NIEUWEDIEPER3P COURANT.
HELDERSCHE-
M. 12.
Vrijdag 27 Januari 1893.
Jaargang 51.
Nieuwsblad voor Hollands Noorderkwartier.
NEDERLAND.
GRAND CAFÉ CENTRAL.
Kanaalweg 84, Helder.
Restaurant op alle uren van den dog.
S BILLARDS,
VERGADERZALEN, etc., etc.
JONG
HOLLAND,
Geïllustreerd Weekblad
YOOE
JONGELUI.
fl.25 por kirnrtnal.
Bij allo
boekhandelaren
■verltrljorbaar.
EN
Het boeiendste en goed
koopste jongonsbook is
KONINGSTRAAT 21.
BONNE CHADSSDRE.
SFBOUAL ADBB8 VOOB
SCHOENEN NAAR MAAT.
A, Adriiaase,
Het Vaderlandt ghetronwe
Blyf iet tot in den doot.
Wilhelmuslied.
Verschijnt lederen Slnsdag, Donderdag en Zaterdag.
Abo
Voor de conrant binnen de gemeeente 0.70, ipet Jong Holland/ ,1.20
j naar de overige plaatsen van Nederland t 0.90, 1.40
alle landen, die in het postverdrag
zyn opgenomen (inbegrepen
Ooat-Indië en Amorika). 1.75,' 2.60
Zuid-Afrika2.50, 4.
er 3 maande
REDACTEDR-ÜITGEVBR
J. H. YAN BALEN.
Molenplein.Helder.
Pjrijs de
Advertentie n':
Van 15 regels 50 cents, elke regel 'meer 10 cent. -
hoeveelheid regels, aanmerkelijk lager.
Advartentiën voor liefdadige doeleinden
Dienstaanbiedingen voor den werkenden stand
j abonnement, naar gelang van de
per regel 5 Ct.
De Advertentiën kunnen overal worden geplaatst tusschen den tekst.
Versehe lueht.
Naar het Engelsch van
dr. T. R. ALLINSON.
Weinig menschen kennen de waarde van
zuivere luchtde meesten zijn er bevreesd
voor, als ware het een vergiftige gassoort,
die men uit de kamers verwijderd dient te
houden.
Welnu, versehe, zuivere lucht is onze
beste vriendzij het warm ot koud, nooit
kunnen wij er genoeg van hebben. Van
alles kan men te veel hebben, van eten,
drinken, slapen, beweging, doch van ver
sehe lucht nooit. Ons gestel heeft er voort
durend behoefte aan, o. a. tot onderhoud
der warmte, oxydatie van verwerkte stoffen,
enz.
Een paar cijfers zullen aan allen duide
lijk maken het onberekenbare kwaad, door
slechte lucht veroorzaakt, en het nadeelige
van zich in bedompte vertrekken te be
vinden.
Een volwassen persoon haalt gewoonlijk
achttien malen per minuut adem en neemt
bij iedere, ademhaling circa één liter lucht
tot zich. Telkens wanneer wij uitademen,
heeft die uitgeademde lucht tienmaal die
hoeveelheid aan zuivere lucht noodïg, om
weer voor inademing geschikt te worden.
Achttien ademhalingen per minuut maken
1080 per uur en 25.920 per dag. Een
liter lucht per ademhaling geeft dus meer
dan 25000 liters per dag.
Indien de lucht die wij inademen slechts
een honderdste gedeelte meer aan onrein
heid bevat dan de gewone dampkrings
lucht, zoo bedraagt dit dus per dag meer
dan 250 liters verontreinigde lucht, en
waren wij genoodzaakt, die achter elkaar
inplaats van over den geheelen dag ver-
deeld- in te ademen, dan stierven wij
binnen vijf minuten
De dampkringslucht bestaat uit twee
gassen, nl. uit ca. 80 pCt. stikstof en 20
pCt. zuurstof; zij bevat eveneens 1/25 pCt.
koolzuurgas en een weinig vochtdeelen.
De lucht, door de longen uitgeademd,
bevat ca. 80 pCt. stikstof, 15 pCt. zuur
stof en 5 pCt. koolzuurgas, vochtdeelen en
organische stoffen. Bevat de lucht minder
I dan 7 pCt. zuurstof, dan is zij ongeschikt
j tot inademing; hield men den neus ge-
j sloten en ademde men uit een aan den
mond gebrachte blaas dezelfde lucht in
en weder uit, dan zou men in tien minu-
I ten sterven.
J De lucht, welke wij inademen, bevat
j 1-25 pCt. aan koolzuurgas en die, welke
j wij uitademen, 4 pCt., dus eene vermeer-
dering van circa honderd malen aan on-
reinheid. Ware hel niet dat wij voortdu
rend door tocht onder de deuren, door
stookplaatsen, door niet goed sluitende
j vensters, enz. verschen toevoer ontvingen,
wij zouden spoedig vergiftigd zijn. Wan
neer wij steenkolen, cokes, gas, olie, kaar
sen enz. branden, wordt hetzelfde kool
zuurgas voortgebracht, dat wij door de
longen uitademen. Een kachel of haard
voert gewoonlijk de schadelijke verbran
dingsproducten den schoorsteen af; doch
gascomforen, petroleumstellen enz., die
geen gemeenschap met de buitenlucht
hebben, bederven de lucht en zijn hoogst
nadeelig. Men berekent dat een kaars
evenveel lucht per minuut als een mensch
verbruikt, een lamp tweemaal en elke
gasbrander driemaal zooveel.
Zullen zij, die dit lezen, nu toch blijven
doorgaan met zich langzaam te vergiftigen,
zooals velen doen door slechte lucht in te
ademen
Op één punt sta ik vooral, en dit is:
's nachts de vensters geopend te hebben,
naarmate het warm of koud is, meer of
minder.
De meeste menschen zijn van meening,
dat de nachtlucht nadeelig is en dat zij
hoest, verkoudheden, tering en andere
ziekten veroorzaakt. Zij hebben zich nooit
deerlijker vergisthet is juist gebrek aan
versehe lucht, waardoor deze ziekten
teweeggebracht worden. Indien de bui
tenlucht slecht is, moet zij daarbinnen
slechter zijnkieze men daarom van twee
kwade dingen het minste. Het is beter
om koude, versehe lucht in te ademen,
dan warme, die bedorven is. De meesten
onzer brengen acht uren per dag in hun
slaapvertrek door, of een derde van hun
leven, en vergenoegen zich gedurende al
dien tijd met slechte lucht in te ademen.
Heeft men geen behoorlijke luchtverver-
sching in het slaapvertrek, dan zal men
zich 's morgens onmogelijk verfrischt en
opgewekt kunnen gevoelen.
Tot degenen, die gezond wenschen te
zijn, zeg iktracht zoolang gij leeft steeds
zooveel versehe lucht als maar mogelijk
is, zoowel uit- als inwendig, machtig te
wordengij zult er nooit spijt van hebben.
Het ontslag van len teer Stalman.
De eervol ontslagen resident van Menado
heeft eenige officieele stukken, over zijn
ontslag gewisseld, gepubliceerd.
Op 7 Aug., blijkt daaruit, werd hem het
volgende door den algemeenen secretaris
geschreven.
„Aangezien de Gouverneur-Generaal niet
langer prijs kan stellen op uw behoud voor
's lands dienst, heeft Zijne Excellentie be
sloten aan UHEdG. eervol ontslag uit dien
dienst te verleenen.
„Zijne Exc. wenscht echter u in de ge
legenheid te stellen zelf daartoe het verzoek
te doen en laat u mitsdien een termijn van
twee weken na de ontvangst dezer missive,
om zoodanig verzoek in te dienen.
„Door de mededeeling van het voren
staande, heb ik de eer mij van een van
den Gouverneur-Generaal ontvangen op
dracht te kwijten."
De heer Stakman antwoordde daarop met
een schrijven, waarin hij opkomt tegen het
rapport-Callois.
Hij tracht uitvoerig uiteen te zetten, dat
hij niet onwettig heeft gehandeld door tot
afkoop van heerendiensten gelegenheid te
geven, noch door de wijze, waarop de
afkoopgelden zijn besteed. De proet diende
om te komen tot een uniforme som. Ook
de proef tot afkoop van negerij- en pnan-
toe-diensten is, zegt hij, genomen met
volle toestemming van hoofden en bevol
king. Hij ontkent, dat de heerendiensten
zijn opgedreven en tracht aan te toonen,
dat de daarover ingebrachte bezwaren uit
gingen van hoofden, die een agitatie heb
ben op touw gezet, in strijd met de be
langen van den kleinen man. Zijn streven
was het, steeds die menschen tegenover de
hoofden en de Europeanen te beschermen,
die van de krachten der bevolking mis
bruik maakten en de hervormingen van
den heer Gallois zullen juist hun ten goede
komen.
„Het is grievend, eindigt de heer S.,
verplicht te worden ontslag uit 's lands
dienst te nemen, wanneer men getracht
heeft een verdrukt volk te helpen, geheel
in overeenstemming met de stellige voor
schriften van het Regeerings-regleraent.
„Grievend, dat in geen enkel opzicht
rekening wordt gehouden met hetgeen door
mij in deze drie jaren is verricht voor de
overige gedeelten der residentie, voorname
lijk met betrekking tot de ontwikkeling,
bloei en reorganisatie van de Rijken op
de Sangi- en Talaut-eilanden, waardoor
aldaar een totale omkeer is teweeggebracht,
en inplaats van verval en demoralisatie
door drankmisbruik, knevelarij en vicieuse
toestanden een tevreden, welvarende en
gelukkige bevolking thans de weldaden
dier organisatifin geniet.
„Mocht uwe Excellentie in aanmerking
hiervan er nog toe kunnen besluiten, mij
het bestuur over een ander gewest toe te
vertrouwen, dan zou dit voor mij een vol
doening zijn, waarop ik in bescheidenheid
110
XVI.
Het plotselinge ontslag van den referendaris Hardijk
had heel wat tongen in beweging gebracht. Al hadden
sommige goed ingelichten voorspeld dat dit zou gebeuren,
toch had men het over het algemeen niet verwacht. Maai
de Staatscourant had vermeld dat met ingang van den
zooveelsten op zijn verzoek eervol ontslag was verleend
aan den referendaris Lodewijk Hardijk en tegenover dit
bewijsstuk was ongeloof eenvoudig onzin.
//Maar hij heeft dan toch «eervol" ontslag gekregen,'
merkte de eene aan.
//Omdat hij zoo wijs is geweest liet te vragen,' zei een
ander. ,/Als hij zoo slim niet was geweest, had hij oneervol
ontslag gekregen.'
//Ik moet toch zeggen,' zei een ander, //dat ik het nogal bar
vindt en dat om zoo'11 meidwat weerga, wat gaat het
eigenlijk den minister aan
//Ja, ja, alles goed en wel, maar je vergeet dat hij twee
leelijke dingen heeft gedaan.'
,En dat is
z/Ten eerste, dat hij de dochter van een schatrijk en in
vloedrijk man openlijk heeft gecompromitteerd
«Je bedoelt?'
//Natuurlijk zijne vrouw, de dochter van mijnheer Van
Andel, oud-lid van de Kamer, een man in bonis, die met
alle regeeringspersonen goed bevriend is.'
«Dat is dan een stommiteit van Hardijk.'
//Juist, en de tweede is, dat hij voor zijn amusement het
meisje uitkoos van een zijner ambtenaren en dat hij dien
107
te sluiten.... En dan zoo ietsneen, 't is fataal, 't is
fataal
Hij haalde zijn zakdoek voor den dag, terwijl Frans den
referendaris bespiedde als een kat de muis.
;/t Is goed,' zei Hardijk ongeduldig, «laten wij ter zake
komen. Wat verlangt gij?'
,/Schadeloosstelling natuurlijk,' zei Frans snel.
z/Ja, schadeloosstelling natuurlijk," voegde mijnheer
Aersen er bij.
Hardijk knikte, terwijl een minachtende glimlach om
zijne mond speelde.
//Het ligt er maar aan, in welken vorm u het ons aan
biedt,' zeide Frans.
De referendaris keek hem aan met eene verpletterende
koelheid.
//Ik geloof niet,' zeide hij, «dat ik iets aanbiedt, maar wel
dat gij iets vraagt. We moeten elkander goed begrijpen.'
Frans keek eenige oogenblikken beteuterd.
«Mijnheer de referendaris,' zeide mijnheer Aersen, van
dc stilte, die er ontstaan was, gebruik makend, «ik vertrouw
dat u een fatsoenlijk man bent
Hardijk boog glimlachend.
«Zóó'n gek,' mompelde hij achter zijn tanden.
«Maar," vervolgde mijnheer Aersen, «u hebt een geheel
huishouden ongelukkig gemaakt. Mijne aanvallige dochter
is onteerd, mijne vrouw ziek van verdriet, de tante, die
aan Aafje haar geheele vermogen zou nalaten, is woedend
en onterft haar, het huwelijk, dat zijop 't punt stond te
sluiten, is verbroken, daar komt niets van. Wat mij betreft,"
eindigde hij met een theatraal gebaar, «van mijn verwoest
levensgeluk zal ik niet eens spreken
meen eenige aanspraken te mogen hebben.
„Bestaat hiertoe de gelegenheid niet, dan
acht ik mij verplicht uwe Excellentie een
eervol ontslag uit 's lands dienst te ver
zoeken met recht van aanspraak op pensi
oen, in te gaan den 4 December a. s.
Hierop werd namens den Gouv.-Gen.
geantwoord met de eenvoudige mededee
ling, dat het ontslag gesteld werd op den
4 Nov,, daar de meening, dat hij niet per
bootgelegenheid van 14 Nov. zou kunnen
vertrekken, op een misverstand berustte.
In een aanteekening bij deze stukken
beklaagt de heer S. zich er over, dat hem
niet eens vrijstond den datum aan te wijzen,
waarop hij zijn ontslag wenschte te doen
ingaan. Hij moest nu met zijn gezin van
4 tot 16 Nov. buiten het residentiehuis
elders een onderkomen zoeken en het gou
vernement met meerdere passagekosten
belasten. Voorts beweert hij nogmaals, dat
ten onrechte aan agiteerende hoofden is
toegegeven, terwijl hij zegt in een verweer
schrift aan de Kamer zich nader te zullen
verantwoorden. „Alleen besluit hij
wensch ik er nog op te wijzen, dat door
de motie-Geertsema overtuigend blijkt, dat
ik de bevolking niet misleid heb, door te
verklaren, dat zij over de vruchten der
geplante liberia-koffie vrij zal kunnen be
schikken wanneer de booraen volwassen
zijn, omdat alsdan, volgens belofte der Re
geering, zeker de gedwongen koffiecultuur
in de Minahassa zal zijn afgeschaft. Dit
zal nu nog spoediger [plaats hebben dan
gedacht werd. Ook kan ik nu nog ccn
punt releveeren omtrent de klachten van
gebrek aan voedingsmiddelen, tengevolge
van te zwaren druk der heerendiensten,
namelijk dat in den loop van dit jaar door
den heer Burlage zijn uitgevoerd pl. m.
3000 picols Minahassa-rijst, hetgeen in tien
tallen van jaren niet heeft plaats gehad."
HELDER, 26 Januari.
Officiëele berichten
uit de «Staatscourant".
Blijkens een door Hr. Ms. gezantschap
te Washington aan het Depart. van Buitenl.
Zaken toegezonden verslag, voorkomende
in de Denver Republican van 18 Dec. 11.,
worden moeilijkheden ondervonden door
de Nederl. kolonisten, die zich onlangs,
onder leiding van d: Ned.-Araerik. Land
en Emigratie-Maatsch. te Utrecht, naar Co-
lorado hebben begeven.
In afwachting der officieele bevestiging
van den inhoud van dat verslag, meent de
Minister van Buitenl. Zaken de aandacht
van belanghebbenden op het bovenstaande
te moeten vestigen.
Genoemd verslag ligt aan het Dep. van
Buitenl. Zaken, Buitenhof 's -Gravenhage,
ter inzage.
De luit. ter zee iste kl. J. H. Strootman,
dienende als iste officier aan boord van
Hr. Nis. instructiekorvet „Nautilus", wordt
met 16 Febr. a. s. op non-activiteit ge
steld en vervangen door den luit. ter zee
iste kl. W. A. Palm, terwijl de luit. ter
zee iste kl. J. M. Noorduyn met dien
datum als officier van politie gedetacheerd
wordt bij 's Rijkswerf te Amsterdam.
Blijkens bij het Departement van Marine
ontvangen bericht, is Hr. Ms. schroefstoom-
schip iste kl. „Johan Willem Friso", onder
bevel van den kapitein ter zee J. C. Joe-
kes, den 24 dezer van Teneriffe vertrokken,
ter voortzetting van den oefeningstocht.
De Ministerraad is jl. Maandag tot laat
in den avond buitengewoon vergaderd ge
weest, waarschijnlijk tot vaststelling van het
antwoord der Regeering op het verslag van
de Eerste Kamer over de algemeene be
schouwingen.
Tegen H. Visser, den man die dezer
dagen te Amsterdam in het openbaar op
ruiende taal heeft gesproken en o. a. aan
ried om „de Beurs te gaan innemen," is
een vervolging ingesteld.
