Kopervoeding van plant en dier
Afscheid Ds, Schaafsma
(Inleiding)
Spoorelementen
Tot voor een twintigtal jaren
werd in de besmettingsleer slechts
aandacht besteed aan de bekende
voedingselementen: stikstof, ka
lium, fosfor en calcium. Door nieu
were onderzoekingen is echter
komen vast te staan, dat het
vraagstuk der volkomen planten
voeding met deze vier planten-
voedende stoffen niet is opgelost,
maar dat er^nog een heele reeks
bestaat van elementen, wier aan
wezigheid van besliste noodzaak
is voor normale groei en functie
van het plantaardige en dierlijke
organisme. Hiertoe behooren ko
per, mangaan, borium, ijzer, co-
balt, zink, jodium, molybdeen e.a.
Daar deze voedende bestanddee-
len slechts in uiterst geringe hoe
veelheden (sporen) aanwezig be
hoeven te zijn, worden ze aan
geduid als .sporenelementen" of
„zeldzame elementen genoemd.
Koper is wel een der belang
rijkste van deze reeks. Er zijn in
ons land vele cultuurgronden, die
een tekort aan koper hebben, ten
gevolge waarvan ernstige stoor
nissen ontstaan bij de ontwikke
ling van het gewas en 'bij de
groei, productie en opfok van het
vee op deze gronden. Bedrijven
met een tekort aan koper becee-
kenen een groote schade voor
onze akkerbouw en veehouderij.
Het is daarom niet van belang
ontbloot, wanneer er een aantai
artikelen gewijd worden aan de
beteekenis van koper als onmis
baar element voor plant en dier.
Zieke haver in Drente.
De boeren op sommige zand
en veengronden in Drente ken
den het eigenaardige verschijnsel
dat van witte haver op nieuwe
ontginningen en ook op bepaalde
oudere gronden de bladtoppen
plotseling begonnen te verkleuren
en af te sterven- Deze doode blad-
punten bogen zich tenslotte om
naar beneden en bleven als zgn.
„vlaggetjes" hangen. De geheele
haverplant begon langzaam aan
af te sterven, vormde geen plui
men en in het geval er nog plui
men gevormd werden, waren deze
loos of bijna zonder korrels ge
vuld, terwijl de halm licht nieu
we en groene zijhalmpjes vormde
Zwarte haver bleek minder ge
voelig te zijn voor deze ziekte,
die men als „vuur", „verslag" en
met andere namen aanduidde, en
waarvan de oorzaak onbekend
was. De kennis van dit feit bracht
'de oude ontginner al in toepassing
do'or de Presidenthaver uit te
zaaien. Daar de verschijnselen
eenigszins overeenkomst vertoo-
nen met dit bij nachtvorstbescha-
dilging, ontstond de benaming
„vorstschade", terwijl in het ge
val de natuur de mogelijkheid
van deze schade uitsloot, men ae
achterstand van het gewas ver
klaarde als „zonnebrand".
Ontginningsziekte
Het was Prof. Ir. J. Elema, de
vroegere Rijkslandbouwconsulent
voor Drente, die vanaf 1910 de
genoemde verschijnselen voor het
eerst nauwkeurig bestudeerde en
aan de ziekte de naam ..ontgin
ningsziekte" gaf, hetgeen begrij
pelijk is, daar de ziekte meestal
op de nieuwe ontginningen voor
kwam. Compost bleek de ontgin
ningsziekte te kunnen genezen,
terwijl ook bezanden van de zieke
grond een mogelijkheid ople
verde om van deze gevreesde
bodemziekte af te komen.
Ontginningsziekte is kopergebrek
In 1926 deed Prof. Ir- J. Hudig
de ontdekking, dat ontginnings
ziekte kan worden voorkomen en
bestreden door de grond te be
mesten met koper. Deze ontdek
king was voor de praktische
landbouw van zeer groote betee
kenis, daar men hierdoor niet
meer gedwongen was om zijn toe
vlucht te zoeken bij zeer zware
en vooral zeer kostbare compost-
en huisvuilgiften, terwijl men te
vens de voor ontginningsziekte'
gevoelige gewassen niet meer be
hoefde te mijden. Na deze belang
rijke ontdekking is de genoemde
bodemziekte aanleiding geweest
voot zeer grondig, nieuw onder
zoek, o.a. door Dr. Ir. W. S.
Smith en Dr. Ir. E. G. Mulder.
De laatste onderzoeker heeft
in 1938 met zijn proefschrift over
tuigend aangetoond, dat ontgin
ningsziekte een gevolg is van
kopergebrek.
Likzucht bij het vee
Maar ook op grasland, en wel
bij het hierop grazende en hier
van hooi-etende vee, deden zich
eigenaardige verschijnselen voor,
die in de Oostelijke provinciën
van ons land bekend zijn als
„likzucht" of „lekzucht", ook wel
„teeuwsigheid" genoemd. De
ziekte wordt in het algemeen ge
kenmerkt door éen groote ach
terlijkheid in ontwikkeling Van
Zondag j.1. heeft Ds. Schaafs
ma, die vijf jaar voorganger is
geweest van de Gereformeerde
gemeente Middenmeer, afscheid
genomen wegens zijn beroep naar
Rotterdam als Evangelisatfepre-
dikant.
Het kerkgebouw van de Ned.
Herv. gemeente te Middenmeer
waarin deze afscheidsdienst plaats
vond was tot in alle hoeken be
zet.
De scheidende predikant be
paalden zijn hoorders tot de tekst:
Handelingen 4 12. „En de Za
ligheid is in geen anderen; want
er is ook onder den hemel geen
anderen naam, die onder de men-
schen gegeven is, door welken wij
zalig moeten worden".
Na de predikatie richtte Ds.
Schaafsma zich met een persoon
lijk woord tot de aanwezigen-
Allereerst tot den heer Loggers,
burgemeester, die spr. dank
bracht voor de prettige samen
werking, hulpvaardigheid en me
deleven in de moeilijkheden van
de verstrooide gemeente. De
Rentmeester, Ir. Ovinge werd
eveneens in dit dankwoord be
trokken, spr, riep reeds bij voor
baat de medewerking in van den
heer Ovinge voor het verkrijgen
van een nieuw bouwterrein voor
de^kerk.
het vee. Alhoewel de juiste be
schrijving van de hierbij optre
dende symptomen voor een later
artikel bewaard blijft, zij hier vol
staan met de vermelding, dat de
'dieren sterk vermageren, abnor
maal weinig melk geven, weinig
of niets eten, suf en droomerig
kijken, ruig dor haar en vooral
veel oud haar hebben, terwijl er
stoornissen in de voortplanting
voorkomen.
Ontslag genomen bij PTT als
besteller
De heer B. Snikkers, besteller
bij het kantoor PTT Middenmeer
heeft ontslag genomen. De heer
Snikkers is Compagnon geworden
van den heer E. Braak die een
zakkenstopperij heeft. Zij zullen
■de zaken voeren onder de naam
fa. Braak en Snikkers. Voor
bijzonderheden verwijzen we
naar de advertentie in dit num-
Likzucht is kopergebrek.
Klinisch vertoonen deze ver
schijnselen veel overeenkomst
met de in het buitenland voor
komende vormen van likzucht,
welke een gevolg zijn van een te
kort aan opneembaar ijzer- Het
was Prof. Dr. B. Sjollema, die
aantoonde, dat likzucht veroor
zaakt wordt door een tekort aan
opneembaar koper, terwijl de
veearts Dr. J. W. Thijn in zijn
proefschrift de likzuchtverschijn-
selen bij vee op koperarme gron
den in Drente uitvoerig beschreef
Nieuwere onderzoekingen van
Prof. Dr. E. Brouwer en Prof.
Dr. L. Seekles hebben dit vraag
stuk verder in het middelpunt der
belangstelling geplaatst.
Hooi van de likzucht-bedrijven
'bleek een sterk verlaagd koper
gehalte te hebben, terwijl ook het
gehalte aan koper van bloed, le
ver en milt der likzuchtpatienteri
abnormaal laag was.
Zoo werd ook een tekort aan
opneembaar koper in gras en hooi
geconstateerd in andere streken
van ons land, o.a. in de Wierin-
germeerpolder en op laagveen-
gronden in Noord-Holland. De
verschijnselen bij het vee doen
in sommige opzichten denken aan
die bij likzucht. Ook op kleigron
den is kopertekort waargenomen
bij het vee. In een volgend arti
kel meer hierover.
Ir. H. J. Gerritsen
KERKNIEUWS
Verder brengt spr. dank aan
de afgevaardigden van de classis
en aan de buurtpredikant Ds.
Goede en de kerken uit de om
liggende gemeenten. Ook de heer
Veldhoen die als koster veel met
Ds. Schaafsma te maken had
werd dank gebracht voor zijn
ihulpvaardigheid. De kerkeraad
werd dank gebracht voor de pret
tige samenwerking en het har
telijk vertrouwen. Op de gemeen
te doet spr. een beroep om de
moeilijkheden van de kerkeraad
niet te onderschatten.
Burgemeester Loggers dankt
voor de waardeerende woorden
tot hem gesproken en wenscht
Ds. Schaafsma een vruchtbare
arbeid toe in Rotterdam.
Ds. Morrink van Andijk dankt
Ds. Schaafma voor het werk ver
richt in de classis Enkhuizen. Ds.
de Bruin van Opperdoes dankt Ds
Schaafsma voor het werk wat in
Opperdoes is gedaan.
Ds. Goede van Slootdorp zegt
dat dit afscheid beteekent het
einde van een gemeenschappelij
ke taak. We hebben een moeilij
ke tijd meegemaakt, ons kerke
lijk leven was in nood; nu de.
Wieringermeer nog- ligt in een
desolaten toestand kunnen we U
noode missen.
Ouderling H. Smid sprak na-
Raadsvergadering op komst
Het ligt in het voornemen van
den burgemeester om op Vrijdag
11 Octo'ber a.s\ een raadsverga
dering te beleggen in het nood
raadhuis te Kolhorn.
De huisslachtingen
Sommige personen, die verleden
jaar 'n huisslachting mochten ver
richten, ontvingen dit jaar wegens
de gewijzigde regeling een afwij
zende beschikking. Hun zal ech
ter alsnog de gelegenheid worden
geboden een eventueel reeds aan
gehouden varken onder bepaalde
voorwaarden voor 1 November
a.s. voor eigen gebruik te slach
ten.
Zij, die van deze mogelijkheid
gebruik wenschen te maken, die
nen zich voor 11 October a-s.
tot de plaatselijke bureauhouders
te wenden.
mens de gemeente. Het valt ons
moeilijk te laten gaan, vijf jaar
hebt U hier gewerkt en geen
werk was te veel, we hopen dat
God in Rotterdam U ook tot ze
gen mag doen zijn.
Ds. en Mevr. Schaafsma het
ga U en Uwe kinderen wel.
Na het zingen van Gez. 16:1 en
4 sloot Ds. Schaafsma met dank
zegging.
Na afloop van de dienst werd
door velen nog gebruik gemaakt
van de gelegenheid om persoon
lijk afscheid te nemen van Ds. en
Mevr. Schaafsma.
Preekbeurten
Middenmeer, 10-15 uur, Ds. Ger-
mans, bevestiging van Ds. J. Vink
Middenmeer, 2 uur Ds. J. Vink,
intrede.
Intrede Ds. Vink
Namens de kerkeraad wordt
medegedeeld dat zij die a.s. Zon
dag niet in de gelegenheid zijn
om tussohen de beide diensten in
naar huis te gaan, er in de con
sistoriekamer gelegenheid is om
koffie te drinken.
Beroepen
Ds. L. Goede Ger. Pred. te
Slootdorp heeft een beroep ont
vangen uit Aalten, ter vervulling
van de 4e predikaatsplaats.
Preekbeurten in de ring
Medemblik, 10 uur Ds. van der
Neut, Voorber. H. Avondmaal.
Opperdoes, 9,30 uur, Ds. Kloos
terman. H. Doop
Geref. Kerken
Middenmeer, 8.45 uur, leesdienst
Middenmeer, 5 uur, Ds. Goede
Slootdorp, 9 uur, Ds. Goede
Slootdorp, 2,30 uur, Ds. Goede
Wieringerwerf geen opgave
ontvangen