NEDERLAND.
volgende examens beter doen dan
wanneer zij van een normaalschool of
kweekschool komt. Maar hierin ligt
tevens een nieuwe verplichting voor
het Rijk opgesloten, omdat het ook
zelfs een normaalschool niet in deze
gemeente gevestigd heeft. Blijkens het
bovenstaande betreur ik dit zoo erg
niet, omdat ik geen voorstander ben
van normaalscholen, maar ik haal dit
slechts aan als een nieuw bewijs, dat
in zake onderwijs Helder door het
Rijk in alle opzichten stiefmoederlijk
bedeeld is. De Regeering heeft ook
onze gemeente zelfs niet aangewezen
als standplaats voor een districts- of
arrondissementsschoolopziener, naar mij
voorkomt zeer ten nadeele van ons
lager onderwijs.
Een andere vraag is die betreffende
het schoolgeld. Dit bedraagt op de
verschillende Rijks Hoogere Burger
scholen f 30, te 's Hertogenbosch,
Tilburg, Gouda, Alkmaar, Assen, Roer
mond, Helmond, Winterswijk, Zalt-
Bommel, Heerenveen, Sappemeer, War-
fum, Meppel en Venlo in 10 andere
rlaatsen wisselt het at van f 24 tot
60. Het bedrag wordt vastgesteld
door den Minister van Binnenl. Zaken.
Sedert korten tijd kunnen onder be
paalde voorwaarden ook leerlingen
kosteloos worden toegelaten.
Een derde vraag was deze, of ik
niet eens kon wijzen op het Indirecte
voordeel, dat een gemeente heeft van
een H. B. S., afgescheiden van het
directe voordeel voor onze kinderen.
Mij dunkt, dat het indirecte voordeel
dadelijk in 't oog valt. Allereerst gees
telijk. Men vestigt in de gemeente een
centrum van ontwikkeling en bescha
ving, dat in nauwe aanraking komt
met de burgerij. Is dit laatste niet het
geval, neemt de wetenschap een aris
tocratische afzondering in acht, zooals
vaak in univeraiteitsplaatsen geschiedde
of geschiedt, dan is haar invloed nul
of zelfs schadelijk voor de volksont
wikkeling. Maar een Burgerschool
komt, zoo als haar naam aanduidt, in
te nauwe en voortdurende aanraking
met de burgerij, om niet gunstig voor
het algemeen te werken.
Maar ook stoffelijk voordeel werpt zij
indirect af, doordien het den sterken
drang ietwat zal verminderen bij de
gegoeden om deze gemeente zoo spoedig
het kan te verlaten, met het oog op
de moeielijkheid om hier middel baai-
onderwijs voor de kinderen te verkrij
gen, terwijl ook, zoo als ik boven reeds
vermeldde, velen thans verhinderd zijn
zich hier te vestigen. In 't algemeen
echter zijn de indirecte stoffelijke
voordeelen moeielijk op te noemen.
Maar dat zij niet gering te schat
ten zijn, blijkt wel uit de vele opof
feringen,die andere gemeenten zich
vaak getroosten om rijksinrichtingen te
verkrijgen, die niet dadelijk zoo direct
voordeel opleveren, als een R. H. B.
S. hier zou doen. Men denke b. v.
slechts aan Alkmaar en de cadetten
school.
Daarom is de leuze: ueen Rijks Hoo
gere Burgerschool met öjarigen cursus'
niet slechts eene voor ouders en voog
den, maar voor ieder wien het belang
der gemeente Helder ter harte gaat.
Dr. P. C. F. FROWEIN.
HELDER, 7 December.
De „Herv." vestigt de aandacht op de
motie, in welke de Algemeenen Synode
der Nederl. Herv. kerk, in hare laatste
bijeenkomst, afkeuring heeft uitgesproken
„over de wijze waarop de heer Bax, pred.
te Zaandam, deel neemt aan den strijd
tegen privaat bezit en de bestaande inrich
ting der maatschappij". Verder werd, blij
kens de „Synodale Handelingen", op voor
stel van dr. Bronsveld, zonder eenige dis
cussie besloten van dia motie ook kennis
te geven aan het Classikaal Bestuur te
Haarlem, onder wiens opzicht de Zaan-
landsche predikant staat. Te voren was een
voorstel verworpen om dat Cl. Bestuur een
soort berisping toe te dienen, althans het
te nopen tegen ds. Bax maatregelen te nemen.
Het Cl. Bestuur van Haarlem heeft de
toezending der motie beantwoord met een
uitvoerig schrijven aan de Synode, waarin
het verklaart de bedoeling dier kennisgeving
niet te begrijpen. Het Cl. Bestuur zegt dat
het in de wijze van optreden van ds. B.
niets gezien had, wat het kon nopen langs
kerkrechtelijken weg tegen hem op te treden
en dat de Synode is in gebreke gebleven
de redenen harer afkeuring te ontvouwen.
Verder acht het Cl. Bestuur van Haarlem
het aannemen van zulke moties niet buiten
bedenking. Het zegt daarvan in zijn schrij
ven aan de Synode
„Indien er al geen bezwaar tegen bestaat,
dat uw college over onderwerpen van alge- I
mecnen aard bij motie zich uitspreekt
anders wordt dit wanneer daarin gelijk ten
vorigen jare thans weer geschiedt, over
handelingen van personen en kerkelijke
besturen een afkeurend oordeel wordt uit
gesproken, buiten de waarborgen om, die
door de kerkelijke reglementen voor een
juist oordeel worden gegeven en zonder
dat den daardoor getroffenen de mogelijk
heid overblijft om zich tegen een onjuist
oordeel te verweren.
Bovendien komt het ons voor, dat een
dergelijke incidenteel door u uitgesproken
afkeuring niet kan strekken tot vermeerde
ring van den geest van welwillendheid, die
tusschen de verschillende kerkelijke bestu
ren behoort te bestaan, en, wanneer der
gelijke motiën geen practisch gevolg hebben,
evenmin tot verhooging der waardigheid
van het hoogste kerkelijke college."
Met de verwijzing naar het vorig jaar
wordt bedoeld, dat de Synode toen een
motie heeft aangenomen, waarin de leer
van het Nieuw-Malthusianisrae werd ver
oordeeld en de kerkeraad van Haarlem
geprezen, die deswege een lidmaat onder
censuur had gesteld. De „Herv." zegt daar
van
„Het Classikaal Bestuur had toen geoor
deeld dat de reglementen den kerkeraad
daartoe den weg niet openden. Ofschoon
de Synode die uitspraak van het Classikaal
Bestuur niet veroordeelde, werd door de
Synodale motie aan zijn uitspraak toch
vrijwel de moreele beteekenis ontnomen.
Toen heeft het Classikaal Bestuur zich
daarover niet beklaagd. Maar 't is niet te
verwonderen, dat het der Synode thans
bescheidelijk voor de vraag plaatst, of
dergelijke wijze van doen wel tot hare
bevoegdheden behoort."
DeheerTreub.zegtde Belg, „Réforme,"
is een echte Hollander, bescheiden, werk
zaam, bijna verlegen in een salon, maar
krachtig en flink optredend in vergaderingen
en begaafd met een zeldzame vastheid van
politiek karakter; de jonge Amsterdamsche
wethouder die sprekend gelijkt op onzen
vriend en medewerker Cordeweener is
zeker geroepen eenmaal een groote rol te
spelen in de politiek van zijn land, en hij
is dat ook in alle opzichten waard.
STATEN-GENERAAL.
Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag 5 December.
Algemeene beschouwingen over
de Staatsbegrooting.
De oud-Minister Mackay beantwoordde
de rede van den heer de Beaufort, voorna
melijk ten aanzien van de antirevolutionaire
partij. Hij ontkende, dat deze als zoodanig
luistert naar een wachtwoord van buiten, en
zeide, dat zij het sturen in demokratische
richting zóó opvat, dat het volk in alle
rangen en standen meer moet deelnemen
aan de publieke zaak, wat niet in strijd is
met de christelijke beginselen. Daarom,
zonder naar Staats-almacht te streven, is zij
bereid, met de liberale partij mede te wer
ken tot maatregelen op sociaal gebied.
Tegenover de klacht over de oproerige
gevoelens van de onderwijzers, meende
spr., dat eerbiediging van het recht der
ouders op de keuze van het onderwijs voor
hunne kinderen het eenige geneesmiddel
is. Hierop volgden eenige beschouwingen
over onze financiën. Ten slotte drong hij
aan op spoedige voorziening in de directie
van het Kabinet der Koningin.
De heer Borgesius verdedigde beperking
der vrijheid in het belang van lotsverbetering
der minbedeelde klasse, daar onbeperkte
vrijheid leidt tot menschonteerende toestan
den en tot verdrukking van de zwakken
door de sterksten. Hij kwam op tegen de
voorstelling alsof de vooruitstrevenden de
scheuring in de partij maken, terwijl juist
de conservatief-liberalen de scheurmakers
zijn.
De heer Levy bestreed de stellingen van
rar. van Houten ten aanzien der verhouding
van de wetgevende macht tot het arbeids
vraagstuk.
De heer Van derKaay meende, dat het
een deugd is der liberale partij, dat zij
verschil van meening toelaat, en dat er
geen principieel verschil van meening bij
de liberalen bestaat over de quaestie van
Staatsbemoeiing.
De heer Vermeulen achtte zeer noodig,
maatregelen te nemen om de exploitatie van
de arbeiders tegen te gaan, maar achtte 't
eenig afdoend middel tot verbetering gele
gen in bevordering van den nationalen
handel en de nijverheid, verhooging van
het nationaal bewustzijn door 't volgen van
een andere handelspolitiek. Moge het ge
schieden, eer het te laat is 1 (bravo's.)
De heer Pijttersen verdedigde de vooruit
strevende liberalen, die Staatsbemoeiing
wenschen ten gunste der arbeiders en ter
voorkoming van werkeloosheid.
De heer Tijdens drong aan op vorming
van een tijdelijke kieswetpartij.
De heer Rutgers verweet der Regeering,
dat zij naliet, de gemeenten te helpen, leer
plicht in te voeren, de Marine te reorgani-
seeren, de defensie te regelen, de burger
lijke rechtsvordering te herzien, de perso-
neele belasting te verbeteren.
De heer Huber betreurt zeer, dat de
Regeering regeling der gemeente-financiën
vertraagt.
Zitting van Woensdag 6 December.
De Kamer bekrachtigde verschillende
provinciale belastingen, waarbij de minister
van Binnenl. Zaken medêdeelde, dat rege
ling der provinciale heffing een onderdeel
zal uitmaken van de herziening der Pro
vinciale wet, en een beslissing omtrent de
rijkstollen moet voorafgaan aan regeling of
afschaffing der provinciale tolheffing.
De minister van Financien berichtte, dat
een wetsontwerp tot verbetering der heffing
van invoerrechten naar den Raad van
State is.
Onder protest tegen de overijlde aan de
orde stelling, bestreden de heeren Bahl-
mann en de Ram het dezer dagen inge
komen ontwerp, om de gelegenheid tot het
raffineeren vap ruwe suiker te vergemak
kelijken.
De minister van Financiën ontkende die
nadeelen.
Na een protest van den heer v. Kerkwijk
tegen het afsnijden voor de nijverheid van
de gelegenheid om hare bezwaren in te
brengen, werd het ontwerp aangenomen
met 42 tegen 32 stemmen.
Het algemeen debat over de Staatsbe
grooting werd hierop hervat.
De heer'Mees betoogde, dat de Kamer,
door zakelijke behandeling der groote
sociale vraagstukken, grooten invloed kan
uitoefenen ten bate van alle klassen. Hij
hoopte dat de Regeering bij de hervatting
der Kieswet het negatieve kenteeken van
welstand zou laten varen. Spr. meende dat
de Regeering de zorg voor de financiën te
beperkt inziet, vooral als hij bedenkt, dal
de grens der directe belastingen is bereikt
en groote uitgaven in het verschiet liggen,
tengevolge van uitbreiding der Staatsbe
moeiing en de regeling der gemeentefinan-
ciën. Nu tot hervorming der levende strijd
krachten niets gedaan wordt, wenschte hij
verdeeling der kosten voor de stelling van
Amsterdam over meer jaren.
De heer Bahlraann drong krachtig aan
op vermindering van den druk der perso-
neele belasting.
De minister Van Tienhoven hoopt op
samenwerking; de Regeering blijft getrouw
aan het werkprogramma. Regeling der ge-
meentefinanciën is afhankelijk van regeling
der rijksbelasting. Kans op behandeling
der defensie-ontwerpen bestaat wel. Staats-
almacht acht ook de Regeering onbestaan
baar met de ontwikkeling der menschheid.
Uitbreiding van 't Staatsgezag is echter
noodig.
Armoede, vaak gevolg van onberaden
huwelijken, kan de Staat niet weren werk
loosheid worde door lokale middelen be
perkt en door bevordering van het am-
bachtsonderwijs. Opheffing van universitei
ten ware tegen het belang der lagere klas
sen. Bevordering der volksbelangen zij de
leuze van Regeering en wetgeving.
De Minister Tak betuigde, dat de Re
geering zich wil houden aan de vroeger
omschreven taak.
Regeling der gemeentefinanciën zal na
de Kieswet volgen, maar tijdelijke hulp
verleening aan Gemeenten werkt niet na-
deelig. De Regeering handhaaft de volg
orde bij maatregelen in 's lands belang,
maar vraagt de medewerking der Kamer
bovenal voor noodzakelijke verbeteringen
in wetgeving en bestuur.
De Minister Pierson zeide, dat hij geen
protectionistische voorstellen zal doen, die
niet tot werkverschaffing leiden en antina
tionaal zijn. Hij streeft naar verlichting
van den druk der personeele belasting,
vooral voor de allerlaagste klassen, voor-
loopig bij partieele wet. Hij ontkende, dat
de nieuwe belastingen den minderen man
niet baten.
Na replieken werd het algemeen debat
verdaagd tot gisterenavond 8 uur.
8innenIandsch nieuws
Texel. Het contingent der te leveren
manschappen voor de Nationale Militie
(lichting 1894) bedraagt voor Texel en
Vlieland te samen 20 personen.
Texel. Voor de loting van paarden
ten behoeve van het leger, desgevorderd,
waren alhier ingeschreven 236 stuks. Bij
de loting welke daarvoor plaats had, waren
slechts 3 eigenaren van daaraan deelne
mende paarden tegenwoordig.
Wieringerwaard. De Gemeenteraad
benoemde in zijne den 5 dezer gehouden
vergadering den heer P. D. Schenk, alhier,
tot ontvanger. De aanbeveling van burge
meester en wethouders bestond uit de
heeren O. de Kieviet en den benoemde.
Schagerbrug. De heer J. Peetoom
heeft den 3 dezer den koningsprijs bij
den biljartwedstrijd te Amsterdam (café
Brinkman) behaald, met 38 caramboles
over band in 16 stooten. De wedstrijd was
uitgeschreven door de vereeniging „Alles
over band". In het geheel heeft de heer
Peetoom in dezen wedstrijd 3 medailles
gewonnen.
Schagen. Met 28 van de 54 uitge
brachte stemmen is de heer W. Kooij ge
kozen tot hoofdingeland van de Schager-
en Niedorperkoggen.
Schagen. Den 22 dezer zal de com
missie voor de volksvoordrachten eene
eerste uitvoering voor het volk doen plaats
hebben. De medewerking voor dien avond
werd gevraagd van de zangvereeniging
„Euterpe" en Schagen's Harmoniekapel.
Mede zal door de commissie een spreker
worden uitgenoodigd.
Schagen. De heer Jb. Hopman,
wethouder, heeft als zoodanig bedankt.
Marln» en Leger.
Door den heer J. B, Avis, chef van het
Technisch Bureau Avis Co. te Amster
dam, is volgens „De Tel." een inrichting
uitgevonden, welke op ieder infanterie-ge-
weer past en waardoor het mogelijk is
vijftig schoten achtereen te lossen zonder
herlading.
De nieuwe uitvinding zal aan den Minis
ter van Oorlog worden aangeboden.
De off. van gez. iste kl. bij de zeemacht
dr. B. Snellen, bestemd voor het eskader in
Oost-Indië, zal de volgende maand per
particuliere gelegenheid daarheen vertrek
ken.
De tot arts bevorderde cand. arts F. W.
Wuthrich is bestemd voor off. van gez. bij
de Marine.
Met Januari a. s. zullen de gewijzigde
algemeene voorwaarden van aanbesteding
voor de levering van goederen en materi
alen ten behoeve der Rijkswerven in wer
king treden.
Landbouw en Veeteelt.
Met den erwtenoogst is het dit jaar in
den polder Waard bijzonder ongunstig.
Door de droogte van den zomer kunnen
de meesten niet gaar kokenslechts den
prijs voor veevoeder kan men er voor
bedingen.
Kerknieuws.
PREDIKBEURTEN.
Ned. Herv. kerk te Texel.
Zondag 10 Dec„ Bnrg, voorm. 10 ure,
ds. van Schaick. Koog, voorm. 10 u, en
Oosterend, nam. 2 u., ds. de Mazure.
Den Hoorn, voorm. 9.30 en Oudeschild,
nam. 2 u., ds. Leffef. De Cocksdorp,
voorm. 9.30, de heer Barends.
Doopsgez. kerk te Texel.
Zondag 10 Dec., Burg, voorm. 10 u.,
ds. Kuperus.
Ned. Herv. kerk te Noord-Zype.
Zondag 10 Deo., voorm. 9.30, Oudealuia,
da. van Deursen.
Ned. Herv. kerk te Zuid-Zijpe.
Zondag 10 Dec., voorm. 9.30, Sint-Maar
tensbrug, ds. Koch.
Doopsgez. kerk te Zuid-Zijpe.
Zondag 10 Dec., geen dienst.
Ned. Herv. kerk te Callantsoog.
Zondag 10 Dec., voorm. 10 u., ds. Hobus,
van Barsingerhorn. Doopbediening.
Ned. Herv. kerk te Sint-Maarfen.
Zondag 10 Dec., voorm. 9 uur, Valkoog,
ds. Miihring.
Ned. Herv. kerk te Eenigenburg.
Zondag 10 Dec., geen dienst.
Ned. Herv. kerk te Wieringerwaard.
Zondag 10 Dec., voorm. 10 u., ds. Miedema,
i van Eenigenburg. -
Ned. Herv. kerk te. Kolhorn.
Zondag 10 Dec., nam. 1.30, ds. Miedema.
128
hare kinderen nu en dan met Suze in aanraking
kwamen. Maar hoe vaak de tweelingetjes Suze moch
ten ontmoeten, nimmer vernam mevrouw Demmers
daarvan iets, hoewel zij het wel vermoedde. De
beide meisjes hielden nog altijd veel van Suze en
waren haar bij de eerste ontmoeting hartelijk te ge-
moet gekomen. Bij onderlinge overeenkomst spraken
zij echter nimmer over haar in bijzijn harer moeder,
omdat zij zeer goed begrepen, dat mama niet van
de juffrouw hield en zij vreesden, door te veel van
hunne genegenheid te doen blijken, zich misschien
het genoegen te zien ontnemen haar af en toe te
ontmoeten.
Mevrouw Demmers was, zooals wij reeds gezegd
hebben, verstandig genoeg om de zaken stil haar
gang te laten gaan. Hare kinderen wisten echter
niet, dat na de terugkomst van Suze, deze zicli reeds,
zij het ook door bemiddeling, met haar in contact
had gesteld.
Het was namelijk kort nadat Suze van hare hu
welijksreis terug was, dat de heer Van Warwijck
op 't onverwachts mevrouw Demmers een bezoek
had gebracht. Verbaasde mevrouw zich daarover
aanvankelijk, toen de notaris het doel van zijn bezoek
mededeelde, steeg haar verwondering ten top.
De waardige notaris kwam namelijk met eene
opdracht van Suze, niets anders ten doel hebbende
dan mevrouw Demmers het legaat van vijftigduizend
gulden aan te bieden, dat wijlen Demmers aan zijne
huishoudster had vermaakt, ^benevens en bovendien,"
zooals Van Warwijck zich plechtig uitdrukte, de
waarde, naar taxatie, van «/Groot Rustoord,* wat op
minstens evenveel te schatten was.
Tot zijne onuitsprekelijke verbazing had mevrouw
Demmers echter, zonder zich zelfs een oogenblik te
bedenken, dit aanbod met verontwaardiging afgewe
zen, en die weigering had zij zelfs gehandhaafd, toen
de notaris dienzelfden dag nog was teruggekomen
met de mededeeling, dat, zoo mevrouw bleef weige
ren, dezelfde som zou worden geschonken aan de
129
gemeente, tot het stichten van de een of andere wel
dadigheidsinrichting.
Verplet van verbazing was de notaris heengegaan.
Het had zelfs niet geholpen, dat hij haar op het
belang harer kinderen wees. Beslist had mevrouw
geweigerd, ja, het aanbod zelfs als een beleediging
opgevat, alsof die vrouw haar een aalmoes wilde
toewerpen.
Tegen zulke argumenten, die onze notaris niet
begreep, was hij niet bestand en hij vertrok trooste
loos, dat hij de mooie Suze geen dienst kon bewijzen.
Albert wist van dit alles niets af. Hij bemoeide
zich met niets hoegenaamd, maar leefde alleen voor
zich en zijn genoegen. En sedert Suze hem had
leeren kennen, liet zij hem naar hartelust zijn gang
gaan.
Dat vooral, dat //leeren kennen" van haar man,
haar afgod, was, nevens de wroeging die zij gevoelde,
de wreedste ontgoocheling geweest, die zij ooit onder
vonden had. Reeds te Parijs had hij haar geheele
avonden, ja, heele dagen alleen in hun hotel gelaten
en sedert hunne tehuiskomst was zij meer en meer
tot de verschrikkelijke ontdekking gekomen,een droom
beeld te hebben nagejaagd.
Ja, de wreede werkelijkheid was daarzij kon
het zich niet langer ontveinzen zij had zich bedro
gen, vreeselijk bedrogen. Het doel, dat zij had nage
jaagd, was een hersenschim. Albert was, ja haar
man. Maar waar was het geluk dat zij zich had
voorgesteld
Hij had, zoodra zij terug waren, zich een wagentje
en paard aangeschaft en reed nu eiken dag uit,
meestal reeds zeer vroeg en kwam eerst laat in den
avond terug. Het ^wagentje* van mijnheer De Lange
was altijd op den weg, zeiden de dorpelingen, en
gewoonlijk werd er in één adem dan bijgevoegd
*Als die de duiten niet spoedig opmaakt, dan is er
geen opmaken aan."
Gelukkig was Suze toch slimmer dan haar man
en had, misschien wel tengevolge van e krasse