Hötel Vredelust te Schagen.
De vertrekdagen der mails naar Oost-Indië gedurende de maand
October zijn als volgt:
30 October Engelsche mail (over Brindisi).
31 October Hollandsche mail (uit Amsterdam).
31 October Hollandsche mail (over Marseille).
Laatste buslichtingen aan het Postkantoor te Amsterdam:
Ned. mail (uit Amsterdam) brieven 8 u. 's morgensdrukwerken
den vorigen avond 8.45.
Fransche mail, brieven 4.30 u. 's avonds; drukwerken 2 u. 's av.
Fransche mail (Napels) brieven 11 uur 's morgens; drukwerk
10 u. 's morgens.
Engelsche mail, brieven 11 u. 's morg.; drukwerken 10 u. 's morg.
INUNDATIE EN DROOGMAKING,
door JAN KRITIEK.
't Was eertijds bier een land, in lis en wier begraven,
Nauw aarde 't woest verblijf van roerdomp, meeuw en raven,
Die aasden op hun prooi, aan d'oevers slechts een hut,
Nauw voor het buldren van den woesten storm beschut.
Waar de geschreven geschiedenis ophoudt, betreden wij het
gebied der gissingen eo theoriën, afgeleid uit de verschijnselen
van oorzaak en gevolg. Daar alle zekere gegevens ontbreken
omtrent de ligging en de gedaanteverandering van Nederland
in vroeger tijd, en de geleerden daaromtrent verschillen, is het
moeielijk daarover een beslist oordeel te vellenmaar waar
schijnlijk was de bodem van ons land met de geheele Noord-
Duitsche laagvlakte in vóórhistorischen tijd diep onder water
bedolven. Het ijs, door wind en stroom voortgestuwd, deed
boven Nederland en de Noordzee grootc steenklompen bezinken,
aangevoerd van het Noordelijk middengebergte en de Scandi
navische Alpen, vulkanische werkingen, gelijk nog in de tweede
eeuw bij 't Roode klif schijnen te hebben plaats gehad en een
gestadige rijzing van den grond vormden uit eilanden en meren
waartusschen en waarin zich het rivierslib afzette en een
weelderige plantengroei ontstond allengs een vaste kust, waar
langs het fijngescliuurde zand der Noordzee, door den invloed van
wind en stroom, buiten de riviermondingen langzamerhand een
natuurlijke zeewering, de duinregel deed ontstaan. De natuur,
werkende als een mouvement perpetueelheeft de duinregel
oorspronkelijk veel verder zeewaarts, waar thans de visscher zyn
net uitwerpt, nog niet door zeegaten in 't noorden verbroken, en
zich veel verder oostwaarts uitstrekkende allengs meer land
waarts verschoven. Daarbinnen wisselden grootc bosschen
waarin het hert, het wilde zwijn en de wolf nog door geen
jager verontrust of door geen klem bedwongen af met moerassen,
poelen en meren, het natuurlijk verblijf van tallooze soorten
visschen, moeras- en watervogels.
Wat al gedaante-verandering heeft de vadcrlandsche bodem
sedert ondergaan. Bezien wij de kaart van Nederland zooals
het vroeger was, dan kunnen wij daarop den tegenwoordigen
vorm nauwelijks meer herkennen. Wanr land was, is nu water
cn waar water was, is land ontstaan. De omtrek van Alkmaar
was eenmaal alles meer; de Zuiderzee grootendeels vruchtbaar
land. Het meer, met het daarin liggende boscliachtige eiland
Flevo, waarvan Urk thans nog een klein deel uitmaakt, ontlastte
zijn water door het riviertje het Fli destijds de eenige schei
ding tusschen Noordholland en Friesland langs de middel-
gronden tusschcn Ylic en Terschelling in de Noordzee, en werd
omringd door kleinere meren, moerassen en bosschen. In het
zuiden en oosten door de Falnaho cn Viervvouden en in het
Noorden door de Bcduhenna- en Kreiler bosschen, welke zich
van Wieringen en Kolhorn tot voorbij Vollenhoven uitstrekten
en welke laatste benaming nog in de zandplaat de Kreil tusschen
Medemblik en Stavoren is bewaard gebleven. In het zuiden en
oosten verhieven zich de Merwede-, Civilis- en Trentha-bosschen.
Omtrent de eerste bewoners van Nederland is ons weinig
bekend. Vóór 20 eeuwen was het lage land met zijn moerassigen
bodem en vochtig klimaat weinig tot bewoning geschikt en strekte
vóór de komst der Batavieren en Friezen stellig een tijd lang
tot verblijf aan de Kimbren en Teutonen, twee zwervende volken,
waarvan het overschot na den vcrscbrikkelijken Kimbren-
vloed weer is verhuisd. Friezen, Batavieren, Romeinen, Franken
en Noormannen verschenen in den loop der eeuwen op het
tooneel en brachten door aanleg van dijken, grachten en steden,
met de rusteloos werkende natuur hier rietkroggen, veen en
moeras vormende, daar weêr door het binnenwater met het bij
hooge vloeden door de rivieren en duinvaleien binnendringende
zeewater afscheurende en verplaatsende een gestadige gedaante
verandering te weeg.
Overblijfselen van gebouwen, wapens en gereedschappen en
sporen der bedrijvigheid dier oude volkeren werden allerwege
gevondenin 1818 werd o. a. in de Valther-veenen in Drente
een brug ontdekt, vermoedelijk gelegd door het leger van Ger-
manicus, om over de moerassige streken van Drente te komen.
Beschouwen wij den aardrijkskundigen toestand in het Frankische
tijdvak. Het meer Flevo, door gestadige afspoeling en afbrokkeling
zijner oevers, met andere meren onder den naam Almeri ver-
cenigd, geraakte langzamerhand meer onder den invloed van het
door de duingaten binnendringende zeewater, totdat eindelyk bij
de hooge vloeden in de 13de eeuw vooral die van 1237,1250
en 1287 voor en na een groote oppervlakte land tusschen
Medemblik en Stavoren verdronk en de Zuiderzee ontstond.
Texla (Texel), destijds met Fli vereenigd, stellig viermaal grootcr
dan thans, strekte zich in 't oosten uit tot het oude Fli, terwijl
de westkust evenals de vaste kust van Holland zich ver in de
Noordzee uitstrekte. De Moerewaard, aan Friesland verbonden,
was evenals het eiland Grijn (het Griend), toen bijna zoo
groot als tegenwoordig Texel slechts door het oude Fli van
Texla gescheiden. Het Balgzand destijds land, met de stad
Grebbe, slechts door een nauw vaarwater van Wivon (Wieringen)
gescheiden strekte zich uit tot Iiusiduna (Huisduinen), toen
veel westelijker gelegen dan thans. Lutjewaard, Stompe en
Breezand vormden samen een groot eiland, door den verwijden Fli-
stroom van Hindahlop (liindeloopen) en Staverun (Stavoren)
gescheiden en zich tot de Gammels uitstrekkende, terwyl zich
benoordoosten Medemolaca (Medemblik), ter plaatste van de
tegenwoordige Kreupel, nog een beduidend eiland verhief. Nog
door geen voldoende dijken beschut, zijn het land der Moerewaard
met een strook van Friesland verdwenen. Het Balgzand met
Anna Paulowna, Wieringerwaard en Zijpe zyn allengs geïnundeerd
Wieringen, Texel, Vlie en Terschelling zijn veel kleiner geworden
van Grijn rest een onbeduidend overschot en de overige eilanden
zijn geheel verdwenen.
Het woeste element der Noordzee, steeds voortgaande de zee
gaten te verwijden en de kusten te beuken, heeft allengs meer
land veroverd en geïnundeerd. De Dollart werd in 1277, de
Biesbosch in 1421 overstroomd. Sedert het einde der 13de
eeuw verdronk verder een deel van Schouwen, het land van
Saaftingcn, een deel van Zuid-Beveland, waarop de tegenwoordige
Ierseke-bank, benevens een kuststrook tusschen Naarden cn de
Eem en tusschen Elburg en Kamper-eiland. Waren onze voor
ouders niet begonnen de zee zijn prooi te betwisten, dan was
de omvang der Zuiderzee veel grooter geworden en had stellig
het Koegras door een zeegat bij Petten-oorspronkelijk, evenals
alle zeegaten, een laagte in het duin, waardoor het riviertje de
Reekere in de Noordzee vloeide afgescheiden, tot de rij der
Noordzee-cilanden behoord, cn had wellicht een diepe stroom
thans de plaats ingenomen van den schoonen Wieringerwaard.
Dank zij de energie en de volharding onzer voorouders, werd door
aanleg van kostbare dijken niet alleen elk stuk grond aan het
water betwist, maar, in aanmerking genomen de gebrekkige
hulpmiddelen, met een bewonderenswaardigen ondernemingsgeest
eene groote uitgestrektheid veroverd. Eilanden werden door
bedijking vereenigd, polders ingedijkt, meren drooggemaakt.
Behalve eene menigte droogmakerijen in Zeeland, Zuidholland,
Overijsel en Groningen, werden alleen in Noordholland, sedert
het begin der 14de eeuw, vijf-en-veertig meren en polders droog
gelegd. Belangrijke droogmakerijen hadden vooral plaats in de
16de en 17de eeuw: de Zijpe in 1579, de Beemster in 1612, de
Purmer in 1622, de Wormer in 1624, de Schermer in 1632, te
zamen 70,000 hectaren. Van laatsten datum zijn de Anna
Paulówna-Polder in 1847, de Haarlemmermeer (groot 30,000
hectaren) in 1852 en de IJpolders, Workumer-, Parregaster- en
Naarder-meren.
Heeft dc Noordzee door afneming en verplaatsing bosschen en
gebouwen verzwolgen, gelijk blijkt uit de verplaatsing der kerk
te Scheveningen, uit overblijfselen van gebouwen op het strand
bij Petten, ten opzichte van Ter Heyden spreekt het volgende
rijmpje niet onduidelijk:
Heeft eenig Neërlandsch dorp geleden door het woeden
Der onbedwingbre watervloeden,
Ter Heyden leed er van: twee kerken nam de zee
In hare gruwzame armen meè.
Alsnog in de Noordzee voorkomende boomstammen strekken mede tot
bewys hiervan. Ook de Zuiderzee en de sedert drooggemaakte meren
en polders vertoonden menigvuldige overblijfselen uit vroeger tijd.
Bij de Kuinder vindt men nog de fundeering eener kerk. Op
het verdronken land van Zuid-Beveland werden voor en na
overblijfselen gevonden der stad Ricmerswaal. Een weg, bij de
droogmaking van den Wieringerwaard en van Waard en Groet
gevonden, strekte zich oudtijds waarschijnlijk over de verdronken
dorpen Almerdorp en Lagerdoes uit tot Medemblik. De weg
van de Burge naar Dam op Wieringen, naar Koning Radbout
welke dien weg gewoonlijk met zijn jachtstoet passeerde, om
in de bosschen, waar thans de Haaks oppermachtig regeert, te
jagen den Koningsweg genoemd, strekte zich oudtijds uit van
Medemblik over Wieringen en Grebbe naar Huisduinen. Boom
stammen, putten en overblijfselen van gebouwen vindt men be
zuiden en bewesten Wieringen. Van de stad Grebbe bij Wieringen
zija de ruïnen lang te zien geweestdeze stad was gelegen in
den vorm cener peer, met den boog langs 't Amstcldiep cn de
spits in 't noordwesten, en was door de Noorder- en Zuiderzyl,
thans twee onbeduidende stroomgaatjes, aan 't Amsteldicp ver
bonden. By een storm in 1877 kwamen van het kerkhof ruim
100 doodkisten bloot, nog in geheel ongeschonden staat, en de
geraamten met ivoorwitte tanden bleken nog zóó gaaf, alsof de
begrafenis eerst kort te voren had plaats gehad. Geheele afsluiting der
lucht door zand en water heeft die lykkisten met hun inhoud
zóó lang voor verrotting bewaard. Wordt vervolgd.)
Snelpersdruk van A. A. Bakker Cz., Nieuwediep.
